2.Czy Gmina po realizacji Projektu ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki?

Państwa stanowisko w sprawie

1.Zdaniem Gminy, dotacja uzyskana z RPOW na realizację Projektu, w ramach którego Wnioskodawca przekazał środki pieniężne Grantobiorcom, nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

2.Gminie nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących poniesione wydatki w związku z realizacją Projektu.

UZASADNIENIE

Gmina jako podmiot władzy publicznej, posiada specyficzny status na gruncie ustawy o VAT.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, odnoszący się do prawnopodatkowej podmiotowości organów władzy publicznej, stanowi lex specialis w odniesieniu do art. 15 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o VAT, w świetle którego dana czynność podlega VAT, jeśli jest dokonywana przez przedsiębiorcę i następuje w wykonaniu jego działalności gospodarczej. Jest to zasada ogólna, odnosząca się również do organów władzy publicznej (w tym gmin).

Art. 15 ust. 6 ustawy o VAT ustanawia natomiast wyjątek od tej reguły, gdyż na jego mocy nie uznaje się za podatników organów władzy publicznej w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jeżeli zatem dana czynność ma miejsce w ramach wykonywania zadań nałożonych na gminę odrębnymi przepisami prawa i nie ma formy umowy cywilnoprawnej - nie podlega VAT.

Ad 1.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Wpływ dotacji na cenę

W świetle przytoczonego powyżej art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawę opodatkowania zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Podobnie wskazuje art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r., 347 s. 1 ze zm.; dalej: „Dyrektywa VAT”), zgodnie z którym podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

W konsekwencji decydujący dla opodatkowania dotacji podatkiem VAT powinien być element bezwzględnego i bezpośredniego związku dotacji z ceną jednostkową towaru lub usługi (możliwość alokacji dotacji do ceny towaru lub usługi). Jeżeli zatem sposób kalkulacji dotacji związany jest nawet z ceną jednostkową towaru lub usługi, ale jedynie pośrednio (tylko w sensie ekonomicznym) albo kalkulacja dotacji oderwana jest całkowicie od ceny towaru czy usługi świadczonej przez podatnika, dotacja (dopłata) taka nie podlega opodatkowaniu.

Przedmiotem umowy zawartej przez Gminę z Grantobiorcą był jedynie zwrot kosztów i operacji tej nie towarzyszyły żadne inne świadczenia pomiędzy Gminą a Mieszkańcem. Okoliczność otrzymania środków przez Mieszkańca od Gminy nie generowało skutków podatkowych w VAT dla Gminy. Gmina w tym wypadku występowała jako instytucja udzielająca grantu - Mieszkaniec bez wyłonienia wykonawcy czy też rozliczenia grantu był zobowiązany do właściwego rozliczenia się z Gminą, jako podmiotem udzielającym dofinansowania.

Podsumowując, w przedmiotowej sytuacji, nie ma możliwości powiązania otrzymanej dotacji z ceną świadczonych usług, ponieważ takowe (cena oraz świadczenie usług) po stronie Gminy nie występują.

Stanowisko Gminy zostało potwierdzone m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:

·z dnia 31 sierpnia 2018 r., sygn. 0112-KDIL4.4012.253.2018.2.NK, zgodnie z którą:

„W konsekwencji dofinansowanie, które Gmina otrzyma w związku z realizacją opisanego Projektu, nie będzie stanowiło dotacji, subwencji lub innej dopłaty o podobnym charakterze mającej bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, gdyż w przedmiotowej sytuacji Gmina nie będzie nabywać towarów ani usług i nie będzie odsprzedawać ich dalej na rzecz Grantobiorcy”.

·z dnia 10 maja 2019 r., o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.150.2019.1.ICZ, w której organ stwierdził:

„W konsekwencji, stwierdzić należy, że otrzymana przez Gminę dotacja na wymianę systemów grzewczych c.o. na systemy ekologiczne w formule grantowej, nie będzie dotacją bezpośrednio wpływającą na wartość świadczonych usług lub dostaw towarów, nie będzie stanowić wynagrodzenia za świadczone usługi lub dokonane dostawy towarów i nie będzie zwiększać podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT”.

Cel przyjętej regulacji

Ponadto Wnioskodawca pragnie wskazać na cel normy prawnej określonej w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Mianowicie jest nim realizacja zasady neutralności VAT.

Konieczność uwzględnienia otrzymanych przez podatnika dotacji w podstawie opodatkowania związana jest z wynikającą z tego możliwością obniżenia cen z tytułu świadczonych usług lub dostawy towarów. Gdyby zatem dotacja w takich okolicznościach pozostała poza zakresem opodatkowania VAT, podatnik, zachowując pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego, korzystałby - przy niezmiennej wysokości uzyskanego dochodu - z możliwości zmniejszenia swego zobowiązania z tytułu podatku należnego VAT.

Norma prawna określona w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT pozwala zatem na wyeliminowanie ww. nieuprawnionej korzyści po stronie podatnika i utrzymanie wysokości podatku należnego na poziomie zapewniającym zachowanie zasady neutralności VAT.

W opinii Wnioskodawcy, uznanie przez organ, iż w przedmiotowej sprawie zachodzi konieczność opodatkowania dotacji byłoby sprzeczne z realizacją powyżej przedstawionego celu. Wynika to z faktu, iż Gmina, w związku ze zrealizowaniem Projektu, nie wykonała podlegających opodatkowaniu VAT świadczeń, skutkujących nabyciem prawa do odliczenia podatku należnego (co zostało szerzej przedstawione w dalszej części uzasadnienia).

Przyznanie grantu jako nieodpłatne świadczenie usług

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z faktem, iż Gmina realizując Projekt, wypełniła swoje zadania własne określone w art. 7 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o samorządzie gminnym oraz nie działa na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych, to na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT Gmina nie działa w przedmiotowym zakresie jako podatnik VAT.

Według Wnioskodawcy, wykonywanie opisywanych działań jest analogiczne do innych czynności realizowanych w ramach wykonywania zadań własnych przez Gminę, np. prace porządkowe, remonty dróg, itp. Działania te realizowane są na rzecz lokalnej społeczności nieodpłatnie, a jednocześnie można w wielu przypadkach zidentyfikować konkretnych beneficjentów zrealizowanych czynności (np. mieszkańców ulicy, która była przedmiotem remontu).

Tym samym w opinii Wnioskodawcy, w związku z faktem, iż Projekt nie był przez Gminę realizowany w charakterze podatnika podatku VAT (a zatem nie podlega ocenie na gruncie regulacji ustawy o VAT), to jego zrealizowanie nie powinno zostać uznane za nieodpłatne świadczenie usług zrównane z odpłatnym świadczeniem usług na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT.

Powyższe znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych w odniesieniu do stanów faktycznych dotyczących analogicznych projektów:

·interpretacji indywidualnej z dnia 13 maja 2020 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.125.2020.1.AG, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, iż: „(...) należy stwierdzić, że - mimo, że Wnioskodawca jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT - w rozpatrywanej sprawie warunki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, nie będą spełnione. Gmina realizując przedmiotową inwestycję nie będzie działać bowiem w charakterze podatnika VAT, a towary i usługi zakupione w ramach realizacji projektu nie będą związane z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT wykonywanymi przez Gminę”.

·interpretacji indywidualnej z dnia 1 lutego 2018 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4012.604.2017.MG, zgodnie z którą wg organu: „Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1875, z późn. zm.), gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 powyższej ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (art. 7 ust. 1 cyt. ustawy). Realizacja powyższego Projektu nastąpi w ramach wypełniania przez Gminę zadań własnych w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty w sferze zaopatrzenia w energię elektryczną, cieplną i gaz, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym”.

W związku z tym, iż:

‒Grantobiorcy sami wybrali wykonawcę instalacji OZE i zawarli z nim umowę,

‒faktura została wystawiona przez przedsiębiorcę dokonującego montażu OZE na Grantobiorcę,

‒Grantobiorca jest właścicielem ww. instalacji,

‒pomiędzy Gminą (Grantodawcą) a Grantobiorcami doszło jedynie do zwrotu części kosztów nabycia instalacji OZE poniesionych przez Grantobiorców,

nie mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, a przekazywanych środków finansowych nie można uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi/dokonanej dostawy towarów na rzecz mieszkańców.

W konsekwencji dofinansowanie, które Gmina otrzymała w związku ze zrealizowaniem opisanego Projektu, nie stanowiło dotacji, subwencji lub innej dopłaty o podobnym charakterze mającej bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, gdyż w przedmiotowej sytuacji Gmina nie nabywała towarów ani usług i nie odsprzedawała ich dalej na rzecz Grantobiorców.

Uwzględniając powyżej przedstawioną argumentację, w opinii Wnioskodawcy, dotacja nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ad 2.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bowiem związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza, więc możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Artykuł 8 ust. 1 ustawy o VAT, stanowi iż przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 lub świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Stosownie natomiast do treści art. 15 ust. 6 ww. ustawy nie uważa się za podatników organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 559 ze zm.), gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W świetle art. 7 ust. 1 tej ustawy, zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych Gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej (art. 7 ust. 1 pkt 1). Natomiast w odniesieniu do art. 7 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy zadania własne Gminy dotyczą również wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

Jak zostało wyżej wskazane, Gmina będąca czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, zrealizowała niniejszy Projekt, jako zadanie własne. Natomiast podatek naliczony jaki został zawarty na otrzymywanych przez Gminę / Mieszkańca fakturach nie podlega odliczeniu, gdyż w związku z wykonanym przez Gminę Projektem nie wystąpił związek ze sprzedażą opodatkowaną. Wydatki Gminy na powyższe zadanie nie są więc wykorzystywane do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Analogiczne stanowisko zostało potwierdzone m.in. w:

‒interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 marca 2020 r. sygn. 0112-KDIL3.4012.17.2020.1.AW, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko podatnika mówiące o tym, że „Projekt będzie realizowany w formule Grantowej. Beneficjentami będą wyłącznie osoby fizyczne zamieszkujące Gminę, które wymienią źródła ciepła dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą i nie mają możliwości odzyskania VAT w związku z realizacją projektu. W przypadku działań takich jak przygotowanie projektu, zarządzanie projektem, promocja, system kontroli Beneficjentów Gmina nie ma prawnej możliwości odzyskania podatku VAT, gdyż usługi związane z tymi działaniami nie będą wykorzystywane przez Gminę do wykonywania czynności opodatkowanych. W szczególności Gmina nie będzie pobierała żadnych opłat od Beneficjentów w związku z udziałem w projekcie, podatek VAT nie może więc zostać odzyskany w oparciu o przepisy (art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług) i będzie stanowił wydatek kwalifikowany w projekcie”.

‒interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 7 lutego 2020 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.860.2019.2.ŻR w której organ wskazał, iż „(...) dofinansowanie otrzymane przez Gminę na realizację inwestycji dotyczącej budowy nowych jednostek wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej wykorzystujących energię słoneczną, polegających na instalacji ogniw fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych na budynkach mieszkalnych, nie będzie stanowić podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, a tym samym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

Ponadto, z opisu sprawy wynika, że w związku z realizacją projektu Gmina będzie nabywała usługi w zakresie nadzoru inwestorskiego. Jednakże, jak wskazała Gmina, nabyta usługa w zakresie nadzoru inwestorskiego będzie wykorzystana do czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT. Nabyta przez Gminę w ramach ww. projektu usługa wykorzystywana będzie do celów innych niż działalność gospodarcza w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem, z uwagi na powołane powyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że w omawianej sprawie warunki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, nie będą spełnione, ponieważ - jak wynika z okoliczności sprawy - Gmina w ramach ww. projektu nie będzie wykonywała odpłatnych świadczeń na rzecz mieszkańców, a nabywane przez Gminę usługi nie będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Tym samym, Gminie nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu wydatków poniesionych w ramach przedmiotowego projektu. Wnioskodawcy z tego tytułu nie będzie przysługiwało również prawo do zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 ustawy”.

W konsekwencji, mając powyższe na względzie, Gmina nie ma możliwości odzyskania podatku naliczonego w związku ze zrealizowanym projektem pn. „…”, ponieważ wydatki poniesione na realizację powyższego zadania nie miały związku ze sprzedażą opodatkowaną.

Ponadto Gmina pragnie wskazać, że 2 października 2020 r. uzyskała pozytywną interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.540.2020.1.ICZ), w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się z analogiczną do powyżej zaprezentowanej argumentacją w odniesieniu do realizacji inwestycji pn. „…”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r., poz. 931, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Jak wynika z treści art. 2 pkt 6 ustawy:

Z kolei, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

W świetle natomiast z art. 8 ust. 2a ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Jak stanowi natomiast art. 15 ust. 6 ustawy:

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

W świetle wskazanych unormowań jednostki samorządu terytorialnego na gruncie podatku od towarów i usług występować mogą w dwoistym charakterze:

• podmiotów niebędących podatnikami, gdy realizują zadania nałożone na nich odrębnymi przepisami prawa, oraz
• podatników podatku od towarów i usług, gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.

Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem, jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Bowiem tylko w tym zakresie ich czynności mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Tym samym, gmina, wykonując we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy, działa w charakterze podatnika podatku VAT.

Stosownie do treści art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022 r., poz. 559, z późn. zm.):

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy o samorządzie gminnym:

Jak wynika z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym:

W myśl art. 29a ust. 1 ustawy:

Z art. art. 29a ust. 6 ustawy wynika, że:

Cytowany przepis stanowi odzwierciedlenie art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.), z treści którego wynika, że:

Związane jest to z tym, że podstawa opodatkowania stanowi wartość faktycznie uzyskaną przez sprzedawcę z tytułu danej opodatkowanej czynności. Nie ma tu znaczenia status podmiotu wypłacającego dofinansowanie ani pochodzenie środków, z których to dofinansowanie jest wypłacane.

Z treści powołanych przepisów wynika, że w sytuacji, gdy podatnik, w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, otrzymuje dofinansowanie (dotację, subwencję), stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi, tego rodzaju dofinansowanie stanowi obok ceny, uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu danej dostawy lub świadczenia. Kryterium uznania dofinansowania za stanowiące podstawę opodatkowania jest zatem stwierdzenie, że dofinansowanie dokonywane jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dofinansowanie niedające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowi podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 29a ust. 1 ustawy.

Nie ma przy tym znaczenia, od kogo dostawca towaru lub świadczący usługę otrzymuje zapłatę – czy od nabywcy czy od osoby trzeciej, ważne jest, aby było to wynagrodzenie za daną konkretną usługę lub za daną konkretną dostawę.

W świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, do podstawy opodatkowania VAT zalicza się, w przypadkach, które określa art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, m.in. przyznane podatnikom subwencje bezpośrednio związane z ceną dostawy lub świadczenia. Przepis ten zmierza do obciążenia VAT całej wartości towarów lub usług, a przez to do uniknięcia zmniejszenia przychodu z podatku na skutek przyznania subwencji (zob. np. pkt 26 wyroku w sprawie C-144/02). TSUE wskazywał wielokrotnie, że aby subwencja była uznana za bezpośrednio związaną z ceną danej transakcji, powinna ona być przyznawana konkretnie podmiotowi subwencjonowanemu po to, by dostarczał on określony towar lub wykonywał określoną usługę. Jedynie w tym przypadku subwencja może być uznana za świadczenie wzajemne względem dostawy towaru lub świadczonej usługi, a w związku z tym podlegać opodatkowaniu (zob. np. pkt 28 ww. wyroku C-144/02).

Ponadto, subwencje związane bezpośrednio z ceną interpretuje się jako obejmujące jedynie subwencje, które stanowią całość lub część wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług i które są płacone przez stronę trzecią sprzedawcy lub dostawcy (zob. np. wyrok w sprawie C-184/00 pkt 18). Niezbędne jest, by cena, którą ma zapłacić nabywca lub usługobiorca, była ustalona w taki sposób, by zmniejszała się w stosunku odpowiadającym subwencji przyznanej sprzedawcy towarów lub świadczącemu usługi, która stanowiłaby zatem element determinujący cenę, jakiej ten ostatni żąda (zob. pkt 29 wyroku C-144/02).

Należy zauważyć, że otrzymanie dofinansowania (dotacji, dopłaty) nie stanowi samo w sobie żadnej czynności, ani też zdarzenia opodatkowanego. Dotacje (dopłaty) podlegają bowiem opodatkowaniu jako składnik ceny czynności, z którą są związane. Dotacje, które stanowią dopłatę do ceny sprzedawanych towarów, czy świadczonych usług, są ściśle związane z daną usługą, czy towarem i podlegają opodatkowaniu.

Odnosząc się do powyższego należy stwierdzić, że aby dana czynność (dostawa lub usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy dokonywaną dostawą towarów lub świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za dokonaną dostawę towarów lub wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Jak wynika z opisu sprawy są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Zrealizowali Państwo inwestycję pn. „…”. Projekt polegał na udzielaniu wybranym w ramach konkursu grantowego mieszkańcom Państwa Gminy grantów na dostawę i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii na budynkach mieszkalnych. Mieszkańcy byli odpowiedzialni za wyłonienie wykonawców Projektu. Umowę z wykonawcą/wykonawcami zawarli Grantobiorcy – Mieszkańcy.

Mieszkaniec podpisał z Państwem umowę grantową, w której zobowiązał się do sfinansowania montażu paneli fotowoltaicznych, czego dowodem były przedstawione przez niego faktury / rachunki i dowody zapłaty, podczas składania wniosku o wypłatę grantu (refundacja poniesionych wydatków). Faktury dokumentujące wydatki związane z Projektem były wystawiane na Grantobiorców z wyjątkiem nadzoru inwestorskiego, którego koszt ponieśli Państwo. Zainstalowane w wyniku realizacji Projektu urządzenia wchodzące w skład poszczególnych zestawów paneli fotowoltaicznych są własnością Mieszkańców przez okres minimum pięciu lat trwałości projektu.

Gmina w celu realizacji Projektu podpisała umowę o dofinansowanie inwestycji ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa … na lata 2014-2020. Zrealizowali Państwo Projekt przekazując środki pieniężne Grantobiorcom, natomiast w pozostałej części Mieszkańcy sfinansowali Projekt ze środków własnych. Nie pobierali Państwo żadnych opłat od Grantobiorców w związku z udziałem w Projekcie.

Ponadto, podali Państwo, że wykonanie nadzoru inwestorskiego zostało sfinansowane z budżetu własnego Państwa Gminy. Ww. usługa nadzoru inwestorskiego została zakupiona przez Państwa celem sprawdzenia czy zainstalowane przez Mieszkańców mikroinstalacje spełniają warunki określone w regulaminie naboru grantów. Usługa nadzoru nie została zakupiona celem jej świadczenia (refaktury) na rzecz Grantobiorcy - Mieszkańca, lecz w celu kontroli prawidłowości przebiegu Projektu. Nie obciążali Państwo Grantobiorców - Mieszkańców fakturami z tytułu nabycia ww. usługi nadzoru inwestorskiego. Realizacja Projektu nie jest związana z wykonywaniem przez Państwa czynności opodatkowanych VAT. Zarówno w przypadku nabywanych usług zapewnienia nadzoru inwestorskiego, jak również w zakresie wypłat grantów na rzecz Mieszkańców, realizujecie Państwo zadania własne w obszarze ochrony środowiska naturalnego, z czym nie wiążą się dla Państwa jakiekolwiek korzyści, np. wypłata wynagrodzenia. Państwa zdaniem towary i usługi, w tym usługa nadzoru inwestorskiego, nabywane w ramach Projektu są / będą wykorzystywane wyłącznie do czynności nieopodatkowanych VAT.

Analiza przedstawionego opisu sprawy, treści cytowanych przepisów prawa podatkowego oraz orzecznictwa TSUE prowadzi do wniosku, że udzielone dofinansowanie Mieszkańcom - Grantobiorcom w postaci refundacji kosztów poniesionych na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii na budynkach mieszkalnych, nie stanowi dopłaty do ceny tych mikroinstalacji, bowiem Państwo nie wejdą w rolę inwestora, co za tym idzie – Państwo nie świadczą usług ani nie dokonują dostawy towarów na rzecz Mieszkańców biorących udział w Projekcie.

Należy uznać, że czynność przekazania na rzecz Mieszkańców środków finansowych jako refundacja kosztów poniesionych na zakup i montaż mikroinstalacji nie stanowi świadczenia usług ani dostawy towarów. Przedstawione we wniosku okoliczności sprawy wskazują, że Państwo nie będziecie świadczyć na rzecz Mieszkańców biorących udział w projekcie jakichkolwiek czynności. To Grantobiorcy (mieszkańcy Gminy) będą stronami umów z Wykonawcami poszczególnych inwestycji i sami będą nabywali w tym zakresie towary i usługi. Nabywanie przez Grantobiorców (w związku z realizacją w ramach Projektu poszczególnych inwestycji) towary i usługi pozostają ich własnością. Występujecie Państwo wyłącznie jako podmiot, który dysponuje i przekazuje dofinansowanie w formie refundacji kosztów poniesionych na zakup i montaż mikroinstalacji na rzecz Grantobiorców - Mieszkańców Państwa Gminy, a faktury dokumentujące wydatki związane z Projektem, z wyjątkiem nadzoru inwestorskiego, zostały wystawione na Grantobiorców.

Przedstawione okoliczności sprawy wskazują zatem, że jesteście Państwo Grantodawcą i w żaden sposób nie zaangażowali się w realizację Projektu w zakresie zakupu i montażu mikroinstalacji.

Zatem, jeżeli faktycznie – tak jak wynika to z przedstawionego opisu sprawy – przedmiotem umowy zawartej przez Państwa z Mieszkańcem jest jedynie zwrot poniesionych kosztów oraz inwestycji tej nie towarzyszą żadne inne świadczenia pomiędzy Państwem a Mieszkańcem, to zwrot kosztów poniesionych na zakup i montaż mikroinstalacji na rzecz Mieszkańców nie  stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT (nie rodzi obowiązku podatkowego). Przekazywanych środków pieniężnych Mieszkańcom w celu dofinansowania zakupu i montażu mikroinstalacji nie można uznać za wynagrodzenie za świadczoną usługę lub dopłatę do ceny (brak świadczenia usługi i dostawy towaru).

W konsekwencji dofinansowanie otrzymane przez Państwa na realizację projektu pn. „…” nie stanowi podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy oraz nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W tym miejscu należy wskazać, iż podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy.

W myśl tego przepisu:

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy:

Z powołanych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ponadto, prawo do odliczenia podatku naliczonego, jako integralna część systemu VAT, w zasadzie nie może być ograniczane, ani pod względem czasu, ani też pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Możliwość wykonania tego prawa powinna być zapewniona niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały pobrane (naliczone) od transakcji związanych z zakupami. Decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia ma zamierzony (deklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi.

Ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jak wyżej wskazano dofinansowanie otrzymane przez Państwa na realizację projektu pn. „…” nie stanowi podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy oraz nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ponadto, z opisu sprawy wynika, że w związku z realizacją ww. projektu nabyli Państwo usługę w zakresie nadzoru inwestorskiego. Jednakże - jak Państwo podali - zarówno w przypadku nabywanych usług zapewnienia nadzoru inwestorskiego, jak również w zakresie wypłat grantów na rzecz mieszkańców, realizują Państwo swoje zadania własne w obszarze ochrony środowiska naturalnego, z czym nie wiążą się dla Państwa jakiekolwiek korzyści, np. wypłata wynagrodzenia, także, że usługa nadzoru nie została zakupiona celem jej świadczenia (refaktury) na rzecz Grantobiorcy - Mieszkańca, lecz w celu kontroli prawidłowości przebiegu Projektu. W konsekwencji uznać należy, iż nabyta usługa nadzoru inwestorskiego jest wykorzystywana do czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT.

Odnosząc się zatem do powyższego, powtórzyć należy, że odliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W omawianej sprawie warunek, o którym mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, nie jest spełniony, ponieważ w ramach ww. Projektu nie wykonują Państwo odpłatnych świadczeń na rzecz Mieszkańców, a nabywana przez Państwa usługa nie jest wykorzystywana do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Tym samym, nie przysługuje Państwu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od wydatków poniesionych w związku z realizacją przedmiotowego Projektu. W związku z tym nie mają Państwo również prawa do otrzymania zwrotu podatku, o którym mowa w art. 87 ustawy.