Interpretacja indywidualna z dnia 8 grudnia 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.122.2022.3.MZ
Temat interpretacji
Skutki podatkowe darowizny środków pieniężnych z majątku wspólnego małżonków do majątku osobistego męża (Wnioskodawcy).
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
25 września 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 25 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych darowizny środków pieniężnych z majątku wspólnego małżonków do majątku osobistego męża (Wnioskodawcy). Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwania – pismem z 28 listopada 2022 r. (wpływ 28 listopada 2022 r.) oraz pismem z 4 grudnia 2022 r. (wpływ 4 grudnia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego (sformułowany ostatecznie w uzupełnieniu wniosku z 4 grudnia 2022 r.)
W dniu 1 września 2022 r. zawarł Pan z żoną umowę darowizny kwoty 88.000 zł z Waszego majątku wspólnego do Pana majątku odrębnego. Celem darowizny był planowany zakup mieszkania za kwotę 148.000 zł przy czym kwota 60.000 zł stanowiła Pana majątek odrębny z tytułu wcześniejszej sprzedaży masy spadkowej po ojcu. Środki pieniężne, które były umową darowizny zawartej z żoną w dniu 1 września 2022 r. zostały przekazane w drodze przelewu na rachunek bankowy sprzedającej. W dniu zakupu została zapłacona cena sprzedaży na konto sprzedającej z konta żony w tym kwota darowizny (żona nie posiada majątku odrębnego). Oświadczenia w tym zakresie wynikają z § 5 umowy notarialnej zakupu mieszkania. Druk SD-Z2 złożył Pan w dniu 8 września 2022 r. w Urzędzie Skarbowym w (…). Jako przepis będący przedmiotem interpretacji wskazał Pan art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Pytanie (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniach wniosku)
Czy wpłata ceny sprzedaży obejmującej także kwotę darowizny stanowi udokumentowanie otrzymania darowizny?
Pana stanowisko w sprawie (przedstawione w uzupełnieniach wniosku)
Pana zdaniem, udokumentowanie udzielenia i otrzymania darowizny jest wystarczające gdyż zostało potwierdzone umową darowizny, aktem notarialnym zakupu i przekazaniem środków pieniężnych. Spełniony został również warunek określony w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „darowizna”. Z tego względu, celem ustalenia tej definicji, należy sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).
W myśl art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego:
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Jak stanowi natomiast art. 890 § 1 cyt. Kodeksu:
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.
Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
Jak wynika z treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje, przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Należy zauważyć, że – co do zasady – darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:
1.Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
2.Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 cyt. ustawy:
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1)do grupy I − małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2)do grupy II − zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III − innych nabywców.
Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2)w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
W myśl art. 4a ust. 3 ww. ustawy:
W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Stosownie do art. 4a ust. 4 ww. ustawy:
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1)wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2)nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Zgodnie z art. 4 ust. 4 ww. ustawy:
Zwolnienia określone w ust. 1 oraz art. 4a i art. 4b stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium takiego państwa.
Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2060).
Z zacytowanego powyżej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, poza zgłoszeniem nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego (za wyjątkiem sytuacji określonych w art. 4a ust. 4) jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Ze stanu faktycznego przedstawionego w uzupełnieniu wniosku z 4 grudnia 2022 r. wynika, że w dniu 1 września 2022 r. zawarł Pan z żoną umowę darowizny środków pieniężnych w kwocie 88.000 zł z Waszego majątku wspólnego do Pana majątku odrębnego. Celem darowizny był planowany zakup mieszkania za kwotę 148.000 zł przy czym kwota 60.000 zł stanowiła Pana majątek odrębny z tytułu wcześniejszej sprzedaży masy spadkowej po ojcu. Środki pieniężne, które były umową darowizny zawartej z żoną w dniu 1 września 2022 r. zostały przekazane w drodze przelewu na rachunek bankowy sprzedającej. W dniu zakupu została zapłacona cena sprzedaży na konto sprzedającej z konta żony w tym kwota darowizny (żona nie posiada majątku odrębnego). Oświadczenia w tym zakresie wynikają z § 5 umowy notarialnej zakupu mieszkania. W dniu 8 września 2022 r. złożył Pan w Urzędzie Skarbowym zgłoszenie na druku SD-Z2.
W tym miejscu należy wskazać, że kwestie dotyczące stosunków majątkowych między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).
Na podstawie art. 31 § 1 ww. ustawy:
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków
Na mocy art. 35 ww. ustawy:
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Z powyższego przepisu wynika, że ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna, bezudziałowa. Wspólność ta charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością.
Zgodnie z art. 43 § 1 ww. ustawy:
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Dokonując oceny tak przedstawionego stanu faktycznego w kontekście wskazanych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stwierdzić należy, że dokonanie darowizny środków pieniężnych przez Pana żonę do Pana majątku odrębnego (osobistego) z Waszego majątku wspólnego małżeńskiego, co do zasady, podlega regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednakże, z uwagi na fakt, że przedmiotowa umowa darowizny została zawarta pomiędzy osobami wymienionymi w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. pomiędzy żoną i mężem), to nabycie przez Pana wskazanych ww. środków pieniężnych mogłoby korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn tylko wówczas, jeżeli zostałyby spełnione warunki wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1 i pkt 2 tej ustawy.
W przedmiotowej sprawie Pana wątpliwości budzi to, czy wpłata ceny sprzedaży obejmującej także kwotę darowizny stanowi udokumentowanie otrzymania darowizny. Pana zdaniem, udokumentowanie udzielenia i otrzymania darowizny jest wystarczające gdyż zostało potwierdzone umową darowizny, aktem notarialnym zakupu i przekazaniem środków pieniężnych. Spełniony został również warunek określony w art. 4a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.
W przypadku darowizny środków pieniężnych, dla zastosowania przedmiotowego zwolnienia z podatku, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, środki te muszą zostać przekazane w sposób ściśle w przepisie określony, a zatem na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Literalne brzmienie przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie pozwala natomiast skorzystać ze zwolnienia podatkowego w przypadku wpłaty na rzecz osoby trzeciej, gdyż nabycie nie jest udokumentowane tak, jak wskazuje przepis art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli więc przedmiot darowizny zostanie przekazany bezpośrednio przez darczyńcę na rachunek wierzyciela osoby obdarowanej, zwolnienie określone w art. 4a ustawy od spadków i darowizn nie będzie miało zastosowania.
Co prawda, zgodnie z utartą linią interpretacyjną i orzeczniczą, warunek określny we wskazanym przepisie uważa się za spełniony również wtedy, gdy wpłata dokonywana jest na rachunek bankowy osoby trzeciej ale na subkonto wyodrębnione w ramach tego rachunku dla osoby obdarowanej. Takie subkonta wyodrębniane są w ramach rachunków prowadzonych dla deweloperów czy spółdzielni mieszkaniowych. W analizowanym przypadku taka sytuacja nie występuje; z treści wniosku nie wynika bowiem, aby w ramach rachunku bankowego sprzedającej (poprzedniego właściciela nieruchomości) było wyodrębnione subkonto dla Pana.
Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie nie został spełniony jeden z warunków zastosowania zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy, bowiem środki pieniężne przekazane tytułem darowizny zostały wpłacone na konto osoby sprzedającej nieruchomość, a nie na rachunek bankowy obdarowanego (Pana). Nie doszło zatem do prawidłowego udokumentowania otrzymania darowizny.
W konsekwencji, mając na uwadze charakter wspólności majątkowej istniejącej między małżonkami, a w szczególności zasadę wyrażoną w art. 43 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stwierdzić należy, że otrzymana przez Pana od żony darowizna środków pieniężnych (otrzymanych z majątku wspólnego małżonków do Pana majątku odrębnego), w kwocie stanowiącej połowę jej wysokości, tj. 44.000 zł, podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Stosownie do art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
A zatem, skoro otrzymana darowizna środków pieniężnych nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 4a ust. 1 ww. ustawy, to tym samym Pan jako obdarowany nie może skorzystać z ww. zwolnienia i ciąży na Panu obowiązek podatkowy z tytułu ww. darowizny. Niezasadne było zatem w tej sytuacji zgłoszenie nabycia własności rzeczy i praw majątkowych na formularzu SD-Z2 – powinien Pan złożyć zeznanie o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-3 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 27 listopada 2015 r. w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 2068) i wykazać w nim nabycie środków pieniężnych w wysokości połowy kwoty otrzymanej w wyniku ww. darowizny.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).