Małżonkowie nie zawarli umowy majątkowej małżeńskiej. W czasie trwania małżeństwa małżonkowie nie zawierali między sobą żadnych umów skutkujących przenoszeniem składników majątkowych z majątku wspólnego do majątku osobistego małżonka i na odwrót. Zastosowanie mają więc ogólne zasady wynikające z przepisów prawa rodzinnego.

Na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego z 16 maja 2008 r. Pana małżonka objęła w użytkowanie wieczyste położoną w (…) (gmina (…)) niezabudowaną nieruchomość gruntową o powierzchni (…) arów na okres (…) lat za cenę określoną w umowie. Środki na nabycie prawa użytkowania wieczystego pochodziły z majątku wspólnego małżonków, a konkretnie z dochodów z działalności gospodarczej.

Jak bowiem stanowi art. 31 § 2 pkt 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm., dalej: k.r.o.), dochody z działalności zarobkowej każdego z małżonków należą do majątku wspólnego. Pana małżonka w treści sporządzonego aktu notarialnego, którym objęta była umowa oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste, oświadczyła, że prawo użytkowania wieczystego nabyła na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. W przedmiotowej umowie zobowiązała się do budowy ośrodka zdrowia na nieruchomości.

Zgodnie zasadą wyrażoną w art. 31 § 1 k.r.o., przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego zostało nabyte do majątku wspólnego małżonków. Zostało bowiem nabyte w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej oraz nie zaistniały żadne określone w ustawie okoliczności mogące świadczyć o nabyciu prawa do majątku osobistego jednego z małżonków. Prawo to nie należy do żadnej z kategorii określonej w art. 33 k.r.o. Przedmiotowe prawo stanowi więc składnik majątku wspólnego małżonków.

Prawo użytkowania wieczystego zostało wpisane w księdze wieczystej nieruchomości tylko na rzecz Pana małżonki. Nie został Pan ujawniony w księdze wieczystej, pomimo że prawo użytkowania wieczystego zostało w rzeczywistości nabyte do majątku wspólnego małżonków (wspólności ustawowej małżeńskiej).

Pana małżonka zagospodarowała nieruchomość poprzez budowę budynku, w którym mieści się ośrodek zdrowia i apteka (w części parteru).

W skład majątku wspólnego weszło również prawo własności budynku wzniesionego na przedmiotowym gruncie. Jak bowiem stanowi art. 235 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 2023 r. poz. 1610 ze zm.), budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym. Budynki takie nie mogą zostać zbyte bez prawa użytkowania wieczystego. Użytkowanie wieczyste jest prawem nadrzędnym w stosunku do własności budynków i innych urządzeń.

Zgodnie z przepisami dla prawa własności budynku nie została założona odrębna księga wieczysta. Jak bowiem stanowi art. 24 ust. 1¹ ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2023 r. poz. 146 ze zm.), dla gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste oraz dla znajdującego się na tym gruncie budynku lub innego urządzenia, które stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności, prowadzi się wspólną księgę wieczystą.

Do tej pory Pana małżonka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wynajmowała wspomnianą zabudowaną nieruchomość m.in. na rzecz podmiotu trzeciego - spółki prawa handlowego.

Pana małżonka zamierza wycofać prawo użytkowania wieczystego nieruchomości i związane z nim prawo własności budynku z działalności gospodarczej i przenieść do majątku prywatnego niezwiązanego z działalnością gospodarczą.

Nieruchomość nadal ma być wynajmowana dotychczasowemu najemcy. Nie będzie to już jednak następować w ramach działalności gospodarczej Pana żony, ale w ramach, tzw. najmu prywatnego. Przedmiot najmu stanowi i będzie stanowić składnik majątku wspólnego małżonków.

Do majątku wspólnego małżonków należą również dochody z najmu. Wynika to z treści art. 31 § 2 pkt 2 k.r.o.

Małżonkowie ustalili, że to Pan będzie rozliczał całość przychodu z najmu. Do właściwego urzędu skarbowego zostanie złożone na piśmie przewidziane w treści art. 12 ust. 6 ustawy o ryczałcie oświadczenie o opodatkowaniu całości tych przychodów przez Pana.

Pytanie

Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, po złożeniu odpowiedniego oświadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 6 ustawy o ryczałcie, będzie Pan zobowiązany do rozliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego od całości przychodów z najmu?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, po złożeniu odpowiedniego oświadczenia, będzie Pan zobowiązany do rozliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego od całości przychodów z najmu.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.), dalej: u.p.d.o.f., opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f., jednym ze źródeł przychodów jest najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

W myśl art. 9a ust. 6 u.p.d.o.f., dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6, są opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Zasady opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne uregulowane są w przepisach ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 ze zm, dalej: Ustawy o ryczałcie).

Zgodnie z art. 2 ust. 1a ww. ustawy, osoby fizyczne osiągające przychody, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym, opłacają ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1a Ustawy o ryczałcie, opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym. Dla ustalenia wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tych tytułów stosuje się przepisy art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym.

Z treści art. 9a ust. 6 u.p.d.o.f. i art. 2 ust. 1a Ustawy o ryczałcie wynika więc wyraźnie, że aktualnie osoby fizyczne osiągające przychody z tzw. najmu prywatnego nie mają możliwości wyboru innych zasad opodatkowania niż ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, w szczególności aktualnie nie jest tu możliwe opodatkowanie przychodów z najmu na zasadach ogólnych (według skali podatkowej).

Co do zasady, jeżeli pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa, to w takiej sytuacji powinni oni rozliczać po połowie przychody z tytułu najmu. Zasadą jest bowiem stosowanie w takich przypadkach zasad dotyczących rozliczania przychodów z działalności prowadzonej w formie spółek osobowych. Jednakże ustawodawca dopuścił również inny sposób rozliczeń. Małżonkowie mogą bowiem zdecydować o opodatkowaniu dochodów z najmu przez jednego z nich i w tym celu należy złożyć odpowiednie oświadczenie do urzędu skarbowego.

W myśl 12 ust. 5 Ustawy o ryczałcie, przychody z udziału w spółce w odniesieniu do każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W razie braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Z kolei art. 12 ust. 6 Ustawy o ryczałcie stanowi, że zasada, o której mowa w ust. 5, ma również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających przychody, o których mowa w art. 6 ust. 1a, chyba że złożą sporządzone na piśmie oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu przez jednego z nich.

Oświadczenie takie składa się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 - tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymany został pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnięty został w grudniu roku podatkowego (art. 12 ust. 7 u.p.d.o.f.).

Wybór takiej zasady opodatkowania obowiązuje przy dokonywaniu wpłat na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych za cały dany rok podatkowy, chyba że w wyniku rozwodu albo orzeczenia przez sąd separacji nastąpi podział majątku wspólnego małżonków i przedmiot najmu przypadnie drugiemu małżonkowi (por. art. 12 ust. 8 Ustawy o ryczałcie).

Wybór takiej formy opodatkowania dotyczy również lat następnych, chyba że małżonkowie w przewidzianym w ustawie terminie zawiadomią na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania całości przychodu przez jednego z małżonków (art. 12 ust. 8a Ustawy o ryczałcie).

Oświadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 6 Ustawy o ryczałcie oraz zawiadomienie o rezygnacji z takiej formy opodatkowania, mogą być podpisane przez jednego z małżonków. Podpisanie oświadczenia lub zawiadomienia przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia oświadczenia lub zawiadomienia w imieniu obojga małżonków. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (art. 12 ust. 8c Ustawy o ryczałcie).

Biorąc pod uwagę powyższe regulacje należy uznać, że zasadnicze znaczenie z punktu widzenia możliwości rozliczenia przez jednego z małżonków dochodów z najmu ma treść art. 12 ust. 6 Ustawy o ryczałcie.

Z treści tego przepisu wynika, że możliwość rozliczenia wspólnych przychodów z najmu przez jednego z małżonków jest uzależniona od istnienia następujących przesłanek:

1)istnienia wspólności majątkowej między małżonkami osiągającymi przychody z najmu,