Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 czerwca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku uznania za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wniesienia udziałów w SIM w drodze aportu do TBS. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Gmina (...) (dalej: Gmina) jest zarejestrowana na potrzeby podatku od towarów i usług (dalej: VAT) jako podatnik VAT czynny.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1465, dalej: ustawa o samorządzie gminnym), Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jednocześnie w myśl art. 6 ust. 1 cytowanej ustawy, do zakresu działania Gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych Gminy należą m.in. sprawy gminnego budownictwa mieszkaniowego, stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorządzie gminnym.

Na terenie Gminy funkcjonuje (...) SIM sp. z o.o. z siedzibą w (...) (dalej: SIM). Gmina posiada większość udziałów w kapitale zakładowym SIM. Drugim wspólnikiem SIM jest Gmina A. SIM posiada odrębną osobowość prawną od jednostek samorządu terytorialnego będących wspólnikami. SIM jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.

SIM został utworzony na podstawie umowy spółki zawartej (...) w formie aktu notarialnego. (...) SIM został zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym.

SIM jest społeczną inicjatywą mieszkaniową w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa (Dz. U. z 2024 r. poz. 1440, ze zm.; dalej: ustawa o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa).

Przedmiotem działalności SIM jest w szczególności: realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, przygotowanie terenu pod budowę, wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych, kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek, wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie.

Zadania SIM to budowanie mieszkań o umiarkowanym czynszu i ich eksploatacja na zasadach najmu. Ponadto SIM może:

1)nabywać lokale mieszkalne i budynki mieszkalne oraz niemieszkalne w celu rozbudowy, nadbudowy i przebudowy, w wyniku której powstaną lokale mieszkalne;

2)przeprowadzać remonty i modernizację obiektów przeznaczonych na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych na zasadach najmu;

3)wynajmować lokale użytkowe znajdujące się w budynkach SIM;

4)sprawować na podstawie umów zlecenia zarząd nieruchomościami mieszkalnymi i niemieszkalnymi, niestanowiącymi jego własności;

5)sprawować zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi w ułamkowej części jego współwłasność;

6)prowadzić inną działalność związaną z budownictwem mieszkaniowym i infrastrukturą towarzyszącą, w tym budować lub nabywać budynki w celu sprzedaży znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu.

Od momentu utworzenia SIM Gmina wnosiła do SIM wkłady pieniężne, jak i wkład niepieniężny (nieruchomość gruntową), w zamian za udziały w kapitale zakładowym SIM. Gmina posiada obecnie w SIM (...) udziałów o łącznej wartości (...).

Na terenie Gminy funkcjonuje również (...) Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o. z siedzibą w (...) (dalej: TBS). Gmina posiada udziały w kapitale zakładowym TBS (obecnie Gmina posiada 8% udziałów w TBS). Gmina przystąpiła do TBS w 2009 r. TBS posiada odrębną osobowość prawną od tworzących je podmiotów. TBS jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.

TBS został utworzony na podstawie aktu notarialnego w (...) i jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym. TBS działa na podstawie przepisów ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa.

Przedmiotem działalności TBS jest w szczególności: wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków, kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek oraz zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie.

Gmina planuje wnieść 100% posiadanych udziałów w SIM jako wkład niepieniężny (aport) do TBS. W zamian Gmina obejmie udziały w podwyższonym kapitale zakładowym TBS. Również drugi wspólnik SIM – Gmina A – ma zamiar wnieść posiadane przez siebie udziały w SIM w drodze aportu do TBS. Powyższe będzie skutkowało przejęciem przez TBS 100% udziałów w SIM.

Nominalna wartość udziałów objętych przez Gminę w TBS w ramach opisanej transakcji wymiany udziałów odpowiadać będzie rynkowej wartości udziałów SIM wnoszonych do TBS. Gmina nie przewiduje dodatkowych wpłat w gotówce przez TBS na rzecz Gminy z tytułu nabycia udziałów SIM.

Celem przedmiotowej transakcji jest rozwój budownictwa mieszkaniowego na terenie Gminy. Przedmiot działalności i zadania SIM i TBS są zbieżne. Natomiast TBS posiada znacznie większe doświadczenie w zakresie budowania budynków mieszkalnych i zarządzania lokalami mieszkalnymi niż SIM. Zatem uzasadnione jest, aby TBS było „właścicielem” SIM.

Gmina nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie obrotu papierami wartościowymi (Gmina nie świadczy usług w zakresie pośrednictwa finansowego). Planowana wymiana udziałów nie będzie również dokonana w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej – Gmina nie prowadzi tego rodzaju działalności. Działalność Gminy (jako jednostki samorządu terytorialnego) jest ściśle określona w przepisach o charakterze ustrojowym dla jednostek samorządu terytorialnego, tj. w ustawie o samorządzie gminnym. Zatem planowana transakcja polegająca na wniesieniu przez Gminę udziałów SIM do TBS nie będzie prowadzona w ramach działalności maklerskiej, brokerskiej lub działalności o podobnym charakterze.

Gmina, jako jeden ze wspólników SIM, posiada uprawnienia do powołania członków Rady Nadzorczej. Powołanie minimum 3-osobowej Rady Nadzorczej w spółkach z udziałem jednostki samorządu terytorialnego, zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce komunalnej, jest obligatoryjne. Zarząd SIM, zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej, jest powoływany przez Radę Nadzorczą. W związku z powyższym Gmina nie uczestniczy w zarządzaniu SIM w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca.

Gmina nie świadczy jakiejkolwiek usługi na rzecz SIM. Gmina nie świadczy na rzecz SIM czynności opodatkowanych podatkiem VAT, w szczególności nie świadczy usług administracyjnych, rachunkowych, informatycznych, finansowych, handlowych lub technicznych.

Pytanie

Czy planowana transakcja polegająca na wniesieniu przez Gminę posiadanych udziałów w SIM w drodze aportu do TBS w zamian za udziały w kapitale zakładowym TBS będzie stanowiła po stronie Gminy czynność podlegającą opodatkowaniu VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Planowana transakcja polegająca na wniesieniu przez Gminę posiadanych udziałów w SIM w drodze aportu do TBS w zamian za udziały w kapitale zakładowym TBS nie będzie stanowiła po stronie Gminy czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Uzasadnienie stanowiska Gminy

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Należy jednak podkreślić, że zarówno odpłatna dostawa towarów, jak również odpłatne świadczenie usług, podlegają opodatkowaniu, jeżeli są wykonywane przez podmiot działający w charakterze podatnika podatku VAT.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – jak stanowi art. 15 ust. 2 ustawy o VAT – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei zgodnie z ust. 6 przedmiotowej regulacji, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Jednocześnie zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. W myśl art. 6 ust. 1 ww. ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Gmina planuje dokonanie transakcji polegającej na wniesieniu do TBS w drodze aportu posiadanych udziałów w SIM w zamian za udziały w kapitale zakładowym TBS.

Udziały będące papierami wartościowymi potwierdzają udział ich właściciela w kapitale zakładowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Posiadanie powyższych papierów wartościowych (udziałów) daje udziałowcy ogół praw i obowiązków wynikających z jego uczestnictwa w spółce. Zatem udziały nie spełniają definicji towaru w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT i tym samym nie mogą być przedmiotem dostawy towarów.

Jednocześnie na podstawie przywołanego powyżej art. 8 ustawy o VAT stwierdzić należy, że usługami są wszelkie zachowania podatnika wobec nabywcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, które nie są dostawą towarów. W świetle powyższej szerokiej definicji usług, świadczeniem usług będzie także, zgodnie z ww. art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przeniesienie praw majątkowych w formie udziałów spółki kapitałowej. Opisana transakcja potencjalnie może być zatem uznana za świadczenie usług na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT (jednocześnie, w przedstawionej sytuacji przekazanie udziałów SIM do TBS ma charakter odpłatny – w zamian za wniesiony wkład Gmina otrzyma udziały TBS – nie znajdzie tu zatem zastosowania przepis art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

Niemniej jednak dla opodatkowania VAT konkretnej czynności konieczne jest łączne spełnienie warunków o charakterze przedmiotowym (czynność podlegająca VAT) i podmiotowym (czynność wykonywana przez podmiot spełniający warunki bycia podatnikiem VAT). Tym samym dla objęcia konkretnej czynności opodatkowaniem VAT niezbędne jest, aby była ona wykonywana przez podmiot występujący w danej transakcji w charakterze podatnika VAT, w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.

Nie każda czynność dokonana przez podmiot, mający status czynnego podatnika VAT będzie zatem podlegać opodatkowaniu VAT. Status bycia podatnikiem podatku VAT nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. Zatem za działalność rodzącą obowiązki w VAT należy uznać tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu, zbywaniu akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał). Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE wynika, że samo posiadanie czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika (np. w wyrokach w sprawach: C-60/90 i C-155/94 oraz w sprawie C-80/95). W wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro (EDM) Trybunał uznał, że „zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskania z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe, polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej”.

Stanowisko to zostało podtrzymane w orzeczeniu z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C-465/03 Kretztechnik AG przeciwko Finanzamt Linz, gdzie Trybunał odwołał się do swego utrwalonego już orzecznictwa, że samo nabycie lub dzierżenie akcji nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu VI Dyrektywy. Samo nabycie wkładów finansowych w innych przedsiębiorstwach nie stanowi wykorzystywania dobra w celach zarobkowych w sposób ciągły, jako że ewentualna dywidenda, stanowiąca pożytek tego wkładu, wynika z prawa własności, a nie jest świadczeniem wzajemnym z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy.

Posiłkując się tym orzecznictwem należy stwierdzić, że co do zasady czynności zbycia udziałów nie stanowią działalności gospodarczej, a zatem podmiot dokonujący tych czynności nie ma statusu podatnika, nawet jeżeli z tytułu innej działalności jest podatnikiem.

Od tej zasady orzecznictwo TSUE przewiduje pewne wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania i zbywania papierów wartościowych (akcji, udziałów) wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy w określonych okolicznościach, a mianowicie gdy:

• posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada;
• sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej;
• posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Należy zatem zauważyć, że w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia / sprzedaży udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o VAT. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób ciągły.

Aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności. Podkreślić należy, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

TSUE w orzeczeniu z 14 listopada 2000 r. w sprawie C-142/99 Floridienne S.A. Beginvest przeciwko Państwu belgijskiemu stwierdził, że zaangażowanie w zarządzanie spółkami zależnymi (w holdingu) należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4(2) VI Dyrektywy ale tylko w zakresie, w jakim pociąga to za sobą dokonywanie transakcji podlegających VAT na mocy art. 2 VI Dyrektywy, takich jak świadczenie przez Floridienne usług administracyjnych, rachunkowych i informatycznych na rzecz swoich spółek zależnych.

Również w orzeczeniu z 12 lipca 2001 r. w sprawie C-102/00 Welthgrove BV (także spółka holdingowa) przeciwko Staatssecretaris van Financien TSUE wyraźnie wskazał, że samo zaangażowanie spółki holdingowej w zarządzanie jej spółkami zależnymi, lecz bez dokonywania transakcji podlegających VAT w rozumieniu art. 2 VI Dyrektywy nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4(2) tej Dyrektywy. Wobec tego działalnością gospodarczą będzie tylko takie zarządzanie spółkami zależnymi, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 VI Dyrektywy.

W orzeczeniu TSUE z 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 Cibo Participations Trybunał podtrzymał stanowisko, że udział spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, których udziały nabyła, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, ale tylko w przypadku, gdy pociąga to za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 ust. 1 tej Dyrektywy, takich jak świadczenie przez spółkę holdingową na rzecz spółek zależnych usług administracyjnych, finansowych, handlowych lub technicznych.

W związku z powyższym zdaniem TSUE, samo nabycie i posiadanie akcji spółki nie powinno być traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, nadająca ich posiadaczowi status podatnika. Trybunał powtórzył tu wyrażone wcześniej w orzeczeniu z 20 czerwca 1996 r. C-155/94 stanowisko, że jeżeli objęcie akcji nie stanowi działalności gospodarczej, to również nie ma takiego charakteru ich zbycie (także orzeczenie TSUE z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C‑442/01).

Również w wyroku C-320/17 TSUE wskazał, że samo nabycie i posiadanie udziałów nie powinno być uznane, w rozumieniu dyrektywy VAT, za działalność gospodarczą przyznającą nabywcy lub posiadaczowi status podatnika. Trybunał podkreślił przy tym, że z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że uczestniczenie spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, w których nabyła ona udziały lub akcje, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy VAT w zakresie, w jakim skutkuje ono dokonywaniem transakcji podlegających opodatkowaniu VAT na podstawie art. 2 tej dyrektywy, takich jak świadczenie usług administracyjnych, księgowych, finansowych, handlowych, informacyjnych i technicznych przez spółkę holdingową na rzecz spółek.

Interpretując wskazany w tym orzecznictwie wyjątek od omawianej zasady, sprowadzający się do możliwości uznania za działalność gospodarczą posiadania (zbywania) udziałów, jeżeli towarzyszyłoby temu uczestnictwo w zarządzaniu spółką – WSA w Opolu w wyroku z 25 czerwca 2010 r. sygn. I SA/Op 176/10 stwierdził, że taka możliwość ograniczona jest do sytuacji szczególnych, w których udział w zarządzaniu pociąga za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu, takich jak świadczenie usług na rzecz spółki.

Wskazać zatem należy, że nie każde uczestnictwo w zarządzie przedsiębiorstwa pozwala na uznanie zarządzania za działalność gospodarczą, lecz tylko takie, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji opodatkowanych.

Mając na uwadze opis sprawy oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa, jak również orzecznictwo TSUE należy stwierdzić, że czynność wniesienia przez Gminę udziałów SIM do TBS, w opisanej sytuacji, nie będzie traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o VAT. Powyższe wynika z faktu, że Gmina nie uczestniczy w zarządzaniu SIM w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca, nie świadczy na rzecz SIM jakichkolwiek czynności opodatkowanych VAT, w szczególności nie świadczy usług administracyjnych, rachunkowych, informatycznych, finansowych, handlowych lub technicznych. Jednocześnie transakcja wniesienia przez Gminę udziałów SIM do TBS nie będzie prowadzona w ramach działalności maklerskiej, brokerskiej lub działalności o podobnym charakterze. Gmina nie wykonuje takiej działalności. Ponadto posiadanie przez Gminę udziałów w SIM nie jest bezpośrednim, stałym i koniecznym aspektem funkcjonowania Gminy. Wobec powyższego należy stwierdzić, że z tytułu transakcji polegającej na wniesieniu udziałów SIM do TBS, Gmina nie będzie działać w charakterze podatnika VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.

Tym samym w opisanej sytuacji transakcja polegająca na wniesieniu udziałów SIM do TBS nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie m.in. w następujących interpretacjach indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:

• z 29 maja 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-2.4012.189.2023.4.SR,
• z 26 listopada 2019 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.654.2019.3.AS,
• z 27 listopada 2019 r., sygn. 0114-KDIP1-2.4012.551.2019.3.PC,
• z 26 listopada 2019 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.651.2019.2.AS,
• z 26 listopada 2019 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.653.2019.3.AS.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy:

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy:

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma na tyle uniwersalny charakter, że pozwala na objęcie pojęciem „podatnika” te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Nie każda czynność dokonana przez podmiot mający status podatnika będzie podlegać opodatkowaniu. Status podatnika podatku od towarów i usług nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. Za działalność rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług należy uznać tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu i sprzedaży akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

W wyrokach w sprawach C-60/90 i C-155/94 oraz w sprawie C-80/95 TSUE podkreślał, że samo posiadanie, czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika. Natomiast w wyroku z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro TSUE uznał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej.

Stanowisko to zostało podtrzymane w orzeczeniu z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C-465/03 Kretztechnik AG przeciwko Finanzamt Linz, gdzie TSUE odwołał się do swego utrwalonego już orzecznictwa, że samo nabycie lub dzierżenie akcji nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu VI Dyrektywy. Samo nabycie wkładów finansowych w innych przedsiębiorstwach nie stanowi wykorzystywania dobra w celach zarobkowych w sposób ciągły, jako że ewentualna dywidenda, stanowiąca pożytek tego wkładu, wynika z prawa własności, a nie jest świadczeniem wzajemnym z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy.

Należy stwierdzić, że co do zasady czynności zbycia udziałów nie stanowią działalności gospodarczej, a zatem podmiot dokonujący tych czynności nie ma statusu podatnika, nawet jeżeli z tytułu innej działalności jest podatnikiem.

Od tej zasady orzecznictwo TSUE przewiduje pewne wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania i zbywania papierów wartościowych (akcji, udziałów) wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy, tj. gdy:

• posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada;
• sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej;
• posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Zatem w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia/ sprzedaży udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób ciągły.

Aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności. Zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

TSUE w orzeczeniu z 14 listopada 2000 r. w sprawie C-142/99 Floridienne S.A. Beginvest przeciwko Państwu belgijskiemu stwierdził, że zaangażowanie w zarządzanie spółkami zależnymi (w holdingu) należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4(2) VI Dyrektywy, ale tylko w zakresie, w jakim pociąga to za sobą dokonywanie transakcji podlegających VAT na mocy art. 2 VI Dyrektywy, takich jak świadczenie przez Floridienne usług administracyjnych, rachunkowych i informatycznych na rzecz swoich spółek zależnych.

Również w orzeczeniu z 12 lipca 2001 r. w sprawie C-102/00 Welthgrove BV (także spółka holdingowa) przeciwko Staatssecretaris van Financien TSUE wyraźnie wskazał, że samo zaangażowanie spółki holdingowej w zarządzanie jej spółkami zależnymi, lecz bez dokonywania transakcji podlegających VAT w rozumieniu art. 2 VI Dyrektywy, nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4(2) tej Dyrektywy. Wobec tego, działalnością gospodarczą będzie tylko takie zarządzanie spółkami zależnymi, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 VI Dyrektywy.

W orzeczeniu TSUE z 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 Cibo Participations TSUE podtrzymał stanowisko, że udział spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, których udziały nabyła, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, ale tylko w przypadku, gdy pociąga to za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 ust. 1 tej Dyrektywy, takich jak świadczenie przez spółkę holdingową na rzecz spółek zależnych usług administracyjnych, finansowych, handlowych lub technicznych.

Zdaniem TSUE samo nabycie i posiadanie akcji spółki nie powinno być traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, nadająca ich posiadaczowi status podatnika. TSUE powtórzył tu wyrażone wcześniej w orzeczeniu z 20 czerwca 1996 r. C-155/94 stanowisko, że jeżeli objęcie akcji nie stanowi działalności gospodarczej, to również nie ma takiego charakteru ich zbycie (także orzeczenie TSUE z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-442/01).

Również w wyroku C-320/17 TSUE wskazał, że samo nabycie i posiadanie udziałów nie powinno być uznane w rozumieniu dyrektywy VAT za działalność gospodarczą przyznającą nabywcy lub posiadaczowi status podatnika. TSUE podkreślił przy tym, że z utrwalonego orzecznictwa TSUE wynika, że uczestniczenie spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, w których nabyła ona udział lub akcje, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy VAT w zakresie, w jakim skutkuje ono dokonywaniem transakcji podlegających opodatkowaniu VAT na podstawie art. 2 tej dyrektywy, takich jak świadczenie usług administracyjnych, księgowych, finansowych, handlowych, informacyjnych i technicznych przez spółkę holdingową na rzecz spółek.

Zatem nie każde uczestnictwo w zarządzie przedsiębiorstwa pozwala na uznanie zarządzania za działalność gospodarczą, lecz tylko takie, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji opodatkowanych.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwo zarejestrowani na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.

Do Państwa zadań własnych należą m.in. sprawy gminnego budownictwa mieszkaniowego stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorządzie gminnym.

Na Państwa terenie funkcjonuje (...) SIM sp. z o.o. z siedzibą w (...). Posiadają Państwo większość udziałów w kapitale zakładowym SIM. Drugim wspólnikiem SIM jest Gmina A. SIM posiada odrębną osobowość prawną od jednostek samorządu terytorialnego będących wspólnikami. SIM jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.

Od momentu utworzenia SIM wnosili Państwo do SIM wkłady pieniężne, jak i wkład niepieniężny (nieruchomość gruntową) w zamian za udziały w kapitale zakładowym SIM. Posiadają Państwo  obecnie w SIM (...) udziałów o łącznej wartości (...).

Na Państwa terenie funkcjonuje również (...)Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o. z siedzibą w (...). Posiadają Państwo udziały w kapitale zakładowym TBS (obecnie posiadają Państwo 8% udziałów w TBS). Przystąpili Państwo do TBS w 2009 r. TBS posiada odrębną osobowość prawną od tworzących je podmiotów. TBS jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.

Planują Państwo wnieść 100% posiadanych udziałów w SIM jako wkład niepieniężny (aport) do TBS. W zamian obejmą Państwo udziały w podwyższonym kapitale zakładowym TBS. Również drugi wspólnik SIM – Gmina A – ma zamiar wnieść posiadane przez siebie udziały w SIM w drodze aportu do TBS. Powyższe będzie skutkowało przejęciem przez TBS 100% udziałów w SIM.

Nominalna wartość udziałów objętych przez Państwa w TBS w ramach opisanej transakcji wymiany udziałów odpowiadać będzie rynkowej wartości udziałów SIM wnoszonych do TBS. Nie przewidują Państwo dodatkowych wpłat w gotówce przez TBS na rzecz Państwa z tytułu nabycia udziałów SIM.

Nie prowadzą Państwo działalności gospodarczej w zakresie obrotu papierami wartościowymi (nie świadczą Państwo usług w zakresie pośrednictwa finansowego). Planowana wymiana udziałów nie będzie również dokonana w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej – nie prowadzą Państwo tego rodzaju działalności. Działalność Państwa (jako jednostki samorządu terytorialnego) jest ściśle określona w przepisach o charakterze ustrojowym dla jednostek samorządu terytorialnego, tj. w ustawie o samorządzie gminnym. Zatem planowana transakcja polegająca na wniesieniu przez Państwa udziałów SIM do TBS nie będzie prowadzona w ramach działalności maklerskiej, brokerskiej lub działalności o podobnym charakterze.

Państwo, jako jeden ze wspólników SIM, posiadają uprawnienia do powołania członków Rady Nadzorczej. Powołanie minimum 3-osobowej Rady Nadzorczej w spółkach z udziałem jednostki samorządu terytorialnego zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce komunalnej jest obligatoryjne. Zarząd SIM zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej jest powoływany przez Radę Nadzorczą. W związku z powyższym nie uczestniczą Państwo w zarządzaniu SIM w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca.

Nie świadczą Państwo jakiejkolwiek usługi na rzecz SIM. Nie świadczą Państwo na rzecz SIM czynności opodatkowanych podatkiem VAT, w szczególności nie świadczą usług administracyjnych, rachunkowych, informatycznych, finansowych, handlowych lub technicznych.

Państwa wątpliwości dotyczą uznania planowanej transakcji wniesienia posiadanych przez Państwa udziałów w SIM w drodze aportu do TBS w zamian z udziały w kapitale zakładowym TBS za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Analiza opisu sprawy, obowiązujących przepisów prawa oraz orzecznictwa TSUE prowadzi do wniosku, że czynność wniesienia przez Państwa w drodze aportu udziałów w SIM do TBS nie będzie traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy. Powyższe wynika z faktu, że nie uczestniczą Państwo w zarządzaniu SIM w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca. Nie świadczą Państwo na rzecz SIM czynności opodatkowanych podatkiem VAT, w szczególności nie świadczą usług administracyjnych, rachunkowych, informatycznych, finansowych, handlowych lub technicznych. Nie prowadzą Państwo działalności gospodarczej w zakresie obrotu papierami wartościowymi (nie świadczą Państwo usług w zakresie pośrednictwa finansowego). Planowana wymiana udziałów nie będzie również dokonana w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej – nie prowadzą Państwo tego rodzaju działalności.

Jednocześnie wskazali Państwo, że posiadanie przez Państwa udziałów w SIM nie jest bezpośrednim, stałym i koniecznym aspektem Państwa funkcjonowania.

Z tytułu planowanej transakcji polegającej na wniesieniu w drodze aportu posiadanych przez Państwa udziałów w SIM do TBS nie będą Państwo zatem działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Tym samym transakcja ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.