
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
12 marca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją projektu pn. „…” sfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla (…) 2021-2027.
Ww. wniosek uzupełnili Państwo - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 11 kwietnia 2025 r. (data wpływu 11 kwietnia 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Gmina jest jednostką samorządu terytorialnego, zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. 1 stycznia 2017 roku Gmina dokonała centralizacji rozliczeń podatku VAT, polegających na wspólnym rozliczaniu VAT przez Urząd Gminy wraz z pozostałymi samorządowymi jednostkami budżetowymi i od tej chwili traktowana jest jako jeden podatnik VAT. Wykonując zadania własne Gmina działa zarówno w charakterze organu władzy publicznej, jak i na podstawie umów o charakterze cywilnoprawnym, stanowiących działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT.
Jednym z obszarów działania Gminy są zadania z zakresu wodociągów i kanalizacji. Gmina ponosi wydatki bieżące związane z powyżej wskazanym obszarem działania.
Ponadto Gmina ponosi obecnie wydatki na realizację inwestycji polegającej na wykonaniu robót budowlanych przebudowy sieci wodociągowej w miejscowości M., N. oraz instalacji fotowoltaicznej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O. Inwestycja ta zostanie dofinansowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu regionalnego „…”. Inwestycja realizowana jest w roku bieżącym.
Gmina podpisała umowę w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla (…) 2021-2027 na realizację zadania „…”.
W wyniku inwestycji powstanie infrastruktura do świadczenia opodatkowanych usług zbiorowego dostarczania wody dla mieszkańców i przedsiębiorców miejscowości M. i N. Z nowo wybudowanej sieci wodociągowej w tych miejscowościach będą korzystać również jednostki organizacyjne Gminy. Właścicielem wybudowanej sieci pozostanie Gmina. Faktury zakupu dotyczące realizacji tej inwestycji będą wystawiane na Gminę. Wydatki inwestycyjne objęte zakresem przedstawionego we wniosku pytania będą stanowić wydatki bezpośrednio i wyłącznie związane z opisaną we wniosku infrastrukturą wodociągową i służyć będą działalności opodatkowanej podatkiem VAT.
Jednostką organizacyjną Gminy, która zajmuje się gospodarką wodno-kanalizacyjną Gminy, jest G. Z. Usług Wodnych, który jest jednostką budżetową.
Wydatki związane z dostarczaniem wody rozliczane są prewspółczynnikiem metrażowym zgodnie z interpretacją 0114-KDIP4-2.4012.153.2024.2.MMA z dnia 16 maja 2024 r. W bieżącym roku prewspółczynnik wynosi (…)%.
W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że:
Przebudowywana sieć wodociągowa w miejscowości N. i M. będzie wykorzystywana do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (sprzedaż wody mieszkańcom i przedsiębiorcom zamieszkałym na terenie gminy (…)) oraz niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (sprzedaż wody jednostkom organizacyjnym gminy). Instalacja fotowoltaiczna zamontowana na Stacji Uzdatniania wody w N. i O. będzie dostarczać energię stacjom uzdatniania wody i tym samych będzie wykorzystywana do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (sprzedaż wody mieszkańcom i przedsiębiorcom zamieszkałym na terenie gminy (…), którym dostarczana jest woda z tych punktów) oraz niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (sprzedaż wody jednostkom organizacyjnym gminy).
Przebudowywana sieć wodociągowa oraz instalacja fotowoltaiczna wykonywana w związku realizacją projektu „…” będzie wykorzystywana zarówno do celów prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza w rozumieniu ww. ustawy. Nie są natomiast wykonywane czynności zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Nie będzie możliwości bezpośredniego przyporządkowania wydatków związanych z realizacją ww. projektu w całości do celów wykonywanej działalności gospodarczej.
Przebudowywana sieć wodociągowa oraz instalacje fotowoltaiczne będą służyć zarówno działalności gospodarczej jak i innej niż gospodarcza w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, nie będzie możliwości bezpośredniego przyporządkowania podatku naliczonego do poszczególnych rodzajów czynności. Przyporządkowanie podatku naliczonego dokonane zostanie poprzez zastosowanie prewspółczynnika.
W związku z realizacją inwestycji „…” w zakresie montażu instalacji fotowoltaicznej Gmina będzie prosumentem energii odnawialnej w rozumieniu art. 2 pkt 27a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Instalacja fotowoltaiczna będzie stanowiła mikroinstalacje w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Po zainstalowaniu instalacji podpisana zostanie umowa kompleksowa sprzedaży energii elektrycznej, świadczenia usług dystrybucji oraz świadczenia usług odbioru i rozliczania energii elektrycznej wprowadzonej do sieci OSD z mikroinstalacji elektrycznej:
a) zastosowane zostaną zasady rozliczenia określone w art. 4 ust. 1a pkt 2, tj. wartość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej wobec wartości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne,
b) umowa nie będzie przewidywała wynagrodzenia dla Gminy w związku z wyprodukowaną energią elektryczną z instalacji fotowoltaicznej. Dokonywane będą jedynie rozliczenia wartości energii wyprodukowanej przez mikroinstalację i wprowadzonej do sieci OSD wobec wartości energii elektrycznej pobranej w celu zużycia na własne potrzeby.
W przypadku instalacji będącej przedmiotem wniosku Gmina nie będzie korzystać z rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w oparciu o art. 4 ust. 1 ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Na pytanie Organu „Jeżeli odpowiedź na ww. pytanie nr 8 jest twierdząca, to czy są/będą Państwo otrzymywali z tego tytułu wynagrodzenie?”, odpowiedzieli Państwo, że „nie dotyczy ze względu na negatywną odpowiedź na pytanie 8”.
Gmina będzie korzystać z rozliczenia wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec wartości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w oparciu o art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii.
W przypadku gdy Gmina jako prosument w ramach rozliczenia nie wykorzysta zgromadzonych dla danego miesiąca kalendarzowego środków odpowiadających wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej w tym miesiącu w okresie 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych, to niewykorzystane środki stanowią nadpłatę, która jest zwracana prosumentowi przez Sprzedawcę (nie może ona przekroczyć 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty). W rzeczywistości, biorąc pod uwagę charakter zapotrzebowania w energię elektryczną obiektu, instalacja fotowoltaiczna została tak zaprojektowana, iż najprawdopodobniej cała wyprodukowana energia będzie konsumowana na bieżąco (lub zbilansowana w ciągu kolejnego miesiąca) i nie wystąpi przypadek nierozliczenia jej w ciągu 12 miesięcy).
Instalacja będąca przedmiotem wniosku nie mieści się w przepisach określonych w art. 4d ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Wydatki poniesione na montaż instalacji fotowoltaicznej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O., stanowią wydatki bezpośrednio i wyłącznie związane z infrastrukturą wodociągową, będą związane wyłącznie z dostarczaniem wody.
Wzór prewspółczynnika metrażowego:
PRE = woda dostarczona do OZ (m3) /woda dostarczona do OZ i OW (m3)
Gdzie:
PRE - oznacza prewspółczynnik metrażowy
OZ - oznacza Odbiorców zewnętrznych (mieszkańców oraz przedsiębiorców z terenu gminy)
OW - oznacza odbiorców wewnętrznych (jednostki organizacyjne gminy objęte centralizacją VAT)
Przedstawiony przez Gminę wzór kalkulacji proporcji oparty na danych w zakresie ilości metrów sześciennych dostarczonej wody będzie na potrzeby rozpatrywanego wniosku określany jako „prewspółczynnik metrażowy”. Przy określaniu prewspółczynnika metrażowego za podstawę wyliczeń przyjmuje się liczbę metrów sześciennych dostarczonej wody.
Tytułem przykładu według danych za 2024 rok przedmiotowy prewspółczynnik metrażowy wyliczony dla posiadanej przez Gminę infrastruktury wodociągowej kształtuje się w tej samej wysokości za rok 2024 i wynosi:
Dla infrastruktury wodociągowej
- ilość m3 dostarczonej wody do Odbiorców zewnętrznych („z VAT”): (…) m3;
- ilość m3 dostarczonej wody do Odbiorców wewnętrznych („bez VAT”): (…) m3;
- tym samym, prewspółczynnik metrażowy za rok 2024 wyniósł: (…) / (… + …) = (…)%
Gmina szacuje, że prewspółczynnik metrażowy w każdym roku powinien znacznie przekroczyć (…)%.
Ilość dostarczonej wody ustala się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowych (wodomierzy). W razie braku urządzeń pomiarowych ilość dostarczonej wody ustala się na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 70), w którym ustalono przeciętne normy zużycia wody dla poszczególnych odbiorców usług, stanowiące podstawę ustalania ilości pobranej wody. Takie postępowanie jest powszechne i znajduje oparcie - poza przytoczonymi aktami prawnymi - również w szczególności w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej z 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. z 2022 r. poz. 1074).
Urządzenia pomiarowe pozwalają na dokładne i obiektywne wyliczenia zużytej wody. Aparatura pomiarowa stosowana do pomiarów dostarczanej wody/odebranych ścieków posiada stosowne atesty i jest dopuszczona do użytkowania.
Nie u wszystkich odbiorców zewnętrznych, natomiast u wszystkich odbiorców wewnętrznych są zamontowane urządzenia pomiarowe (wodomierze). U odbiorców zewnętrznych, u których nie ma zamontowanych urządzeń pomiarowych (wodomierzy) ilość dostarczonej wody ustala się na podstawie art. 27 ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków, czyli zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 70), w którym ustalono przeciętne normy zużycia wody dla poszczególnych odbiorców usług, stanowiące podstawę ustalania ilości pobranej wody.
G. Z. U. W. w (…), który realizuje zadania z zakresu dostarczania wody od 1 stycznia 2023 r. funkcjonuje jako jednostka budżetowa.
Prewspółczynnik w przypadku jednostki budżetowej kalkuluje się zgodnie z rozporządzeniem ws. prewspółczynnika jako stosunek rocznego obrotu z działalności gospodarczej zrealizowanego przez jednostkę budżetową, stanowiącego część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej do dochodów wykonanych jednostki budżetowej. Według wyliczeń, prewspółczynnik obliczony w sposób zgodny z literalnym brzmieniem przepisów rozporządzenia ws. prewspółczynnika dla GZUW w oparciu o dane z roku 2024 wynosi (…)%, tj. znacznie odbiega od prewspółczynnika metrażowego. Prewspółczynnik zakładu budżetowego opartego na przychodach wynosił około (…)%. Specyfika działalności G.Z.U.W. jest inna niż pozostałych jednostek budżetowych. Wyliczenie prewspółczynnika w jednostkach budżetowych oparte jest o dochody tych jednostek, które w przypadku jednostki realizującej prawie wyłącznie działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług nie jest korzystna. Proporcja dochodowa nie tylko nie odpowiada specyfice wykonywanej przez gminę działalności w sferze doprowadzania wody i specyfice związanych z nią wydatków, ale zupełnie tej specyfiki nie bierze pod uwagę. Nie tylko nie uwzględnia sposobu wykorzystania tej infrastruktury, ale także nie pokazuje stopnia jej wykorzystania do czynności opodatkowanych. Z uwagi na to, że wykorzystuje ona infrastrukturę wodociągową przede wszystkim do działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem od towarów i usług (świadczenie usług dostawy wody na rzecz odbiorców zewnętrznych), a w niewielkim zakresie do czynności niepodlegających podatkowi od towarów i usług (dostawa wody na rzecz jednostek własnych), to najbardziej reprezentatywną metodą ustalenia proporcji do odliczenia podatku naliczonego będzie wyliczenie prewspółczynnika według kryterium metrażowego, tj. ilości wody dostarczanej w ramach transakcji zewnętrznych, w sumie ilości wody dostarczonej w ramach ogółu wszystkich transakcji (tj. zarówno transakcji zewnętrznych podlegających opodatkowaniu, jak i potrzeb własnych niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT).
Prewspółczynnik metrażowy będzie zapewniał najbardziej dokładne dokonanie obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającego na czynności opodatkowane podatkiem VAT.
Prewspółczynnik metrażowy będzie odzwierciedlał część wydatków przypadającą na działalność gospodarczą oraz na inne cele niż działalność gospodarcza w sposób najbardziej dokładny i rzeczywisty.
Sposób określenia proporcji wynikający z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określenia zakresu wykorzystania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników jako mniej reprezentatywny od proponowanego we wniosku prewspółczynnika metrażowego w odniesieniu do jednostek realizujących zadania z zakresu gospodarki wodnokanalizacyjnej. Stanowisko to zostało potwierdzone wielokrotnie w orzecznictwie (wyrok NSA z dnia 26 czerwca 2018 r. sygn. akt I FSK 219/18). Tylko w ten sposób możliwe jest dokładne określenie zakresu prawa do odliczenia. Stosowanie jakiejkolwiek innej metody prowadziłoby do istotnych zaburzeń w tym zakresie, a więc byłoby sprzeczne z celem odliczenia proporcjonalnego (wyrok NSA z dnia 15 marca 2019 r. sygn. akt I FSK 701/18).
Wyliczenia prewspółczynnika metrażowego:
- woda odebrana przez odbiorców zewnętrznych (…) m3,
- woda odebrana przez odbiorców wewnętrznych (…) m3,
- ogółem (…) m3.
Prewspółczynnik: (…) / (…) *100 = (…)%
Wyliczenie prewspółczynnika wynikającego z rozporządzenia MF:
- roczny obrót z działalności gospodarczej (…) zł,
- dochody wykonane (…) zł.
Prewspołczynnik (…) x 100 / (…) = (…) %
Gmina posiada interpretację indywidualną w sprawie prewspółczynnika metrażowego nr 0114-KDIP4-2.4012.153.2024.2.MMA.
Pytanie
Czy Gmina może odliczyć kwotę podatku naliczonego związaną z działalnością gospodarki wodnej, gdy środki na budowę sieci wodociągowej w miejscowości M. i N. pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla (…) 2021-2027, gdzie VAT jest kwalifikowany do zadań w wysokości 5 mln. euro? Dofinansowanie to, zostało przyznane w kwocie brutto. Środki dofinansowania na realizację inwestycji przyznawane są ze środków Unii Europejskiej. Dofinansowanie wynosi 85% wydatków kwalifikowanych a wkład własny Gminy 15% zgodnie z zasadami programu.
Państwa stanowisko w sprawie
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie ograniczają możliwości pozyskania dofinansowania od podmiotu trzeciego lub zewnętrznego funduszu na kwotę VAT - niezależnie od kwestii, czy podatnikowi w tym przypadku jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu dokonywanych zakupów, czy też prawo to nie przysługuje. Z punktu widzenia ustawy o podatku od towarów i usług odliczenie podatku VAT nie jest obowiązkiem podatnika lecz uprawnieniem i tym samym na podatniku ciąży odpowiedzialność karno-skarbowa. Zaniechanie odliczenia nie powinno powodować negatywnych konsekwencji.
Inaczej natomiast na tę sytuację trzeba spojrzeć pod kątem RIO czy NIK. Nieodliczenie VAT może świadczyć o niegospodarności, gdyż Gmina rezygnuje z dodatkowych środków z odliczonego podatku.
Gmina do ww. sytuacji nie chce dopuścić, dlatego zwraca się o wyjaśnienie do Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej. Gmina będzie miała prawo do pełnego odliczenia, tj. 100%, podatku należnego o podatek naliczony od wydatków inwestycyjnych związanych z realizacją zadania „…”, ponieważ pozostają one w związku z czynnościami opodatkowanymi. Prewspółczynnik w zakresie wodociągów wynosi (…)%, jednak zgodnie z art. 90 ust. 10 pkt 1, w przypadku gdy proporcja przekracza 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10 000 podatnik ma prawo uznać, ze proporcja ta wynosi 100%.
Wydatki będą w sposób bezpośredni powiązane z czynnościami opodatkowanymi. Faktury zakupowe będą potwierdzały czynności, które już zostały wykonane. Poza tym Gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT, w tej sytuacji ciążą na niej obowiązki i przysługują prawa zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług.
Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o podatku VAT, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi o którym mowa w art. 15 przysługuje prawo obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
W ocenie Gminy będzie istniał bezpośredni związek pomiędzy czynnościami opodatkowanymi (wystawiane będą faktury na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych z mieszkańcami oraz przedsiębiorcami) a fakturami zakupowymi wystawionymi przez przedsiębiorców będącymi podstawą do zapłaty za wykonane usługi lub nabywane towary. Tym samym, zdaniem Gminy nie istnieją negatywne przesłanki, aby Gmina otrzymując środki z programu Fundusz Europejskie dla (…) 2021-2027 nie miała prawa do odliczenia podatku VAT zawartego w fakturach zakupu.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”. W myśl tego przepisu:
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
a) nabycia towarów i usług,
b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.
Z przywołanych wyżej przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi. Jednocześnie z zasady tej wynika, że odliczenie podatku naliczonego może być częściowe, tzn. w tej części, w jakiej dane towary lub usługi, z którymi związany jest podatek naliczony są wykorzystywane do realizacji czynności opodatkowanych, z pominięciem tej części podatku od tych towarów i usług, w jakiej towary te (usługi) są wykorzystywane do wykonywania czynności nieopodatkowanych podatkiem VAT.
Ponadto należy zauważyć, że ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Ten ostatni przepis określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Wyrażoną w cytowanym powyżej art. 86 ust. 1 ustawy generalną zasadę uprawniającą do odliczenia podatku naliczonego, uzupełniają regulacje zawarte w art. 86 ust. 2a i następne ustawy.
Na mocy art. 86 ust. 2a ustawy:
W przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej „sposobem określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.
Stosownie do treści art. 86 ust. 2b ustawy:
Sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli:
1) zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz
2) obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.
Przepis art. 86 ust. 2c ustawy stanowi, że:
Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane:
1) średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością;
2) średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością;
3) roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza;
4) średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością.
Z art. 86 ust. 2d ustawy wynika, że:
W celu obliczenia kwoty podatku naliczonego w przypadku, o którym mowa w ust. 2a, przyjmuje się dane za poprzedni rok podatkowy.
Natomiast stosownie do art. 86 ust. 2e ustawy:
Podatnik rozpoczynający w danym roku podatkowym wykonywanie działalności gospodarczej i działalności innej niż działalność gospodarcza w celu obliczenia kwoty podatku naliczonego w przypadku, o którym mowa w ust. 2a, przyjmuje dane wyliczone szacunkowo. Podatnik jest obowiązany zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętych danych wyliczonych szacunkowo w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten sposób określenia proporcji został zastosowany po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3.
Według art. 86 ust. 2f ustawy:
Przepis ust. 2e stosuje się również, gdy podatnik uzna, że w odniesieniu do wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć dane za poprzedni rok podatkowy byłyby niereprezentatywne.
Na mocy art. 86 ust. 2g ustawy:
Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej. Przepisy art. 90 ust. 5, 6, 9a, 10 i 10c-10g stosuje się odpowiednio.
W myśl art. 90 ust. 10 ustawy:
W przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8:
1) przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10 000 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%;
2) nie przekroczyła 2% - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.
Stosownie do art. 86 ust. 2h ustawy:
W przypadku gdy podatnik, dla którego sposób określenia proporcji wskazują przepisy wydane na podstawie ust. 22, uzna, że wskazany zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 22 sposób określenia proporcji nie będzie najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć, może zastosować inny bardziej reprezentatywny sposób określenia proporcji.
W myśl art. 86 ust. 22 ustawy:
Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, określić w przypadku niektórych podatników sposób określenia proporcji uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez tych podatników działalności i dokonywanych przez nich nabyć oraz wskazać dane, na podstawie których jest obliczana kwota podatku naliczonego z wykorzystaniem tego sposobu określenia proporcji, uwzględniając specyfikę prowadzenia działalności przez niektórych podatników i uwarunkowania obrotu gospodarczego.
Na podstawie powyższej delegacji, zostało wydane rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 999), zwane dalej „rozporządzeniem”.
Zgodnie z § 1 rozporządzenia:
Rozporządzenie:
1) określa w przypadku niektórych podatników, sposób określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez tych podatników działalności i dokonywanych przez nich nabyć, zwany dalej „sposobem określenia proporcji” oraz
2) wskazuje dane, na podstawie których jest obliczana kwota podatku naliczonego z wykorzystaniem sposobu określenia proporcji.
Zakres ww. regulacji obejmuje m.in. jednostki samorządu terytorialnego.
Stosownie do § 2 pkt 8 rozporządzenia:
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o jednostkach organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego - rozumie się przez to:
a) urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego,
b) jednostkę budżetową,
c) zakład budżetowy.
W myśl § 3 ust. 1 rozporządzenia:
W przypadku jednostki samorządu terytorialnego sposób określenia proporcji ustala się odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego.
Oznacza to, że w przypadku jednostek samorządu terytorialnego, nie będzie ustalany jeden „całościowy” sposób określenia proporcji dla jednostki samorządu terytorialnego jako osoby prawnej, tylko będą ustalane odrębnie sposoby określenia proporcji dla poszczególnych jednostek organizacyjnych.
Ww. rozporządzenie wprowadza wzory, według których są wyznaczane sposoby określenia proporcji, uznane za najbardziej odpowiadające specyfice wykonywanej przez tych podatników działalności i dokonywanych przez nich nabyć.
Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia:
Jako sposób określenia proporcji uznaje się w przypadku jednostki budżetowej sposób ustalony według wzoru:
X = A x 100/D
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej,
A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez jednostkę budżetową, stanowiący część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej,
D - dochody wykonane jednostki budżetowej.
Na podstawie § 2 pkt 4 rozporządzenia:
Przez obrót rozumie się podstawę opodatkowania, o której mowa w art. 29a, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5 ustawy, w zakresie:
a) dokonywanych przez podatników:
- odpłatnych dostaw towarów na terytorium kraju,
- odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju,
- eksportu towarów,
- wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,
b) odpłatnych dostaw towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju, które podlegałyby opodatkowaniu podatkiem, gdyby były wykonywane na terytorium kraju.
Na mocy § 2 pkt 10 rozporządzenia:
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o dochodach wykonanych jednostki budżetowej - rozumie się przez to dochody obejmujące dochody publiczne w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, z wyjątkiem dochodów, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 4 lit. b-d i pkt 5 ustawy o finansach publicznych, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, zrealizowane lub otrzymane przez tę jednostkę, wynikające ze sprawozdania z wykonania:
a) planu finansowego jednostki budżetowej oraz
b) planu dochodów i wydatków zgromadzonych na wydzielonym rachunku, o którym mowa w art. 223 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, jeżeli dana jednostka budżetowa prowadzi taki rachunek
- powiększone o kwotę stanowiącą równowartość środków przeznaczonych na zasilenie tej jednostki celem realizacji przypisanych jej zadań jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem środków przeznaczonych na wypłatę, na podstawie odrębnych przepisów, zasiłków, zapomóg i innych świadczeń o podobnym charakterze na rzecz osób fizycznych.
W myśl § 3 ust. 5 rozporządzenia:
Dochody wykonane urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego, dochody wykonane jednostki budżetowej oraz przychody wykonane zakładu budżetowego nie obejmują odpowiednio dochodów lub przychodów uzyskanych z tytułu:
1) dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane odpowiednio przez jednostkę samorządu terytorialnego lub jednostkę organizacyjną jednostki samorządu terytorialnego do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane odpowiednio do środków trwałych jednostki samorządu terytorialnego lub jednostki organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego - używanych na potrzeby prowadzonej przez te jednostki działalności;
2) transakcji dotyczących:
a) pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych,
b) usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy, w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.
Wyłączenie powyższych transakcji z dochodów wykonanych jednostki budżetowej (mianownik proporcji) zapewnia spójność z wyłączeniem tych transakcji z obrotu z działalności gospodarczej (licznik proporcji) i ma na celu „oczyszczenie” kwoty dochodów przyjmowanej do wyliczenia proporcji z danych, które mogłyby zniekształcić proporcję.
Zaproponowana metoda ma charakter „obrotowy”, polegający na ustaleniu udziału „obrotów” z tytułu działalności gospodarczej w całkowitym „obrocie” z tytułu działalności gospodarczej oraz działalności pozostającej poza sferą VAT.
Powołany wyżej przepis art. 86 ust. 2a ustawy wprost określa, co stanowi kwotę podatku naliczonego w przypadku nabycia towarów i usług, wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych.
Cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 i 3 ustawy. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej u podatnika mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT. „Towarzyszą” one działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą. Za czynności zrównane z czynnościami wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej uznaje się także nieodpłatną dostawę towarów lub nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste, w przypadkach, o których mowa w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy. Uzasadnia to fakt, że chociaż czynności te z definicji nie mają związku z działalnością gospodarczą, w przypadkach określonych w tych przepisach następuje obowiązek naliczenia VAT. Natomiast przez cele inne, rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i 3 ustawy (przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy czy nieodpłatną działalność statutową).
Według art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Jak stanowi art. 15 ust. 6 ustawy:
Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.
Jak wynika z powyższego, wyłączenie organów władzy publicznej z kategorii podatnika ma charakter podmiotowo-przedmiotowy.
W świetle wskazanych unormowań jednostki samorządu terytorialnego na gruncie podatku od towarów i usług występować mogą w dwoistym charakterze:
- podmiotów niebędących podatnikami, gdy realizują zadania nałożone na nich odrębnymi przepisami prawa, oraz
- podatników podatku od towarów i usług, gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.
Kryterium podziału stanowi więc charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenia usług podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.
Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1465 ze zm.):
Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Jak wynika z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Katalog zadań własnych gminy został określony w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.
Realizacja tych zadań następować może także w drodze dostawy towarów i świadczenia usług w rozumieniu art. 7 i art. 8 ustawy (w zakresie dostaw i usług co do zasady odpłatnych). Gmina, w celu wypełnienia nałożonych na nią zadań, organizuje warunki dla innych podmiotów bądź bezpośrednio uczestniczy w obrocie gospodarczym.
W tym miejscu podkreślenia wymaga, że z uwagi na swą specyfikę jednostki samorządu terytorialnego nie są podmiotami zrównanymi z komercyjnymi przedsiębiorcami. Powyższe wynika chociażby z racji uprzywilejowania tych jednostek poprzez treść art. 15 ust. 6 ustawy i nieuznawania ich za podatnika w określonych okolicznościach, tj. w przypadku działania w charakterze organu władzy publicznej, którego przymiotu komercyjny przedsiębiorca nie posiada i którego działalność, co do zasady, jest opodatkowana w całości. Z tego też względu rozpatrując w zakresie podatku VAT kwestie uprawnień i obowiązków podmiotów, takich jak jednostki samorządu terytorialnego, należy mieć na względzie okoliczność, że podmioty te - co do zasady - w odniesieniu do niektórych czynności występują jako organ władzy publicznej i nie są uznawane za podatników stosownie do ww. art. 15 ust. 6 ustawy.
Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Jednym z obszarów Państwa działania są zadania z zakresu wodociągów i kanalizacji. Podpisali Państwo umowę w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla (…) 2021-2027 na realizację zadania „…”. Ponoszą Państwo obecnie wydatki na realizację inwestycji polegającej na wykonaniu robót budowlanych przebudowy sieci wodociągowej w miejscowości M., N. oraz instalacji fotowoltaicznej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O.
Przebudowywana sieć wodociągowa oraz instalacja fotowoltaiczna wykonywana w związku realizacją projektu „…” będzie wykorzystywana zarówno do celów prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (czynności opodatkowane VAT), jak i do celów innych niż działalność gospodarcza w rozumieniu ww. ustawy (czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT). Nie są natomiast wykonywane czynności zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Nie będzie możliwości bezpośredniego przyporządkowania wydatków związanych z realizacją ww. projektu w całości do celów wykonywanej działalności gospodarczej.
Zatem w niniejszej sprawie, przy odliczaniu podatku naliczonego od wydatków związanych z przebudową sieci wodociągowej w miejscowości M., N. oraz instalacji fotowoltaicznej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O., w pierwszej kolejności powinny znaleźć odpowiednie zastosowanie regulacje art. 86 ust. 2a-2h ustawy.
W przypadku bowiem, gdy nabywane towary i usługi, wykorzystywane są zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, w sytuacji gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe, podatnik zobowiązany jest do wydzielenia podatku naliczonego przy zastosowaniu współczynnika (proporcji) umożliwiającego odliczenie podatku naliczonego w prawidłowej wysokości, zgodnie z zasadami określonymi w art. 86 ust. 2a-2h ustawy.
Jak wynika z cytowanego już art. 86 ust. 2a ustawy, sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.
Z uwagi na różnorodność i bogactwo życia gospodarczego wybór sposobu, według którego dokonuje się tego proporcjonalnego przypisania, należy do podatnika. Przepisy ustawowe wymagają jedynie, aby odpowiadał on najbardziej specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Będzie to spełnione, jeśli sposób ten:
- zapewni dokonanie odliczenia podatku naliczonego wyłącznie w części przypadającej na działalność gospodarczą (co do zasady dotyczącej czynności opodatkowanych VAT) oraz
- obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadających na działalność gospodarczą oraz na cele inne (z wyjątkiem celów prywatnych) - gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.
Sposób określenia proporcji, jak wyżej wskazano, powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Oznacza to, że są Państwo zobowiązani do wyodrębnienia takiej części podatku naliczonego, którą można przypisać prowadzonej działalności gospodarczej. Zastosowane przez Państwa metody, czy też sposoby, na podstawie których dokonają Państwo wydzielenia odpowiedniej kwoty podatku naliczonego, muszą odpowiadać wartościom faktycznym i rzeczywistym. Ciężar rzetelnego ustalenia, jaka część podatku naliczonego związana jest z prowadzoną działalnością gospodarczą, a jaka część wykorzystywana jest dla potrzeb innych niż prowadzona działalność gospodarcza, spoczywa zawsze na podatniku.
Przy czym, jak zostało wskazane, korzystając z delegacji ustawowej zawartej w art. 86 ust. 22 ustawy, Minister Finansów w cyt. wyżej rozporządzeniu określił dla jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego sposoby określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej uznane za najbardziej odpowiadające specyfice wykonywanych przez te jednostki działalności i dokonywanych przez nie nabyć.
W tym miejscu warto wskazać na wyrok Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 grudnia 2018 r., sygn. akt I FSK 1448/18, w którym NSA stwierdził, że:
Skoro sposób określenia proporcji powinien odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, to oczywistym jest, że wobec różnorodności zdarzeń gospodarczych nie jest możliwe wskazanie jednego sposobu do zastosowania przez wszystkich podatników. Z tego względu ustawodawca określił w ustawie o VAT jedynie wymagania, którym powinien on czynić zadość, nakreślił cele, jakie za jego pomocą należy osiągnąć. Są one następujące: obniżenie kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane, obiektywne odzwierciedlenie części wydatków przypadających odpowiednio na działalność gospodarczą oraz inne cele niż działalność gospodarcza (art. 86 ust. 2b pkt 1 i 2 ustawy o VAT). Konsekwentnie ustawodawca „podpowiedział” jedynie dane, które można wykorzystać, żeby ten cel osiągnąć (art. 86 ust. 2c ustawy o VAT).
Ustawodawca, na mocy art. 86 ust. 2h ustawy, daje podatnikom, w tym jednostkom samorządu terytorialnego, możliwość zastosowania innego sposobu określenia proporcji niż wskazują przepisy art. 86 ust. 22 ustawy - ale tylko w sytuacji, gdy wybrany sposób jest bardziej reprezentatywny.
Zatem mogą Państwo zastosować inną metodę tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy wybrana przez Państwa metoda jest bardziej reprezentatywna i tym samym najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej działalności.
W wyroku z 26 czerwca 2018 r., sygn. akt I FSK 219/18, Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że zasadne są racje zmierzające do podważenia adekwatności wzoru z rozporządzenia w odniesieniu do działalności wodno-kanalizacyjnej. Zwrócił w tym kontekście uwagę na to, że przyjęta w rozporządzeniu, akcie wykonawczym, metoda obliczania proporcji według klucza obrotu oparta jest na określonych założeniach. Po pierwsze, rozpatrywanie udziału obrotów w ujęciu globalnym przy uwzględnieniu kategorii dochodu wykonanego (rozporządzenie przyjmuje jedynie zróżnicowanie wzorów w odniesieniu do poszczególnych jednostek organizacyjnych - urzędu, jednostki budżetowej i zakładu budżetowego bez podziału na poszczególne rodzaje działalności) opiera się na założeniu o zasadniczo „niegospodarczym” charakterze działalności podejmowanej przez jednostkę samorządu terytorialnego. Taki wniosek wynikał już z samego uzasadnienia do nowelizacji w zakresie odliczania podatku naliczonego w odniesieniu do towarów i usług wykorzystywanych do celów mieszanych. Propozycja przyjęcia „urzędowego” sposobu rozliczenia dla omawianej kategorii podmiotów była bowiem usprawiedliwiana cechami relewantnymi jednostek samorządu terytorialnego, które z natury rzeczy wykonują działania pozostające poza systemem VAT i w pewnym minimalnym tylko zakresie podejmują działania opodatkowane.
Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę na to, że w przypadku działalności wodno-kanalizacyjnej, specyfika tego rodzaju działalności przejawia się w odwrotnej proporcji czynności opodatkowanych w stosunku do niepodlegających VAT. Działalność wodno-kanalizacyjna jest bowiem w głównej mierze działalnością gospodarczą, zaś działania podejmowane w innych niż gospodarczy celach mają tu znaczenie marginalne. Przyznawane w tym obszarze dotacje mają charakter celowy i z uwagi na relację czynności opodatkowanych do nieopodatkowanych nie mogą być przypisane wyłącznie do działań pozostających poza VAT. Nie można dotacji z zasady traktować jako niemającej związku z działalnością gospodarczą, gdyż jest ona celowa i może dotować właśnie tę sferę działalności Gminy (zob. A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 86 ustawy o VAT - System Informacji Prawnej LEX). W rezultacie NSA wskazał, że o ile prewspółczynnik proponowany w rozporządzeniu odpowiada charakterowi określonych obszarów działalności Gminy, to nie uwzględnia specyfiki działalności wodno-kanalizacyjnej.
Z opisu sprawy wynika, że wydatki związane z dostarczaniem wody rozliczane są prewspółczynnikiem metrażowym obliczonym na podstawie udziału ilości metrów sześciennych dostarczonej wody do odbiorców zewnętrznych w całkowitej ilości metrów sześciennych dostarczonej wody z użyciem gminnej infrastruktury wodociągowej, tj. do odbiorców zewnętrznych i do odbiorców wewnętrznych.
Wskazali Państwo, że wydatki inwestycyjne, w tym wydatki poniesione na montaż instalacji fotowoltaicznej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O., stanowią wydatki bezpośrednio i wyłącznie związane z infrastrukturą wodociągową, będą związane wyłącznie z dostarczaniem wody.
Jak Państwo wskazali, prewspółczynnik w przypadku jednostki budżetowej kalkuluje się zgodnie z rozporządzeniem ws. prewspółczynnika jako stosunek rocznego obrotu z działalności gospodarczej zrealizowanego przez jednostkę budżetową, stanowiącego część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej do dochodów wykonanych jednostki budżetowej. Według wyliczeń, prewspółczynnik obliczony w sposób zgodny z literalnym brzmieniem przepisów rozporządzenia ws. prewspółczynnika dla GZUW w oparciu o dane z roku 2024 wynosi (…)%, tj. znacznie odbiega od prewspółczynnika metrażowego. Prewspółczynnik zakładu budżetowego opartego na przychodach wynosił około (…)%. Specyfika działalności G. Z.U.W. jest inna niż pozostałych jednostek budżetowych. Wyliczenie prewspółczynnika w jednostkach budżetowych oparte jest o dochody tych jednostek, które w przypadku jednostki realizującej prawie wyłącznie działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług nie jest korzystna. Proporcja dochodowa nie tylko nie odpowiada specyfice wykonywanej przez gminę działalności w sferze doprowadzania wody i specyfice związanych z nią wydatków, ale zupełnie tej specyfiki nie bierze pod uwagę. Nie tylko nie uwzględnia sposobu wykorzystania tej infrastruktury, ale także nie pokazuje stopnia jej wykorzystania do czynności opodatkowanych. Z uwagi na to, że wykorzystuje ona infrastrukturę wodociągową przede wszystkim do działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem od towarów i usług (świadczenie usług dostawy wody na rzecz odbiorców zewnętrznych), a w niewielkim zakresie do czynności niepodlegających podatkowi od towarów i usług (dostawa wody na rzecz jednostek własnych), to najbardziej reprezentatywną metodą ustalenia proporcji do odliczenia podatku naliczonego będzie wyliczenie prewspółczynnika według kryterium metrażowego, tj. ilości wody dostarczanej w ramach transakcji zewnętrznych, w sumie ilości wody dostarczonej w ramach ogółu wszystkich transakcji (tj. zarówno transakcji zewnętrznych podlegających opodatkowaniu, jak i potrzeb własnych niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT).
Wskazali Państwo, że ilość dostarczonej wody ustala się na podstawie wskazań urządzeń pomiarowych (wodomierzy). Urządzenia pomiarowe pozwalają na dokładne i obiektywne wyliczenia zużytej wody. Aparatura pomiarowa stosowana do pomiarów dostarczanej wody/odebranych ścieków posiada stosowne atesty i jest dopuszczona do użytkowania. Nie u wszystkich odbiorców zewnętrznych, natomiast u wszystkich odbiorców wewnętrznych są zamontowane urządzenia pomiarowe (wodomierze). U odbiorców zewnętrznych, u których nie ma zamontowanych urządzeń pomiarowych (wodomierzy) ilość dostarczonej wody ustala się na podstawie art. 27 ust. 3 ustawy o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków, czyli zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, w którym ustalono przeciętne normy zużycia wody dla poszczególnych odbiorców usług, stanowiące podstawę ustalania ilości pobranej wody. Takie postępowanie jest powszechne i znajduje oparcie - poza przytoczonymi aktami prawnymi - również w szczególności w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej z 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków.
Uważają Państwo, że prewspółczynnik metrażowy będzie odzwierciedlał część wydatków przypadającą na działalność gospodarczą oraz na inne cele niż działalność gospodarcza w sposób najbardziej dokładny i rzeczywisty. Prewspółczynnik metrażowy będzie zapewniał najbardziej dokładne dokonanie obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającego na czynności opodatkowane podatkiem VAT.
Analizując przedstawione okoliczności sprawy w kontekście przywołanych przepisów prawa, trzeba stwierdzić, że przedstawiony przez Państwa sposób określenia proporcji w tym konkretnym przypadku może zostać uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez Państwa działalności i dokonywanych nabyć. Według podanych przez Państwa informacji, przedstawiony przez Państwa sposób wyliczenia prewspółczynnika metrażowego, który chcą Państwo zastosować do wydatków poniesionych na przebudowę sieci wodociągowej w miejscowości M., N. oraz instalacji fotowoltaicznej zamontowanej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O., zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane VAT oraz obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Prewspółczynnik wskazany przez Państwa, jak wynika z treści wniosku, opiera się na jednoznacznych i jasnych kryteriach.
Zatem, w związku z wykorzystywaniem przez Państwa przebudowywanej sieci wodociągowej w miejscowości M., N. oraz instalacji fotowoltaicznej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O., zarówno do działalności gospodarczej jak i do działalności innej niż gospodarcza, przysługuje Państwu prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki poniesione na realizację ww. inwestycji, według prewspółczynnika metrażowego obliczonego na podstawie udziału ilości metrów sześciennych dostarczonej wody do odbiorców zewnętrznych w całkowitej ilości metrów sześciennych dostarczonej wody z użyciem gminnej infrastruktury wodociągowej, tj. do odbiorców zewnętrznych i do odbiorców wewnętrznych, z uwzględnieniem art. 90 ust. 10 ustawy w zw. z art. 86 ust. 2g ustawy.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje Państwu pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przy czym z art. 88 ustawy nie wynika ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego z uwagi na sposób finansowania dokonywanych przez podatnika zakupów, tj. kto finansuje wydatki. Odliczenie przysługuje więc niezależnie od tego, z jakich źródeł pochodzą środki finansowe.
Zatem mogą Państwo odliczyć kwotę podatku naliczonego związaną z przebudową sieci wodociągowej w miejscowości M., N. oraz instalacji fotowoltaicznej zamontowanej na Stacji Uzdatniania Wody w N. i O. w przypadku, gdy środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla (…) 2021-2027. Fakt, że otrzymując dofinansowania w kwocie brutto refundowany jest Państwu również podatek od towarów i usług pozostaje bez wpływu na prawo do jego odliczenia w oparciu o stosowne regulacje określone w ustawie.
W konsekwencji Państwa stanowisko jest prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
W tym miejscu zauważyć należy, że rolą Organu jest wyłącznie interpretacja przepisów prawa podatkowego, a nie badanie poprawności dokonanych wyliczeń i podanych kwot, zatem w niniejszej interpretacji Organ nie dokonywał oceny poprawności wyliczenia „prewspółczynnika” proporcji.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
-Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w….. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
