Temat interpretacji
P O S T A N O W I E N I E
Naczelnik Urzędu Skarbowego działając na podstawie:
- art. 14 a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa ( jednolity tekst Dz. U. Nr 8, poz. 60 z 2005r. z późn. zmianami )
po rozpatrzeniu wniosku złożonego w tut. Organie podatkowym w dniu 07.10.2005r. przez Podatnika o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności radcy prawnego polegających na udzielaniu pomocy prawnej z urzędu oraz obowiązków związanych z prawidłowym rozliczaniem tego podatku
stwierdza,
że stanowisko przedstawione w w/wym. wniosku nie jest prawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego.
U Z A S A D N I E N I E
Pismem bez numeru z dnia 03.10.2005r. Podatnik wystąpił do tut. Organu podatkowego z wnioskiem, o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, na podstawie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa ( jednolity tekst Dz. U. Nr 8, poz. 60 z 2005r. z późn. zmianami ) dotyczącej opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności radcy prawnego polegających na udzielaniu pomocy prawnej z urzędu oraz obowiązków związanych z prawidłowym rozliczaniem tego podatku.
Z treści złożonego zapytania wynika, iż Podatnik wykonuje zawód radcy prawnego ( prowadzi działalność gospodarczą ) w ramach spółki cywilnej, a czynności Podatnika sprowadzają się do świadczenia usług prawniczych na podstawie umów z klientami. Ponadto działając w oparciu o wyznaczenie skierowane przez okręgową izbę radców prawnych do Podatnika jako osoby wpisanej na listę radców prawnych tej izby ( a nie jako osoby wykonującej działalność gospodarczą ), świadczy on także pomoc prawną z urzędu. Czynności wykonywane w ramach takiej pomocy leżą jednak poza zakresem prowadzonej przez Podatnika w ramach spółki cywilnej działalności gospodarczej.
Podatnik pyta, czy udzielanie pomocy prawnej z urzędu przez wnioskodawcę podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz, czy istnieje obowiązek wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji i składania deklaracji dla celów podatku VAT w związku z udzielaną z urzędu pomocą prawną i otrzymywanym z tego tytułu wynagrodzeniem i zwrotem wydatków.
Podatnik uważa, że świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie można traktować jako wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 54, póz. 535, z późn. zmianami ), gdyż podejmowanie czynności w zakresie pomocy prawnej z urzędu leży w sferze powinności radcy, a nie w sferze jego wolnego wyboru ( zamiaru, intencji ), czego wyrazem jest m. in. brak możliwości kształtowania przez radcę prawnego działającego z urzędu ceny świadczonej usługi. Tymczasem do istoty działalności gospodarczej należą jej dowolność i ukierunkowanie na zysk. Ponadto Podatnik uważa, że w odniesieniu do radcy prawnego nie wykonującego zawodu w kancelarii indywidualnej, lecz działającego w spółce, nie występuje element samodzielności wymieniony w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Ponieważ Podatnik prowadzi działalność gospodarczą ( wykonuje wolny zawód ) tylko i wyłącznie w ramach spółki cywilnej, zatem czynności wykonywanych poza tą spółką nie można uznać za czynności stanowiące przejaw działalności gospodarczej, zgodnie z treścią w/cyt. przepisów i podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednocześnie Podatnik twierdzi, że uznanie, iż pomoc prawna świadczona przez niego z urzędu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług byłoby sprzeczne z zasadą neutralności tego podatku, gdyż jego ciężar spoczywałby nie na końcowym odbiorcy, lecz na radcy prawnym świadczącym pomoc prawną z urzędu. W związku z powyższym uważa Pan, iż wykonywanie usług polegających na udzielaniu pomocy prawnej z urzędu przez radcę prawnego nie wymaga dokumentowania, tj. wystawiania faktur VAT, prowadzenia ewidencji i składania deklaracji dla celów tego podatku.
Ustosunkowując się do złożonego zapytania tut. Organ podatkowy wyjaśnia, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 54, póz. 535, z późn. zmianami ) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust l pkt l ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 tej ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z brzmienia art. 8 ust. l pkt 3 w/wym. ustawy o podatku od towarów i usług.
W świetle art. 15 ust. l i 2 w/wym. ustawy podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności i która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Natomiast w świetle art. 15 ust. 3 pkt 3 w/wym. ustawy ( w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 21 kwietnia 2005r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 90, poz. 756 )), za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2 - 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176, z późn. zmianami ), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności, wobec osób trzecich.
Wskazany wyżej przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 w/cyt. ustawy wymaga, aby działalność wykonującego zlecenie była wykonywana w warunkach zbliżonych do umowy o pracę, w szczególności w zakresie podporządkowania zleceniobiorcy co do warunków realizacji umowy, odpowiedzialności oraz ponoszonego ryzyka wykonywanych czynności i odpowiedzialności wobec osób trzecich.
Zgodnie z powyższym kryterium warunkującym uznanie radców prawnych za podatników podatku od towarów i usług winny być uregulowania zawarte w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.
W zakresie wykonywania przez radców prawnych czynności zastępstwa procesowego z urzędu należy podkreślić, że sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie może być kryterium do uznania, że świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny. Przy wykonywaniu zastępstwa procesowego sąd nie ponosi odpowiedzialności za wykonywanie tych czynności przez radcę prawnego, który czynności te świadczy samodzielnie w ramach wykonywanego zawodu zgodnie z prawem i zasadami etyki zawodowej w celu zapewnienia ochrony interesu reprezentowanej strony. Radca prawny podlega rygorom wykonywanego przez siebie zawodu, odpowiedzialności za postępowanie sprzeczne z prawem, bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych. Zasady te są takie same niezależnie od tego, czy czynności zleca bezpośrednio klient, czy podejmowane są z urzędu. Zatem fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy nie może przesądzać, iż świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny.
W związku z powyższym należy stwierdzić, że czynności świadczenia pomocy prawnej z urzędu podejmowane na zlecenie nie korzystają z wyłączenia z zakresu działania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Tym samym czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych. Ponadto rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 95, poz. 797 ), wprowadzono przepis §1 pkt 2 obowiązujący od dnia 1 czerwca 2005r. Zgodnie z tym zapisem dodaje się ust. 2 w § 3 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 2004r. w sprawie wykonania wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zmianami ). Przepis § 3 ust. 2 otrzymuje brzmienie: w przypadku świadczenia na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwila otrzymania całości lub części zapłaty. W świetle powyższego obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w przypadku zastępstwa procesowego radców prawnych świadczonego z urzędu powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.
W świetle przytoczonych powyżej przepisów oraz w odniesieniu do przedstawionego w złożonym zapytaniu stanu faktycznego sprawy tut. Organ podatkowy wyjaśnia, iż w związku z faktem, iż czynności świadczenia pomocy prawnej podejmowane z urzędu podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zatem w tym przypadku nie ma znaczenia fakt, czy radca prawny wykonuje zawód w kancelarii radców prawnych, czy jest wspólnikiem spółki, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu, zaś koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa stanowią udokumentowane wydatki radcy prawnego ( a nie zespołu lub spółki ).
W związku z powyższym jeśli Podatnik - radca prawny - nie może korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem od towarów i usług określonego w treści art. 113 ust. 1 w/cyt. ustawy, tym samym jest zobligowany do wypełniania obowiązków ciążących na podatniku tego podatku wynikających z przepisów ustawy, tj. wystawiania faktur potwierdzających dokonanie sprzedaży ( art. 19 ust. 4 ), prowadzenia ewidencji zawierającej dane określone przepisami prawa niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej ( art. 109 ust. 3 ) oraz składania deklaracji dla celów tego podatku w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2 - 10 i art. 133 ( art. 99 ust. 1 ).
Na podstawie powyższego, tut. Organ podatkowy postanowił stwierdzić jak na wstępie.