Temat interpretacji

opodatkowanie odszkodowania uzyskanego za nienależyte wykonanie umowy

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 21 listopada 2011 r. (data wpływu 23 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania uzyskanego za nienależyte wykonanie umowy - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 listopada 2011 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania odszkodowania uzyskanego za nienależyte wykonanie umowy.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi działalność m.in. w zakresie produkcji pojazdów samochodowych oraz produkcji podzespołów do tych pojazdów. W tym celu zawiera umowy dostawy komponentów i materiałów do produkcji z zagranicznymi podmiotami posiadającymi siedziby w krajach Unii Europejskiej (dalej: Dostawcy"). Z tytułu dostawy komponentów i materiałów do produkcji samochodów Spółka rozpoznaje wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów.

Spółka planuje zawarcie z Dostawcami porozumień na podstawie, których zamierza wystawiać faktury, faktury zaliczkowe, faktury korygujące oraz duplikaty faktur w imieniu i na rzecz Dostawców komponentów/materiałów (samofakturowanie/self biling). Po wystawieniu faktury Spółka będzie przedstawiała Dostawcom faktury do akceptacji.

Na mocy obowiązujących Dostawców ogólnych warunków zakupu, Dostawcy zobowiązani są do świadczenia towaru najwyższej jakości, w tym celu Dostawcy zobowiązani są do uczestniczenia w organizowanych przez Spółkę programach jakości i rozwoju oraz spełniania wszelkich wymogów oraz procedur określonych przez Spółkę, w tym do wymogów i procedur mających zastosowanie do Spółki zgodnie z Wymogami Systemu Jakości ISO / TS 16949.

Niemniej zdarza się i w przyszłości po wprowadzeniu systemu samofakturowania zapewne zdarzać się będzie, że nadesłane komponenty/materiały nie będą spełniać wymagań stawianych przez Spółkę. W sytuacji, gdy całość lub część zamówienia zostanie odrzucona przez Spółkę ze względu na niezgodność towaru z umową, Dostawca będzie zobowiązany m.in. do zapłaty na rzecz Spółki odszkodowania rekompensującego straty jakie Spółka poniosła w związku z koniecznością poświęcenia czasu pracowników na wyselekcjonowanie wadliwych komponentów/materiałów, ich naprawę (w przypadkach gdy będzie ona możliwa), ewentualnych przestojów produkcji w związku z otrzymanymi wadliwymi komponentami/materiałami oraz wszelkich innych kosztów jakie mogą powstać na skutek dostaw nieodpowiadających zamówieniu (w tym również kosztów ogólnozakładowych). Odszkodowania kalkulowane będą w oparciu o liczbę godzin przepracowanych przez pracowników bezpośrednio rozwiązujących problem nieodpowiedniej jakości dostarczonych materiałów/komponentów oraz o godzinową stawkę ryczałtową uwzględniającą poza kosztem pracy danego pracownika, również pozostałe koszty zakładowe. Odszkodowanie płatne będzie na podstawie wystawianej przez Spółkę noty obciążeniowej. Spółka pragnie zauważyć, iż przedstawiony wyżej sposób kalkulacji odszkodowania jest powszechnie stosowany w branży motoryzacyjnej.

Spółka zwraca uwagę, iż w związku z otrzymanymi od Dostawców kwotami odszkodowania nie uzyska dodatkowych korzyści poza zwrotem poniesionych kosztów/strat wynikających z procesu identyfikacji, selekcji oraz ewentualnej naprawy wadliwego towaru tzn. otrzymane kwoty nie będą uwzględniać zysku/marży Spółki.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów ustawy o VAT Spółka będzie prawidłowo traktować otrzymane od Dostawców odszkodowanie jako czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy otrzymane odszkodowanie od dostawców towarów z tytułu wadliwego wykonania przez nich umowy nie jest żadną z czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, wobec czego nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem, jednocześnie dla udokumentowania odszkodowania wystarczające będzie wystawienie przez Spółkę noty obciążeniowej.

Spółka pragnie zaznaczyć, że zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemąjącej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również: I) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; II) zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji; III) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W ocenie Spółki, w świetle brzmienia wskazanych powyżej przepisów otrzymane przez Spółkę kwoty, stanowią formę odszkodowania za poniesione koszty związane z identyfikacją selekcją oraz ewentualną naprawą dostarczonych wadliwych komponentów/materiałów, w związku z czym nie stanowią wynagrodzenia, z tytułu czynności dostawy towarów (w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT) lub świadczenia usług (w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT). W szczególności, w opinii Spółki, odszkodowanie to nie może być uznane za wynagrodzenie z tytułu świadczenia jakichkolwiek usług przez Spółkę na rzecz Dostawców. W przedstawionym stanie faktycznym wypłata odszkodowania jest skutkiem wyrządzenia szkody (konieczności poniesienia dodatkowych, ponadnormatywnych kosztów) i wynika z przepisów prawa cywilnego oraz winy leżącej po stronie Dostawcy polegającej na nienależytym wykonaniu zobowiązania umownego.

Jak wynika, bowiem z art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 18 maja 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm. - dalej: KC) dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Natomiast art. 361 KC określa granice odpowiedzialności poprzez odwołanie się do wysokości strat, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Spółka pragnie zaznaczyć, iż proponowany przez nią sposób kalkulacji odszkodowania stanowi w istocie sposób określenia wysokości strat jakie Spółka poniosła w skutek dostarczenia przez Dostawcę towaru niezgodnego z umową. Swoje straty Spółka określi na podstawie czasu, jaki jej pracownicy będą musieli przeznaczyć na identyfikację, selekcję oraz ewentualną naprawę wadliwych komponentów/materiałów zamiast na pracę przy produkcji. Odszkodowanie zawierać będzie również element naprawienia szkody w postaci konieczności poniesienia dodatkowych kosztów ogólnozakładowych. Otrzymane świadczenia pieniężne stanowić będą więc wyrównanie strat (szkód) jakie poniosła Spółka w związku z nieprawidłowym działaniem Dostawcy i mogą zostać przeznaczone na dowolny cel, bez konieczności jakiegokolwiek świadczenia na rzecz Dostawcy. Jednocześnie Spółka pragnie podkreślić, iż Dostawca wpłacając rekompensatę za poniesione straty nie pełni roli odbiorcy jakiejkolwiek usługi.

W ocenie Spółki, za usługę w rozumieniu ustawy VAT można uznać, tylko takie świadczenie, w odniesieniu do którego można wskazać bezpośredniego konsumenta (odbiorcę świadczenia) odnoszącego z niego chociażby potencjalną korzyść o charakterze majątkowym. Tymczasem odrzucenie przez Spółkę wadliwych towarów, które nie nadają się do produkcji nie może być poczytywane za świadczenie usługi na rzecz Dostawcy. W świetle powyższego wypłata odszkodowania nie może być uznana za świadczenie usług w zamian za wynagrodzenie, ponieważ nie występuje w tym przypadku określone świadczenie, a tym samym konkretny beneficjent tego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe Spółka stoi na stanowisku, iż kwoty otrzymywane przez nią w związku z dostawą wadliwych komponentów/materiałów do produkcji, a obliczone na podstawie ryczałtowej stawki odszkodowania (kalkulowanej w sposób prezentowany powyżej) i roboczogodzin spędzonych przez pracowników Spółki na identyfikacji wad, selekcji wadliwego towaru oraz ewentualnej jego naprawy, stanowią odszkodowanie pozostające poza zakresem opodatkowania VAT. W rezultacie, Spółka nie będzie zobowiązana do ujmowania omawianych kwot dla potrzeb rozliczeń w składanych przez nią deklaracjach VAT. Spółka pragnie podkreślić, iż stanowisko, zgodnie z którym wypłata odszkodowania stanowi czynność pozostającą poza zakresem VAT, akceptowane jest przez organy podatkowe, sądy administracyjne i doktrynę.

Reasumując: w analizowanym przypadku mamy do czynienia z typowym przykładem odszkodowania, zdefiniowanego w art. 471 KC, które pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT i nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. W konsekwencji, obciążenie kontrahentów kwotami mającymi charakter odszkodowania może być udokumentowane przez Spółkę za pomocą noty księgowej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

Przez świadczenie usług rozumie się, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika iż, Wnioskodawca prowadzi działalność m.in. w zakresie produkcji pojazdów samochodowych oraz produkcji podzespołów do tych pojazdów. Zdarza się i w przyszłości, po wprowadzeniu systemu samofakturowania, zapewne zdarzać się będzie, że nadesłane komponenty/materiały nie będą spełniać wymagań stawianych przez Spółkę. W sytuacji, gdy całość lub część zamówienia zostanie odrzucona przez Spółkę ze względu na niezgodność towaru z umową, Dostawca będzie zobowiązany m.in. do zapłaty na rzecz Spółki odszkodowania rekompensującego straty jakie Spółka poniosła w związku z koniecznością poświecenia czasu pracowników na wyselekcjonowanie wadliwych komponentów/materiałów, ich naprawę (w przypadkach gdy będzie ona możliwa), ewentualnych przestojów produkcji w związku z otrzymanymi wadliwymi komponentami/materiałami oraz wszelkich innych kosztów jakie mogą powstać na skutek dostaw nieodpowiadających zamówieniu (w tym również kosztów ogólnozakładowych). Odszkodowania kalkulowane będą w oparciu o liczbę godzin przepracowanych przez pracowników bezpośrednio rozwiązujących problem nieodpowiedniej jakości dostarczonych materiałów/komponentów oraz o godzinową stawkę ryczałtową uwzględniającą poza kosztem pracy danego pracownika, również pozostałe koszty zakładowe. Odszkodowanie płatne będzie na podstawie wystawianej przez Spółkę noty obciążeniowej. W związku z otrzymanymi od Dostawców kwotami odszkodowania nie uzyska dodatkowych korzyści poza zwrotem poniesionych kosztów/strat wynikających z procesu identyfikacji, selekcji oraz ewentualnej naprawy wadliwego towaru tzn. otrzymane kwoty nie będą uwzględniać zysku/marży Spółki.

Zapłata za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty jest w świetle regulacji Kodeksu cywilnego, odszkodowaniem. Kwestię odszkodowań regulują przepisy art. 361363 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Z ww. przepisów wynika, iż:

Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 1 i 2 Kc).

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 Kc).

Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 1 i 2 Kc).

Mając zatem na uwadze przedstawiony powyżej zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz przepisy regulujące kwestię odszkodowań stwierdzić należy, iż w przedmiotowym zakresie ustawy o podatku od towarów i usług nie mieści się przeniesienie kosztów na dostawcę za nadesłane komponenty/materiały które nie będą spełniać wymagań stawianych przez Wnioskodawcę. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji Dostawca będzie zobowiązany m.in. do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania rekompensującego straty jakie Spółka poniosła.

Powyższe ma charakter rekompensaty, wypłacanej przez nierzetelnego kontrahenta, Wnioskodawcy z tytułu świadczenia usług niepełnowartościowych, a zatem wykracza poza zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Sytuacja ta nie wypełnia dyspozycji przytoczonych powyżej przepisów, gdyż nie stanowi żadnej z czynności w nich wskazanych. Konieczność poniesienia przez Wnioskodawcę wydatków, strat jakie Spółka poniosła w związku z koniecznością poświecenia czasu pracowników na wyselekcjonowanie wadliwych komponentów/materiałów, ich naprawę (w przypadkach gdy będzie ona możliwa), ewentualnych przestojów produkcji w związku z otrzymanymi wadliwymi komponentami/materiałami oraz wszelkich innych kosztów jakie mogą powstać na skutek dostaw nieodpowiadających zamówieniu (w tym również kosztów ogólnozakładowych). Tym samym Wnioskodawca obciążając swojego Dostawcę kosztami zwrotu wydatków poniesionych w związku z niedopełnieniem przez niego obowiązku i otrzymując od podwykonawcy kwoty stanowiące zwrot kosztów, nie wykonuje w świetle cytowanej ustawy o VAT żadnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Obciążenie podwykonawcy kosztami jakie poniósł Wnioskodawca wskutek niewłaściwego wykonania przez niego zobowiązania, wiąże się zwykle z odpowiedzialnością odszkodowawczą określonymi przepisami kodeksu cywilnego lub wynika z zawartej umowy. Wobec tego wskazane kwoty, jako stanowiące należności o charakterze odszkodowawczym i nie wiążące się ze świadczeniem usług, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnośnie kwestii dokumentowania kwot odszkodowania poprzez wystawienie not księgowych przez Wnioskodawcę należy stwierdzić, iż brak jest przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT dla takiego sposobu dokumentowania, niemniej należy zauważyć, iż nota obciążeniowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Podkreślenia wymaga fakt, iż przedmiotowa interpretacja nie rozstrzyga kwestii prawidłowości wystawiania faktur, faktur zaliczkowych, faktur korygujących oraz duplikatów faktur w imieniu i na rzecz Dostawców komponentów/materiałów (samofakturowanie/self biling) oraz sposobu kalkulacji przez Wnioskodawcę odszkodowania stanowiącego w istocie sposób określenia wysokości strat jakie Spółka poniosła w skutek dostarczenia przez Dostawcę towaru niezgodnego z umową, gdyż powyższe nie było przedmiotem zapytania przez Wnioskodawcę.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Nadmienia się, iż zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach