Pytanie (przeformułowane pismem z 2 listopada 2022 r.)

Czy komornik po otrzymaniu kwoty potrąconej z tytułu zajęcia wierzytelności przysługującej dłużnikowi o zapłatę faktury za najem i dzierżawę w 100% przez trzeciodłużnika jest podatnikiem bądź płatnikiem podatku VAT i w związku z powyższym powinien w planie podziału dokonać podziału w/w kwoty brutto czy też netto?

Pana stanowisko w sprawie (przeformułowane pismem z 2 listopada 2022 r.)

W opinii organu egzekucyjnego komornik po potrąceniu zajęcia wierzytelności z tytułu faktury za najem i dzierżawę w 100% przez trzeciodłużnika powinien w planie podziału dokonać podziału kwoty pomiędzy wierzycieli w kwocie brutto, ponieważ komornik nie jest podatnikiem ani płatnikiem podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT za podatnika VAT nie uznaje się organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy, w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Stosownie do art. 3 ustawy z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 771 ze zm.) komornik jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w prawomocnym wyroku z 25.11.2015 roku. I SA/Po 324/15, LEX nr 1976592: „Komornik sądowy jest jednak płatnikiem VAT tylko w odniesieniu do dostaw towarów dokonywanych w trybie egzekucji w przypadku wykonywania czynności egzekucyjnych. Przez czynność egzekucyjną należy rozumieć każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji. Z tytułu dokonywania innych czynności komornik sądowy nie został ustanowiony płatnikiem. Zatem komornik sądowy nie jest/ nie będzie płatnikiem podatku VAT w przypadku zajęcia przez niego wierzytelności z ty tulu usługi (wynajmu magazynu) wraz z częścią VAT należnego Skarbowi Państwa. W sytuacji przedstawionej we wniosku nie mamy do czynienia z płatnikiem w rozumieniu art. 18 ustawy o VAT. To podatnik świadczący usługi jest/ będzie zobowiązany do wystawienia faktury i wykazania jej w deklaracji VAT oraz zapłaty VAT z tego tytułu”.

Od 1 września 2019 roku przyjmuje się, że warunki zastosowania zwolnień od podatku nie są spełnione, jeżeli udokumentowane działania organów egzekucyjnych lub komorników sądowych nie doprowadził, na skutek braku możliwości uzyskania niezbędnych informacji od dłużnika, do potwierdzenia spełnienia warunków zwolnień. Zajęcie wierzytelności w kwocie brutto przez komornika nie oznacza, że ma on odprowadzić VAT do urzędu skarbowego, zamiast do konkretnego wierzyciela (J. Matarewicz (w:) Ustawa o podatku od towarów i usług. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022, art. 18).

Dłużnik zajętej wierzytelności powinien potrącić organowi egzekucyjnemu kwotę brutto tytułem opłaty z tytułu najmu, dzierżawy. Najemca, dzierżawca będący w postępowaniu egzekucyjnym dłużnikiem zajętej wierzytelności powinien zgodnie z art. 896 kpc potrącać komornikowi kwot} w takiej wysokości, w jakiej jest zobowiązany wypłacać wynajmującemu, wydzierżawiającemu będącemu w postępowaniu egzekucyjnym dłużnikiem zgodnie z umową najmu, dzierżawy. Komornik potrąconą kwotę przez dłużnika zajętej wierzytelności zgodnie z art. 1023 § 2 kpc ujmuje w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji wierzytelności z tytułu najmu, dzierżawy w którym to dokonuje podziału w/w sumy pomiędzy wierzycieli egzekwujących uczestniczących w egzekucji.

Wobec powyższego komornik nie jest zobowiązany w świetle powszechnie obowiązujących przepisów do odprowadzania podatku VAT w przypadku egzekucji z wierzytelności z tytułu należności: czynszów, faktur, rachunków, kaucji. Zgodnie z m.in. uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 roku o sygn. akt III CZP I 15/06, komornik obowiązany jest w przypadku egzekucji z nieruchomości bądź ruchomości nabytych przez podmioty będące podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT) do wystawienia w miejsce dłużnika faktury VAT i odprowadzenia takiej daniny publicznej na rzecz państwa oraz poinformowania właściwego urzędu skarbowego dłużnika ojej wystawieniu na podstawie art. 84 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz.U. z 2012 r. , poz. 749 ze zm.) oraz § 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (Dz. U. Nr 156 poz. 1640 ze zm.). Taki obowiązek nie występuje natomiast w przypadku egzekucji z wierzytelności.

Trzeba również podkreślić, iż ewentualny obowiązek podatkowy spoczywa na wystawcy faktury i to wystawca faktury jest obowiązany do odprowadzenia podatku VAT.

W tym miejscu należy również zaznaczyć, iż podobny stan faktyczny został już rozstrzygnięty przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 28 maja 2021 roku 0114-KDIP1-1.4012.205.2021.1.JO (organ egzekucyjny w załączeniu przesyła wydruk w/w interpretacji indywidualnej).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pan przedstawił we wniosku, dotyczące ustalenia czy z tytułu zajęcia wierzytelności za najem i dzierżawę jest Pan podatnikiem lub płatnikiem podatku VAT oraz dokonania podziału w planie podziału kwoty pomiędzy wierzycieli w kwocie brutto czy netto jest jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Zatem należy stwierdzić, że w sytuacji, gdy przedmiotem dostawy są towary w rozumieniu powołanych wyżej przepisów i gdy czynność ta prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel, mamy do czynienia z dostawą w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Należy więc przyjąć, że na podstawie definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy, zbycie nieruchomości (także udziału w nieruchomości) dokonywane przez podatnika, traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jednak nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy  lub świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 ustawy:

Zgodnie z art. 18 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,

Przepis art. 18 ustawy wprowadza szczególną na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług regulację, kiedy to należny podatek pobierany jest i odprowadzany do urzędu skarbowego przez płatnika, a nie przez podatnika. Płatnik pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika. Uzasadnione jest to charakterem odpłatnej dostawy następującej w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych. Jeżeli bowiem dłużnik niesolidnie spłaca swoje zobowiązania i w celu wyegzekwowania należności wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, to istnieją podstawy do uznania, że nie uiści również podatku należnego w związku z dostawą mającą miejsce w ramach egzekucji.

Ponadto, na podstawie art. 106c ustawy,

Z treści powyższych przepisów wynika, że komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy towaru dokonywanej w trybie egzekucji, w przypadku, gdy wykonuje czynności egzekucyjne. Przez czynność egzekucyjną należy rozumieć każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji.

Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm.), zgodnie z którym,

Stosownie do treści art. 7 § 1 ww. ustawy,

Przepis art. 30 § 1 ww. ustawy stanowi, że

W świetle cyt. wyżej przepisów, płatnikami podatku od towarów i usług (czyli podmiotami zobowiązanymi do obliczania, poboru podatku od podatnika i wpłaty podatku na konto organu podatkowego) mogą być organy egzekucyjne oraz komornicy sądowi.

Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy w wykonaniu czynności egzekucyjnych organy te dokonują dostawy towarów należących do podatnika lub przez niego posiadanych z naruszeniem przepisów. Sformułowanie „płatnikami” oznacza, że organy te nie stają się z tytułu wykonania powyższych czynności podatnikami podatku od towarów i usług, lecz pełnią jedynie rolę płatnika w odniesieniu do podatku należnego z tytułu sprzedanych (zlicytowanych) towarów należących do podatnika, w stosunku do którego toczy się postępowanie egzekucyjne.

Przy czym, zaznaczenia wymaga, że komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika – dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika, będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku byłby zobowiązany dłużnik. Natomiast w przypadku, gdy powyższa czynność nie podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem lub byłaby od niego zwolniona, komornik sądowy nie będzie obowiązany do odprowadzenia podatku.

Komornik sądowy pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem, a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika. Uzasadnione jest to charakterem odpłatnej dostawy następującej w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych. Jeżeli bowiem dłużnik niesolidnie spłaca swoje zobowiązania i w celu wyegzekwowania należności wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, to istnieją podstawy do uznania, że nie uiści również podatku należnego w związku z dostawą dokonaną w ramach egzekucji.

Nie bez znaczenia jest także fakt, że podatnik, będący dłużnikiem, zazwyczaj nie otrzymuje kwot uzyskanych przez organ egzekucyjny ze sprzedaży towarów w wykonaniu czynności egzekucyjnych. Prawdopodobne jest zatem, że podatnik nie posiada innych środków finansowych umożliwiających uiszczenie należnego podatku. Ustanowienie organu egzekucyjnego płatnikiem, zapewnia odprowadzenie należnego podatku przez organ przeprowadzający dostawę w ramach czynności egzekucyjnych.

Biorąc więc pod uwagę powyższe przepisy, a przede wszystkim zaś wynikający z nich status komornika sądowego jako płatnika podatku od towarów i usług obowiązanego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku, i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu od dostawy dokonywanej w trybie egzekucji towarów będących własnością dłużnika – stwierdzić należy, że komornik jest płatnikiem podatku od towarów i usług tylko wówczas, gdy do rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży byłby zobowiązany dłużnik.

Zatem komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, i do uwzględnienia w trakcie sprzedaży licytacyjnej towarów okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Pana wątpliwości w analizowanej sprawie dotyczą wskazania, czy komornik po otrzymaniu kwoty potrąconej z tytułu zajęcia wierzytelności przysługującej dłużnikowi o zapłatę faktury za najem i dzierżawę w 100% przez trzeciodłużnika jest podatnikiem bądź płatnikiem podatku VAT i w związku z powyższym powinien w planie podziału dokonać podziału ww. kwoty brutto czy netto.

Z uwagi na powołane powyżej przepisy należy stwierdzić, że fakturę dokumentującą dokonanie sprzedaży wystawia podatnik, który tej sprzedaży dokonuje. Wyjątek stanowi jedynie przypadek, o którym mowa w art. 18 ustawy – dostawy towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów, wykonywanej w trybie egzekucji, gdzie płatnikami podatku od towarów i usług są organy egzekucyjne oraz komornicy sądowi. Przy czym fakturę w imieniu podatnika – dłużnika – wystawia organ egzekucyjny bądź komornik sądowy dokonujący dostawy towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów, jeżeli na dłużniku ciąży obowiązek podatkowy związany z dostawą tych towarów. Zatem komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, i do uwzględnienia w trakcie sprzedaży licytacyjnej towarów okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT i w związku z powyższym powinien w planie podziału dokonać podziału ww. kwoty brutto czy netto.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy, w szczególności art. 18 ustawy oraz art. 106c ustawy, należy stwierdzić, że komornik sądowy nie jest podatnikiem ani płatnikiem podatku VAT w przypadku zajęcia przez niego wierzytelności z tytułu usługi (np. wynajmu). To bowiem podatnik świadczący usługę jest zobowiązany do wystawienia faktury, wykazania jej w deklaracji VAT i zapłaty podatku od towarów i usług z tego tytułu. Natomiast komornik sądowy jest uprawniony do wystawienia faktury w imieniu i na rzecz dłużnika tylko w odniesieniu do dostawy towarów będących własnością dłużnika.

W konsekwencji powyższego w opisanej sytuacji powinien Pan w planie podziału dokonać podziału kwoty pomiędzy wierzycieli w kwocie brutto.

Zatem Pana stanowisko, że nie jest Pan podatnikiem lub płatnikiem podatku VAT z ww. tytułu oraz powinien Pan dokonać podziału kwoty w kwocie brutto jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do faktu, że na poparcie własnej argumentacji powołał Pan na funkcjonującą w obrocie prawnym interpretację indywidualną z 28 maja 2021 r. o sygn. 0114-KDIP4-3.4012.205.2021.1.JO, Organ pragnie zauważyć, że została ona wydana w indywidualnej sprawie i odnosi się wyłącznie do okoliczności przedstawionych w inicjującym tą sprawę wniosku. Podkreślenia w tym miejscu bowiem wymaga, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podmiotów w wyniku rozstrzygnięć, dotyczących konkretnych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych. Interpretacje indywidulane nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego, co oznacza, że należy je traktować indywidualnie (por. prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 27 marca 2015 r. sygn. akt III SA/Łd 109/15).

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Jednocześnie zaznacza się, że wskazana przez Pana interpretacja dotyczy stanu faktycznego innego niż przedstawionego we wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na  adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co  do  zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).