Interpretacja indywidualna z dnia 19 września 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.396.2022.1.JJ
Temat interpretacji
Sposób dokumentowania rozliczeń pomiędzy partnerem a liderem konsorcjum.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
20 czerwca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 10 czerwca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku od towarów i usług, który dotyczy dokumentowania rozliczeń finansowych pomiędzy Wnioskodawcą (Partnerem) i Bankiem (Liderem Konsorcjum).
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Spółka A. Sp. z o.o. („Spółka”; „Wnioskodawca”, „Spółka A.”) została utworzona w grudniu 2021 r. Jedynym udziałowcem Spółki jest (...) S.A. („Bank”), który jest „bankiem krajowym” w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 ze zm.).
Spółka zamierza prowadzić działalność w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych. W tym celu, Spółka uzyska w najbliższym czasie status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu ustawy z 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 1881 ze zm.); „Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń”. Uzyskanie statusu agenta ubezpieczeniowego wiąże się w szczególności z wpisaniem danego podmiotu do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF.
Bank posiada już status agenta ubezpieczeniowego i jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Działając w charakterze agenta ubezpieczeniowego, Bank współpracuje z zakładami ubezpieczeń w celu umożliwienia klientom skorzystania z różnego rodzaju produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez te zakłady ubezpieczeń, w tym, produktów ubezpieczeniowych powiązanych z pożyczkami gotówkowymi oferowanymi przez Bank – komplementarnych względem tych pożyczek („Ubezpieczenia Pożyczkowe”).
Bank jest czynnym podatnikiem podatku VAT; Spółka nie jest zarejestrowana jako podatnik VAT.
Bank planuje nawiązać długoterminową współpracę strategiczną w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych z wybranym zakładem, lub zakładami, ubezpieczeń („ZU”). W tym celu Bank zamierza dokonać reorganizacji istniejącego modelu biznesowego, obejmującego stworzenie w Spółce dedykowanego dla Ubezpieczeń Pożyczkowych centrum kompetencyjnego odpowiedzialnego za zarządzanie jakością procesów, atrakcyjnością oferowanych produktów ubezpieczeniowych i dostosowywaniem ich do docelowych grup klientów. Spółka, jako agent ubezpieczeniowy, będzie również odpowiedzialna za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w określonym kanale sprzedażowym, w tym informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia dotyczącej Ubezpieczeń Pożyczkowych, podejmowanie odpowiednich czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia wskazanych umów ubezpieczenia oraz zawierania takich umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz ZU.
W celu osiągnięcia efektu synergii, Bank oraz Spółka zamierzają nawiązać długoterminową wyłączną współpracę w zakresie wspólnej dystrybucji oraz obsługi Ubezpieczeń Pożyczkowych, w oparciu o występujący na rynku model konsorcjum agentów ubezpieczeniowych („Model Konsorcjum”, „Konsorcjum”).
Model Konsorcjum został oceniony przez Bank i Spółkę jako formuła współpracy, która najlepiej spełni założenia przyjętej strategii biznesowej. Istotą tego modelu będzie wspólne wykonywanie czynności agencyjnych, w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych, przez Bank oraz Spółkę (łącznie: „Partnerzy”) jako agentów ubezpieczeniowych na rzecz określonych zakładów ubezpieczeń. Istotną cechą zakładanego Modelu Konsorcjum jest zaangażowanie każdego z Partnerów zarówno w proces dystrybucji produktów ubezpieczeniowych w charakterze agenta ubezpieczeniowego, jak i późniejszej obsługi zawartych umów ubezpieczeniowych. Obaj Partnerzy, Bank i Spółka, będą odpowiedzialni za dystrybucję produktów ubezpieczeniowych ZU (Ubezpieczeń Pożyczkowych) we wskazanych kanałach dystrybucji – sieć własnych placówek (oddziałów), sprzedaż poprzez call centre, aplikacja mobilna Banku, system bankowości internetowej, sieć placówek franczyzowych („Kanał Franczyzowy”).
Dla sformalizowania współpracy Wnioskodawcy z Bankiem oraz ustalenia szczegółowych zasad tej współpracy, Partnerzy zawrą umowę konsorcjum („Umowa Konsorcjum”), w ramach której Bank będzie występować w roli tzw. lidera Konsorcjum. Następnie, Wnioskodawca oraz Bank działający w ramach Konsorcjum podpiszą z określonymi zakładami ubezpieczeń („ZU”) umowy agencyjne regulujące współpracę Spółki oraz Banku z ZU w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych („Umowy Agencyjne”). Na podstawie Umów Agencyjnych, Spółka oraz Bank będą pośredniczyć w oferowaniu oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ZU umów Ubezpieczeń Pożyczkowych w zamian za ustalone z ZU wynagrodzenie prowizyjne. Otrzymane wynagrodzenie prowizyjne będzie następnie dzielone pomiędzy Partnerami według przyjętego w Umowie Konsorcjum klucza odzwierciedlającego ekonomiczną wartość czynności każdego z Partnerów świadczonych na rzecz ZU w ramach Konsorcjum.
Efektem takiej formuły współpracy będzie świadczenie czynności agencyjnych na rzecz ZU w sposób zorganizowany, skoordynowany, z uwzględnieniem jednolitych, wysokich standardów jakości i efektywności procesów. Tym samym, należy oczekiwać, że powołanie Konsorcjum przyczyni się do optymalizacji procesów sprzedażowych i zwiększenia prowizji z tytułu sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Ponadto, Model Konsorcjum w prawidłowy sposób odzwierciedli charakter współpracy Banku i Spółki oraz ich role w procesie dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych, jak również pozwoli na wspólne wykonywanie przez Partnerów czynności agencyjnych (dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych) z uwzględnieniem ograniczeń prawnych wynikających z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.
Odnośnie do tej ostatniej kwestii, Wnioskodawca wskazuje, że na gruncie Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, Konsorcjum agentów ubezpieczeniowych, rozumiane jako agenci działający łącznie, nie może wspólnie występować w roli agenta ubezpieczeniowego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2) Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca, inny niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF. W związku z powyższym, Spółka uzyska, a Bank już posiada, status agenta ubezpieczeniowego; również każdy z agentów zostanie odrębnie zobowiązany przez ZU do spełnienia odpowiednich wymogów wynikających z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.
Ponieważ Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wymaga zawarcia umowy agencyjnej pomiędzy agentem ubezpieczeniowym a zakładem ubezpieczeń, niezbędne jest, aby każdy z Partnerów był stroną każdej z Umów Agencyjnych zawartych z ZU. Z powyższych względów, Umowy Agencyjne z ZU zostaną zawarte z udziałem Wnioskodawcy i Banku jako stron tych umów.
Zgodnie z wymogami Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, wyznaczenie agenta ubezpieczeniowego należy do kompetencji zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz którego taki agent ma działać. Zakład ubezpieczeń musi udzielić agentowi odpowiedniego pełnomocnictwa (art. 21 ust. 1 i 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) oraz złożyć wniosek o wpisanie go do rejestru agentów ubezpieczeniowych. W wykonaniu powyższych obowiązków, zarówno Spółka jak i Bank zostaną zgłoszone przez każdy ZU do rejestru agentów ubezpieczeniowych i otrzymają od danego ZU odpowiednie pełnomocnictwa do działania w jego imieniu i na jego rzecz. Każde z pełnomocnictw będzie określać w szczególności:
‒zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń;
‒wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
‒obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.
Odnośnie do wybranej formuły współpracy (Model Konsorcjum) należy wskazać, że zgodnie z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, „Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw”. Zatem Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wprowadza wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. Cytowany przepis stanowi ograniczenie ogólnej zasady wynikającej z art. 106 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.; dalej: „Kodeks cywilny”), z której wynika, że pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, ustawy lub ze stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa. W konsekwencji, w przypadku agenta ubezpieczeniowego nie jest dopuszczalna sytuacja, w której udzieliłby on innemu agentowi dalszego pełnomocnictwa do działania w imieniu zakładu ubezpieczeń.
Powyższe ograniczenie sprawia, że w ocenie Wnioskodawcy oraz Banku, Partnerzy – jako agenci ubezpieczeniowi – nie mają innej możliwości ułożenia swojej współpracy w zakresie dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych na rzecz ZU aniżeli poprzez zawarcie umowy o wspólnym przedsięwzięciu (Umowy Konsorcjum). W szczególności, nie byłoby dopuszczalne podzlecenie przez Bank (agenta ubezpieczeniowego) Spółce (również agentowi ubezpieczeniowemu) świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz Banku; usługi takie mogą być świadczone przez każdego z Partnerów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU.
W tych uwarunkowaniach prawnych, model wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum) w sposób najwłaściwszy odzwierciedla zarówno intencje Partnerów co do ich współdziałania i wzajemnego wsparcia w wykonywaniu Umów Agencyjnych, jak i ograniczenia regulacyjne (wynikające z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) co do formy takiego współdziałania, wykluczające w szczególności jakiekolwiek „podzlecanie” lub „podwykonawstwo” w zakresie usług agencyjnych. Zgodnie z oczekiwaniami Partnerów, model ten spełni także oczekiwania ZU, z perspektywy których zasadnym jest, aby czynności agencyjne wykonywane na rzecz ZU przez Spółkę oraz Bank były realizowane i rozliczane w sposób zorganizowany i kompleksowy, a nie odrębnie i niezależnie przez każdy z podmiotów na podstawie osobnej umowy agencyjnej zawartej z ZU.
Wnioskodawca dodatkowo wskazuje, że ZU, o których mowa powyżej (występujące jako strony Umów Agencyjnych i usługobiorcy w zakresie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonych przez Konsorcjum) będą podmiotami z siedzibami w Polsce.
Umowa Konsorcjum:
Przedmiotem Umowy Konsorcjum, jaka zostanie zawarta przez Bank i Spółkę, będzie określenie warunków współpracy Partnerów w ramach Konsorcjum przy realizacji Umów Agencyjnych, w tym w zakresie wykonywania czynności agencyjnych na rzecz ZU, zasad udziału Partnerów w wynagrodzeniu należnym od ZU oraz zasad dokonywania wzajemnych rozliczeń w związku z wykonywaniem czynności w ramach Konsorcjum, a także określenie zakresu odpowiedzialności Partnerów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umów Agencyjnych.
W zgodnej intencji Partnerów, zawarta przez nich Umowa Konsorcjum nie będzie stanowić i nie powinna być interpretowana jako umowa spółki, ani też nie będzie mieć charakteru jakiejkolwiek zorganizowanej formy prawnej wynikającej z ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.) lub z Kodeksu cywilnego, w tym, spółki cywilnej lub umowy o podobnym charakterze. Celem Umowy Konsorcjum będzie wyłącznie uregulowanie zasad współpracy stron w ramach Konsorcjum w związku z zawarciem i wykonywaniem umów agencyjnych, w tym, zasad udziału stron w wynagrodzeniu należnym Konsorcjum od ZU.
Cel Konsorcjum zostanie określony jako świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych, organizacyjnych i merytorycznych Partnerów w celu zapewnienia jak największej efektywności i jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU i dostarczania klientom Banku optymalnych Ubezpieczeń Pożyczkowych. Przedmiotem działalności Konsorcjum będzie współpraca Partnerów przy wykonywaniu w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych określonych w Umowach Agencyjnych, zgodnie z postanowieniami Umów Agencyjnych oraz pełnomocnictwami udzielonymi Partnerom przez ZU.
Bank zostanie wyznaczony na lidera Konsorcjum w zakresie wykonywania Umów Agencyjnych, którego zadaniem będzie w szczególności bieżąca koordynacja działań Konsorcjum w zakresie wykonywania Umów Agencyjnych, bieżący kontakt z ZU w zakresie wszystkich kwestii związanych z wykonywaniem Umów Agencyjnych, bieżące monitorowanie jakości usług świadczonych przez Konsorcjum na rzecz ZU oraz podejmowanie odpowiednich działań w celu możliwie szybkiego usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości lub poprawy jakości takich usług, mając na celu maksymalny rozwój dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych, przy zachowaniu wymogów wynikających z przepisów prawa i odpowiedniej jakości usług świadczonych na rzecz klientów Banku.
Każdy z Partnerów zobowiąże się wykonywać przyjęty na siebie zakres czynności zgodnie z warunkami Umowy Konsorcjum, Umów Agencyjnych oraz pełnomocnictw udzielonego danemu Partnerowi przez ZU, jak również w oparciu o ustalone przez Partnerów zasady dotyczące podziału obowiązków pomiędzy Partnerami. Każdy z Partnerów podejmie także szereg zobowiązań, w tym mających na celu zapewnienie, że wykonywanie Umowy Konsorcjom oraz Umów Agencyjnych odbywa się w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa. W szczególności:
‒Spółka A. będzie odpowiedzialny za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach Kanału Franczyzowego, w tym, informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia dotyczącej Ubezpieczeń Pożyczkowych, podejmowanie odpowiednich czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia oraz zawierania takich umów ubezpieczenia w imieniu ZU. Do zadań Spółka A będzie należeć przyjmowanie i obsługa dyspozycji dotyczących aktywnych umów Ubezpieczeń Pożyczkowych, nadzór nad czynnościami dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych realizowanych w Kanale Franczyzowym, przyjmowanie roszczeń dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych. Spółka A. będzie dostarczać Bankowi odpowiednią dokumentację dotyczącą Ubezpieczeń Pożyczkowych, niezbędną do zawierania umów ubezpieczenia Ubezpieczeń Pożyczkowych, przy uwzględnieniu wymogów wynikających z obowiązujących przepisów prawa. Spółka A. będzie zaangażowany w przyjmowanie i obsługę reklamacji zgłaszanych przez klientów Banku dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych oraz przyjmowanie odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych.
W ramach współpracy stron jako Partnerów Konsorcjum, Spółka A będzie odpowiedzialny za monitoring decyzji pozytywnych dotyczących wypłaty roszczeń oraz wypłat roszczeń, podejmowanie czynności w celu usprawnienia procesu obsługi roszczeń, wyjaśnianie wszelkich rozbieżności w tym zakresie z Bankiem i ZU, statystyki roszczeniowe, monitorowanie i analizę rynku produktów ubezpieczeniowych, analizę wyników finansowych związanych z dystrybucją Ubezpieczeń Pożyczkowych, analizę Ubezpieczeń Pożyczkowych znajdujących się w ofercie Banku oraz metod ich dystrybucji, określanie zapotrzebowania na nowe produkty Ubezpieczeń Pożyczkowych, analizę i proponowanie zmian do właściwych procedur regulujących współpracę Banku oraz Spółka A z ZU, w celu optymalizacji procesów dystrybucji (sprzedaży produktów ubezpieczeniowych), jak również poprawy jakości usług świadczonych na rzecz klientów Banku, analizę wynagrodzeń należnych Partnerom za czynności wykonywane na rzecz ZU, odbieranie od Banku i przekazywanie do ZU składek netto należnych ZU z tytułu Ubezpieczeń Pożyczkowych.
Ponadto, w wykonaniu przepisów Ustawy o dystrybucji, Spółka A. będzie formalnie zgłaszać do ZU kandydatów na OFWCA na szkolenia i egzaminy prowadzone przez ZU oraz przekazywać do ZU listy osób, które jako OFWCA powinny zostać zarejestrowane w Rejestrze Agentów Ubezpieczeniowych, z uwzględnieniem wymaganych aktualizacji danych tych osób oraz koordynowania związanych z tym procesów. Po stronie Spółka A. pozostaną także niektóre zadania związane z zapewnieniem prawidłowości dokumentacji dotyczącej współpracy Banku i Spółka A z ZU, w szczególności w zakresie kwestii regulacyjnych, które mogą mieć wpływ na taką współpracę.
‒Bank będzie odpowiedzialny za dystrybucję Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach wszystkich kanałów sprzedażowych Banku, z wyłączeniem Kanału Franczyzowego – tj. w ramach placówek (oddziałów Banku), aplikacji mobilnej, systemu bankowości internetowej, call centre – w tym, za informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia dotyczącej Ubezpieczeń Pożyczkowych, podejmowanie odpowiednich czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia takich umów ubezpieczenia oraz zawierania takich umów ubezpieczenia w imieniu ZU. Do zadań Banku będzie także należeć przyjmowanie i obsługa dyspozycji klientów Banku dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych, nadzór nad czynnościami dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych realizowanych w kanałach innych niż Kanał Franczyzowy, przyjmowanie i obsługa reklamacji zgłaszanych przez klientów Banku dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych, przyjmowanie odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych. Bank będzie także utrzymywać relacje z Franczyzobiorcami, współpracować z Spółka A. w procesu rozpatrywania roszczeń w ramach Ubezpieczeń Pożyczkowych, wyznaczać standardy obsługi i sprzedaży Ubezpieczeń Pożyczkowych oraz je monitorować.
Bank będzie sporządzać, przy wykorzystaniu swoich systemów informatycznych, oraz archiwizować, dokumentację niezbędną do zawarcia umów ubezpieczenia dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych we wszystkich kanałach sprzedażowych, w tym wnioski o zawarcie takich umów ubezpieczenia i dokumenty potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia oraz będzie udostępniać takie dokumenty Spółka A. dla potrzeb zawierania przez Spółka A. umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym. Dodatkowo, Bank zapewni Spółka A. możliwość korzystania w niezbędnym zakresie ustalonym pomiędzy Partnerami z systemów i oprogramowania Banku w celu realizacji przez Spółka A. obowiązków wynikających z Umowy Konsorcjum i Umów Agencyjnych.
W Umowie Konsorcjum znajdzie się zapewnienie, że czynności agencyjne objęte zakresem tej umowy będą wykonywane przez Partnerów Konsorcjum wyłącznie przez osoby fizyczne, które spełniają wszystkie warunki określone w art. 19 ust. 1 i 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Partnerzy Konsorcjum zobowiążą się spełniać ww. wymogi i wykonywać odpowiednie obowiązki w tym zakresie zgodnie z właściwymi przepisami prawa obowiązującymi w danym czasie przez cały okres obowiązywania umowy. W szczególności, każdy Partner Konsorcjum zobowiąże się, że odpowiednie czynności agencyjne będą wykonywane przez jego pracowników lub współpracowników prawidłowo zarejestrowanych jako OFWCA.
Każdy z Partnerów Konsorcjum podejmie także dalsze zobowiązania w zakresie działań i czynności wymaganych przez obowiązujące przepisy Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń oraz inne przepisy, niezbędne do prawidłowego i zgodnego z prawem realizowania obowiązków wynikających z Umowy Konsorcjum i Umów Agencyjnych. Natomiast szczegółowe czynności agencyjne wykonywane przez Partnerów Konsorcjum oraz zobowiązania Partnerów Konsorcjum wobec ZU zostaną określane we właściwej Umowie Agencyjnej.
Istotnym elementem Umowy Konsorcjum będą postanowienia dotyczące zasad podziału wynagrodzenia w ramach Konsorcjum. W tym zakresie Partnerzy uzgodnią, że podmiotem odpowiedzialnym za rozliczanie z ZU wynagrodzenia należnego Partnerom za czynności wykonywane przez Partnerów w ramach Umów Agencyjnych będzie Bank. Wszelkie rozliczenia pomiędzy Partnerami Konsorcjum a ZU dokonywane będą wyłącznie za pośrednictwem Banku jako lidera Konsorcjum. Zadaniem Banku jako lidera będzie wystawianie na rzecz ZU w imieniu obu Partnerów Konsorcjum zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (zależnie od ustaleń z ZU, not księgowych lub faktur) zawierających informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych na rzecz danego ZU za poszczególne okresy rozliczeniowe. O ile Strony nie ustalą z danym ZU, że należne mu wynagrodzenie będzie rozliczane poprzez potrącenie takiego wynagrodzenia z kwoty składek ubezpieczeniowych należnych ZU za dany okres z tytułu zawartych umów Ubezpieczenia Pożyczkowego, ZU będą wpłacać wynagrodzenie za czynności wykonywane przez Partnerów Konsorcjum w ramach Umów Agencyjnych zgodnie z postanowieniami Umów Agencyjnych na rachunek Banku, który będzie odbierał takie wynagrodzenie, w swoim imieniu oraz w imieniu Spółka A. Następnie, Bank będzie wypłacał Spółka A odpowiednią część wynagrodzenia z tytułu wykonywania przez Spółka A czynności w ramach Konsorcjum zgodnie z ustaleniami pomiędzy Bankiem a Spółka A w tym zakresie.
Wynagrodzenie wypłacane przez ZU na rzecz Partnerów na podstawie Umów Agencyjnych będzie stanowić całkowite wynagrodzenie przysługujące Partnerom w związku z Konsorcjum, a intencją Stron nie jest wypłacanie przez Bank na rzecz Spółka A. lub przez Spółka A. na rzecz Banku jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia w jakiejkolwiek formie lub zwrotu jakichkolwiek kosztów. W szczególności, Bankowi nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji lidera Konsorcjum.
Ponadto, Partnerzy uzgodnią / potwierdzą, że każdy z nich będzie samodzielnie ponosić wszelkie koszty swojej działalności oraz regulować wszelkie zobowiązania finansowe i podatkowe związane z realizacją Umowy Konsorcjum zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Dla uniknięcia wątpliwości należy zaznaczyć, że fakt przystąpienia do Konsorcjum nie ogranicza prawa Partnerów Konsorcjum do zawierania innych umów lub porozumień związanych z prowadzoną przez nich działalnością, w tym, umów agencyjnych z zakładami ubezpieczeń innymi niż ZU.
Umowa Agencyjna:
Bank oraz Spółka A podpiszą z ZU Umowy Agencyjne o charakterze trójstronnym.
Przedmiotem każdej z Umów Agencyjnych z ZU będzie wykonywanie przez Partnerów działających wspólnie w ramach Konsorcjum czynności agencyjnych w imieniu i na rzecz ZU, w rozumieniu art. 4 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.
Na podstawie każdej Umowy Agencyjnej, ZU powierzy Partnerom, a Partnerzy zobowiążą się do wykonywania w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) polegających na:
a)doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych,
b)zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu ZU,
c)udzielaniu pomocy przez Partnerów w administrowaniu umowami ubezpieczenia i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie,
zgodnie z zasadami określonymi w Umowie Agencyjnej i zgodnie z udzielonymi pełnomocnictwami.
W ramach czynności agencyjnych (dystrybucji ubezpieczeń) zleconych przez ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej, Partnerzy, w tym Bank zobowiążą się w szczególności do:
a)inicjowania kontaktu z potencjalnymi klientami w celu zawarcia z nimi umów ubezpieczenia oraz nawiązywania kontaktu z potencjalnymi klientami w celu przedstawienia im oferty zawarcia umów ubezpieczenia, zachęcenia ich do zawarcia umów ubezpieczenia i pomocy w procesie zawierania umów ubezpieczenia, w tym w szczególności:
i.podejmowania kroków niezbędnych w opinii Partnera do pozyskania nowych klientów;
ii.podejmowania czynności przygotowawczych w związku z zawieraniem umów ubezpieczenia;
iii.dokonywania analizy potrzeb klientów w zakresie wymaganym przez przepisy prawa;
b)przedstawiania klientom oferty ubezpieczeniowej zgodnie z zasadami określonymi w załączniku do Umowy Agencyjnej, w szczególności informowania klientów o warunkach ochrony ubezpieczeniowej oferowanej przez ZU, a zwłaszcza o przedmiocie i zakresie ubezpieczenia, jak również prawach i obowiązkach klientów wynikających z umów ubezpieczenia, w tym przekazywania klientom ogólnych warunków ubezpieczenia i innych właściwych dokumentów zgodnie z uzgodnioną procedurą,
c)przedstawiania klientom wysokości i zasad płatności składek ubezpieczeniowych zgodnie z procedurą ustaloną w odniesieniu do poszczególnych produktów,
d)przyjmowania od osób zainteresowanych ubezpieczeniem wniosków o zawarcie umów ubezpieczenia, sprawdzania poprawności i kompletności wniosków oraz przekazywania kopii wniosku klientowi zgodnie z procedurą ustaloną w odniesieniu do poszczególnych produktów;
e)zawierania umów ubezpieczenia w imieniu ZU zgodnie z udzielonym przez ZU pełnomocnictwem;
f)przekazywania klientom odpowiednich dokumentów ubezpieczeniowych, w szczególności polis ubezpieczeniowych, zgodnie z ustaloną procedurą.
Z tytułu wykonywania przez Partnerów wymienionych powyżej czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, ZU zobowiąże się do wypłacania Partnerom wynagrodzenia opisanego w Umowie Agencyjnej. Wynagrodzenie będzie wypłacane za miesięczne okresy rozliczeniowe. Wynagrodzenie będzie wypłacane przez ZU Bankowi (na rachunek Banku) działającemu jako lider Konsorcjum, który będzie odbierał takie wynagrodzenie w swoim imieniu oraz w imieniu Spółka A. Wypłata wynagrodzenia nastąpi na podstawie zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) zawierających sumaryczne informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Konsorcjantom z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjantów na rzecz ZU. Wynagrodzenie będzie rozliczane z ZU poprzez potrącenie takiego wynagrodzenia przez Bank z kwoty składek ubezpieczeniowych należnych ZU za dany okres rozliczeniowy z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.
Po otrzymaniu kwoty wynagrodzenia, Bank będzie wypłacał Spółka A odpowiednią część wynagrodzenia z tytułu wykonywania przez Spółka A czynności na podstawie Umowy Agencyjnej zgodnie z treścią odrębnego porozumienia pomiędzy Bankiem a Spółka A w tym zakresie, w terminach i na zasadach tam określonych.
W związku z wykonywaniem opisanych wyżej czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), Bank (działający jako lider Konsorcjum), niezależnie od innych obowiązków wynikających z Umowy Agencyjnej, zobowiąże się w umowie do:
‒dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach wszystkich kanałów sprzedażowych Banku, z wyłączeniem dystrybucji w ramach Kanału Franczyzowego, w tym do informowania klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowania odpowiednich czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia oraz zawierania umów ubezpieczenia w imieniu ZU w takich kanałach sprzedażowych;
‒przyjmowania i obsługi dyspozycji klientów oraz reklamacji zgłaszanych przez klientów Banku dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych;
‒nadzoru nad czynnościami dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych realizowanych w kanałach innych niż Kanał Franczyzowy;
‒utrzymywania relacji z podmiotami, które dystrybuują produkty bankowe Banku na podstawie umów agencyjnych (umów franczyzowych) zawartych z Bankiem;
‒przyjmowania odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z Ubezpieczeniami Pożyczkowymi;
‒współpracy z Spółka A. w procesie rozpatrywania roszczeń w ramach Ubezpieczeń Pożyczkowych;
‒wyznaczania standardów obsługi i sprzedaży Ubezpieczeń Pożyczkowych oraz ich monitoringu;
‒sporządzania przy wykorzystaniu systemów informatycznych Banku dokumentacji niezbędnej do zawarcia umów ubezpieczenia we wszystkich kanałach sprzedażowych, w tym wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia i dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia oraz do udostępniania takich dokumentów Spółka A dla potrzeb zawierania przez Spółka A umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym;
‒archiwizacji dokumentów związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia we wszystkich kanałach sprzedażowych, w tym do obierania od Spółka A dokumentów związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia w Kanale Franczyzowym w celu archiwizacji takich dokumentów;
‒wystawiania na rzecz ZU zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur) w związku z rozliczeniem wynagrodzenia należnego Bankowi i Spółka A za czynności agencyjne wykonywane na rzecz ZU.
Z kolei Spółka A., jako Partner Konsorcjum, zobowiąże się m.in. do:
‒dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych w ramach Kanału Franczyzowego, w tym do informowania klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia, podejmowania odpowiednich czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia oraz zawierania umów ubezpieczenia w imieniu ZU;
‒przyjmowania i obsługi dyspozycji dotyczących umów ubezpieczenia oraz obsługi procesu przyjmowania roszczeń dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych (zarówno zawartych w Kanale Franczyzowym, jak i w innych kanałach dystrybucji);
‒nadzoru nad czynnościami dystrybucji Ubezpieczeń Pożyczkowych realizowanych w Kanale Franczyzowym;
‒monitoringu decyzji pozytywnych dotyczących wypłaty roszczeń z tytułu Ubezpieczeń Pożyczkowych i roszczeń faktycznie wypłaconych Bankowi jako uprawnionemu / uposażonemu z tytułu Ubezpieczeń Pożyczkowych, wyjaśniania wszelkich rozbieżności w tym zakresie z Bankiem oraz ZU, a także realizacji wypłat świadczeń ubezpieczeniowych wynikających z Ubezpieczeń Pożyczkowych na rzecz Banku jako uprawnionego / uposażonego;
‒analizy statystyk roszczeniowych, przygotowywania raportów w tym zakresie na podstawie informacji otrzymywanych od ZU;
‒przyjmowania i obsługi reklamacji zgłaszanych przez klientów Banku dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych, podejmowania czynności w celu usprawnienia procesu obsługi roszczeń i zgłaszania propozycji w tym zakresie Bankowi oraz ZU;
‒przyjmowania od Ubezpieczonych / spadkobierców Ubezpieczonych odwołań od decyzji ZU o odmowie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych związanych z Ubezpieczeniami Pożyczkowymi;
‒monitorowania i analizy rynku produktów ubezpieczeniowych oraz trendów rynkowych - w szczególności w zakresie produktów konkurencyjnych wobec Ubezpieczeń Pożyczkowych;
‒analizy wyników finansowych związanych z dystrybucją Ubezpieczeń;
‒analizy Ubezpieczeń Pożyczkowych znajdujących się w ofercie Banku, metod dystrybucji takich produktów i polityki dystrybucyjnej Banku i określania zapotrzebowania na nowe produkty w zakresie Ubezpieczeń Pożyczkowych; opracowywania i proponowania zmian do Ubezpieczeń Pożyczkowych oraz w zakresie innych kwestii mających znaczenie dla współpracy z ZU na podstawie Umowy;
‒dostarczania Bankowi wzorów odpowiedniej dokumentacji dotyczącej Ubezpieczeń Pożyczkowych uzgodnionych z ZU, niezbędnej dla zawierania umów ubezpieczenia, przy uwzględnieniu wymogów wynikających z obowiązujących przepisów prawa;
‒analizy i proponowania zmian do właściwych procedur regulujących współpracę Banku oraz Spółka A. z ZU, w celu usprawniania współpracy i poprawy jakości usług świadczonych na rzecz klientów Banku;
‒przygotowywania i przekazywania ZU odpowiednich raportów dotyczących wynagrodzenia należnego Bankowi i Spółka A. za czynności wykonywane na rzecz ZU, weryfikacji i wyjaśniania ewentualnych nieprawidłowości lub wątpliwości z Bankiem oraz ZU;
‒odbierania od Banku i przekazywania do ZU składek netto należnych ZU z tytułu Ubezpieczeń Pożyczkowych (po uprzednim dokonaniu przez Bank rozliczenia wynagrodzenia należnego Bankowi oraz Spółka A. za czynności agencyjne wykonane na rzecz ZU);
‒uzgadniania i weryfikacji raportów rozliczeniowych dotyczących wartości pobranych / zwróconych składek dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych - na podstawie informacji otrzymywanych z Banku;
‒zgłaszania ZU kandydatów na OFWCA na szkolenia i egzaminy prowadzone przez ZU oraz przekazywania ZU list OFWCA, które powinny zostać zarejestrowane w Rejestrze Agentów Ubezpieczeniowych; prowadzenia bazy osób upoważnionych do wykonywania czynności jako OFWCA; przekazywania ZU odpowiednich informacji w celu aktualizacji danych OFWCA lub ich wykreślenia z Rejestru Agentów Ubezpieczeniowych; realizacji i monitoringu szkoleń zawodowych dla OFWCA; koordynowania procesu szkoleniowego OFWCA;
‒opiniowania dokumentacji dotyczącej współpracy Banku i Spółka A. z ZU, w szczególności w zakresie kwestii regulacyjnych, które mogą mieć wpływ na taką współpracę;
‒realizowania z Bankiem działań w ramach monitoringu jakości obsługi i sprzedaży;
‒koordynowania procesu szkoleniowego OFWCA (w odniesieniu do nowych OFWCA) oraz szkoleń doskonalących dla obecnych OFWCA wraz z zapewnieniem raportowania w tym zakresie;
‒przygotowywanie raportów dotyczących ubezpieczeń oferowanych przez Konsorcjum, weryfikacja i wyjaśnianie ewentualnych nieprawidłowości lub wątpliwości z Bankiem oraz Ubezpieczycielami, przekazywanie zweryfikowanych raportów do Ubezpieczycieli;
‒odbieranie od Banku i przekazywanie do Ubezpieczycieli składek netto należnych Ubezpieczycielom z tytułu Ubezpieczeń Pożyczkowych (po uprzednim dokonaniu przez Bank rozliczenia wynagrodzenia należnego Bankowi oraz Spółka A. za czynności agencyjne wykonane na rzecz Ubezpieczycieli);
‒uzgadnianie i weryfikację raportów rozliczeniowych dotyczących wartości pobranych / zwróconych składek dotyczących Ubezpieczeń Pożyczkowych - na podstawie informacji otrzymywanych z Banku;
‒prowadzenie bazy osób upoważnionych do wykonywania czynności jako OFWCA w ramach Konsorcjum;
‒realizację i monitoring szkoleń zawodowych dla OFWCA w ramach Konsorcjum;
‒opracowywania i proponowania zmian do Ubezpieczeń Pożyczkowych, a także nowych Ubezpieczeń Pożyczkowych oraz w zakresie innych kwestii mających znaczenie dla współpracy z Ubezpieczycielem na podstawie Umowy.
W związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z Umowy Agencyjnej, Partnerzy będą zobowiązani do przestrzegania obowiązujących przepisów prawa, przykładowo do: udostępniania klientom przy pierwszej czynności wskazanej powyżej oraz na każde żądanie, pełnomocnictwa udzielonego przez ZU; proponowania klientowi umowy ubezpieczenia, która będzie zgodna z wymaganiami i potrzebami klienta w zakresie ochrony ubezpieczeniowej; powiadomienia klientów, czy Partner działa na rzecz jednego czy wielu zakładów ubezpieczeń; poinformowania klientów o firmie Partnera, numerze wpisu do rejestru agentów, adresie strony internetowej, na której rejestr jest dostępny oraz o sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru; charakterze wynagrodzenia otrzymywanego w związku z zaproponowanym zawarciem umowy ubezpieczenia; możliwości złożenia reklamacji, wniesienia skargi oraz pozasądowego rozwiązywania sporów; posiadanych przez Partnera akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10% głosów na walnym zgromadzeniu; stałego podnoszenia własnych kwalifikacji oraz kwalifikacji OFWCA w imieniu i na rzecz Partnera; niezwłocznego informowania ZU o zmianach dotyczących: adresu Partnera oraz osób, przy pomocy których wykonuje on czynności agencyjne; zapewnienia, aby OFWCA uczestniczyli w szkoleniach zorganizowanych przez ZU, niezbędnych w celu prawidłowego wykonywania Umowy Agencyjnej; poinformowania ZU o utracie uprawnień Partnera niezbędnych do wykonywania Umowy Agencyjnej.
Wnioskodawca zakłada, że powyższe postanowienia będą miały podobny charakter i treść w każdej z Umów Agencyjnych.
Pytania
1)Czy rozliczenia finansowe dokonywane pomiędzy Wnioskodawcą (działającym jako Partner Konsorcjum) i Bankiem (działającym jako Partner i lider Konsorcjum), powinny być dokumentowane dokumentami księgowymi innymi niż faktury VAT (np. notami obciążeniowymi wystawianymi przez Wnioskodawcę na Bank) – z tego względu, że podział wynagrodzeń otrzymanych od ZU dokonywany w ramach Konsorcjum przez Bank jako lidera Konsorcjum nie będzie dotyczyć czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT?
2)Nawet gdyby uznać, że ww. podział wynagrodzeń dotyczy czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to czy zważywszy na fakt, że realizowane przez Wnioskodawcę czynności będą mieć charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlega zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, brak będzie obowiązku dokumentowania rozliczeń z liderem Konsorcjum (Bankiem) fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT (z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu)?
Państwa stanowisko w sprawie
Jak to opisano w ramach zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku, Bank, jako lider Konsorcjum, będzie upoważniony do rozliczeń z ZU na podstawie zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (np. not księgowych lub – na żądanie ZU – faktur VAT) zawierających sumaryczne informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Partnerom z tytułu czynności wykonywanych na rzecz ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej, jak również do odbierania od ZU wynagrodzenia należnego Partnerom udokumentowanego takimi dokumentami (notami księgowymi lub fakturami VAT). W następnej kolejności, Bank będzie przekazywać odpowiednią część wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności w ramach Konsorcjum na rzecz Wnioskodawcy, zgodnie z zasadami (kluczem) określonymi w Umowie Konsorcjum.
W opinii Wnioskodawcy, rozliczenia pomiędzy Bankiem (liderem Konsorcjum) a Wnioskodawcą (Partnerem Konsorcjum) z ww. tytułu powinny być dokumentowane odpowiednimi dokumentami księgowymi (np. noty obciążeniowe wystawiane przez Wnioskodawcę na Bank), innymi niż faktury VAT. Wystawianie faktur VAT w odniesieniu do rozliczeń dokonywanych pomiędzy Wnioskodawcą oraz Bankiem, jako Partnerami Konsorcjum nie miałoby uzasadnienia w świetle obowiązujących przepisów Ustawy o VAT z tego względu, że w opisanym Modelu Konsorcjum, Wnioskodawca nie będzie świadczyć żadnych usług na rzecz Banku, ale wspólnie z Bankiem będzie świadczyć usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego bezpośrednio na rzecz ZU.
Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że nawet gdyby uznać, że Wnioskodawca świadczy na rzecz Banku usługi (z czym Wnioskodawca się nie zgadza), to zważywszy na fakt, że realizowane przez Wnioskodawcę czynności będą mieć charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlega zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, co do zasady brak będzie obowiązku dokumentowania ich fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT.
Uzasadnienie Wnioskodawcy
1. Charakter prawny umowy konsorcjum
Umowa konsorcjum nie jest zdefiniowana ani w prawie cywilnym, ani podatkowym. Wyjątkiem jest prawo bankowe, które wymienia konsorcjum bankowe. Zawieranie porozumień o charakterze konsorcjum jest jednak dopuszczalne w ramach swobody umów, przewidzianej w art. 3531 Kodeksu cywilnego. Powołany przepis przewiduje, że „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Umowa konsorcjum jest umową gospodarczą co najmniej dwóch przedsiębiorców, zawartą w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie w realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego tylko podmiotu. Konsorcjum nie jest jednak podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy, czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum zachowują niezależność w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcjum partnerzy mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (lider), przy czym może to być jeden z konsorcjantów lub osoba trzecia. Konsorcjum nie posiada wspólnego majątku, chociaż zazwyczaj ma wspólny rachunek rozliczeniowy, a płatności regulowane są za pośrednictwem lidera reprezentującego konsorcjum.
1. Zakres opodatkowania na podstawie ustawy o VAT
Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:
1)odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2)eksport towarów;
3)import towarów na terytorium kraju;
4)wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5)wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Zatem, aby dane zdarzenie (rozliczenie) mogło zostać uznane za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi ono stanowić jedną z czynności wskazanych w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.
Na podstawie art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów należy rozumieć, co do zasady, przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stosownie do art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, świadczeniem usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Jak wynika z powołanych przepisów, dla uznania, że dane zdarzenie (rozliczenie) podlega opodatkowaniu, kluczowe jest zakwalifikowanie tego zdarzenia (rozliczenia) jako jednego ze świadczeń wskazanych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT wynika, że przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei stosownie do przepisu art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Powyższe oznacza, że nie każde przesunięcie, czy rozliczenie określonych wartości ekonomicznych między dwoma różnymi podmiotami podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ale jedynie takie operacje, które stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług. Z tego względu, rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum), nie mogą być same przez się potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli równocześnie nie towarzyszy im świadczenie usługi (lub dostawa towarów).
Okolicznością, która w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT decyduje o opodatkowaniu jest odpłatny charakter świadczenia, który przejawia się w ustaleniu wynagrodzenia za dane świadczenie z uwagi na jego wzajemny charakter. Wynagrodzenie jest najczęściej określane umową między stronami transakcji i stanowi skutek przysporzenia po stronie usługobiorcy. Cechy „odpłatności” nie można jednak przypisywać operacji księgowej dokonywanej przez lidera polegającej na rozdziale przychodów uzyskiwanych z tytułu prowadzonego przedsięwzięcia pomiędzy jego uczestników w proporcjach wynikających z zawartych umów. W tym przypadku brak jest bowiem takiego stosunku prawnego, z którego wynikałaby wzajemność dokonywanej przez lidera czynności rozdziału przychodów. Czynność ta ma charakter wyłącznie techniczny.
Taka wykładnia zakresu opodatkowania podatkiem VAT znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń TSUE (m.in. wyrok z 5 lutego 1980 r. w sprawie C-154/80, wyrok z 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C- 89/81, wyrok z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, wyroki z 12 września 2000 r. w sprawie C- 276/97, C-358/97 i C-408/97, wyrok z 17 września 2002 r. w sprawie C-498/99), w których TSUE wyraził pogląd, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:
‒istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
‒istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie usługobiorcy,
‒wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
‒odpłatność za otrzymane świadczenie (np. usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby podlegać opodatkowaniu,
‒istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
Dokonywanie czynności opodatkowanych wymienionych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT podlega dokumentowaniu w sposób wskazany w tej ustawie. Zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W świetle art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Jednakże, zgodnie z art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Wyjątkiem jest sytuacja określona w art. 106b ust. 3 pkt 2, który stanowi, że na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.
Zdarzenia i rozliczenia niewskazane w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT (nieobjęte opodatkowaniem VAT), nie podlegają dokumentowaniu fakturami VAT, ale powinny być dokumentowane w inny sposób (w tym, za pomocą not księgowych).
2. Zastosowanie powołanych przepisów do sytuacji Wnioskodawcy
W świetle art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, każdy z Partnerów Konsorcjum jest odrębnym podatnikiem podatku VAT. Podatnikiem nie jest natomiast samo Konsorcjum. W związku z powyższym, Partnerzy, w odniesieniu do wzajemnych rozliczeń powinni stosować wskazane zasady zawarte w Ustawie o VAT dotyczące identyfikacji czynności opodatkowanych, jak również dokumentowania ewentualnych czynności opodatkowanych.
Jak wynika z brzmienia art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, tylko wskazane w tym przepisie świadczenia mogą zostać uznane za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT; zdarzenia (rozliczenia) niewymienione w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT nie podlegają opodatkowaniu.
Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego wniosku, Konsorcjum zostanie zawiązane w celu połączenia potencjałów technicznych, finansowych, organizacyjnych i merytorycznych Partnerów w celu zapewnienia jak największej efektywności i jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU i dostarczania klientom Banku optymalnych Ubezpieczeń Pożyczkowych. Partnerzy oczekują, że powołanie Konsorcjum umożliwi kompleksowe, spójne i terminowe zaspokojenie oczekiwań klientów Konsorcjum, tj. ZU, dzięki zacieśnieniu współpracy, koordynacji i współdziałania Partnerów w zakresie wykonywania zleconych Partnerom czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego). Zatem istotą działania Partnerów, w tym, Wnioskodawcy, w ramach Konsorcjum będzie wykonywanie świadczeń (czynności agencyjnych) na rzecz ZU, a nie wykonywanie takich czynności na rzecz drugiego z Partnerów. W szczególności, w ramach Konsorcjum Wnioskodawca nie będzie wykonywać czynności (świadczyć usług) na rzecz Banku.
Jak wyjaśniono w ramach opisu zdarzenia przyszłego, taki sposób organizacji współpracy pomiędzy Partnerami działającymi jako agenci ubezpieczeniowi jest jedynym dopuszczalnym w świetle art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, z którego wynika, że pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw. Zatem przepis ten statuuje wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. W świetle powołanej regulacji, nie byłoby więc dopuszczalne w szczególności podzlecenie przez Bank (agenta ubezpieczeniowego) Wnioskodawcy (również agentowi ubezpieczeniowemu) świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz Banku. Podobnie, Wnioskodawca – działając jako agent ubezpieczeniowcy - nie mógłby podzlecać świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego Bankowi (działającemu jako agent ubezpieczeniowy). Usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być świadczone przez każdego z Partnerów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU. Wskazane wymogi regulacyjne zostaną odzwierciedlone w modelu organizacyjnym Konsorcjum oraz w sposobie organizacji rozliczeń Konsorcjum, który wyklucza jakiekolwiek „podzlecanie” lub „podwykonawstwo” w zakresie czynności agencyjnych (usług pośrednictwa ubezpieczeniowego).
Powyższe potwierdza, że żaden z Partnerów, w tym, Wnioskodawca, nie będzie (i nie może) wykonywać usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz drugiego z Partnerów. Przeciwnie, usługi takie będą świadczone przez każdego z Partnerów wyłącznie bezpośrednio na rzecz kontrahentów, tj. ZU. Tym samym, w relacji pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem nie wystąpią czynności opodatkowane, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.
W konsekwencji należy uznać, że wzajemne rozliczenia pomiędzy Partnerami nie będą dotyczyć odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, a jedynie partycypowania we wspólnie osiąganych przez Partnerów przychodach. Celem tych rozliczeń będzie wyłącznie zrealizowanie ustalonych pomiędzy Partnerami udziałów w przychodach z prowadzonego wspólnie przedsięwzięcia, jakim jest Konsorcjum. Uzyskana przez Wnioskodawcę partycypacja w przychodach Konsorcjum nie będzie stanowić wynagrodzenia za jakiekolwiek usługi wykonane przez Wnioskodawcę na rzecz Banku jako lidera Konsorcjum, ale będzie odzwierciedlać zaangażowanie Wnioskodawcy we współpracę z Bankiem w ramach wspólnie podjętego i prowadzonego przez Partnerów przedsięwzięcia gospodarczego. Czynność taka nie rodzi skutków w podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega obowiązkowi fakturowania na podstawie art. 106b pkt 1 ust. 1 Ustawy o VAT, nie stanowi bowiem sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT. Z tego względu, przepływy gotówkowe dokonywane pomiędzy Partnerami w związku z ich wzajemnymi rozliczeniami nie powinny być dokumentowane fakturami VAT, ale w inny sposób (np. notami księgowymi).
Tym samym, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że rozliczenia pomiędzy Wnioskodawcą (Partnerem Konsorcjum) a Bankiem (liderem Konsorcjum) dotyczące czynności wykonywanych przez Partnerów na rzecz ZU powinny być dokumentowane dokumentami księgowymi (np. noty obciążeniowe wystawiane przez Wnioskodawcę na Bank), innymi niż faktury VAT. Wystawianie faktur VAT w odniesieniu do rozliczeń dokonywanych pomiędzy Wnioskodawcą oraz Bankiem, jako współpracującymi ze sobą Partnerami, nie miałoby uzasadnienia w świetle obowiązujących przepisów Ustawy o VAT z tego względu, że w opisanym Modelu Konsorcjum, Wnioskodawca nie będzie świadczyć żadnych usług na rzecz Banku - ale wspólnie z Bankiem będzie świadczyć usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego bezpośrednio na rzecz ZU.
Przepisy Ustawy o VAT nie regulują sposobu dokumentowania transakcji, w przypadku których nie jest wymagane wystawianie faktur VAT. Należy zatem stwierdzić, że dopuszczalne jest dokumentowanie takich transakcji dowolnym dokumentem rozliczeniowym, np. notą księgową. Trzeba przy tym zauważyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.
3. Wykładnia europejska
Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE („TSUE”). Mianowicie, w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM) przeciwko Fazenda Publica (wyrok z 29 kwietnia 2004 r.) TSUE zajął stanowisko, zgodnie z którym „wykonywane przez członków konsorcjum czynności korespondujące z posiadanymi przez nich, zgodnie z postanowieniami umowy, udziałami, nie stanowią czynności odpłatnych. W odniesieniu zatem do takich działań nie można mówić o transakcjach podlegających opodatkowaniu. [...] Z drugiej strony, gdy wykonanie pewnych czynności wykraczających ponad określony w umowie konsorcjum udział jego członka, powoduje sytuację, w której pozostali członkowie konsorcjum płacą za te czynności przekraczające ten udział, czynności takie stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług realizowane odpłatnie w rozumieniu art. 2 ust. 1 VI Dyrektywy.” – pkt 87 i pkt 89 wyroku.
W konsekwencji TSUE stwierdził, że „Działania wykonywane przez członków konsorcjum na podstawie postanowień umowy ustalającej zasady działania konsorcjum oraz zgodnie z ustalonym udziałem w konsorcjum każdego przedsiębiorstwa, nie stanowią dostawy towaru lub usługi świadczonej odpłatnie w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, ani nie są, w związku z tym, transakcją podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem w rozumieniu przywołanej dyrektywy”. Tylko wówczas, jeżeli działania członków konsorcjum dotyczące czynności wykraczających poza wynikający z umowy ich udział w konsorcjum obejmują z tego tytułu zapłatę od innych członków konsorcjum, takie działania stanowią dostawę towarów lub usług „świadczonych odpłatnie” w rozumieniu tego przepisu”.
4. Polska praktyka podatkowa
W uzupełnieniu przedstawionego uzasadnienia prawnego, Wnioskodawca przywołuje poniżej przykładowe wyroki sądów administracyjnych, które bezpośrednio potwierdzają prawidłowość wykładni przepisów prawa podatkowego dokonanej przez Wnioskodawcę:
‒wyrok NSA z 13 października 2021 r., sygn. akt I FSK 1898/18; podobnie: wyrok NSA z 23 sierpnia 2021 r., sygn. akt I FSK 1383/19:
„[...] w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego prezentowane jest jednolite stanowisko, że w przypadku braku wzajemnych świadczeń między członkami konsorcjum, rozliczenia pomiędzy nimi mają charakter wewnętrzny, zaś okoliczność, że członkowie i lider zachowują odrębny status podatników podatku od towarów i usług nie powoduje, że dochodzi między nimi do świadczenia usług. Innymi słowy rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia nie mogą być same przez się potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli równocześnie nie towarzyszy im świadczenie usługi. Przeciwnie, w ramach konsorcjum co do zasady partnerzy występują zbiorowo w charakterze usługodawców, których reprezentuje lider (tak np. w odniesieniu do usług e-learningu NSA w wyroku z 10 październiku 2014 r., I FSK 1418/13). Teza, że w przypadku, gdy rozliczeniom pieniężnym między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum) nie towarzyszy świadczenie usług lub dostawa towarów, rozliczenia te nie są traktowane per se jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest często wyrażana w orzecznictwie sądów administracyjnych (por. np. wyrok NSA z 6 kwietnia 2018 r., I FSK 961/16, oraz powołane tam orzecznictwo, wyrok NSA z 21 stycznia 2021 r., I FSK 1685/20, czy wyrok NSA z 23 września 2021 r., I FSK 1383/19)”.
‒wyrok NSA z 28 stycznia 2021 r., sygn. akt I FSK 1685/20:
„W punkcie wyjścia przypomnieć należy, że osią sporu w niniejszej sprawie pozostaje ustalenie, czy część prowizji należna operatorowi z tytułu udostępniania platformy internetowej celem oferowania polis ubezpieczeniowych przez agenta, stanowi wynagrodzenie z tytułu usługi (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT), a więc w związku z pełnieniem roli podwykonawcy agenta (s. 5 i 10 uzasadnienia wyroku), czy też jest to jedynie wewnętrzne rozliczenie zysku wypracowanego w ramach wspólnego przedsięwzięcia, konsorcjum; w ramach którego nie dochodzi do świadczeń między współpracującymi spółkami (s. 10 skargi kasacyjnej). Skutkiem przyjęcia jednego z ww. stanowisk jest uznanie, że kwoty prowizji wypłacone operatorowi są objęte zakresem opodatkowania z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 (organ oraz sąd wojewódzki), bądź też pozostają poza nim (skarżąca).
Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego prezentowane jest stanowisko, iż w przypadku braku wzajemnych świadczeń między członkami konsorcjum, rozliczenia pomiędzy nimi mają charakter wewnętrzny, zaś okoliczność, że członkowie i lider zachowują odrębny status podatników podatku od towarów i usług nie powoduje, że dochodzi między nimi do świadczenia usług. Innymi słowy rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia nie mogą być same przez się potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli równocześnie nie towarzyszy im świadczenie usługi. Przeciwnie, w ramach konsorcjum co do zasady partnerzy występują zbiorowo w charakterze usługodawców, których reprezentuje lider (tak np. w odniesieniu do usług e-learningu NSA w wyroku o sygn. akt I FSK 1418/13, CBOSA; w sprawie tej partnerzy dzielili się między sobą wedle klucza – udostępnianie usługi szkoleniowej, platformy IT, promocji przedsięwzięcia i sprzedaży finalnej usługi). Nawiasem mówiąc teza – iż w przypadku, gdy rozliczeniom pieniężnym między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum) nie towarzyszy świadczenie usług lub dostawa towarów, rozliczenia te nie są traktowane per se jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – jest często wyrażana w orzecznictwie sądów administracyjnych (por. np. wyrok NSA o sygn. I FSK 961/16 oraz powołane tamże orzecznictwo, CBOSA)”.
‒Wyrok WSA w Bydgoszczy z 1 kwietnia 2019 r., sygn. I SA/Bd 16/19:
„Przystępując do rozstrzygnięcia niniejszego sporu należy wskazać, że dotyczy on kwestii opodatkowania podatkiem VAT rozliczenia pomiędzy partnerem konsorcjum a Liderem.
Należy zauważyć, że ten problem znalazł rozwiązanie w Unii orzeczniczej, którą skład orzekający w niniejszej sprawie podziela i przyjmuje za własną. Porównaj wyroki WSA w Gdańsku w sprawie I SA/Gd 1393/16 z 29 grudnia 2016 r., WSA w Rzeszowie w sprawie I SA/Rz 7/16 z 9 lutego 2016 r. – utrzymany wyrokiem NSA w sprawie o sygn. akt I FSK 961/16 z 6 kwietnia 2018 r, czy wyrok WSA w Warszawie w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 2722/17, jaki zapadł 9 maja 2017 r.
Jak wskazała strona w przedstawionym stanie faktycznym, pomiędzy nią a Liderem nie dochodzi do odsprzedaży usług ani do świadczeń wzajemnych. Jest to tylko podział wszystkich wydatków i uzyskanych przychodów dokonywany przez Lidera konsorcjum i jako taki nie może zostać uznany za odsprzedaż usług. Należy zgodzić się ze skarżącą, że nie ma tu świadczeń wzajemnych. [...] Przyznać należy rację Skarżącej, iż wewnętrzne rozliczenia pomiędzy Partnerami konsorcjum nie wpływają na podstawę opodatkowania VAT i mogą być udokumentowane notami, a nie fakturami VAT. [...]
W ślad za stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. akt I FSK 1128/12 stwierdzić zatem należy, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jako przedmiotu opodatkowania, świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy przede wszystkim uwzględniać cel takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania, na potrzeby podatkowe poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (tak NSA w wyroku z 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07, wyroku z 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08 czy wyroku z 29 lutego 2012 r., w sygn. akt I FSK 562/11). W powołanych orzeczeniach zaprezentowany został pogląd, że celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można, do celów podatku od towarów i usług, wydzielać i oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jest zrealizowanie wspólnego przedsięwzięcia”.
‒Wyrok NSA z 8 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1839/15:
„w zakresie omawianej problematyki dotyczącej rozliczeń w ramach konsorcjum istnieje ugruntowane już orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, uznające, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jako przedmiotu opodatkowania – świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (por. wyrok NSA z 12 sierpnia 2015r. sygn. akt I FSK 1373/14 i powoływane tam orzecznictwo sądów administracyjnych). [...]
Na tle przedstawionego stanu faktycznego sprawy, za w pełni uzasadnione należy uznać stanowisko Sądu pierwszej instancji, który przyjął, że organ podatkowy w oderwaniu od przyjętych w zawartej przez partnerów konsorcjum umowie, celów i zasad wspólnego przedsięwzięcia uznał, że czynności organizacyjne wewnątrz konsorcjum będą czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT, co skutkowało stwierdzeniem, że podmioty działające w ramach konsorcjum należy uznać za podatników VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT i do wzajemnych rozliczeń jak i do rozliczeń z podmiotem na rzecz którego konsorcjum świadczy usługę powinny stosować ogólne zasady w zakresie wystawiania faktur. W konsekwencji błędnie uznano też, że faktury dokumentujące części zamówienia przypadające na każdego z członków Konsorcjum, powinny wystawione być na lidera, a nie na Zamawiającego a Spółka powinna księgować fakturę zbiorczą, uwzględniając w przychodach podatkowych i ewidencji sprzedaży VAT całość przedmiotu zamówienia dla Zamawiającego. [...] To Członkowie Konsorcjum (w tym lider), każdy w swojej części świadczą usługę Zamawiającemu, a nie liderowi Konsorcjum. Warto wskazać w tym względzie na wyrok TSUE z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM), C-77/01. EU:C:2004:243, zgodnie z którym czynności wykonywane przez członków konsorcjum, na podstawie postanowień umowy tworzącej to konsorcjum oraz odpowiadające części przypisanej każdemu z nich w tej umowie, nie stanowią dostawy towarów lub świadczenia usług za wynagrodzeniem w rozumieniu art. 2 pkt 1 Szóstej Dyrektywy Rady [...] ani też w konsekwencji czynności opodatkowanej na podstawie tej dyrektywy”.
‒Wyrok WSA w Warszawie z 9 czerwca 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1911/16:
„Okolicznością, która w świetle art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o VAT decyduje o opodatkowaniu jest odpłatność za świadczoną usługę, którą należy rozumieć jako wynagrodzenie należne za dane świadczenie. Jest ono najczęściej określane umową pomiędzy stronami transakcji i stanowi skutek określonego przysporzenia. Trudno zaś taką cechę przypisywać operacji księgowej dokonywanej przez L. na rzecz P. Umowy o Współpracę (konsorcjum), polegającej na proporcjonalnym obciążeniu kosztami stosownie do określonego udziału we wspólnym przedsięwzięciu lub proporcjonalnym przysporzeniu uzyskanym od Zamawiającego przychodem.
[...] pomiędzy dostawami i usługami świadczonymi przez podmioty należące do konsorcjum na jego rzecz, a w rezultacie na rzecz Zamawiającego, z przeniesieniem na członków konsorcjum proporcjonalnej części kosztów i przychodów całego konsorcjum, brak jest takiego stosunku prawnego, z którego wynikałaby wzajemność świadczenia L. konsorcjum przybierającego postać rozdziału kosztów i przychodów całego przedsięwzięcia. Nie jest to zatem świadczenie wzajemne L. konsorcjum, a jedynie umownie określony obowiązek “rozdziału” kosztów i przychodów całego przedsięwzięcia. [...] W ocenie Sądu, w opisanym stanie faktycznym umowa konsorcjum nie stanowi także stosunku prawnego, w którym podział przychodów i kosztów pomiędzy partnerów konsorcjum stanowiłby wynagrodzenie za dostarczane na rzecz konsorcjum przez jej partnerów towary i usługi. [...]
Wskazać trzeba, iż odwołujące się do pojęcia świadczenia, określenie zakresu przedmiotowego w art. 8 ust. 1 ustawy VAT, nie może być odczytywane w ten sposób, że świadczeniem usług jest każda czynność czy zdarzenie, którego efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron na skutek działania, bądź zaniechania innej strony. [...]
Reasumując, należało stwierdzić, iż trafne okazały się zarzuty skargi naruszenia przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię. Nie stanowi bowiem ani dostawy towarów, ani świadczenia usług, w rozumieniu art. art. 5 ust. 1 pkt. 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT podział przychodów i kosztów konsorcjum dokonywany przez Partnerów Umowy o Współpracę stosownie do ich udziału we wspólnym przedsięwzięciu (konsorcjum)“.
‒Wyrok NSA z 12 sierpnia 2015 r., sygn. akt I FSK 1373/14:
“W zakresie omawianej problematyki istnieje ugruntowane już orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, uznające, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jako przedmiotu opodatkowania - świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu Przytoczyć należy orzeczenia NSA: z 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I FSK 1128/12, z 4 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1012/13, z 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13, z 29 lutego 2012 r., sygn. akt I FSK 526/11, z 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07, z 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08, z 6 sierpnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1288/13, z 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1072/13 (orzeczenia dostępne w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń i Informacji o Sprawach). [...]
Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że dychotomiczny podział na gruncie ustawy o VAT na świadczenie usług i dostawę towarów nie oznacza, że wypełnia on wszelkie przejawy bogatej aktywności podmiotów gospodarczych, a każdy przepływ środków finansowych, odbywający się w ramach relacji pomiędzy podatnikami VAT, musi być przyporządkowany świadczeniu usług lub dostawie towarów.
Takiego przyporządkowania nie determinuje także podkreślana przez organ w skardze kasacyjnej okoliczność, że każdy podmiot będący partnerem Konsorcjum jest odrębnym podatnikiem VAT.
Szerokie, odwołujące się do pojęcia świadczenia, określenie zakresu przedmiotowego w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, nie oznacza, że świadczeniem usług jest każda czynność czy zdarzenie, którego efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron na skutek działania bądź zaniechania innej strony. Z powyższych uregulowań ustawy o VAT wynika bowiem, że usługą jest każde, co do zasady, odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów i które przejawia się tym, że świadczeniobiorca (będący konsumentem danej usługi) odnosi z niego, choćby nawet potencjalną korzyść. [...]
W tym samym tonie wypowiadał się ETS w wyroku z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro. W wyroku tym Trybunał stwierdził, że „czynności wykonywane przez członków konsorcjum, na podstawie postanowień umowy tworzącej to konsorcjum oraz odpowiadające części przypisanej każdemu z nich w tej umowie, nie stanowią dostawy towarów lub świadczenia usług za wynagrodzeniem w rozumieniu art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy VAT, ani też w konsekwencji czynności opodatkowanej na podstawie tej dyrektywy”.
Podobne stanowisko znajdujemy m.in. w: wyroku NSA z 10 października 2014 r., sygn. akt I FSK 1493/13, wyroku NSA z 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I FSK 1128/12, wyroku WSA w Poznaniu z 8 lutego 2013 r., sygn. akt I SA/Po 148/13, wyroku WSA w Poznaniu z 23 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 880/11, wyroku WSA w Rzeszowie z 2 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Rz 760/10.
5. Usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczona przez partnerów jako usługa zwolniona z podatku VAT
5.1. Zakres zwolnienia dla usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego
Z art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT wynika, że stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Zgodnie natomiast z art. 146a pkt 1 Ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi 23%.
Ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub ich zwolnienie z opodatkowania. W świetle przedstawionego w niniejszym wniosku zdarzenia przyszłego, zasadnicze znaczenie ma regulacja art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, zwalniająca od podatku: „usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji”.
Zwolnienie od podatku VAT określone w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT jest konsekwencją treści art. 135 ust. 1 pkt a) Dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którym zwolnione z opodatkowania są „transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”.
Należy wskazać, że ani Dyrektywa 2006/112/WE, ani polska Ustawa o VAT nie zawierają definicji pojęć kluczowych dla zastosowania przedmiotowego zwolnienia z podatku VAT, takich jak „usługi pokrewne świadczone przez agenta ubezpieczeniowego” oraz „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”. W tej sytuacji wskazane jest sięgnięcie do dorobku orzeczniczego TSUE, jak również polskiej praktyki podatkowej.
Zgodnie z wypracowanym przez TSUE stanowiskiem, wymienione w art. 135 ust. 1 pkt a) Dyrektywy 2006/112/WE usługi świadczone przez agentów ubezpieczeniowych, polegają na pozyskiwaniu klientów oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela umów ubezpieczeń, a także uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń. Dalej, w odniesieniu do usług pokrewnych do usług ubezpieczeniowych wskazuje się (tak: opinia Rzecznika Generalnego M. Poiaresa Madura przedstawiona 12 stycznia 2005 r. w sprawie C-472/03 Staatssecretaris van Financien przeciwko Arthur Andersen & Co. Accountants c.s.), że należy przez nie rozumieć wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. W ww. sprawie podkreślono, że dla kwalifikacji czynności jako usług pośrednictwa ubezpieczeniowego kluczowy jest status usługodawcy jako brokera lub agenta ubezpieczeniowego: „Pojęcie „usług pokrewnych” jest wystarczająco szerokie, aby mogło ono teoretycznie obejmować swym zakresem wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem które mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. Jednakże prawodawca wspólnotowy wyraźnie ograniczył zakres zwolnienia wyłącznie do tej części usług, które są świadczone przez brokerów lub pośredników ubezpieczeniowych. Zakwalifikowanie osoby, która domaga się zwolnienia, jako brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego jest zatem elementem kluczowym, pozwalającym na ustalenie istnienia działalności pokrewnej czynnościom ubezpieczeniowym, która na mocy art. 13 część B lit. a) podlega zwolnieniu z opodatkowania”.
Z wyroku C-235/00 z 13 grudnia 2001 r. w sprawie CBS Financial Services wynika, że działalność pośrednictwa „dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego [...]. [Powinna to być] usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. [...] Pośrednictwo to ma zatem na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności, które umożliwiłyby zawarcie przez obie strony umowy, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu”.
Także w wyrokach z 25 lutego 1999 r. (sprawa C-349/96, Card Protection Plan), z 8 marca 2001 r. (sprawa C-240/99, Skandia) oraz z 20 listopada 2003 r. (sprawa C-8/01, Assurander-Societetet działający na rzecz Taksatorringen przeciwko Skatteministeriet), TSUE potwierdził, że pojęcie usług pokrewnych, świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE dotyczy wyłącznie świadczeń dokonanych przez profesjonalistów. Broker / agent ubezpieczeniowy powinien być wyłącznie pośrednikiem – pojęcie to kładzie nacisk na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym.
Jednocześnie, w wyroku z 3 kwietnia 2008 r. (w sprawie C-124/07, J.C.M. Beheer BV przeciwko Staatssecretaris van Financićn) TSUE potwierdził możliwość realizacji usług zwolnionych w różnych modelach organizacyjnych wskazując m.in., że: „brzmienie art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady, by działalność brokerów i pośredników ubezpieczeniowych dzieliła się na odrębne usługi mogące, jako takie, należeć do „usług pokrewnych [transakcjom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym] świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych” [...]. W tej sytuacji z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy [zob. podobnie, w odniesieniu do art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, ww. wyrok w sprawie Abbey National, pkt 68, a w odniesieniu do art. 13 część B lit. d) pkt 1 tej dyrektywy – ww. wyrok w sprawie Ludwig, pkt 35].
Wskazane tezy i uzasadnienia orzeczeń potwierdzają, że analizowane zwolnienie od podatku VAT dotyczy usług: (i) mających charakter usług pokrewnych usługom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym, (ii) świadczonych przez brokerów lub agentów ubezpieczeniowych, (iii) świadczonych na rzecz zakładów ubezpieczeń lub podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowej („klientów”). Jednocześnie, TSUE powołuje się na zasadę neutralności VAT i wskazuje, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru takiego modelu organizacyjnego, który jest dla nich najbardziej odpowiedni ze względów gospodarczych, nie narażając się przez to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania.
Świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w polskim systemie prawa reguluje Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 tej ustawy, pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu dystrybucji ubezpieczeń lub dystrybucji reasekuracji przez pośredników ubezpieczeniowych. Artykuł 4 precyzuje, że dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na:
1)doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych;
2)zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń;
3)udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie.
Dystrybucja ubezpieczeń polega również na udzielaniu informacji dotyczących jednej lub większej liczby umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych na podstawie kryteriów wybranych przez klienta za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów oraz opracowywaniu rankingu produktów ubezpieczeniowych obejmującego porównanie cen i produktów lub składek z tytułu umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, w przypadku gdy klient jest w stanie pośrednio lub bezpośrednio zawrzeć umowę ubezpieczenia lub umowę gwarancji ubezpieczeniowej za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów. Agent ubezpieczeniowy oraz agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, w ramach prowadzonej działalności agencyjnej, wykonują czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń (czynności agencyjne) w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń. Z kolei w świetle art. 19 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby spełniające określone tą ustawą warunki, wpisane do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF.
Ustawa o VAT nie zawiera odrębnej definicji usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. Natomiast z praktyki interpretacyjnej i orzeczniczej, która w znacznej mierze opiera się o przywołane wcześniej orzeczenia TSUE wynika, że:
‒Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego.
‒Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu,
‒Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa.
W polskiej praktyce orzeczniczej, odniesienie do istoty pojęcia pośrednictwa ubezpieczeniowego znajdujemy przykładowo w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 3159/16 z 17 listopada 2017 r.), w którym Sąd wyjaśnił, że „Pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu w postaci opieki posprzedażowej. Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na „zdobyciu” klienta, utrzymaniu go na przyszłość i powiązaniu klienta z ubezpieczycielem w dłuższej perspektywie oraz w szerszym zakresie produktów, a nie tylko na jednorazowej czynności wyszukania klienta, przekazania jego danych do ubezpieczyciela i zawarcia z nim jednej umowy. Potwierdza to zestawienie różnych wersji językowych wyroku TSUE w sprawie Aspiro, C-40/15”.
Kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, która będzie świadczona przez Partnerów, w tym Wnioskodawcę, na rzecz ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej spełni przesłanki kwalifikujące ją jako usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, o której mowa w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, jak również przesłanki, na które wskazuje praktyka TSUE oraz polskich sądów administracyjnych i organów podatkowych. W szczególności:
‒Będzie to usługa realizowana na rzecz ubezpieczycieli (ZU) wspólnie przez Wnioskodawcę oraz Bank (Partnerów) działających jako agenci ubezpieczeniowi, wpisanych do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF,
‒Zakres przedmiotowej usługi obejmie takie czynności, jak: inicjowanie kontaktu z potencjalnymi klientami w celu zawarcia z nimi umów ubezpieczenia oraz nawiązywanie kontaktu z potencjalnymi klientami w celu przedstawienia im oferty zawarcia umów ubezpieczenia, zachęcenie klientów do zawarcia umów ubezpieczenia, przedstawianie klientom oferty ubezpieczeniowej, w tym, informowanie klientów o warunkach ochrony ubezpieczeniowej oferowanej przez ZU, a zwłaszcza o przedmiocie i zakresie ubezpieczenia, jak również prawach i obowiązkach klientów wynikających z umów ubezpieczenia oraz wysokości i zasad płatności składek ubezpieczeniowych, przyjmowanie od osób zainteresowanych ubezpieczeniem wniosków o zawarcie umów ubezpieczenia oraz sprawdzania poprawności i kompletności wniosków, pomoc w procesie zawierania umów ubezpieczenia, zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu ZU zgodnie z udzielonym przez ZU pełnomocnictwem, przekazywanie klientom odpowiednich dokumentów ubezpieczeniowych;
‒Usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego będzie świadczona na rzecz strony umowy (ZU), przy czym ani Wnioskodawca ani Bank nie będą realizować w stosunku do treści umowy ubezpieczenia żadnego własnego interesu - będą jedynie reprezentować interes ZU;
‒Usługa będzie świadczona przez Partnerów, w tym, Wnioskodawcę za wynagrodzeniem (będzie mieć charakter odpłatny);
‒Istotnym wymogiem warunkującym świadczenie usługi na podstawie danej Umowy Agencyjnej będzie działanie Partnerów w zgodzie z wymogami Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń dotyczącymi prowadzenia działalności pośrednictwa ubezpieczeniowego przez agentów ubezpieczeniowych. Zatem z punktu widzenia prawidłowej realizacji danej Umowy Agencyjnej, kluczowe znaczenie będzie mieć status Wnioskodawcy oraz Banku jako agentów ubezpieczeniowych działających na podstawie wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF.
W świetle powyższego, nawet gdyby uznać, że Wnioskodawca świadczy na rzecz Banku usługę (z czym Wnioskodawca się nie zgadza), to usługa taka podlegałaby zwolnieniu z podatku VAT jako usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.
5.2. Dokumentowanie usług zwolnionych z podatku VAT
Dokonywanie czynności opodatkowanych wskazanych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT podlega dokumentowaniu w sposób przewidziany w przepisach tej ustawy. Zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą w szczególności sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W świetle art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Jednakże, zgodnie z art. 106b ust. 2, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Wyjątkiem jest sytuacja określona w ust. 3 pkt 2, który stanowi, że na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.
W opisanym tu zdarzeniu przyszłym, Partnerzy będą świadczyć na rzecz danego ZU usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego korzystającą ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT. Zatem, w świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT nie wystąpi obowiązek dokumentowania świadczonej usługi fakturami VAT (z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu).
Jak wskazano powyżej, w ocenie Wnioskodawcy, Wnioskodawca nie będzie świadczyć żadnej usługi na rzecz Banku (lidera Konsorcjum), ale wspólnie z Bankiem będzie świadczyć usługi na rzecz ZU. Z powyższego względu, nie wystąpi obowiązek dokumentowania rozliczeń pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem fakturami VAT. Jednocześnie, Wnioskodawca zastrzega, że nawet gdyby organ podatkowy uznał, że Wnioskodawca świadczy na rzecz Banku usługę (z czym Wnioskodawca się nie zgadza), to usługa taka podlegałaby zwolnieniu z podatku VAT jako usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Tym samym, również w takim wypadku nie wystąpiłby obowiązek dokumentowania wskazanej usługi fakturami VAT ze względu na brzmienie powołanego wyżej art. 106b ust. 2, w świetle którego podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 Ustawy o VAT (z zastrzeżeniem ust. 3).
Należy wskazać, że stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach podatkowych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w których Organ dokonał wykładni przepisów prawa podatkowego w zakresie zagadnień zbieżnych z tymi, które są przedmiotem niniejszego wniosku, przykładowo:
‒Interpretacja z 29 marca 2022 r., sygnatura: 0113-KDIPT1-2.4012.109.2022.1.AJB,
‒Interpretacja z 18 września 2020 r., sygnatura: 0114-KDIP4-3.4012.320.2020.1.IG,
‒Interpretacja z 17 września 2020 r., sygnatura: 0112-KDIL1-2.4012.291.2020.1.HCG,
‒Interpretacja z 15 września 2020 r., sygnatura: 0114-KDIP4-3.4012.308.2020.1.IG,
‒Interpretacja z 11 września 2020 r., Sygnatura: 0114-KDIP4-3.4012.315.2020.1.RK,
‒Interpretacja z 10 września 2020 r., sygnatura: 0114-KDIP4-3.4012.280.2020.1.IG,
‒Interpretacja z 7 września 2020 r., sygnatura: 0114-KDIP4-1.4012.286.2020.1.AM.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.
Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.
Ponieważ podział wynagrodzeń otrzymanych od ZU dokonywany w ramach Konsorcjum przez Bank jako Lidera Konsorcjum nie będzie dotyczyć czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, nie udzielam odpowiedzi na pytanie oznaczone we wniosku nr 2.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Niniejsza interpretacja rozstrzyga w zakresie zastosowania przepisów regulujących podatek od towarów i usług względem Państwa, a nie wywiera skutku prawnego dla Banku – jako lidera Umowy Konsorcjum.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).
Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.