Wyłączenie z opodatkowania kwoty rekompensaty z tytułu korzystania z lokali budynku (z wyłączeniem Skarbu Państwa) naliczonej jednostronnie przez Gminę.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo:

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z dnia (...) marca 2017 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 20 grudnia 2017 r. sygn. akt I SA/Kr 914/17 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 stycznia 2022 r. sygn. akt I FSK 1009/18 oraz

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania kwoty rekompensaty z tytułu korzystania z lokali budynku (z wyłączeniem Skarbu Państwa) naliczonej jednostronnie przez Gminę – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

W dniu (...) marca 2017 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania kwoty rekompensaty z tytułu korzystania z lokali budynku (z wyłączeniem Skarbu Państwa) naliczonej jednostronnie przez Gminę. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Skarb Państwa nabył udział wynoszący 1/32 cz. w działce nr x, obręb, xx jednostka ewidencyjna K. zabudowanej budynkiem przy ul. W. na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla K., Wydział (...) Cywilny, z dnia (...) lipca 2002 r., sygn. akt xxx, w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po S.K. Zgodnie z treścią księgi wieczystej o numerze xxx , prawo własności przedmiotowej nieruchomości przysługuje także:

-J. P. w udziale 12/32 cz.

-I. K. w udziale 1/32 cz.

-K. K. w udziale 1/32 cz.

-L. K. w udziale 1/32 cz.

-A. K. w udziale 12/32 cz.

-A. K. w udziale 4/32 cz.

Od grudnia 2004 r. Gmina zwracała się (zgodnie z przepisami art. 208 KC) do współwłaścicieli nieruchomości, jak również do zarządcy A. s.c., działającego na podstawie umowy o zarząd z A. K., o przesłanie rachunku z prowadzonego zarządu budynkiem przy ul. W.(m.in. pisma z dnia (...) grudnia 2004 r., (...) listopada 2007 r., (...) czerwca 2008 r., (...) maja 2009 r., (...) maja 2011 r., (...) października 2011 r., (...) czerwca 2012 r.). Zważywszy na to, iż firma A. s.c zarządzała udziałami tylko połowy współwłaścicieli, tj. A. K., A. K. i S. K., otrzymywane sprawozdania finansowe nie były kompletne i nie ujmowały kosztów zarządu całej nieruchomości przy ul. W. Pozostali współwłaściciele nie wyrażali bowiem woli współpracy i unormowania stosunków współwłaścicielskich. Wobec powyższego, pismami z dnia (...) sierpnia 2012 r. i (...) października 2012 r. Gmina Urząd Miasta zwrócił się do pozostałych współwłaścicieli, tj. I. K., L. K., K. K. o podjęcie kroków zmierzających do ustanowienia wspólnego zarządcy całej nieruchomości, sugerując powierzenie funkcji zarządcy A. s.c. Propozycja ta spotkała się z odmową ze strony Pań I. K., L. K. i K. K., które negowały potrzebę ustanowienia jakiegokolwiek zarządcy (pismo z dnia (...) września 2012 r., Protokół z przyjęcia stron z dnia (...) września 2012 r., pismo z dnia (...) września 2012 r.). Wobec braku porozumienia między współwłaścicielami w przedmiocie zarządu nieruchomością przy ul. W., na wniosek współwłaścicielki A. K.  mocą postanowienia Sądu Rejonowego, Wydział (...) Cywilny z dnia (...) grudnia 2015 r., sygn. akt xxx, został ustanowiony zarządca sądowy dla przedmiotowej nieruchomości w osobie Pani M. T. W momencie objęcia funkcji przez zarządcę sądowego, współwłaściciele faktycznie podjęli próbę współpracy i unormowania stosunków, lecz mając na uwadze toczące się przed Sądem Rejonowym postępowanie o zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości (sygn. akt xxx) nie doszło pomiędzy współwłaścicielami do porozumienia w przedmiocie wzajemnych rozliczeń z tytułu korzystania z nieruchomości wspólnej.

Podkreślić należy, że przedmiotowa nieruchomość nie jest objęta podziałem do korzystania. Ponadto Skarb Państwa – Urząd Miasta nigdy nie wyraził zgody na zajmowanie któregokolwiek z lokali znajdujących się w przedmiotowej nieruchomości do wyłącznego korzystania przez pozostałych współwłaścicieli, z wyłączeniem Skarbu Państwa. Skarb Państwa pozbawiony bowiem jest możliwości korzystania z nieruchomości, gdyż wszystkie lokale, mające charakter mieszkalny, zajęte są przez pozostałych współwłaścicieli.

W związku z ustaleniem na podstawie złożonych oświadczeń i dokumentów, że część lokali mieszczących się w ww. budynku znajduje się w dyspozycji współwłaścicieli nieruchomości, Skarb Państwa – Urząd Miasta wystąpił do współwłaścicieli korzystających z poszczególnych części nieruchomości wspólnej, manifestując swoje uprawnienia do współposiadania oraz współkorzystania z przedmiotu współwłasności. Jednocześnie wezwał do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wynagrodzenia z tytułu wyłącznego korzystania z lokali znajdujących się w przedmiotowej nieruchomości, opierając się na uśrednionych wolnorynkowych kwotach czynszu najmu za lokale mieszkalne o podobnej wielkości i zbliżonej lokalizacji.

A. K. została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu wyłącznego korzystania z lokalu nr 3 za okres (...) grudnia 2008 r. – (...) lutego 2017 r. oraz lokalu nr 4 za okres (...) marca 2007 – (...) lutego 2017 r., położonych w budynku przy ul. W. w wysokości 11.952,71 zł (słownie: jedenaście tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt dwa tysiące 71/100).

A. K. została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 7 za okres (...) marca 2007 r. – (...) lutego 2017 r., w wysokości 5.854,20 zł (słownie: pięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt cztery złote 20/100).

I. K. została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 2 za okres (...) marca 2007 r. – (...) lutego 2017 r., w wysokości 5.727,15 zł (słownie: pięć tysięcy siedemset dwadzieścia siedem złote 15/100).

L. K. została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 5 za okres (...) maja 2008 r. – (...) lutego 2017 r. w wysokości 4.195,14 zł (słownie: cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt pięć złote 14/100).

K. K. została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 6 za okres (...) marca 2007 r. – (...) lutego 2017 r., w wysokości 6.816,15 zł (słownie: sześć tysięcy osiemset szesnaście złotych 15/100).

W przypadku, gdy nie dojdzie do zgodnych ustaleń w ww. zakresie i dobrowolnego świadczenia przez współwłaścicieli określonych kwot tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez nich z przedmiotu współwłasności z naruszeniem art. 206 KC, Skarb Państwa będzie dochodził przysługujących mu roszczeń na podstawie art. 618 KPC w związku z art. 225 KC w toczącym się przed Sądem Rejonowym postępowaniu z wniosku A. K. o zniesienie współwłasności (sygn. akt xxx).

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa jako współwłaściciela przedmiotowej nieruchomości, wskazuje, iż według posiadanych danych, w momencie nabycia przez Skarb Państwa udziału wynoszącego 1/32 części, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego z dnia (...) lipca 2002 r., sygn. akt xxx, wyłącznie lokal nr 2 był zajęty i faktycznie użytkowany przez współwłaściciela I. K. tj. od 2001 r.

W przedmiotowej nieruchomości znajduje się 6 lokali mieszkalnych, wszystkie są w wyłącznym posiadaniu współwłaścicieli: A. K., K. K., L. K., I. K., A. K.

Z opinii inwentaryzacyjnej oraz projektu podziału nieruchomości, sporządzonej na potrzeby postępowania przed Sądem Rejonowym o zniesienie współwłasności (sygn. akt xxx) przez biegłą sądową z dnia (...) lutego 2016 r., wniosku współwłaściciela A. K. o ustanowienie zarządcy sądowego w postępowaniu przed Sądem Rejonowym z dnia (...) lipca 2013 r., sygn. akt xxx, wniosku współwłaściciela A. K. o zniesienie współwłasności nieruchomości w postępowaniu przed Sądem Rejonowym z dnia (...) maja 2015 r., sygn. akt xxx, pisma z dnia (...) kwietnia 2011 r. zarządcy sądowego M. T. oraz sprawozdań z zarządu składanych w Wydziale Mieszkalnictwa UM przez współwłaściciela A. K. wynika, iż:

-lokal nr 2 (69,42 m²) zajmuje I. K. od 2001 r. (wpisana do księgi wieczystej nr xx jako współwłaściciel na podstawie umowy darowizny z dnia (...) września 1994 r.),

-lokal nr 3 (47,54 m²) od grudnia 2008 r. zajmował S. K. (wpisany do księgi wieczystej nr xx jako współwłaściciel na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego, sygn. xxx z dnia (...) października 1993 r., a po darowaniu udziału tj. od dnia (...) września 2014 r. A. K.),

-lokal nr 4 (98,53 m²) zajmuje A. K. od lipca 2008 r. (wpisana do księgi wieczystej nr xx jako współwłaściciel na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego, sygn. akt xx z dnia (...) października 1993 r. oraz na podstawie umowy darowizny z dnia (...) września 2014 r.),

-lokal nr 5 (48,71 m²) zajmuje L. K. od maja 2008 r. (wpisana do księgi wieczystej nr xx jako współwłaściciel na podstawie umowy darowizny z dnia (...) września 1994 r.),

-lokal nr 6 (82.62 m²) zajmuje K. K. od maja 2008 r. (wpisana do księgi wieczystej nr xx jako współwłaściciel na podstawie umowy darowizny z dnia (...) września 1994 r.),

-lokal nr 7 (70,96 m²) zajmuje A. K. od lipca 2004 r. (wpisana do księgi wieczystej nr xx jako współwłaściciel na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego, sygn. akt xx z dnia (...) października 1993 r.).

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa wskazuje, iż współwłaściciele zajmowali sukcesywnie lokale w przedmiotowej nieruchomości, nie informując o tym fakcie Wydziału.

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa jako współwłaściciela nieruchomości przy ul. W., w K. wobec braku woli wydania lokali przez współwłaścicieli w celu ich zagospodarowania, umożliwiającego współposiadanie i współkorzystanie w pożytkach i przychodach przez wszystkich współwłaścicieli, skierował do niżej wskazanych współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości wezwania do zapłaty kwoty wynagrodzenia z tytułu wyłącznego zajmowania przez nich lokali, tj.:

-A. K. pismem z dnia 8 marca 2017 r. (doręczone 14 marca 2017 r.) została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu wyłącznego korzystania z lokalu nr 3 za okres 01 grudnia 2008 r. – 29 lutego 2017 r. oraz lokalu nr 4 za okres 1 marca 2007 r. – 29 lutego 2017 r. w wysokości 11.952,71 zł (słownie: jedenaście tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt dwa tysiące 71/100),

-A. K. pismem z dnia 8 marca 2017 r. (brak doręczenia pomimo dwukrotnej próby w dniu 13 marca 2017 r. i 24 kwietnia 2017 r.) oraz pismem z dnia 11 maja 2017 r., skierowanym do pełnomocnika (brak dowodu doręczenia), została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 7 za okres 1 marca 2007 r. – 29 lutego 2017 r., w wysokości 5.854,20 zł (słownie: pięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt cztery złote 20/100),

-I. K. pismem z dnia 8 marca 2017 r. (doręczone w dniu 14 marca 2017 r.) została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 2 za okres 1 marca 2007 r. – 29 lutego 2017 r., w wysokości 5.727,15 zł (słownie: pięć tysięcy siedemset dwadzieścia siedem złote 15/100),

-L. K. pismem z dnia 8 marca 2017 r. (doręczone w dniu 14 marca 2017 r.) została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 5 za okres 1 maja 2008 r. – 29 lutego 2017 r., w wysokości 4.195,14 zł (słownie: cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt pięć złote 14/100).

-K. K. pismem dnia 8 marca 2017 r. (doręczone w dniu 29 marca 2017 r.) została wezwana do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty wynagrodzenia z tytułu korzystania z lokalu nr 6 za okres 1 marca 2007 r. – 29 lutego 2017 r., w wysokości 6.816,15 zł (słownie: sześć tysięcy osiemset szesnaście złotych 15/100).

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa, w momencie uzyskania wiedzy o nabyciu udziału w nieruchomości, w piśmie skierowanym do współwłaściciela A. K. w dniu 30 grudnia 2004 r., przejawił zainteresowanie i wolę współposiadania i korzystania z nieruchomości, tj. czerpania korzyści, jak i partycypowania w kosztach wynikających z utrzymania nieruchomości w należytym stanie. Ze strony Wydziału wyszła deklaracja współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną poprzez powierzenie zarządu jednemu ze współwłaścicieli bądź zawarcie umowy z wybraną osobą o zarządzenie nieruchomością wspólną.

Nadto Skarb Państwa interesował się istnieniem i wysokością dochodów oraz należności obciążających nieruchomość, i w tym celu występował o dokonanie rozliczeń z zarządu nieruchomością. W dniu 3 lutego 2005 r. współwłaściciel A. K. przedłożyła w Wydziale Mieszkalnictwa UM rozliczenie kosztów zarządu nieruchomością za okres od 1 lipca 2004 r. – 31 grudnia 2004 r. Mimo wezwania w dniu 29 listopada 2007 r. o przedłożenie sprawozdania finansowego z zarządu za okres 2005-2007 r., Wydział Mieszkalnictwa otrzymał sprawozdanie finansowe tylko za rok 2007 r. W piśmie z dnia 13 czerwca 2008 r. skierowanym do zarządcy, działającego na podstawie umowy o zarząd z właścicielem A. K., Wydział Mieszkalnictwa UM podtrzymał stanowisko, iż jako współwłaściciel, a zarazem reprezentant Skarbu Państwa, prosi o konsultowanie wszelkich podejmowanych działań stanowiących czynności przekraczające zakres czynności zwykłego zarządu, a także informowanie o działaniach mieszczących się w ramach zwykłego zarządu. W odpowiedzi pismem z dnia 7 sierpnia 2008 r. zarządca przesłał faktury i dokumenty wykazujące wydatki poniesione m. in. na przegląd kominiarski, gazowy, budowlany oraz ubezpieczenie OC. Na skutek wezwania zarządcy pismem z dnia 22 maja 2009 r., Wydział Mieszkalnictwa UM w dniu 24 czerwca 2009 r. otrzymał sprawozdanie finansowe za okres styczeń – grudzień 2008 r., następnie w dniu 29 kwietnia 2010 r. sprawozdanie finansowe za okres styczeń – grudzień 2009 r., zaś w dniu 19 maja 2011 r. sprawozdanie finansowe za rok 2010 r. wraz z fakturami za m.in. przeglądy stanu technicznego budynku, instalacji gazowych, ubezpieczenie czy korzystanie z wody i wywóz śmieci. Po wezwaniu z dnia 25 sierpnia 2011 r., Wydział Mieszkalnictwa UM otrzymał ostatnie sprawozdanie finansowe za okres 1 stycznia 2011 – 30 czerwca 2011 r. wraz z fakturami opiewającymi m.in. na kwoty dotyczące przeglądu budowlanego czy zużycia wody. Zważywszy na to, iż firma A. s.c zarządzała udziałami tylko połowy współwłaścicieli, tj. A. K., A. K. i S. K., zestawienie przychodów i kosztów nie było kompletne i nie ujmowało kosztów zarządu całej nieruchomości przy ul. W. Wobec powyższego, pismami z dnia 28 sierpnia 2012 r. i 15 października 2012 r., Wydział zwrócił się do pozostałych współwłaścicieli o podjęcie kroków zmierzających do ustanowienia wspólnego zarządcy całej nieruchomości, sugerując powierzenie funkcji zarządcy A. s.c. Propozycja ta spotkała się z odmową ze strony współwłaścicieli  I.K., L.K., KK, które negowały potrzebę ustanowienia jakiegokolwiek zarządcy. Wobec braku porozumienia między współwłaścicielami, na wniosek współwłaściciela A. K., mocą postanowienia Sądu został ustanowiony zarządca sądowy dla przedmiotowej nieruchomości w osobie Pani M. T.

Skarb Państwa wielokrotnie przejawiał zainteresowanie przedmiotową nieruchomością, m.in. w piśmie z 4 kwietnia 2011 r., Wydział skierował do spółki A. pismo z prośbą o dostarczenie informacji dotyczących powierzchni budynków przy ul. W., z uwzględnieniem lokali mieszkalnych oraz informacji, który z pozostałych współwłaścicieli od kiedy zajmuje poszczególne lokale.

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa nadal zainteresowany jest możliwością uzyskania współposiadania i współkorzystania z wszystkich lokali (tj. nr: 1-7; odnośnie lokalu nr 1 trwają ustalenia co do osoby go zajmującej), celem ich zagospodarowania umożliwiającego współposiadanie rzeczy/partycypowanie w pożytkach i przychodach przez wszystkich współwłaścicieli (np. poprzez najem), jednakże bez rezygnacji z roszczeń za czas zajmowania ich w okresie poprzedzającym ewentualne wydanie.

W przypadku zaś braku wydania lokali, Skarb Państwa akceptuje formę wzajemnego rozliczania w drodze otrzymywania przychodów (wynagrodzenia) w zamian za czerpanie korzyści wynikających z wyłącznego korzystania z lokali przez współwłaścicieli.

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa obecnie weryfikuje informacje, odnośnie celów wykorzystywania lokali przez współwłaścicieli, w najbliższym czasie przekaże ostateczne ustalenia w zakresie wykorzystywania lokali w budynku przy ul. W.

Pytanie

Czy kwota wynagrodzenia z tytułu nieuprawnionego korzystania w latach ubiegłych z lokali w nieruchomości (z wyłączeniem Skarbu Państwa) naliczona jednostronnie przez Urząd Miasta, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.), a jeśli tak to według jakiej stawki podatkowej?

Państwa stanowisko w sprawie

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.) opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Artykuł 5 ust. 2 ww. ustawy mówi, że czynności o których mowa w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W świetle art. 33 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459 z póżn. zm.), zwanej dalej KC, osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r., poz. 2147 z późn. zm.) z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z przepisów niniejszej ustawy oraz odrębnych ustaw, organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, a organami reprezentującymi jednostki samorządu terytorialnego są ich organy wykonawcze. Jak wynika z art. 4 pkt 9b¹) ustawy o gospodarce nieruchomościami, ilekroć w ustawie jest mowa o staroście należy przez to rozumieć również prezydenta miasta na prawach powiatu.

W tym miejscu należy wskazać, że starosta oraz prezydent miasta na prawach powiatu nie mogą być podatnikiem, z tej przede wszystkim przyczyny, że nie są podmiotami samodzielnie prowadzącymi działalność gospodarczą. Gospodarując nieruchomościami, których właścicielem jest Skarb Państwa, nie stanowią odrębnych „bytów” organizacyjnych – działają oni wyłącznie w imieniu i na rachunek jednostki samorządu terytorialnego, tj. w ramach bądź to powiatu, bądź to miasta będącego gminą na prawach powiatu. Wszelkie zatem podejmowane przez nich działania są w istocie działaniami podejmowanymi przez jednostkę samorządu terytorialnego (tak: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 maja 2009 r., I FSK 293/08).

Mając na względzie poczynione uwagi oraz wyżej przedstawiony stan faktyczny sprawy, Skarb Państwa reprezentowany przez prezydenta miasta na prawach powiatu w związku z gospodarowaniem własnością Skarbu Państwa, nie wystąpi w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Rolę podatnika VAT w związku z gospodarowaniem nieruchomościami będącymi własnością Skarbu Państwa pełni w rozpatrywanej sprawie miasto na prawach powiatu, tj. Gmina Miejska, wykonująca zadania powiatu na zasadach określonych w ustawie o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2016 r., poz. 814 z późn. zm.).

Gmina Miejska jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. Ponadto Wnioskodawca wykonuje działalność, która nie podlega regulacji ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.) m.in. działając jako organ władzy publicznej. Wnioskodawca podlega również regulacji ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870 z późn. zm.).

W świetle art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Sam fakt dokonania czynności przez podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT nie oznacza, że podlega ona opodatkowaniu VAT, bowiem możliwe jest, że w danej transakcji sprzedawca nie występuje w tej właśnie roli. Zatem, aby daną czynność uznać za opodatkowaną VAT muszą zostać spełnione łącznie: zarówno przesłanka przedmiotowa, tzn. czynność musi się mieścić w przedmiotowym katalogu czynności opodatkowanych, jak i przesłanka podmiotowa, tzn. zaistniała czynność powinna być wykonana przez podmiot działający w charakterze podatnika VAT.

W odniesieniu do sytuacji przedstawionej przez Wnioskodawcę, Gmina Miejska nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług i nie może być uznany za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ponadto, współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania rzeczy w sposób przewidziany w art. 206 KC, narusza jego uprawnienia wynikające ze współwłasności, będącej postacią własności i tym samym podlegające ochronie na podstawie art. 224 i 225 KC Podejmowanie zatem przez Gminę Miejską działań zmierzających do uzyskania wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości przez innych współwłaścicieli niezgodnie z brzmieniem art. 206 KC stanowi realizację roszczeń wynikających z ograniczenia prawa własności, a tym samym stanowi realizację przysługujących Wnioskodawcy uprawnień właścicielskich. Nie jest to zatem działanie podejmowane w ramach działalności gospodarczej, a zatem nie jest dokonywane przez podatnika podatku od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji nie podlega ono opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, pomimo zgodnych ustaleń co określenia jej wysokości i tym samym akceptacji przez Gminę Miejską takiego sposobu korzystania z nieruchomości.

Wynagrodzenie należne od współwłaścicieli pozbawiających innego współwłaściciela możliwości posiadania przedmiotu współwłasności na zasadach określonych w art. 206 KC nie stanowi wynagrodzenia za usługę. Zachowanie współwłaściciela niezgodne z brzmieniem art. 206 KC narusza uprawnienia wynikające ze współwłasności i w związku z tym jest działaniem bezprawnym. Wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w związku z pozbawieniem możliwości korzystania z niej przez innego współwłaściciela ma zatem charakter odszkodowawczy, gdyż np. pozwala na zrekompensowanie korzyści, które można by było osiągnąć gdyby rzecz została wynajęta i jako takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując w opinii Wnioskodawcy kwoty rekompensaty z tytułu korzystania z lokali z wyłączeniem Skarbu Państwa za poszczególne lata ustalone w sposób opisany we wniosku nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek – (...) lipca 2017 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0111-KDIB3-2.4012.56.2017.2.ASZ, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe. Interpretację doręczono Państwu (...) lipca 2017 r.

Ponadto w dniu (...) lipca 2017 r. wydałem postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia w zakresie stawki podatku mającej zastosowanie w przypadku opodatkowania kwoty rekompensaty z tytułu korzystania z lokali budynku (z wyłączeniem Gminy) naliczonej jednostronnie przez Gminę znak 0111-KDIB3-2.4012.56.2017.2.ASZ.

Postanowienie doręczono Państwu (...) lipca 2017 r.

Skarga na interpretację indywidualną

(...) sierpnia 2017 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skarga wpłynęła do mnie (...) sierpnia 2017 r.

Wnieśli Państwo o:

-uchylenie zaskarżonej interpretacji w całości;

-zasądzenie na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił skarżoną interpretację – wyrokiem z 20 grudnia 2017 r. sygn. akt I SA/Kr 914/17.

(...) marca 2018 r. wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 25 stycznia 2022 r. sygn. akt I FSK 1009/18 oddalił skargę kasacyjną Organu.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 25 stycznia 2022 r.

Prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 20 grudnia 2017 r. sygn. akt I SA/Kr 914/17 wpłynął do Organu (...) września 2022 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku  

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

•uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny i Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;

•ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1221), zwanej dalej ustawą,

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy,

Natomiast na mocy art. 8 ust. 1 ustawy

Analiza treści art. 8 ust. 1 ustawy, wskazuje na bardzo szerokie pojęcie świadczenia usług obejmujące różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Zatem czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Ponadto zauważyć należy, że aby dana czynność była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 tej ustawy,

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca 2013 r.,

Z kolei stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2013 r.,

W myśl art. 15 ust. 6 ustawy,

Z treści powołanych przepisów art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że za podatnika podatku VAT będzie uznany tylko taki podmiot, który dokonuje czynności zmierzających do wykorzystania nabytych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem jednostka samorządu terytorialnego działa w charakterze podatnika wykonując we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej, określone w art. 15 ust. 2 ustawy.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą ustalenia czy kwota rekompensaty z tytułu korzystania w latach ubiegłych z lokali w budynku z wyłączeniem Skarbu Państwa naliczona przez Gminę z uwagi na brak woli jej zapłaty przez współwłaścicieli, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy należy wskazać, że kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 459 ze zm.).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego,

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego,

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Zasady rozliczania się współwłaścicieli reguluje natomiast art. 207 Kodeksu cywilnego zgodnie z którym

Wyrażona w tym przepisie zasada partycypacji przez współwłaścicieli w stosunku do wielkości przysługujących im udziałów dotyczy, po pierwsze, pożytków rzeczy wspólnej, oraz po drugie, innych przychodów z rzeczy wspólnej. Przez pożytki podlegające normie art. 207 Kodeksu cywilnego należy rozumieć pożytki naturalne oraz cywilne, o których mowa w art. 53 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 53 § 1 Kodeksu cywilnego,

W myśl zaś art. 53 § 2 Kodeksu cywilnego,

Użyte w art. 207 Kodeksu cywilnego pojęcia pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej nie obejmuje natomiast swymi zakresem korzyści osiąganych przez współwłaścicieli z tytułu posiadania lokalu we wspólnej nieruchomości.

Zasady korzystania z rzeczy wspólnej reguluje art. 206 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

A zatem sam ten przepis nie może uzasadniać możliwości żądania przez współwłaściciela od innych współwłaścicieli wynagrodzenia z tytułu posiadania przez nich wspólnej rzeczy „ponad udział”, ponieważ, jak jednoznacznie wynika z jego brzmienia, nie uprawnia on współwłaścicieli do korzystania z rzeczy wspólnej w granicach udziału (zob. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1963 r., III CO 33/62, OSNC 1964, nr 2, poz. 22, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1973 r., III CRN 247/73, OSNC 1974, nr 151, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2007 r., III CZP 94/07, OSNC – ZD 2008, nr D, poz. 96).

Współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania rzeczy w sposób przewidziany w art. 206 Kodeksu cywilnego, narusza jednak jego uprawnienie wynikające ze współwłasności, która jest postacią własności i tym samym podlega ochronie na podstawie art. 222 i następne Kodeksu cywilnego. W konsekwencji współwłaściciel, którego uprawnienie wynikające ze współwłasności zostało w ten sposób naruszone przez innego współwłaściciela, może m.in. dochodzić od niego w postępowaniu o zniesienie współwłasności roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy na zasadach określonych w art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 618 k.p.c. lub na zasadach określonych w art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 225 Kodeksu cywilnego i art. 618 k.p.c. (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08, OSNC 2009, nr 4, poz. 53).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności. Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu, jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy należy uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca nabył udział wynoszący 1/32 cz. w działce zabudowanej budynkiem na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego (...) lipca 2002 r.

Od grudnia 2004 r., Wnioskodawca zwracał się (zgodnie z przepisami art. 208 KC) do współwłaścicieli nieruchomości, jak również do zarządcy, o przesłanie rachunku z prowadzonego zarządu budynkiem. Otrzymywane sprawozdania finansowe nie były kompletne. Pozostali współwłaściciele nie wyrażali bowiem woli współpracy i unormowania stosunków współwłaścicielskich. Wobec powyższego, Wnioskodawca pismami z 28 sierpnia 2012 r. i 15 października 2012 r. zwrócił się do pozostałych współwłaścicieli o podjęcie kroków zmierzających do ustanowienia wspólnego zarządcy całej nieruchomości. Propozycja spotkała się z odmową ze strony niektórych współwłaścicieli, którzy negowali potrzebę ustanowienia jakiegokolwiek zarządcy. Wobec braku porozumienia między współwłaścicielami w przedmiocie zarządu nieruchomością mocą postanowienia Sądu z 18 grudnia 2015 r., został ustanowiony zarządca sądowy dla przedmiotowej nieruchomości. W momencie objęcia funkcji przez zarządcę sądowego, współwłaściciele faktycznie podjęli próbę współpracy i unormowania stosunków, lecz mając na uwadze toczące się przed Sądem Rejonowym postępowanie o zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości, nie doszło pomiędzy współwłaścicielami do porozumienia w przedmiocie wzajemnych rozliczeń z tytułu korzystania z nieruchomości wspólnej. Przedmiotowa nieruchomość nie jest objęta podziałem do korzystania. Ponadto Wnioskodawca nigdy nie wyraził zgody na zajmowanie któregokolwiek z lokali znajdujących się w przedmiotowej nieruchomości do wyłącznego korzystania przez pozostałych współwłaścicieli, z wyłączeniem Skarbu Państwa. Skarb Państwa pozbawiony bowiem jest możliwości korzystania z nieruchomości, gdyż wszystkie lokale, mające charakter mieszkalny, zajęte są przez pozostałych współwłaścicieli. Wnioskodawca wystąpił do współwłaścicieli korzystających z poszczególnych części nieruchomości wspólnej, manifestując swoje uprawnienia do współposiadania oraz współkorzystania z przedmiotu współwłasności. Jednocześnie pismami z 8 marca 2017 r. wezwał do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wynagrodzenia z tytułu wyłącznego korzystania z lokali znajdujących się w przedmiotowej nieruchomości, opierając się uśrednionych wolnorynkowych kwotach czynszu najmu za lokale mieszkalne o podobnej wielkości i zbliżonej lokalizacji. W przypadku, gdy nie dojdzie do zgodnych ustaleń w ww. zakresie i dobrowolnego świadczenia przez współwłaścicieli określonych kwot tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez nich z przedmiotu współwłasności z naruszeniem art. 206 KC, Skarb Państwa będzie dochodził przysługujących mu roszczeń. W momencie nabycia przez Skarb Państwa udziału wyłącznie lokal nr 2 był zajęty i faktycznie użytkowany. Współwłaściciele zajmowali sukcesywnie lokale w przedmiotowej nieruchomości, nie informując o tym fakcie Wydziału.

Wydział Mieszkalnictwa UM, reprezentujący interesy Skarbu Państwa nadal zainteresowany jest możliwością uzyskania współposiadania i współkorzystania z wszystkich lokali (tj. nr: 1-7; odnośnie lokalu nr 1 trwają ustalenia co do osoby go zajmującej), celem ich zagospodarowania umożliwiającego współposiadanie rzeczy/partycypowanie w pożytkach i przychodach przez wszystkich współwłaścicieli (np. przez najem), jednakże bez rezygnacji z roszczeń za czas zajmowania ich w okresie poprzedzającym ewentualne wydanie. W przypadku zaś braku wydania lokali, Skarb Państwa akceptuje formę wzajemnego rozliczania w drodze otrzymywania przychodów (wynagrodzenia) w zamian za czerpanie korzyści wynikających z wyłącznego korzystania z lokali przez współwłaścicieli.

Dokonując rozstrzygnięcia powyższej kwestii, trzeba przede wszystkim mieć na uwadze stanowisko wyrażone w orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 20 grudnia 2017 r. sygn. akt I SA/Kr 914/17 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 stycznia 2022 r. sygn. akt I FSK 1009/18.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego „Skarżąca we wniosku o interpretację przedstawiła podejmowane na przestrzeni wielu lat działania, które nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Gmina nabyła nieruchomość w wyniku dziedziczenia - w dniu 12 lipca 2002 r. wydane zostało postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku przez Sąd Rejonowy, z treści wniosku nie wynika, by w tym samym momencie Gmina miała pełną wiedzę o składzie masy spadkowej, w tym przedmiotowej nieruchomości. Z podanych informacji wynikało, że wielokrotnie zwracała się do współwłaścicieli o informacje dotyczące nieruchomości wspólnej: możliwości wspólnego korzystania z nieruchomości bądź czerpania pożytków. Wbrew zarzutom Organu na tle współwłasności inicjowane były różne postępowania sądowe (np. o ustanowienie zarządcy), co niewątpliwie odczytać należy jak brak możliwości ugodowego porozumienia się współwłaścicieli. Co istotne zainicjowane zostało również postępowanie o zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości (sygn. akt I Ns 1164/15/K) przed Sądem Rejonowym. Jakkolwiek poszczególne lokale mieszkalne były systematycznie zajmowane przez pozostałych współwłaścicieli, to - jak wynika z informacji zawartych we wniosku - każdy z nich miał prawny tytuł prawny do nieruchomości, datowany na okres wcześniejszy niż tytuł Skarżącej.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego ocena opisanych szeroko i szczegółowo przez Gminę działań podejmowanych wobec współwłaścicieli w celu realizacji swoich uprawnień właścicielskich, uprawniała do wniosku, że wyłączenie Skarżącej z możliwości korzystania ze wspólnej nieruchomości, odbywało się bez jakiejkolwiek aprobaty z jej strony. Nie do końca zrozumiałe pozostaje stanowisko Organu oczekującego aktywnych działań prawnych Skarżącej w sytuacji, gdy z opisu wniosku wynika, że wszystkie lokale mieszkalne pozostawały w posiadaniu właścicieli. Trudno sobie wyobrazić toczenie postępowania o naruszenie posiadania, dopuszczenie do posiadania lub współposiadania zajętego lokalu mieszkalnego. Jednocześnie jedynym skutecznym sposobem zakończenia rozliczeń pomiędzy współwłaścicielami w sytuacji takiej, jak zaistniała w sprawie jest postępowanie o zniesienie współwłasności, które zostało wszczęte - a przy opisanej skali spornych kwestii, zapewne nie ma szans na szybkie zakończenie. Nie ma innych racjonalnie możliwych postępowań, które zbliżyłyby Skarżącą do zaspokojenia jej roszczeń wynikających z własności nieruchomości. Nie są to również, co stanowi wiedzę powszechną, działania możliwe do szybkiego załatwienia. (…)

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego na tle przedstawionych przez Skarżącą we wniosku istotnych okoliczności faktycznych dotyczących wspólnej nieruchomości nie znajdowało uzasadnienia stanowisko Organu, który stwierdził, że okoliczności pozwalały uznać, że Gmina milcząco akceptowała bezumowne korzystanie z jej nieruchomości przez pozostałych współwłaścicieli, co pozwalało zakwalifikować taki stan za świadczenie usługi w rozumieniu art. 5 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r, o podatku od towarów i usług.”

Wojewódzki Sąd Administracyjny, orzekając w przedmiotowej sprawie, zgodził się ze skarżącą, że „nie wyraziła ona zgody na korzystanie z lokali przez pozostałych współwłaścicieli z wyłączeniem (pominięciem) Skarbu Państwa. Wskazuje na to całokształt przedstawionej przez stronę faktografii. Przywołać tu należy stwierdzenia, iż wnioskodawca występował do współwłaścicieli korzystających z poszczególnych części nieruchomości wspólnej, manifestując swoje uprawnienia do współposiadania oraz współkorzystania z przedmiotu współwłasności, wzywał do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wynagrodzenia z tytułu wyłącznego korzystania z lokali znajdujących się w nieruchomości, podkreślał, że w przypadku, gdy nie dojdzie do zgodnych ustaleń w w/w. zakresie i dobrowolnego świadczenia przez współwłaścicieli określonych kwot tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez nich z przedmiotu współwłasności, Skarb Państwa będzie dochodził przysługujących mu roszczeń przed sądem, przejawiał zainteresowanie i wolę współposiadania i korzystania z nieruchomości, tj. czerpania korzyści, jak i partycypowania w kosztach wynikających z utrzymania nieruchomości w należytym stanie, interesował się istnieniem i wysokością dochodów oraz należności obciążających nieruchomość i w tym celu występował o dokonanie rozliczeń z zarządu nieruchomością, wzywał współwłaścicieli o konsultowanie wszelkich podejmowanych działań stanowiących czynności przekraczające zakres czynności zwykłego zarządu, a także informowanie o działaniach mieszczących się w ramach zwykłego zarządu, zwracał się do pozostałych współwłaścicieli o podjęcie kroków zmierzających do ustanowienia wspólnego zarządcy całej nieruchomości, był i jest nadal zainteresowany możliwością uzyskania współposiadania i współkorzystania z wszystkich lokali, celem ich zagospodarowania umożliwiającego współposiadanie rzeczy/partycypowanie w pożytkach i przychodach przez wszystkich współwłaścicieli, jednakże bez rezygnacji z roszczeń za czas zajmowania ich w okresie poprzedzającym ewentualne wydanie, deklarował, że podejmowanie przez Gminę działań zmierzających do uzyskania wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości przez innych współwłaścicieli niezgodnie z brzmieniem art. 206 K.c. stanowi realizację roszczeń wynikających z ograniczenia prawa własności, a tym samym stanowi realizację przysługujących wnioskodawcy uprawnień właścicielskich; nie jest to zatem działanie podejmowane w ramach działalności gospodarczej, a także wyjaśniał, że jako reprezentujący współwłaściciela nieruchomości, wobec braku woli wydania lokali przez współwłaścicieli w celu ich zagospodarowania, umożliwiającego współposiadanie i współkorzystanie w pożytkach i przychodach przez wszystkich współwłaścicieli, skierował do wskazanych współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości wezwania do zapłaty kwoty wynagrodzenia z tytułu wyłącznego zajmowania przez nich lokali. Nie sposób także eliminować ze sfery rozważań okoliczności, że pytanie skarżącej odnosiło się do całego szeregu lat poprzedzających złożenie wniosku, że wezwania do zapłaty obejmowały różnych współwłaścicieli i różne przedziały czasowe, a w uzupełnieniu wniosku expressis verbis wskazano, że żądane rozliczenie związane jest z czasem zajmowania lokali w okresie poprzedzającym ewentualne wydanie.”

WSA zgodził się ze skarżącą, że o ewentualnej jej zgodzie na rozliczenie się z pozostałymi współwłaścicielami można mówić dopiero od 1.03.2017r., ale i to dopiero w przypadku dalszej ich obstrukcji w przedmiocie dopuszczenia wnioskodawcy do współposiadania.

Sąd orzekł, że „organ wykroczył poza zakres postawionego mu pytania i opisanego przez stronę stanu faktycznego. Organ skoncentrował się bowiem na próbie wykazania, że w rozpatrywanej sprawie występuje dorozumiana zgoda strony na korzystanie z nieruchomości przez innych współwłaścicieli ponad przysługujący im w prawie własności udział i ma miejsce umożliwienie przez wnioskodawcę korzystania pozostałym współwłaścicielom z nieruchomości będącej we współwłasności wnioskodawcy, z wyłączeniem wnioskodawcy - chociaż organ był związany opisem stanu faktycznego, zawartym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.”

W opinii Sądu, „skoro zgodnie ze stanem faktycznym opisanym przez stronę brak jest podstaw do przyjęcia, że w rozpatrywanej sprawie występuje dorozumiana jej zgoda na korzystanie z nieruchomości przez innych współwłaścicieli ponad przysługujący im w prawie własności udział - merytoryczne rozpoznanie zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego przez ich błędną wykładnię nie mieści się w granicach sprawy.”

Biorąc pod uwagę zaistniały stan faktyczny oraz zapadłe w sprawie wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 20 grudnia 2017 r. sygn. akt I SA/Kr 914/17 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 stycznia 2021 r. sygn. akt I FSK 1009/18 stwierdzić należy, że przedstawione we wniosku okoliczności nie pozwalają uznać, że Gmina milcząco akceptowała bezumowne korzystanie z jej nieruchomości przez pozostałych współwłaścicieli.

Tym samym, kierując się ww. orzeczeniami uznać należy, że pomiędzy stronami nie istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń.

W konsekwencji przedstawiony we wniosku stan faktyczny, w świetle zapadłych w sprawie orzeczeń nie spełnia definicji świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, w myśl którego kwoty rekompensaty z tytułu korzystania z lokali z wyłączeniem Skarbu Państwa za poszczególne lata ustalone w sposób opisany we wniosku nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 20 grudnia 2017 r. sygn. akt I SA/Kr 914/17 oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 stycznia 2022 r. sygn. akt I FSK 1009/18.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).