Interpretacja indywidualna - Interpretacja

Interpretacja indywidualna - Interpretacja - null

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest :

-nieprawidłowe – w zakresie dotyczącym uznania, że w wyniku zawarcia ugody sądowej i zwolnienia przez bank z części długu nie powstał przychód podatkowy zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych orazuznania zwróconych przez Bank kosztów zastępstwa procesowego za koszty uzyskania przychodu,

-prawidłowe – w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczący skutków podatkowych zawarcia ugody z bankiem. Wniosek został uzupełniony 24 kwietnia 2025 r. (data wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A.A (dalej jako: „Wnioskodawca”, „Wnioskodawczyni”, „Kredytobiorca”) jest obywatelką Polski, zamieszkałą na terytorium Polski pod adresem X, ul. A1, a zameldowaną w X, ul. B1, kod (...). Wnioskodawczyni jest polskim rezydentem podatkowym i podlega w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Wnioskodawczyni w dniu (...) 2007 r. zawarła z bankiem Y z siedzibą w (...), Oddział 1 w (...) (dalej: „Y” lub „Bank”) umowę kredytu hipotecznego (...) nr (...) (dalej: „Umowa”), na spłatę kredytu konsolidacyjnego i gotówkowego w Y, a także spłatę karty kredytowej w Banku Z i kredytu odnawialnego w Banku Y oraz na dowolny cel, z przeznaczeniem na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, czyli kredytu udzielonego w całości lub w części na finansowanie własnego celu mieszkaniowego kredytobiorcy.

Zgodnie z Umową Wnioskodawczyni został udzielony kredyt w wysokości 124.690 franków szwajcarskich (CHF), który był denominowany kursem CHF. Kwota udzielonego Wnioskodawczyni Kredytu została wypłacona w polskich złotych (PLN) w wysokości 280.003,87 zł, również spłata rat kredytu wraz z odsetkami odbywała się także w PLN. Natomiast wartość zadłużenia Wnioskodawczyni była określana przez Bank we frankach szwajcarskich (CHF).

Zabezpieczeniem spłaty kredytu była zgodnie § 11 ust. 1 Umowy kredytu hipoteka zwykła w kwocie 124.690 CHF na zabezpieczenie spłaty kapitału oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 28.679 CHF na zabezpieczenie spłaty odsetek umownych i innych należności wynikających z wierzytelności Y - na lokalu mieszkalnym nr 1, położonym w X, przy ul. B1, dla którego prowadzona jest Księga Wieczysta przez Sąd Rejonowy w (...) Wydział Ksiąg Wieczystych.

Kwota kredytu została wykorzystana przez Wnioskodawczynię zgodnie z celami wskazanymi w § 2 Umowy kredytu, w tym na dokończenie budowy nieruchomości (lokalu w budynku szeregowym) przy ul. A1 w X, która została nabyta w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych.

Przedmiotowa nieruchomość stanowiła zarówno w trakcie budowy, jak również aktualnie wyłączną własność Wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni złożyła w maju 2021 r. przeciwko Bankowi pozew o zapłatę całości kwot uiszczonych dotychczas w wykonaniu umowy kredytu na rzecz Banku i ustalenie nieważności Umowy kredytu. Spór pomiędzy Wnioskodawczynią a Bankiem zawisł przed Sądem Okręgowym w (...) XXVIII Wydział Cywilny (w sprawie za sygn. (...) o ustalenie nieważności umowy i zapłatę).

W dniu (...) 2021 r. Sąd Okręgowy w (...) (sygn. akt (...)) wydał z wniosku Powódki - Postanowienie i orzekł:

o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia A.A o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu (...) nr (...) z dnia (...) 2007 roku zawartej przez A.A z Y. z siedzibą w (...) poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas trwania procesu w ten sposób, że wstrzymuje obowiązek dokonywania spłaty rat kredytu (kapitałowo- odsetkowych) przez powoda w wysokości i terminach określonych powyższą umową w okresie od dnia (...) 2021 roku do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd stwierdził:

(...) „W ocenie Sądu, dalsze uiszczanie przez powódkę rat kredytu, tj. spełnianie świadczenia, co do którego na obecnym etapie postępowania uznać należałoby, że nie ma oparcia w umowie, doprowadziłoby do niezasadnego obciążania powódki i bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego, bezzasadnie zwiększając skalę prawdopodobnych przyszłych rozliczeń między stronami koniecznych w przypadku stwierdzenia nieważności umowy.

W związku z powyższym, niecelowe jest to, aby powódka spłacała swój kredyt w toku procesu. Dodać należy, że powódka dokonała spłaty kwoty wynoszącej co najmniej 431.608,06 zł. Brak zabezpieczenia zgłoszonego roszczenia niepieniężnego sprawi natomiast, że powódka - która spłaciła już kwotę znacznie przekraczającą kapitał - będzie zobowiązana dalej dokonywać spłat, co wskutek dalszego wykonywania umowy powoduje, iż należność powódki będzie narastać.” (...)

W trakcie przedmiotowego sporu sądowego Wnioskodawczyni otrzymała od Banku propozycję zawarcia Ugody sądowej (dalej: „Ugoda”). Bank bowiem chciał polubownie zakończyć zawisły przed Sądem spór pomiędzy Bankiem a Wnioskodawczynią.

(...) 2024 r. na posiedzeniu Sądu zaproponowana przez Bank Ugoda została zawarta przed Sądem Okręgowym w (...), XXVIII Wydział Cywilny (w sprawie za sygn. (...)).

Na podstawie Ugody doszło do zmiany waluty zadłużenia określonej w Umowie (CHF), na walutę polską na zasadach określonych w Ugodzie (dalej: „Przewalutowanie”), w konsekwencji czego kredyt został rozliczony tak, jakby od początku stanowił kredyt złotówkowy (zawarty w PLN), oprocentowany według zmiennej stopy procentowej jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w ustalonej przez Bank wysokości.

Preambuła zawartej Ugody zawiera następujące zapisy:

(...) Zważywszy na to, iż:

1) Bank i Kredytobiorcę łączy umowa kredytu hipotecznego (...) nr (...) (nr (...)) z dnia (...) 2007r. zwana dalej „Umową”. Kredyt mieszkaniowy rozumiany jest jako kredyt udzielony w całości lub w części na finansowanie własnego celu mieszkaniowego Kredytobiorcy;

2) Pomiędzy Stronami powstał spór dotyczący skuteczności poszczególnych postanowień umownych i całej umowy (oraz jej ważności), który zawisł w sprawie za sygn. (...) o ustalenie i zapłatę toczącej się przed Sądem Okręgowym w (...) XXVIII Wydział Cywilny z powództwa Kredytobiorcy przeciwko Bankowi, zwany dalej „Sporem”;

3) Zamiarem Banku i Kredytobiorcy jest polubowne zakończenie Sporu i uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej;

4) Kredytobiorca mając pełną świadomość i rozumiejąc skutki dokonywanej czynności prawnej (w tym w szczególności finansowe), dobrowolnie godzi się odstąpić od dochodzenia od Banku roszczeń objętych Sporem oraz innych wywodzonych z zarzutu nieważności Umowy lub niedozwolonego charakteru postanowień Umowy w brzmieniu sprzed zmiany Umowy dokonanej niniejszą Ugodą, w zamian za zmianę postanowień Umowy w zakresie zobowiązań Kredytobiorcy (i odpowiadających im praw Banku) w sposób opisany w §1 ust. 4 i nast. Ugody;

5) Ze względu na przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej, zgodnym zamiarem Stron jest również zaniechanie dochodzenia w przyszłości roszczeń w zakresie związanym z postanowieniami dotyczącymi zawarcia i wykonywania Umowy w walucie obcej w brzmieniu sprzed zmiany Umowy dokonanej niniejszą Ugodą.

Zgodnie z § 1 ust. 5 Ugody Strony postanowiły, że:

„Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od dnia (...) 2007r. stanowił kredyt złotowy udzielony na warunkach, o których mowa § 1 ust. 6 Ugody, z zachowaniem (1) pozostałych parametrów kredytu wynikających z Umowy tj. okresu kredytowania - 203 miesięcy licząc od daty zawarcia Umowy oraz formy spłaty kredytu w ratach annuitetowych, z uwzględnieniem §1 ust. 7, (2) poniesionych opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych.”

Zgodnie z ust. 6 § 1 Ugody – Warunki udzielenia kredytu złotowego, o którym mowa w § 1 ust. 5, zostały określone w sposób następujący:

1) Kwota kredytu (kapitał) stanowiła sumę kwot wypłaconych tytułem kredytu i wynosiła 280.003,87 PLN,

2) Oprocentowanie kredytu według zmiennej stopy procentowej zostało ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w wysokości 1,42% w dniu wypłaty kredytu oprocentowanie wynosiło 5,8% zaś wartość wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M z dnia wypłaty kredytu wynosiła 4,38%.

Na podstawie Ugody zawartej przed Sądem doszło do przewalutowania kredytu tj. do zmiany waluty zadłużenia określonej w Umowie z franków szwajcarskich na walutę polską na zasadach określonych w Ugodzie (dalej: „przewalutowanie”), w konsekwencji czego kredyt został rozliczony tak, jakby od początku (tj. od (...) 2007 r.) stanowił kredyt złotowy (zawarty w PLN), oprocentowany według zmiennej stopy procentowej jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i marży w ustalonej przez Bank.

W wyniku przewalutowania, wysokość zadłużenia Wnioskodawczyni z tytułu zaciągniętego kredytu - ustalana dotychczas w walucie obcej (CHF) - została przeliczona na walutę polską (PLN) po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego dzień zawarcia Ugody. W efekcie przewalutowania Umowy kredytu od daty jej zawarcia ((...) 2007 r.), wartość zadłużenia i spłat Wnioskodawczyni została ustalona w walucie polskiej i przestała podlegać denominacji w walucie CHF.

Zgodnie z § 1 ust. 7 Ugody - rozliczenie dotychczas spłaconych rat kredytu udzielonego na podstawie Umowy na poczet kredytu przewalutowanego do złotych (PLN), nastąpiło zgodnie z treścią Ugody w ten sposób, że wartość spłat dokonanych na podstawie Umowy została zaliczona w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie rat kapitałowych kredytu w złotych (PLN). Powstała nadwyżka pomniejszyła kapitał do spłaty kredytu złotówkowego, od którego naliczane były kolejne odsetki, a niedobór powiększył kapitał do spłaty kredytu złotówkowego, od którego naliczane były kolejne odsetki. Bank nie nalicza odsetek bieżących od ostatniej spłaty raty.

Skutki przewalutowania zostały przez Bank rozliczone w arkuszu załączonym do Ugody, cyt. (...) „Przed zawarciem niniejszej Ugody Bank przedłożył Kredytobiorcy Zestawienie stanowiące podstawę rozliczenia Umowy, a Kredytobiorca potwierdza jego otrzymanie” (§ 1 ust. 7 zdanie ostatnie Ugody).

Przedmiotowe zestawienie prezentujące rozliczenie przewalutowania kredytu, stanowiące załącznik do Ugody, wskazuje niespornie, iż kredyt w kwocie 280.003,87 złotych z oprocentowaniem wg WIBOR 3M i marżą Banku został spłacony przez Wnioskodawczynię we wrześniu 2020 r.

Zgodnie z treścią § 1 ust. 8 Ugody - (...) Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską Strony uzgadniają iż z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, że kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony, i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, która na dzień zawarcia Ugody wynosi wraz z odsetkami 44.798,45 zł (czterdzieści cztery tysiące siedemset dziewięćdziesiąt osiem złotych i 45/100), w tym:

- kapitał 37.750,12 złotych,

- odsetki 7.048,33 złotych.

Zgodnie z § 1 ust. 9 Ugody - Bank zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w terminie 21 dni od dnia zawarcia Ugody

Treść § 1 ust. 11 i 12 Ugody brzmi - Bank uznaje kredyt za spłacony i nie będzie zgłaszał roszczeń w stosunku do Kredytobiorcy w związku z Umową.

Bank w terminie 30 dni od dnia zawarcia Ugody wyda na wniosek Kredytobiorcy oświadczenie wyrażające zgodę na wykreślenie hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu udzielonego na podstawie Umowy.

Tym samym, kredyt udzielony na podstawie Umowy z (...) 2007 r. został spłacony przez Wnioskodawczynię w całości, o czym świadczy Zestawienie Banku stanowiące rozliczenie Przewalutowania oraz rozliczenia sumy wpłaconych Bankowi spłat rat kapitałowo-odsetkowych w okresie „życia” Umowy kredytowej, stanowiące integralną część Ugody (§ 1 ust. 7).

Przedmiotowe zestawienie zawiera pełne rozliczenie we frankach szwajcarskich (CHF) przed przewalutowaniem, jak również rozliczenie w polskich złotych (PLN) po przewalutowaniu, w odniesieniu do wszystkich wpłat rat kapitałowo-odsetkowych jakie Wnioskodawczyni wpłaciła na rzecz Banku w okresie od (...) 2007 r. do 1 września 2021 r.).

Z uwagi na powyższe, w treści Ugody Bank ujął zapis, niepodlegający podobnie jak treść całej Ugody żadnym negocjacjom, zgodnie z którym zwolnił Wnioskodawczynię z długu (umorzył zadłużenie) w kwocie stanowiącej różnicę między kwotą zadłużenia wynikającą z kredytu udzielonego pierwotnie w CHF, a pozostającym do spłaty zadłużeniem na dzień zawarcia Ugody wynoszącym zero złotych, a Wnioskodawczyni przyjęła dokonane zwolnienie z długu.

I tak, paragraf 1 ust. 3 Ugody stanowi: (..) „W księgach rachunkowych Banku na dzień 20 listopada 2024 r. wysokość zadłużenia Kredytobiorcy z tytułu Umowy wynosiła 24.731,33 CHF.” (..)

W § 1 ust. 10 Ugody Bank zawarł zapis, zgodnie z którym - Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie) w kwocie 114.901,76 złotych stanowiącej różnicę między kwotą zadłużenia wynikającą z kredytu udzielonego pierwotnie w CHF (saldem walutowym w księgach rachunkowych Banku po przeliczeniu go na walutę polską po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień zawarcia UGODY- 4,6446), a pozostającym do spłaty zadłużeniem w PLN, które na dzień zawarcia Ugody wynosiło (0) zero złotych (zadłużenie w złotych na dzień zawarcia Ugody nie istniało, a od 1 października 2020 r. na koncie Kredytobiorcy generowała się nadpłata z tytuł wpłat rat kapitałowo- odsetkowych).

Mając na uwadze obowiązujące prawomocne Postanowienie Sądu Okręgowego w (...) z dnia (...) 2021 r. (sygn. akt (...)), kwota 24 731,33 CHF była w dniu zawierania Ugody wierzytelnością niewymagalną.

Bank w Ugodzie zawarł w § 4 ust. 1 zapis, zgodnie z którym w wyniku zwolnienia z części długu - umorzenia (§ 1 ust. 10) oraz w związku z wypłatą odsetek od nadpłaty zgodnie z § 1 ust. 9, u Wnioskodawczyni powstanie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11).

W § 5 ust. 1 Ugody zapisano - że Bank dokona zwrotu na rzecz Kredytobiorcy kosztów zastępstwa procesowego (KZP) w niniejszym sporze w wysokości 10.800 zł, oraz zwrotu połowy opłaty od pozwu w wysokości 500 zł.

Zgodnie z treścią §5 ust. 1 Ugody, Bank zobowiązał się także do wypłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty dodatkowej w wysokości 115.201,55 zł na rachunek bankowy należący do Wnioskodawczyni w Banku Y o numerze (...) (dalej jako: „Kwota dodatkowa”), a Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11).

Wysokość kwoty dodatkowej nie jest wynikiem dokonanego przez Bank Przewalutowania i przeliczenia kwoty kredytu w relacji CHF/PLN (co potwierdzają zapisy z §1 ust. 7 i 8 Ugody oraz Załącznik rozliczenia Przewalutowania do Ugody).

Kwota dodatkowa i jej wysokość została ustalona przez Bank w propozycji zawarcia Ugody sądowej.

W związku z zawarciem Ugody, Strony oświadczyły, że nie będą występować w przyszłości względem siebie z roszczeniami wywodzonymi z postanowień Umowy, jej zawarcia oraz wykonywania w walucie obcej, w brzmieniu sprzed zmiany Umowy dokonanej Ugodą, ze względu na przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej.

Ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia Wnioskodawczyni i Banku w zakresie objętym sporem, a zarazem wszelkie wzajemne roszczenia Stron objęte procesem, sądowym w którym Ugoda została zawarta.

Zawarcie Ugody nie stanowiło odnowienia w rozumieniu art. 506 Kodeksu cywilnego.

Należy podkreślić, że w wyniku zawarcia Ugody, w tym dokonania przewalutowania, zwrotu nadpłaty wraz z odsetkami oraz wypłaty kwoty dodatkowej, Wnioskodawczyni nie otrzymała i nie otrzyma od Banku kwoty w wysokości, która przekraczałaby wartość wpłat dokonanych przez A.A do Banku na poczet realizacji zawartej (...) 2007r. Umowy (spłata rat kapitałowo- odsetkowych i kosztów dodatkowych kredytu to kwota ponad 450.000 złotych, a kredyt postawiony przez Bank do dyspozycji Kredytobiorcy wynosił 280.000 zł).

Ugoda z Bankiem została zawarta na podstawie przepisów ustawy - Kodeks Cywilny, regulujących umowę ugody (w art. 917 ustawy - Kodeks Cywilny).

Była to ugoda sądowa (zgodnie z art. 223 § 1 ustawy Kodeks Postępowania Cywilnego), zawarta w ramach postępowania sądowego z powództwa Kredytobiorcy przeciwko Bankowi.

Zgodnie z zapisami Ugody, na kwotę zwolnienia z długu składają się następujące elementy:

- kapitał (pozostałe do spłaty saldo w CHF) – 24.111,32 CHF,

- odsetki zapadłe niespłacone - 620,01 CHF,

W skład tej kwoty nie wchodziła żadna kwota odsetek karnych, odsetek skapitalizowanych, odsetek od zadłużenia przeterminowanego ani inne opłaty i ewentualne zadłużenia Kredytobiorcy na dzień zawarcia Ugody.

Jak uprzednio wskazano saldo to jest skutkiem wydania przez Sąd Okręgowy w (...) w dniu (...) 2021 r. Postanowienia (sygn. akt (...)), o zabezpieczeniu wierzytelności Powódki oraz zawieszeniu spłat na rzecz Banku - w związku z tym raty kapitałowo-odsetkowe nie były wymagalne ani w aspekcie Umowy kredytowej z (...) 2007 r. jak również w dacie podpisywania ugody sądowej w dniu (...) 2024 r.

Wnioskodawczyni nie posiada informacji o konkretnym sposobie ustalania przez Bank Kwoty dodatkowej, stosowanych przez Bank wskaźnikach czy wartościach, jakimi kieruje się Bank ustalając kwotę nadpłaconego kredytu/ kapitału.

Jest to kwota, która została Wnioskodawczyni zaproponowana przez Bank i opisana w Ugodzie jako „kwota dodatkowa”, a jej charakter ani nie został określony w treści Ugody, ani dookreślony przez Bank w żaden inny sposób.

Informacja o kwocie dodatkowej jest zapisana wyłącznie w ostatnim paragrafie Ugody (§ 5 ust. 4), gdzie wskazano: „Bank, w terminie 21 dni od daty podpisania Ugody, wypłaci Kredytobiorcy kwotę dodatkową w wysokości 115.201,55 zł (słownie: (...) na rachunek bankowy należący do … prowadzony przez Y o numerze (...)”.

Przyczyną zawarcia Ugody było wystąpienie przez Kredytobiorcę z powództwem o zapłatę i ustalenie nieważności umowy kredytu. Skutkiem ustalenia nieważności umowy kredytu byłaby konieczność zwrotu wzajemnie spełnionych w jej wykonaniu świadczeń - Bank zobowiązany byłby do zwrotu sumy spłaconych przez Wnioskodawczynię rat kapitałowo-odsetkowych (prawie 450.000 zł), a Kredytobiorca byłby zobowiązany do zwrotu wypłaconego mu kapitału (280.000 zł).

Do dnia zawarcia Ugody w wykonaniu Umowy kredytu, Wnioskodawczyni uiściła na rzecz Banku kwotę znacznie wyższą niż udostępniony jej kapitał, a więc w przypadku prawomocnego ustalenia nieważności umowy przez Sąd (na co wskazuje jednolita linia orzecznicza), Bank zobowiązany byłby w ostatecznym rozrachunku do zwrotu na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 170.000 zł (450.000zł - 280.000 zł) - tj. różnicy pomiędzy tymi kwotami.

Suma wypłat dokonanych przez Bank w wyniku realizacji Ugody taką właśnie kwotę stanowi, co wynika z § 1 ust. 8 oraz § 5 ust. 4 Ugody (44.798,45 zł +115.201,55 zł = 160.000 zł).

Jednakże w trakcie procesu Bank wyszedł z propozycją zawarcia Ugody i mając świadomość obecnej, korzystnej dla Kredytobiorcy/Powódki linii orzeczniczej, zaproponował kwotę, której wysokość jest niższa niż kwota, którą otrzymałaby ostatecznie na skutek prawomocnego zakończenia postępowania sądowego (po rozliczeniu wypłaconego jej kapitału) i jednocześnie niższa niż kwota, którą Bank winien byłby jej zwrócić przy założeniu, że strony umowy powinny się rozliczyć tak, jakby kredyt był „darmowy” (czyli gdyby kredytobiorca był zobowiązany do zwrotu na rzecz Banku wyłącznie kwoty wypłaconego mu kapitału).

Ugoda z Bankiem obejmowała: po pierwsze - zmianę waluty zadłużenia od początku obowiązywania Umowy kredytu, tj. od (...) 2007r., po drugie zwrot nadpłaconych przez Kredytobiorcę rat kapitałowo-odsetkowych na skutek stosowania przez Bank niedozwolonych klauzul przeliczeniowych dotyczących relacji CHF/PLN, co skutkowałoby nieważnością przedmiotowej Umowy (zgodnie z dominującą linią orzeczniczą sądów powszechnych).

Wskutek zawarcia z Bankiem Ugody, nastąpił de facto zwrot na rzecz Wnioskodawcy nienależnie pobranych przez Bank świadczeń.

Uwzględniając jednak potencjalny czas trwania dalszego postępowania sądowego, Wnioskodawczyni uznała propozycję Banku - umożliwiającą zakończenie sporu z Bankiem w krótkim czasie i wzajemne rozliczenie Stron co do wypłaconych/wpłaconych sobie kwot - za godną uwagi i satysfakcjonującą.

Uzupełnienie wniosku

Wnioskodawczyni wskazała, że złożony wniosek nie odnosi się w żadnej mierze do kwestii zaniechania poboru podatku (zgodnie z Rozporządzeniem), w której to kwestii rozstrzygające znaczenie ma przeznaczenie kredytu na cele mieszkaniowe.

Pomimo tego Wnioskodawczyni wskazała, że udzielony (...) 2007 r. kredyt 124.690 CHF (kurs CHF/PLN 2,2456) Bank wypłacił Wnioskodawczyni na rachunek bankowy kwotę 280.003,86 PLN. Z tego na spłatę kredytu konsolidacyjnego i gotówkowego w Banku Y, które finansowały budowę samodzielnego lokalu mieszkalnego w szeregowcu przy ul. A1 w X, zaspokającego własne potrzeby mieszkaniowe Bank przelał kwotę 206.577,50 PLN (kredyt konsolidacyjny) oraz 30.079,48 PLN (kredyt gotówkowy) - co stanowi 84,52% umowy kredytu hipotecznego nr (...). Umowa kredytu została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem wskazanym w umowie.

Jak wskazano we Wniosku, zdarzenia faktyczne miały miejsce w przeszłości.

Jak wskazano we Wniosku, dodatkowa kwota to wyłącznie środki pieniężne wpłacone uprzednio przez Wnioskodawczynię Bankowi w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z obowiązującej strony - przed podpisaniem ugody, kredytu hipotecznego walutowego.

Jak wskazano we Wniosku, kwota kredytu postawiona przez Bank do dyspozycji Wnioskodawczyni w dniu (...) 2007 r. to 280.003,86 zł (co stanowiło 124.690 CHF). Kwota spłat rat kapitałowo-odsetkowych przez Wnioskodawczynię w okresie od uruchomienia kredytu do (...) 2024 r. (podpisanie ugody sądowej) to kwota 441.208,04 zł.

Wpłaty przekraczające udzielony kredyt to kwota 161.204,17 zł, w związku z czym kwota o której mowa w pytaniu mieści się w kwocie wpłacanej podczas spłaty kredytu.

Jak wskazano we Wniosku, kwota 44.798,45 zł jest nadpłatą z przewalutowania kredytu z CHF/PLN. Propozycja ugody złożona przez Bank Wnioskodawczyni w Sądzie przed terminem rozprawy (...) 2024 r., to:

1)zmiana waluty zadłużenia (przewalutowanie umowy z CHF na PLN), obniżenie salda w CHF w księgach rachunkowych Banku do 0 (zera), wypłatę nadpłaty kredytu w PLN w kwocie 44.798,45 zł.,

2)wypłata kwoty dodatkowej w wysokości 115.201,55 zł.

Skutki przewalutowania zostały przez Bank rozliczone w arkuszu załączonym do ugody.

Przedmiotowe zestawienie prezentujące rozliczenie zmiany waluty kredytu, stanowiące załącznik do ugody, wskazuje, iż kredyt w kwocie 280.003,87 złotych z oprocentowaniem wg WIBOR 3M i marżą Banku został spłacony przez Wnioskodawczynię już 1 września 2020 r.

Treść § 1 ust. 8 ugody brzmi - (...) Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską, Strony uzgadniają iż z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, że kredyt udzielony na podstawie umowy został spłacony, i powstała nadpłata należna kredytobiorcy, która na dzień zawarcia ugody wynosi wraz z odsetkami 44.798,45 zł (czterdzieści cztery tysiące siedemset dziewięćdziesiąt osiem złotych i 45/100), w tym:

- kapitał 37.750,12 złotych,

- odsetki 7.048,33 złotych.

Powyższe miało na celu ustalenie bieżącego zadłużenia kredytobiorcy, które miałby on, gdyby umowa kredytu nie zawierała postanowień niedozwolonych (klauzul abuzywnych - kredyt w CHF), a udzielony kredyt od samego początku byłby wyrażony w polskim złotym - tj. nastąpiło zaliczenie faktycznie wpłaconych przez Wnioskodawczynię kwot rat kapitałowo-odsetkowych z tytułu kredytu walutowego na poczet płatności dotyczących kredytu w PLN powstałego na podstawie zasad ustalonych w ugodzie.

Mając na uwadze powyższe, kwota nadpłaty 44.798,45 zł jest zwrotem środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy kredytowej przekazano na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo- odsetkowych.

Jak wskazano we Wniosku suma wpłat rat kapitałowo-odsetkowych wpłaconych w trakcie obowiązywania umowy kredytu przed zmianami wprowadzonymi ugodą to kwota 441.208,04 zł. Kwota kapitału postawiona do dyspozycji Wnioskodawczyni w dniu (...) 2007r. to kwota 280.003,86 zł.

Nadpłacony przez Wnioskodawczynię kapitał kredytu to kwota 161.204,17 zł., na którą składa się nadpłata z tytułu przewalutowania kredytu w kwocie 44.798,45 zł oraz kwota dodatkowa w wysokości 115.201,55 zł.

Zatem kwota nadpłaty 44.798,45 zł mieści się w kwocie wpłacanej podczas spłaty kredytu.

Jak wskazano we Wniosku, między Stronami powstał spór dotyczący skuteczności poszczególnych postanowień umownych i całej umowy (oraz jej ważności).

Pozwem z dnia (...) 2021 r. Wnioskodawczyni wniosła do Sądu Okręgowego w (...) Wydział Cywilny (w sprawie za sygn. (...) o:

1)ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu hipotecznego (...) nr (...), zawartej pomiędzy powodem a pozwanym w dniu (...) 2007 r.;

2)zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 431.608,06 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 maja 2021 r. do dnia zapłaty, z uwagi na nieważność umowy kredytu.

W okresie od wniesienia pozwu do Sądu ((...) 2021 r.) do momentu wydania przez Sąd Postanowienia o zabezpieczeniu ((...) 2021 r.) Wnioskodawczyni spłaciła kolejne trzy raty kapitałowo-odsetkowe za czerwiec, lipiec, sierpień 2021 r.

Tak więc wierzytelność Wnioskodawczyni względem Banku na moment złożenia przez Bank propozycji Ugody wynosiła 441.208,04 zł + odsetki ustawowe za opóźnienie do dnia zapłaty z uwagi na nieważność umowy kredytowej.

Na dzień wniesienia pozwu do Sądu suma wpłat rat kapitałowo-odsetkowych zgodnie z zaświadczeniem Banku wg stanu na 3 maja 2021 r. wynosiła 431.608,06 zł. Na moment podpisania Ugody ((...) 2024r.) suma wpłat rat kapitałowo-odsetkowych przez Wnioskodawczynię na rzecz Banku wynosiła 441.208,04 zł.

Jak wskazano we Wniosku, przedmiotowe rozliczenie jest skutkiem zmiany waluty zadłużenia (przewalutowania).

Z przedłożonej treści ugody wynika bezspornie, iż Wnioskodawczyni i Bank potwierdzają, że ich wolą było zawarcie kredytu hipotecznego walutowego ((...) 2007 r.) oraz jednocześnie dokonują przewalutowania (przekształcenia) waluty umowy (CHF) na polski złoty (PLN).

Najważniejsze założenia dotyczące przekształcenia umowy przewidują, że:

1)wysokość zadłużenia Wnioskodawczyni w polskim złotym ustalona jest poprzez rozliczenie kredytu udzielonego na podstawie umowy, której dotyczy ugoda w taki sposób, jakby od daty zawarcia umowy kredytu ((...) 2007 r.) kredyt był udzielony w polskim złotym, z zachowaniem pozostałych parametrów umowy (m.in. okresu kredytowania, poniesionych opłat, czy prowizji),

2)oprocentowanie kredytu ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej w ugodzie marży (wysokość marży odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy ugoda).

W odniesieniu do kredytu w polskim złotym ustalonym na powyższych zasadach odnoszone są faktycznie dokonane przez Wnioskodawczynię spłaty, w ten sposób, że wpłaty te są zaliczane w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie rat kapitałowych w polskim złotym. W wyniku tego porównania (tj. zmiany waluty zadłużenia), Bank dokonuje:

• zwrotu kredytobiorcy części wpłaconych przez niego kwot (dokonuje zwrotu nadpłaconych przez kredytobiorcę rat kapitałowo-odsetkowych),

• oraz zwolnienia z długu w stosunku do części istniejącego zadłużenia w księgach rachunkowych banku.

Sytuacja taka jest wynikiem znacznej deprecjacji złotówki, gdzie kredytobiorca przez okres trwania kredytu dokonał już znacznych spłat, a i tak nadal ma dług hipotetyczny wobec banku. Jednocześnie dotychczasowe faktycznie dokonane spłaty rat kapitałowo-odsetkowych były już na tyle duże, że przekroczyły wartość spłat, jakie Wnioskodawczyni dokonałaby, gdyby kredyt od początku był udzielony w polskim złotym.

W takiej sytuacji, bank dokonuje zwrotu kredytobiorcy nadpłaconych kwot, ale także odstępuje od dochodzenia nadal istniejącego zadłużenia, które figuruje w księgach rachunkowych banku.

Podkreślenia wymaga - co było też wskazane we wniosku - że zawarcie ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 Kodeksu cywilnego, a dokonywana operacja odstąpienia od dochodzenia istniejącego zadłużenia ma w świetle przepisów prawa powszechnego charakter zwolnienia z długu w rozumieniu art. 508 KC i kredytobiorcy w ugodzie potwierdzają, że takie zwolnienie z długu przyjmują.

Reasumując, powyższe operacje miały na celu ustalenie bieżącego zadłużenia kredytobiorcy, które miałby on, gdyby udzielone mu finansowanie od samego początku było wyrażone w polskim złotym, tj. następuje zaliczenie faktycznie wpłaconych wartości rat kapitałowo-odsetkowych z tytułu finansowania walutowego na poczet płatności dotyczących finansowania w polskim złotym powstałego na podstawie zasad ustalonych w ugodzie.

Strona wskazuje w obszernym uzasadnieniu Wniosku, na wewnętrzną sprzeczność w treści Ugody, stąd jej stanowisko co do wyłącznie rachunkowego umorzenia wierzytelności wskazanej w księgach rachunkowych Banku, a nie podatkowego umorzenia.

Innymi słowy, użycie takiego, a nie innego sformułowania przez Bank (które w ogóle nie podlegało negocjacji), pozwoliło tej instytucji na „zlikwidowanie” istniejącego salda na koncie klienta.

Za brakiem skutków podatkowych w zakresie czynności umorzenia, przemawia jednak przede wszystkim wykładnia celowościowa.

Bowiem to klauzule abuzywne (niedozwolone) wprowadzone przez Bank do umowy kredytu, doprowadziły do powstania sporu i to Bank był inicjatorem zawarcia Ugody, choć bez jakiegokolwiek prawa ingerowania przez Wnioskodawcę w jej treść.

Nie można utożsamiać prawnej pozycji kredytobiorcy, któremu bank umarza kredyt w związku z jego kłopotami finansowymi, układami ratalnymi itp. - z sytuacją kredytobiorcy, który godzi się na zawarcie ugody w zamian za odstąpienie od dochodzenia swoich roszczeń na drodze postępowania sądowego.

W takiej sytuacji owo „umorzenie-zwolnienie” jest świadczeniem wzajemnym, gdyż jak wynika z treści Ugody, Kredytobiorca godzi się na owo „zwolnienie” w zamian za odstąpienie od dochodzenia swoich roszczeń na dalszym etapie postępowania sądowego.

A podkreślić należy, iż wierzytelność Wnioskodawczyni dochodzona pozwem sądowym (m.in. odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 3 maja 2021 r. do dnia zapłaty, z uwagi na nieważność umowy kredytu) była znacznie wyższa i to z niej Wnioskodawczyni zrezygnowała.

Tylko ewentualne zwolnienie, które nie jest świadczeniem wzajemnym, mogłoby zostać potraktowane jako świadczenie nieodpłatne objęte reżimem przychodu podatkowego.

W tej kwestii Wnioskująca wnosi o uznanie za jej własne stanowisko w sprawie treści wyroku z dnia 11 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 1527/18

„Poza pieniędzmi i wartościami pieniężnymi, przychód może być też w naturze, natomiast inne nieodpłatne świadczenia mają formę różnego rodzaju usług. Błędne jest utożsamianie każdego umorzenia zobowiązania cywilnoprawnego z uzyskaniem przez podatnika nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kluczową cechą świadczenia nieodpłatnego jest to, aby otrzymujący takie świadczenie nie był zobowiązany do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Oznacza to, że świadczenie uzyskane przez podatnika w sytuacji, gdy spełniający świadczenie uzyskuje albo ma uzyskać od podatnika wzajemne jakieś inne przysporzenie majątkowe, nie ma charakteru nieodpłatnego. Nie ma przy tym znaczenia, czy oba świadczenia mają taką samą a nawet jedynie podobną wartość finansową bowiem decydujące jest tutaj przekonanie stron o ekwiwalentności świadczeń. Zrzeczenie się wierzytelności będącej przedmiotem sporu w niniejszej sprawie nie mieści się w katalogu przychodów o których mowa w art. 11 pdof.

Podatek dochodowy nie jest podatkiem majątkowym, a jak sama nazwa wskazuje podatkiem dochodowym. Opodatkowaniu podlega dochód, zatem realne przysporzenie, a nie zredukowanie straty majątkowej.”

Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2016 roku, sygn. akt II FSK 2793/14. „Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny była pisemna interpretacja przepisów prawa podatkowego wydana w indywidualnej sprawie. Wskazany we wniosku stan faktyczny był wiążący dla organu interpretującego i Sądu badającego zgodność z prawem interpretacji (art. 14b § 3 o.p.; zob. wyroki NSA z: 20 maja 2016 r., II FSK 1239/14; 24 lutego 2016 r., II FSK 3871/13 i 25 listopada 2013 r., II FSK 2334/13, CBOSA).

Z wniosku o interpretację wynikało, że skarżąca zawarła z bankiem w 1996 r. umowę o kredyt mieszkaniowy z odroczoną spłatą części należności. W umowie nie określono terminu spłaty kredytu. Raty miały być w pierwszej kolejności zaliczane na poczet odsetek od kredytu, a dopiero w następnej - na spłatę kapitału. Jeżeli rata nie pokrywała w całości odsetek, były one kapitalizowane. Do dnia zawarcia ugody umowa była realizowana przez strony zgodnie z jej postanowieniami. Przez okres ponad 15 lat skarżąca spłaciła ponad dwukrotność pożyczonej kwoty, a mimo to do spłaty pozostała jeszcze prawie trzykrotność kwoty kredytu. W wyniku ugody sądowej określono nowe warunki spłaty ze wskazaniem terminu spłaty kredytu. Skarżąca była zobowiązana do terminowego dokonania spłaty kwoty 30.000 zł wraz z odsetkami od 1 maja 2012 r. do 1 maja 2015 r. Bank mógł wypowiedzieć umowę w przypadku utraty przez skarżącą zdolności kredytowej. Jednocześnie bank zwolnił skarżącą z długu w wysokości 167 919,66 zł (na tę kwotę składał się częściowo kredyt, odsetki skapitalizowane i odsetki). Jako podstawę zwolnienia z długu wskazano w ugodzie art. 58 k.c.

W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się jednolicie, że nieodpłatne świadczenie na gruncie prawa podatkowego ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym (uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 18 listopada 2002 r., FPS 9/02, ONSA 2003, nr 2, poz. 47). Obejmuje ono wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Zapatrywanie to zostało podtrzymane po reformie sądownictwa administracyjnego w uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 16 października 2006 r., II FPS 1/06 (ONSAiWSA 2006, nr 12, poz. 153), a także w uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 24 maja 2010 r., II FPS 1/10 (ONSAiWSA 2010, nr 4, poz. 58) oraz w uchwale Izby Finansowej NSA z 24 października 2011 r., II FPS 7/10 (ONSAiWSA 2012, nr 1, poz. 1). Takie znaczenie pojęcia "nieodpłatne świadczenie" zostało zaakceptowane przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 lipca 2014 r., K 7/13 (OTK-A 2014, nr 7, poz. 69). Trybunał podkreślił, odwołując się do orzecznictwa sądów administracyjnych, że w wyniku otrzymania nieodpłatnego świadczenia podatnik musi uzyskać korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, jaki musiałby ponieść.

Odwołując się do tak rozumianego pojęcia nieodpłatnego świadczenia, w orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowano pogląd, że umorzenie przez bank części długu wynikającego z umowy o kredyt (zwolnienie z części długu) w umowie zawartej między bankiem a dłużnikiem, dokonane pod warunkiem wywiązania się dłużnika z ustalonych zobowiązań, oznacza otrzymanie przez dłużnika nieodpłatnego świadczenia, które jest przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 i art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. (tak m.in. w wyrokach NSA z: 14 stycznia 2010 r., II FSK 1357/08; 26 stycznia 2011 r„ II FSK 1672/09; 14 marca 2013 r„ II FSK 1523/11; 20 marca 2014 r„ II FSK 884/12 i 21 stycznia 2016 r., II FSK 2805/13). Dłużnik uzyskuje bowiem korzyść w postaci zmniejszenia jego pasywów. Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku uznał, że w każdym przypadku rezygnacji przez bank z części spłaty kredytu i skapitalizowanych odsetek od kredytobiorcy, niezależnie od powodów tej rezygnacji, powstaje po stronie kredytobiorcy przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela prezentowane w przywołanym orzecznictwie poglądy co do znaczenia pojęcia „nieodpłatne świadczenie”. W stanie faktycznym opisanym we wniosku o udzielenie interpretacji zwolnienie skarżącej z części długu, obejmującego kredyt i skapitalizowane odsetki, nie stanowiło jednak nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przyjmowanym w orzecznictwie. W wyniku zwolnienia z długu skarżąca nie uzyskała bowiem żadnej korzyści. Przede wszystkim należy podkreślić, że do dnia zawarcia ugody sądowej strony umowy kredytu wykonywały ją w sposób przewidziany w jej postanowieniach. Skarżąca nie zalegała z płatnością rat, jednakże określona przez bank ich wysokość, wysokość odsetek, zaliczanie rat w pierwszej kolejności na odsetki i brak terminu spłaty kredytu powodowały, że mimo terminowych spłat zadłużenie skarżącej nieustająco rosło i wyniosło łącznie (wraz ze spłatami) prawie pięciokrotność pożyczonej kwoty. Zawierając ugodę, w wyniku której określono termin spłaty kredytu i nową wysokość rat, strony dokonały zmiany warunków umowy, do czego były uprawnione. Zwolnienie skarżącej przez bank z części długu zostało uzasadnione treścią art. 58 k.c. Przepis ten definiuje przesłanki nieważności czynności prawnej: sprzeczność czynności prawnej z ustawą lub zasadami współżycia społecznego oraz dokonanie jej w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Skutkiem nieważności czynności prawnej jest wejście, w miejsce nieważnych postanowień, odpowiednich przepisów ustawy. Jeżeli nieważnością dotknięta jest tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 k.c.). Nieważność czynności prawnej następuje z mocy prawa, ze skutkiem ex tunc. Świadczenia spełnione w wykonaniu nieważnej czynności prawnej są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi (art. 410 § 2 w związku z art. 405 k.c.), chyba że spełniający świadczenie wiedział, że spełnia je w wykonaniu nieważnej czynności prawnej (art. 411 pkt 1 k.c.). Nie ma też obowiązku spełniania świadczeń wynikających z nieważnej czynności prawnej w przyszłości. Odstąpienie przez bank od żądania części świadczeń (części kredytu i skapitalizowanych odsetek), wynikających z postanowień umowy kredytu sprzecznych z zasadami współżycia społecznego, nie jest zatem zwolnieniem z długu w rozumieniu art. 508 k.c. Zwolnienie z długu może bowiem dotyczyć wyłącznie długu istniejącego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 13 listopada 2003 r., IV CK 202/02, OSP 2005, nr 6, poz. 75). Nie może odnosić się do świadczeń nienależnych, którymi są świadczenia spełnione w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Bank w tym przypadku odstąpił od żądania zapłaty nadmiernego zysku, wynikającego z nieważnych postanowień umowy, których to świadczeń skarżąca, z uwagi na art. 58 § 1 i 2, nie była zobowiązana spełnić. Tym samym w wyniku zawartej ugody skarżąca nie uzyskała przysporzenia majątkowego w postaci zmniejszenia jej pasywów. To jedynie bank zrezygnował z części swoich nienależnych dochodów. Nie stanowi nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. odstąpienie przez bank od żądania od kredytobiorcy świadczeń wynikających z nieważnej czynności prawnej.

Należy zwrócić uwagę, że w orzecznictwie sądów powszechnych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 1 października 2013 r., I ACa 526/12, http://orzeczenia.lodz.sa.gov.pl) wskazywano, że umowa kredytu mieszkaniowego, zawarta na tożsamych, jak opisane we wniosku o interpretację, warunkach, była w istocie umową pożyczki, a nie umową kredytu w rozumieniu obowiązującego wówczas art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe (Dz.U. Nr 72, poz. 359 ze zm.). Jej warunki (ustalenie rat, które nie uwzględniały zdolności kredytowej kredytobiorcy i nie pokrywały należnych odsetek, dopisywanie niespłaconych odsetek do kapitału, wysoka marża banku, utrzymywana na stałym poziomie przez okres trwania umowy) prowadziły do uzyskania przez bank nieuzasadnionego zysku, który z racji swej wysokości stał się sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Umowa w tym zakresie była zatem nieważna. Sądy ustalały w związku z tym wysokość zadłużenia, uwzględniając niższą marżę jako element wpływający na wysokość oprocentowania kredytu.

Zmiana warunków umowy, dokonana w ugodzie zawartej ze skarżącą, także miała doprowadzić do zgodnych z prawem postanowień umownych i rozliczenia kwot dotychczas spłaconych z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela w związku z tym wywodów skarżącej, że ugoda przewidywała świadczenie ekwiwalentne za zwolnienie z długu.

Naczelny Sąd Administracyjny zauważa przy tym, że przywołany przez organ wyrok tego Sądu z 10 maja 2013 r., II FSK 1923/11 został wydany w innym stanie faktycznym. We wniosku o interpretację, której legalności dotyczyła powołana sprawa, wskazano na zawarcie ugody z bankiem, jednakże rezygnacja przez bank z części odsetek (umorzenie odsetek) nie została uzasadniona nieważnością czynności prawnej.”

Wnioskodawczyni mogła również, ignorując Postanowienie Sądu Okręgowego o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia (zawieszenie spłat) dokonywać dalszej spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, tak, że w dniu podpisania Ugody kredyt byłby spłacony w całości.

Wówczas kwota 114.901,76 zł (zwolnienie z długu, umorzenie) stałaby się częścią zwracanych rat kapitałowo-odsetkowych i podobnie jak pozostałe kwoty (nadpłata z tytułu przewalutowania kredytu oraz kwota dodatkowa) nie stanowiłaby, w świetle utrwalonego stanowiska Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej oraz utrwalonej linii orzeczniczej przychodu podatkowego.

Takie jednak postępowanie, choć pozwoliłoby osiągnąć cel w zakresie przepisów prawa podatkowego, z pewnością nie realizowałoby racjonalności współżycia społecznego. Moglibyśmy wówczas mówić o spełnieniu definicji sztuczności, o której mowa w art. 119c §1 Ordynacji podatkowej. Bowiem przyjęty przez Wnioskodawcę sposób działania wypełniałby przesłankę sztucznego działania określoną w art. 119c § 2 pkt 5 Ordynacji podatkowej. Działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Zgodnie z art. 119c § 1 Ordynacji podatkowej sposób działania uznaje się za sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej.

Jeśli nawet hipotetycznie przyjąć, iż mamy w zaistniałym stanie faktycznym do czynienia z podatkowym umorzeniem, to dotyczy ono niewymagalnej wierzytelności, bowiem jak wskazano we wniosku, w dniu (...) 2021 r. Sąd Okręgowy w (...) (sygn. akt (...)) wydał z wniosku Powódki - Postanowienie i orzekł:

O udzieleniu zabezpieczenia roszczenia … o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu (...) nr (...) z dnia (...) 2007 r. zawartej przez … z Y. z siedzibą w (...) poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas trwania procesu w ten sposób, że wstrzymuje obowiązek dokonywania spłaty rat kredytu (kapitałowo- odsetkowych) przez powoda w wysokości i terminach określonych powyższą umową w okresie od dnia (...) 2021 roku do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd stwierdził:

Pytania

1)Czy w konsekwencji zawarcia z Bankiem Ugody, po stronie Wnioskodawczyni powstał przychód podatkowy zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2)W przypadku uznania, że u Wnioskodawczyni powstaje przychód w związku z zawartą Ugodą to czy ma ona prawo do rozliczenia kosztów podatkowych nabytej usługi doradztwa prawnego związanej z przedmiotowym postępowaniem sądowym oraz postępowaniem w przedmiocie zawarcia Ugody?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, w konsekwencji zawarcia z Bankiem Ugody Sądowej, po jej stronie nie powstał przychód podatkowy zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Istotną kwestią dla ewentualnego powstania przychodu podatkowego, a który rodzi wątpliwość Wnioskodawczyni w aspekcie zawarcia Ugody sądowej jest wyjaśnienie skutków podatkowych zapisu, jaki stosuje Bank w zawartej Ugodzie:

Zgodnie z treścią § 1 ust. 8 Ugody - Strony uzgadniają, że po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską z uwzględnieniem § 1 ust. 5-7, kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, która na dzień zawarcia Ugody wynosi wraz z odsetkami 44.798,45 złotych, w tym kapitał 37.750,12 złotych, odsetki 7.048,33 złotych.

Z kolei w ust. 3 tegoż paragrafu jest mowa o kredycie udzielonym w CHF, który na dzień zawierania Ugody figuruje w księgach rachunkowych Banku.

Natomiast w § 1 ust. 10 Ugody - Bank oświadcza, że zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie 114.901,76 złotych stanowiącą kwotę zadłużenia wskazaną w ust. 3, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmuje. Na kwotę zwolnienia z długu składa się zadłużenie z następującego tytułu w poniższych wysokościach:

-kapitał – 112.021,19 złotych;

-odsetki zapadłe niespłacone – 2.880,57 złotych.

I następnie w § 1 ust. 11 Ugody - Bank oświadcza, że uznaje kredyt za spłacony i nie będzie zgłaszał roszczeń w stosunku do Kredytobiorcy w związku z Umową.

Z powyższego należałoby wnioskować, że Bank umarza Wnioskodawczyni zobowiązanie z tytułu dotychczasowego kredytu udzielonego w CHF, w związku z tym, że do rozliczenia kredytu z (...) 2007 r. i wzajemnych wierzytelności Stron przyjęto, że kredyt od samego początku zawarcia Umowy kredytu tj. (...) 2007r. stanowił kredyt złotówkowy, o czym stanowi § 1 ust. 6 pkt 1 Ugody.

Oznacza to, że owo „Umorzenie” nie ma realnego charakteru i nie powoduje zwolnienia Wnioskodawczyni z długu (bo on realnie nie istnieje), a odnosi się do likwidacji salda jako skutku zmiany zapisów w księgach rachunkowych Banku kredytu we frankach szwajcarskich na kredyt w polskich złotych.

Innymi słowy Bank w drodze odpowiednich zapisów w swoich księgach rachunkowych odzwierciedlił treść zawartej Ugody, tj. przewalutował zobowiązania Kredytobiorcy z CHF na zobowiązanie w PLN tak jakby kredyt od początku był udzielony w PLN.

Kwestię tę i wątpliwość wyjaśnił również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 listopada 2024 r. znak: 0112-KDIL2-1.4011.676.2024.2.TR, odpowiadając na wątpliwości Banku pytającego w związku z Ugodami dotyczącymi kredytów hipotecznych i obowiązków banków.

Z uwagi na istotę sprawy w przedmiocie skutków przewalutowań (nadpłat i umorzeń) oraz wypłaty kwoty dodatkowej Wnioskodawczyni poniżej cytuje znaczną część zapisów tej interpretacji dotyczących pytań organu DKIS i wyjaśnień Banku:

W wezwaniu do wyjaśnienia Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wezwał Wnioskujący Bank do wyjaśnienia wątpliwości w prezentacji stanu faktycznego przez Bank, cyt. (...) „Mając na względzie powyższe, poprosiłem, żeby doprecyzowali Państwo opisy stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych - jednoznacznie:

1) wyjaśnili nw. niespójności opisu sprawy - fragmenty wniosku, które wymagają wyjaśnienia:

W opisie sprawy Bank wskazuje:

1. „Zmiana waluty zadłużenia

(...) W Ugodzie strony (tj. Klient oraz Bank) potwierdzają że ich wolą było zawarcie umowy finansowania hipotecznego walutowego oraz jednocześnie dokonują przekształcenia waluty umowy na polski złoty. (...) Najważniejsze założenia dotyczące przekształcenia umowy przewidują że:

1. wysokość zadłużenia Klienta w polskim złotym ustalona jest poprzez rozliczenie finansowania udzielonego na podstawie umowy, której dotyczy Ugoda w taki sposób, jakby od daty zawarcia umowy finansowanie to stanowiło finansowanie w polskim złotym, z zachowaniem pozostałych parametrów umowy (m.in. okresu kredytowania, poniesionych opłat, czy prowizji),

2. pierwotna wartość wypłaconego finansowania ustalana jest, jako suma kwot wypłaconych tytułem finansowania, a jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w walucie obcej, jest ona przeliczana na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty,

3. oprocentowanie finansowania ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej w Ugodzie marży (wysokość marży odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy Ugoda).

W odniesieniu do finansowania w polskim złotym ustalonym na powyższych zasadach odnoszone są dotychczas faktycznie dokonane przez Klienta spłaty, w ten sposób, że wpłaty te są zaliczane w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie rat kapitałowych finansowania przeliczonego na finansowanie w polskim złotym.

W wyniku tego porównania (tj. zmiany waluty zadłużenia), najczęściej Bank dokonuje:

• zwrotu Klientowi części wpłaconych przez niego kwot (dokonuje niejako zwrotu nadpłaconego przez niego kapitału/odsetek) i/lub

• zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia.

Reasumując, powyższe operacje mają na celu ustalenie bieżącego zadłużenia Klienta, które miałby on, gdyby udzielone mu finansowanie od samego początku było wyrażone w polskim złotym - tj. następuje zaliczenie faktycznie wpłaconych wartości z tytułu finansowania walutowego na poczet płatności dotyczących finansowania w polskim złotym powstałego na podstawie zasad ustalonych w Ugodzie”. (...)

Po czym Dyrektor KIS poprosił o wyjaśnienie - jak rozumieć fragment

(...) „Czy oznacza to, że są sytuacje, gdy w wyniku zmiany waluty kredytu okazuje się, że po stronie Klienta jest jednocześnie nadpłata kredytu/odsetek do zwrotu i dług, który Bank umorzy? Jak to możliwe?

Odpowiadając na przedstawioną wątpliwość, Bank informuje, że możliwe są sytuacje, w których w wyniku zmiany waluty kredytu po stronie Klienta jest jednocześnie nadpłata kredytu/odsetek do zwrotu i dług, który Bank umorzy.

Sytuacje takie są wynikiem znacznej deprecjacji złotówki, gdzie Klient przez okres trwania kredytu dokonał już znacznych spłat, a i tak nadal ma dług wobec Banku. Jednocześnie dotychczasowe spłaty były już na tyle duże, że przekroczyły hipotetyczne spłaty, jakie Klient dokonałby, gdyby kredyt od początku był udzielony w polskim złotym.

W takiej sytuacji, Bank dokonuje zwrotu Klientowi nadpłaconych kwot, ale także odstępuje od dochodzenia nadal istniejącego zadłużenia Klienta. Podkreślenia wymaga - co było też wskazane we wniosku - że zawarcie Ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 KC, a dokonywana operacja odstąpienia od dochodzenia istniejącego zadłużenia ma w świetle przepisów prawa powszechnego charakter zwolnienia z długu w rozumieniu art. 508 KC i Klienci w ugodzie potwierdzają że takie zwolnienie z długu przyjmują.” (...)

Organ powziął także wątpliwość: "Czy w sytuacji umorzenia całości/części długu kredytu nie dojdzie do sytuacji, gdy Klient uiści do banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania? Jeśli tak, jak się to stanie?".

Odpowiadając na to pytanie Bank informuje, że w wyniku zastosowania mechanizmu zaprezentowanego w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w pkt "1. Zmiana waluty zadłużenia" oraz wypłaty dodatkowej kwoty, o której mowa w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego w pkt "2. Dodatkowa kwota", Klient nie uiści do Banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania (tj. zwróci co najmniej cały udostępniony mu kapitał). Zostało to już częściowo opisane i zaprezentowane w pkt 1 lit. a niniejszej odpowiedzi.

Dodatkowego podkreślenia wymaga, że wartość która jest umarzana (objęta zwolnieniem z długu) jest wynikiem wzrostu zadłużenia wywołanego deprecjacją złotówki. W praktyce może to oznaczać, że pomimo znaczących wpłat, przewyższających już wartość kapitału z dnia jego wypłacenia, Klient nadal ma do spłaty znaczną kwotę. Zostało to przedstawione w przykładzie liczbowym zaprezentowanym w pkt 1 lit. a niniejszej odpowiedzi.

Organ skierował także dodatkowe pytania. Poniżej prezentujemy treści tych pytań, wraz z odpowiedziami.

a) Czy wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania?

Tak, wypłata świadczenia z tytułu Dodatkowej Kwoty jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania. Jak zostało to zaznaczone we wniosku i powyżej, wypłata Dodatkowej Kwoty nigdy nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia i przeprowadzonych opisanych wyżej operacji (tj. wynikającego ze zmiany waluty zadłużenia zwrotu Klientowi wpłaconych przez niego kwot i/lub zwolnienia z długu w stosunku do całości/części istniejącego zadłużenia oraz Dodatkowej Kwoty) Klient uiściłby do Banku mniej, niż pierwotna wartość wypłaconego mu finansowania.

b) Co oznacza stwierdzenie zawarte w stanowisku Banku: "Dodatkowa Kwota - bez względu na to, jak jest określana w przepisach wewnętrznych Banku, czy Ugodzie - jest w swej istocie zwrotem wpłat dokonanych przez Klienta, podobnie, jak takim zwrotem są świadczenia wynikające ze zmiany waluty zadłużenia". Czy zatem z Ugody zawieranej przez Bank i Klienta wynika taki charakter Kwoty Dodatkowej - czy z Ugody wynika, że Kwota Dodatkowa jest zwrotem na rzecz Klienta środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania hipotecznego walutowego, Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania? Jeśli nie, dlaczego, skoro - jak Bank twierdzi we własnym stanowisku - taki jest rzeczywisty charakter tego świadczenia?

W ugodach wskazywane jest, że Bank zobowiązuje się do wypłaty Dodatkowej Kwoty o określonej wysokości.

Sposób określenia tych wypłat, jako „dodatkowa kwota” jest skutkiem tego, że wypłata takiego świadczenia jest wynikiem dodatkowego ustępstwa Banku. Należy bowiem wskazać, że ugody zawierane przez Bank oparte są na propozycji Przewodniczącego KNF, która przewiduje, że zmiana waluty kredytu powinna polegać na takim rozliczeniu z Klientem, jakby od początku kredyt był udzielony w polskim złotym. Dlatego propozycją "wyjściową" Banku jest przeliczenie kredytu walutowego do kredytu w polskim złotym, którego warunki szczegółowo są opisywane w ugodzie, i które opisano we wniosku oraz częściowo powyżej (m.in. oprocentowanie tego kredytu ustalane jest według zmiennej stopy procentowej, jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M i określanej marży, której wysokość odpowiada wysokości marży kredytów mieszkaniowych ponad średnią wartość WIBOR dla miesiąca, w którym została zawarta umowa, której dotyczy ugoda). Od pewnego czasu jednak, Klienci kwestionują warunki proponowane przez Bank i domagają się dodatkowych zwrotów. Zwroty te określane są w ugodach właśnie, jako "Dodatkowa Kwota".

Klienci domagając się większych ustępstw niż rozliczenie kredytu oparte na propozycji Przewodniczącego KNF argumentują, że w wyniku wyroku stwierdzającego nieważność umowy otrzymaliby pełną różnicę pomiędzy kwotą spłaconą a wypłaconą (w przytoczonym przykładzie pkt 1a - 150.000 PLN).

Mając na uwadze statystykę zapadających w podobnych sprawach orzeczeń, należy stwierdzić, że ta argumentacja jest prawidłowa.

Bank, stale monitorując stanowiska Organu prezentowane w indywidualnych interpretacjach przepisów prawa podatkowego, zidentyfikował interpretacje, w których Organ uznaje, że wypłata na mocy ugody ekwiwalentu środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy były wpłacane przez kredytobiorców do kredytodawców nie powoduje powstania przychodu po stronie kredytobiorców i obowiązków informacyjnych po stronie kredytodawców.” (...)

Koniec cytatów z interpretacji z dnia 29 listopada 2024 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0112-KDIL2-1.4011.676.2024.2.TR.

W konsekwencji, przewalutowanie, w tym ujęta przez Bank w Ugodzie operacja „zwolnienia z długu” nie skutkuje dla Wnioskodawczyni powstaniem przychodu w rozumieniu Ustawy PIT.

Wnioskodawczyni pragnie zwrócić uwagę na interpretację podatkową, w której stan faktyczny sprawy jest podobny, a w której organ podatkowy uznał, że w analogicznej sytuacji po stronie kredytobiorcy nie powstaje przysporzenie majątkowe, a zatem kwota wynikająca z ugody nie stanowi przychodu podatkowego (interpretacja DKIS z dnia 2 lipca 2024 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.464.2024.2.MKA).

W interpretacji tej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że:

„W opisie sprawy wskazała Pani, że w związku z zawarciem ugody bank zwrócił Pani kwotę określoną jako nadpłata oraz dodatkową kwotę 277 618,97 zł. Przy czym suma wpłat tytułem spłaty kredytu pomniejszona o zwrot proponowany przez bank jest wyższa niż kwota otrzymanego kapitału kredytu.

Zatem w analizowanej sprawie po Pani stronie nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzymała Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty rat udzielonego kredytu hipotecznego. A zatem otrzymała Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo.

Dlatego stwierdzam, że zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego, tj. kwoty nadpłaty i kwoty dodatkowej nie będzie stanowił dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie ma Pani obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty. Nie ma Pani również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie.”

W ocenie Wnioskodawczyni, na skutek zawarcia Ugody otrzymała ona zwrot środków pieniężnych, które wcześniej wpłaciła na rzecz Banku w ramach spłat rat kredytu hipotecznego. Tym samym, kwota ta nie stanowi faktycznego przyrostu w jej majątku (dodatkowego przysporzenia), lecz stanowi ekwiwalent wydatków poniesionych uprzednio przez kredytobiorcę (Wnioskodawczynię) z jej majątku.

Z tego też względu trudno ją jednocześnie nazwać chociażby wynagrodzeniem za odstąpienie od dochodzenia roszczeń wobec Banku na drodze sądowej bądź zachętą do zaniechania prowadzenia dalszego postępowania sądowego - oczywiście jest ona elementem Ugody, która definitywnie zakończyła spór pomiędzy Wnioskodawczynią a Bankiem, jednak sama z siebie takiego wynagrodzenia czy zachęty nie stanowi, będąc w ocenie Wnioskodawczyni przede wszystkim rezultatem zestawienia kwoty wypłaconego kredytobiorczyni (Wnioskodawczyni) kapitału z sumą spłaconych przez nią rat oraz świadomości obu Stron Ugody - dominującej linii orzeczniczej (i wynikającego z niej potencjalnego sposobu zakończenia sporu sądowego) w tego typu sprawach.

Raz jeszcze jednak Wnioskodawczyni pragnie podkreślić, że charakter oraz sposób wyliczenia kwot rozliczenia Kwoty dodatkowej nie zostały określone w Ugodzie w sposób konkretny i jednoznaczny.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „Ustawa PIT”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku. Zgodnie z art. 9 ust. 2 Ustawy PIT, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W myśl art. 11 ust. 1 Ustawy PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawa PIT wskazuje więc, że przychód stanowią m.in. otrzymane lub postawione do dyspozycji pieniądze i wartości pieniężne. Z ww. przepisów jasno wynika więc, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wyłącznie takie zdarzenia, które związane są z określonym przyrostem, przysporzeniem majątkowym u danego podatnika. Powstanie obowiązku podatkowego na gruncie Ustawy PIT musi więc wiązać się z powstaniem, na zasadach określonych w Ustawie PIT, przychodu w postaci otrzymanych bądź pozostawionych do dyspozycji pieniędzy, czy innych wartości.

W Ustawie PIT określone są różne źródła przychodów. Aby opodatkować właściwie dany przychód, należy dopasować go do odpowiedniego źródła jego powstania. Zgodnie z art. 10 Ustawy PIT jednym ze źródeł przychodów są przychody z innych źródeł. Zgodnie z art. 20 ust. 1 Ustawy PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty. W związku z tym, świadczenie mające realną korzyść finansową o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1 -8b ww. Ustawy, jest przychodem z innych źródeł.

Jednocześnie na podstawie art. 42 Ustawy PIT, podmioty prowadzące działalność gospodarczą osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 (wypłat z tytułu przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 Ustawy PIT), są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania tzw. PIT-11. Obowiązek ten materializuje się więc wyłącznie w sytuacji wypłaty określonych świadczeń, w związku z którymi u podatnika rozpoznaje się przychód podatkowy.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem niniejszego wniosku, na podstawie zaproponowanej przez Bank Y. Ugody doszło do Przewalutowania (zmiany waluty zadłużenia, kredytu), a w konsekwencji także do jego spłaty i zwrotu na rzecz Wnioskodawczyni uzgodnionej w Ugodzie sądowej kwoty nadpłaty.

W ocenie Wnioskodawczyni, samo przewalutowanie kredytu, do którego doszło na skutek zawarcia Ugody, stanowiło wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie (CHF), na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie (PLN). W konsekwencji, Przewalutowanie nie skutkuje dla Wnioskodawczyni powstaniem przychodu w rozumieniu Ustawy PIT.

W wyniku zawarcia Ugody, a w konsekwencji także dokonanego Przewalutowania, ustalenia spłaty całej kwoty kredytu oraz dokonania przez Bank zwrotu Nadpłaty, Wnioskodawczyni nie osiągnęła żadnego konkretnego przysporzenia majątkowego.

Zwrócona Kredytobiorcy kwota nadpłaty stanowiła jedynie zwrot środków pieniężnych, które Wnioskodawczyni w przeszłości uiściła do Banku, w wykonaniu obowiązującej ją Umowy, która pierwotnie stanowiła umowę kredytu denominowanego kursem CHF.

Należy stanowczo podkreślić, że propozycja zawarcia Ugody, a także zaproponowane przez Bank Wnioskodawczyni warunki rozliczenia, jest efektem utrwalonej linii orzeczniczej, zgodnie z którą umowy tego typu są uznawane przez Sądy powszechne za nieważne, a w rezultacie jej Strony są zobowiązane do wzajemnego zwrotu na swoją rzecz świadczeń uzyskanych w związku z ich zawarciem i wykonywaniem.

Brak powstania przychodu w zbliżonym stanie faktycznym potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w wydanej przez siebie interpretacji podatkowej z dnia 7 czerwca 2024 r., nr 0114- KDIP3-2.4011.378.2024.1 .BM, w której uznał, iż:

„W ramach operacji przewalutowania nie dochodzi do transferu/ przelewu środków pieniężnych, nie dochodzi do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki - zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie.

Zatem przewalutowanie hipotecznego kredytu bankowego zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe podatnika (w walucie obcej lub w polskich złotych, lecz indeksowanego do waluty obcej, np. CHF) nie powoduje, jak np. umorzenie wierzytelności z tytułu kredytu, definitywnego zredukowania zobowiązania wobec kredytodawcy.

W przeciwieństwie do umorzenia, przewalutowanie kredytu hipotecznego jest neutralne podatkowo i nie powoduje po stronie podatnika powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, w Pana sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytów indeksowanych kursem CHF, zmianie uległa jedynie waluta, w której zobowiązanie miało być uregulowane. W wyniku zmiany waluty wartość kredytów, która została udzielona w walucie obcej (po przeliczeniu na walutę polską według właściwego kursu) i wartość tych kredytów wyrażonych w walucie polskiej po przewalutowaniu będzie inna, to taka różnica jest nieistotna z punku widzenia przepisów prawa podatkowego regulujących kwestię kosztów uzyskania przychodu bądź przychodu.

Skoro samo przewalutowanie stanowi techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie, to nie skutkowało to dla Pana powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie nie ciąży na Panu obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.”

Analogiczne stanowisko wyraził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 8 lutego 2023 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.933.2022.1 .MKA:

„Wobec powyższego zauważyć należy, że w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu denominowanego w CHF (kredyt ma być rozliczony tak, jakby od początku był kredytem złotówkowym) nie dochodzi do transferu/przelewu środków pieniężnych, nie dochodzi do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy kredytu - zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym, przewalutowanie nie skutkuje dla Pani powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W wyniku zwrotu nadpłaty kredytu nie osiągnie Pani konkretnego przysporzenia majątkowego, a w związku z tym nie ciąży na Pani obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu. Bank nie jest zobowiązany sporządzić dla Pani informacji PIT-11, o której mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”

Także, w interpretacji z dnia 11 maja 2023 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, nr 0112-KDIL2-1.4011.235.2023.1 .AK, organ uznał, że:

„Wobec powyższego zauważyć należy, że w sytuacji opisanej we wniosku, tj. przewalutowania na złotówki kredytu w CHF nie dochodzi do transferu/przelewu środków pieniężnych, nie dochodzi do uregulowania w jakiejkolwiek formie zobowiązania wynikającego z umowy kredytu - zmianie ulega jedynie waluta, w której zobowiązanie ma być uregulowane. Przewalutowanie stanowi wyłącznie techniczną operację zamiany kwoty wyrażonej w określonej walucie, na tę samą kwotę wyrażoną w innej walucie. Tym samym, przewalutowanie nie skutkuje dla Pana powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”

Wnioskodawczyni pragnie także podkreślić, że w sporach tego typu jak spór o ustalenie nieważności Umowy powstały pomiędzy Wnioskodawczynią a Bankiem o zapłatę - zawisłych przed sądami, w ostatnich latach przewagę uzyskała linia orzecznicza, w ramach której najczęściej zapadającym rozstrzygnięciem jest stwierdzenie abuzywności klauzuli ryzyka walutowego i zasad denominacji lub indeksacji, a w konsekwencji stwierdzenie nieważności całej umowy kredytu oraz - w przypadku powództw kredytobiorców - zasądzenie na rzecz kredytobiorcy roszczeń dochodzonych z tego tytułu.

Przewagę takiej linii orzeczniczej przyznał również sam Bank w zaproponowanej Wnioskodawczyni przez siebie treści Ugody.

W przypadku uzyskania przez Wnioskodawczynię w sporze z Bankiem rozstrzygnięcia Sądu odpowiadającego tym, które zapadają w ramach dominującej linii orzeczniczej, stronom sporu przysługiwałyby wzajemne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu Umowy:

Bank byłby zobowiązany do zwrotu Wnioskodawczyni sumy uiszczonych przez nią rat kapitałowo-odsetkowych (i ewentualnie innych opłat około kredytowych), Wnioskodawczyni zobowiązana byłaby do zwrotu Bankowi wypłaconego kapitału, przy czym każdorazowo, dodatkowo Powódka mogłaby uzyskać również zasądzenie od Banku zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie dochodzonego roszczenia pieniężnego, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w pełnej wysokości po udokumentowaniu.

Należy zatem stanowczo podkreślić, że w sytuacji uzyskania przez Wnioskodawczynię pozytywnego rozstrzygnięcia przed sądem powszechnym w toczącym się przeciwko Bankowi sporze o uznanie Umowy za nieważną od samego początku (ex tunc) oraz niewywołującą żadnych skutków prawnych i w konsekwencji zasądzenia na jej rzecz należności tytułem zwrotu pobranych przez Bank nienależnych świadczeń na podstawie nieważnej z mocy samego prawa Umowy (na co wskazuje dominująca obecnie linia orzecznicza sądów powszechnych), Wnioskodawczyni znalazłaby się w zdecydowanie korzystniejszej sytuacji niż w efekcie zawartej przez nią Ugody.

Nie sposób uznać, by takiemu celowi służyły zawierane ugody w oparciu o dyrektywy Komisji Nadzoru Finansowego.

Wręcz przeciwnie, skutki zawieranych ugód w obszarze prawa podatkowego winny być tożsame ze skutkami wydawanych wyroków w tym samym obszarze.

Kwota zwrotu na rzecz Wnioskodawczyni nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, pomniejszona o zwrócony przez Kredytobiorcę do Banku kapitał, byłaby bowiem z pewnością wyższa niż zaproponowana przez Bank w Ugodzie kwota nadpłaty i kwoty dodatkowej.

Trzeba jednocześnie wskazać, że nawet w takim przypadku po stronie Wnioskodawczyni nie powstałby przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Brak powstania po stronie kredytobiorcy przychodu w przypadku ustalenia nieważności umowy kredytowej potwierdzają organy podatkowe, w tym m.in. w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 29 czerwca 2022 r., nr 0113-KDIPT2-2 4011.355.2022.1 .SR, w której organ uznał, że:

„Otrzymanie przez Wnioskodawczynię środków pieniężnych tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń nie będzie przychodem Wnioskodawczyni.

Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez nią przysporzenia majątkowego, wzrostu Jej majątku. Otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłaciła wcześniej do Banku. Pieniądze te nie będą przychodem Wnioskodawczyni w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ich uzyskanie nie będzie skutkować po stronie Wnioskodawczyni powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, Wnioskodawczyni nie będzie miała obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.”

W ocenie Wnioskodawczyni, wskazane powyżej okoliczności i przyczyny, dla których Bank zaproponował w trakcie procesu zwarcie Ugody sądowej na opisanych powyżej warunkach (tj. przede wszystkim dominująca linia orzecznicza prezentowana w tego typu sprawach przez sądy powszechne), powinny prowadzić do uznania, że zawarcie przez Wnioskodawczynię zaproponowanej przez Bank Ugody sądowej, w wyniku której doszło do Przewalutowania zadłużenia z tytułu udzielonego jej kredytu i wypłaty Kwoty dodatkowej, nie skutkuje u Wnioskodawczyni powstaniem jakiegokolwiek przychodu podatkowego zgodnie z przepisami Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również wskazać, iż treść zaproponowanej Ugody musiała zostać zaakceptowana przez Wnioskodawczynię bez jakiejkolwiek ingerencji w jej treść, pomimo podnoszonych przez nią argumentów o wewnętrznej sprzeczności w zakresie umorzenia „rachunkowego niewymagalnego salda w CHF” i istnienia jednoczesnej nadpłaty w PLN, powstałych przy transakcji przewalutowania, co Bank tłumaczy deprecjacją złotego, a co nie miało nic wspólnego z rzeczywistym zadłużeniem.

Na ten sam aspekt zwrócił uwagę Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 listopada 2024 r. znak: 0112-KDIL2-1.4011.676.2024.2.TR, odpowiadając na wątpliwość banku w związku z Ugodami dotyczącymi kredytów hipotecznych i obowiązków banków, o czym była mowa powyżej.

Reasumując, w wyniku zawarcia Ugody, w tym dokonania przewalutowania czy zwrotu nadpłaty (tej z przewalutowania i nazwanej przez Bank Kwotą dodatkową), Wnioskodawczyni nie otrzymała od Banku kwoty, która przekraczałaby wartość wpłat dokonanych przez nią do Banku na poczet realizacji zawartej (...) 2007 r. Umowy kredytowej.

Jej wysokość jest niższa niż kwota, którą Wnioskodawczyni otrzymałaby ostatecznie na skutek prawomocnego zakończenia postępowania sądowego (po rozliczeniu wypłaconego kapitału) i jednocześnie niższa niż kwota, którą bank winien byłby zwrócić przy założeniu, że strony umowy powinny się rozliczyć tak, jakby kredyt był „darmowy” (czyli gdyby Wnioskodawczyni była zobowiązana do zwrotu na rzecz Banku wyłącznie kwoty nominalnej wypłaconego kapitału).

Ponadto na skutek zawarcia ugody z Bankiem Wnioskodawczyni otrzymała zwrot środków pieniężnych, które wcześniej wpłaciła w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych kredytu hipotecznego. Tym samym, otrzymana kwota nie stanowi faktycznego przyrostu w jej majątku (dodatkowego przysporzenia), lecz stanowi zasadniczo ekwiwalent poniesionych uprzednio przez nią wydatków z jej majątku.

Jeżeli zatem, w wyniku zawartej ugody, zostały wypłacone środki, które wcześniej na mocy umowy kredytowej Wnioskodawczyni przekazała na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, to otrzymane środki stanowią ekwiwalent wydatków, które były uprzednio poniesione z jej własnych środków.

W związku z tym, kwoty te nie spowodowały faktycznego przyrostu majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia jej majątku.

W konsekwencji, należy uznać, że otrzymana kwota zwrotu nie stanowi przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 Ustawy PIT, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Taka operacja nie spełni bowiem celu przychodu, jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów.

W związku z powyższym, mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny, stwierdzić należy, że skoro kwota nadpłaty i kwota dodatkowa, którą Wnioskodawczyni otrzymała od Banku w wyniku Ugody, mieściła się w kwocie, którą wpłaciła do Banku podczas spłacania kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie spowodowało, że uzyskała dodatkowe przysporzenie majątkowe. W konsekwencji, pieniądze te, nie są jej przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie spowodowało, że po jej stronie powstaje obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

Ad. 2

Wnioskodawczyni otrzymała propozycję zawarcia ugody na etapie postępowania sądowego, w którym reprezentowana była przez profesjonalnego pełnomocnika.

Dopiero propozycja banku w dniu pierwszej rozprawy ((...) 2024 r.) była dla niej oraz jej pełnomocnika propozycją godną rozważenia.

Kształt ugody oraz warunki finansowe były zbliżone do tych, jakie zostałyby uzyskane w wyniku orzeczenia w związku z wniesionym pozwem.

W art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazano, że kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Jeśli organ wydający interpretację uzna, iż skutkiem zawarcia ugody sądowej jest konieczność rozpoznania jakiegokolwiek przychodu podatkowego, to w opinii Wnioskodawczyni będzie ona miała pełne prawo do rozliczenia faktycznie poniesionych kosztów podatkowych związanych z wynagrodzeniem uiszczonym na rzecz profesjonalnego pełnomocnika, który ją reprezentował na całym etapie postępowania sądowego i sądowej ugody.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku

oraz

dochodów, od których zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Z uwagi na wyróżnienie przez ustawodawcę przychodów o charakterze niepieniężnym, uznaje się, że przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy jest nie tylko uzyskanie przez podatnika nowych aktywów, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

Przy czym, zgodnie z art. 20 ust. 1 komentowanej ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w przytoczonym już wcześniej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

W opisie zdarzenia wskazała Pani, że (...) 2007 r. zawarła z Y umowę kredytu hipotecznego (...) nr (...) na spłatę kredytu konsolidacyjnego i gotówkowego w Y, a także spłatę karty kredytowej w Banku Z i kredytu odnawialnego w Banku Y oraz na dowolny cel, z przeznaczeniem na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, czyli kredytu udzielonego w całości lub w części na finansowanie własnego celu mieszkaniowego kredytobiorcy. Kwota udzielonego kredytu została wypłacona w PLN, również spłata rat kredytu wraz z odsetkami odbywała się w PLN. Natomiast wartość zadłużenia była określana we frankach szwajcarskich (CHF).

W dniu (...) 2024 r. zawarła Pani ugodę z Bankiem, zgodnie z którą Bank zwania Panią z długu (umarza zadłużenie) w kwocie 114.901,76 zł, dokona na Pani rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10.800 zł, zwrotu połowy opłaty od pozwu w wysokości 500 zł oraz wypłaci nadpłatę z tytułu przewalutowania kredytu w wysokości 44.798,45 zł oraz kwotę dodatkową w wysokości 115.201,55 zł.

Kwota kredytu postawiona przez Bank do Pani dyspozycji to 280.003,86 zł, kwota spłat rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od uruchomienia kredytu do (...) 2024 r. (podpisanie ugody sądowej) to kwota 441.208,04 zł. Wpłaty przekraczające udzielony kredyt to kwota 161.204,17 zł.

Analizując skutki podatkowe zaistniałych w sprawie okoliczności faktycznych i prawnych w pierwszej kolejności należy wskazać, że skoro na podstawie opisanej ugody dotyczącej kredytu hipotecznego udzielonego w CHF otrzymała Pani zwrot nadpłaconej ponad kapitał kwoty oraz wypłacono na Pani rzecz kwotę dodatkową, które łącznie po zsumowaniu – na co wskazują okoliczności sprawy – mieszczą się w kwocie spłaconych rat, to uznać trzeba, że wypłata przez Bank w wyniku ugody kwoty 160.000,00 zł jest neutralna podatkowo i nie powoduje po Pani stronie powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu jednak do umorzenia przez Bank części Pani zadłużenia, należy stwierdzić, że pojęcie „umorzenie zobowiązania” nie zostało zdefiniowane w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dlatego zasadne jest odwołanie się w tym zakresie do reguł wykładni językowej.

„Umorzenie” wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza: „zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego przez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Umorzyć dług. Umorzyć podatek, należność”. Skutkiem umorzenia jest zmniejszenie lub zlikwidowanie w części lub w całości zobowiązania dłużnika w stosunku do wierzyciela, za jego zgodą, co prowadzi do wygaśnięcia w całości lub w części zobowiązania.

Stosownie do art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

Instytucję zwolnienia z długu reguluje art. 508 Kodeksu cywilnego, w myśl którego:

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Niewątpliwie w sytuacji, w której na skutek umowy o zwolnienie z długu dochodzi do umorzenia zobowiązania – świadczeniobiorca uzyskuje przysporzenie, skutkujące powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Osiąga bowiem korzyść majątkową o konkretnym wymiarze, gdyż zmniejsza się zobowiązanie jakie musiałby zapłacić, gdyby nie umorzenie.

W myśl natomiast do art. 917 Kodeksu cywilnego:

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Ja wynika z treści wniosku, (...) 2021 r. Sąd Okręgowy w (...)Warszawie wydał z Pani wniosku postanowienie i orzekł o udzieleniu zabezpieczenia Pani roszczenia o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas trwania procesu w ten sposób, że wstrzymuje obowiązek dokonywania przez Panią spłaty rat kredytu (kapitałowo-odsetkowych) do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd stwierdził, że dalsze uiszczanie przez Panią rat kredytu, tj. spełnianie świadczenia, co do którego na obecnym etapie postępowania uznać należałoby, że nie ma oparcia w umowie, doprowadziłoby do niezasadnego obciążania Pani i bezpodstawnego wzbogacenia Banku, bezzasadnie zwiększając skalę prawdopodobnych przyszłych rozliczeń między stronami koniecznych w przypadku stwierdzenia nieważności umowy.

W tym miejscu zasadna jest uwaga, że rozróżnić należy skutki podatkowe ugody z bankiem od skutków podatkowych wyroku sądowego. W przypadku wyroku najczęściej sądy stwierdzają nieważność umowy kredytowej i wtedy cała kwota jest zwrotem niesłusznie pobranych przez bank kwot. Inne skutki wywołuje ugoda, w której kredytobiorcy potwierdzają, że umowa kredytowa jest ważna, ale strony zmieniają jej treść.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy nie zapadł prawomocny wyrok stwierdzający nieważność umowy kredytowej (waloru takiego nie można przypisywać postanowieniu zabezpieczającemu), zatem bezspornym jest, że zawarta ugoda przewiduje zwolnienie Pani z długu (umorzenie zadłużenia) za Pani zgodą. Tym samym umorzenie zobowiązania powoduje uzyskanie przez Panią przysporzenia, skutkującego powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Dlatego za nieprawidłowe należy uznać Pani stanowisko, że nie powstał po Pani stronie przychód w związku z umorzeniem przez Bank części kwoty kredytu, ponieważ na podstawie zawartej ugody została Pani zwolniona z długu i to zwolnienie z długu Pani przyjęła.

Jednocześnie wskazać należy, że kwestia przychodów związanych z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego uregulowana została w rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102). Jednakże wykładnia tych przepisów, a więc kwestia zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych do całości bądź części kwoty umorzonej wierzytelności – zgodnie z Pani dyspozycją – nie jest przedmiotem niniejszej interpretacji.

Przechodząc do kwestii uznania kosztów zastępstwa procesowego za koszty uzyskania przychodu, należy zauważyć, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W okolicznościach niniejszej sprawy, skoro – jak wynika z treści wniosku – Bank dokonał zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na Pani rzecz nieuprawnionym jest twierdzenie, że poniosła Pani koszty, które można by uznać za koszty uzyskania przychodu, które podlegałyby odliczeniu od przychodu.

Stąd Pani stanowisko, że będzie miała pełne prawo do rozliczenia faktycznie poniesionych kosztów podatkowych związanych z wynagrodzeniem uiszczonym na rzecz profesjonalnego pełnomocnika, który ją reprezentował na całym etapie postępowania sądowego i sądowej ugody należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Panią interpretacji indywidualnych oraz orzeczeń sądów administracyjnych, należy zauważyć, że wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie. W konsekwencji powołane interpretacje oraz orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w rozpatrywanej sprawie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie