Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 kwietnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 28 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

23 lutego 2006 r. Wnioskodawca zawarł z Bankiem Y S.A. (obecnie X S.A. z siedzibą w A.) umowę o kredyt hipoteczny w walucie wymienialnej nr (...). Kredyt został udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 74.690,49 CHF, co stanowiło 182.052,08 zł i taką kwotę otrzymał Kredytobiorca. Kredyt został w pełni wykorzystany na realizację celu określonego w Umowie, co zgodnie oświadcza Bank oraz Kredytobiorca.

Na skutek powzięcia wiadomości o zawarciu w Umowie Kredytu klauzul niedozwolonych, Wnioskodawca złożył reklamację z dnia 28 października 2024 r. domagając się również zwrotu wszystkich kwot uiszczonych tytułem całych rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych na rzecz Banku. 24 marca 2025 r. celem polubownego zakończenia sporu na tle Umowy zawarta została Ugoda. Celem rozliczenia zakończonej Umowy Kredytu, Bank jednostronnie, na podstawie wytycznych KNF w sprawie warunków ugód, dokonał w Ugodzie zmiany w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej.

Na skutek ugody Bank zobowiązał się do wypłaty w terminie miesiąca od daty podpisania Ugody m.in. kwoty w wysokości 50.000,00 PLN na rachunek Kredytobiorcy. Kwota ta niewątpliwie mieści się w kwocie wpłaconej przez Kredytobiorcę na rzecz Banku podczas spłaty kredytu, tj. 235.109,31 zł. Jednocześnie wskazano, iż Kredytobiorca przyjął do wiadomości, że w związku wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (sporządzanie informacji PIT-11). Strony Ugody zgodnie oświadczyły, że zawarta Ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia w zakresie objętym sporem.

Pytanie

Czy w związku z zawarciem Ugody z Bankiem przez Wnioskodawcę, mającej na celu zakończenie sporu na tle wadliwej Umowy, otrzymana kwota 50.000,00 zł stanowić będzie dla Wnioskodawcy przychód i czy w związku z tym po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.)?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota 50.000,00 zł otrzymana od Banku wskutek zawarcia Ugody nie będzie stanowić przychodu dla Wnioskodawcy, w związku z czym nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „u.p.d.o.f.”) wymienia źródła przychodów, z których przychód (dochód) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nienależne świadczenie w podanym rozumieniu przyjętym w art. 410 w zw. z art. 405 Kodeksu cywilnego nie zostało wymienione jako odrębne źródło przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 u.p.d.o.f.

Mając na uwadze fakt, iż w projekcie Ugody nie została wskazana podstawa, na jakiej Bank zobowiązany jest do zwrotu na rzecz Wnioskodawcy kwoty 50.000,00 zł, kwota ta tym bardziej nie powinna podlegać opodatkowaniu, jako że zgodnie z założeniami Ugody Wnioskodawca miał otrzymać zwrot tego, co w czasie trwania Umowy kredytu świadczył. Zwrot tego, co świadczono, nie stanowi przychodu. Bank na podstawie Umowy udzielił Wnioskodawcy kredytu na łączną kwotę 182.052,08 zł, a w wyniku zawarcia w Umowie przez Bank klauzul abuzywnych pozwalających Bankowi na dowolność ustalania kursu CHF, kwota uiszczana przez Kredytobiorcę na skutek abuzywności Umowy stanowi świadczenie nienależne. Otrzymana przez Wnioskodawcę w wyniku Ugody kwota 50.000,00 zł stanowi jedynie niewielki zwrot część kosztu, jaki poniósł w związku z zawarciem z Bankiem wadliwej Umowy. Otrzymanie zwrotu nie stanowi dla Wnioskodawcy żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie prowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. stanowi następstwo pozbawienia umowy kredytu jej abuzywnych postanowień. Gdyby Wnioskodawca nie zawarł ugody z Bankiem i postanowił skierować sprawę do Sądu, Sąd zasądziłby pełną kwotę uiszczoną na rzecz Banku, tj. kwotę 235.109,31 zł stanowiącą świadczenie nienależne względem Banku, natomiast na skutek ugody otrzymał zwrot zaledwie 50.000,00 zł.

Z uwagi na to, że nie ma możliwości przyporządkowania danego świadczenia do jakiegokolwiek źródła przychodu (w tym również do „innych źródeł przychodu”, o których mowa w art. 20 u.p.d.o.f.), to nie można go uznać za przychód podatkowy, choćby nawet odpowiadał ogólnej definicji przychodu zawartego w przepisach art. 11 u.p.d.o.f.

Ponadto, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych określa dochód jako nadwyżkę przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 9 ust. 2 u.p.d.o.f.). Przychód podatkowy warunkuje możliwość powstania dochodu podatkowego w tym znaczeniu, że dopóki nie mamy do czynienia z przychodem w sensie podatkowym, dopóty nie może powstać dochód podatkowy. Otrzymanego zwrotu Wnioskodawca nie może traktować w kategorii przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 u.p.d.o.f., ponieważ w tej sytuacji nie następuje po stronie Wnioskodawcy żadne przysporzenie majątkowe.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

Zaś w następstwie dokonanego Ugodą przewalutowania, ustalenia wysokości zadłużenia do rozliczenia Kredytu i przyjęcia przez Strony określonego sposobu zaliczenia dokonanych spłat Strony uznały, że dochodzi do całkowitego rozliczenia kredytu (jego spłaty), a ponadto Kredytobiorca w następstwie zawarcia Ugody otrzymuje nadpłacone przez niego kwoty. Zatem Wnioskodawca otrzymuje jedynie zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytowej świadczył. Jednocześnie zwrot nie stanowi żadnej dodatkowej korzyści dla Wnioskodawcy, ponieważ zwrot ma na celu doprowadzenie do rozliczeń w następstwie zastosowania postanowień Ugody, które mają na celu usunięcie abuzywności. Otrzymanie Zwrotu prowadzi zatem do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. nie jest następstwem stosowania abuzywnych postanowień Umowy.

Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Ugoda ma na celu uniknięcie sporu pomiędzy stronami poprzez przewalutowanie i dokonanie rozliczenia dotychczas spłaconych rat kredytu, aby w ten sposób zapobiec uznaniu niektórych postanowień Umowy za bezskuteczne czy też uznaniu całej umowy za bezskuteczną czy też nieważną.

Wnioskodawca utrzymuje stanowisko (które znajduje potwierdzenie w ukształtowanej linii orzeczniczej), że wiążąca go z Bankiem Umowa Kredytu zawierała postanowienia abuzywne, a także, że umowa jest nieważna. Zawarcie Ugody przez Wnioskodawcę nie stanowi zaprzeczenia twierdzeniom podnoszonym w złożonej do Banku reklamacji w zakresie nieważności umowy. Celem Ugody było zakończenie sporu i rozliczenie z Bankiem. W oparciu o dorobek orzecznictwa sądów powszechnych i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w przypadku których postanowień w umowach kredytowych z bardzo wysokim prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością byłyby one uznane za abuzywne. W następstwie zawarcia Ugody dochodzi do dobrowolnego wyeliminowania skutków stosowania postanowień abuzywnych i zastosowania w ich miejsce takich postanowień (ustalenie waluty zadłużenia w PLN, ustalenie wysokości zadłużenia do rozliczenia Kredytu, ustalenie sposobu rozliczenia dokonanych spłat itp.), które nie wiążą się z ryzykiem stwierdzenia bezskuteczności czy też nieważności. Zatem Ugoda niejako zastępuje wyrok, który w relacji pomiędzy stronami mógłby doprowadzić do analogicznego skutku, do którego doprowadza Ugoda.

Tożsame stanowisko można zaobserwować w wielu interpretacjach podatkowych wydawanych w oparciu o analogiczny stan faktyczny jak w niniejszej sprawie, m.in. z interpretacji z dnia 14 października 2022 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA wynika, że „w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów”. Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie również w następujących interpretacjach indywidualnych: z 28 kwietnia 2023 r. nr 0114-KDIP3-2.4011.243.2023.1.MN i z 28 sierpnia 2023 r. nr 0114-KDIP3-2.4011.607.2023.2.MN.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca podtrzymuje swoje stanowisko, że kwota 50.000,00 zł otrzymana od Banku jako zwrot części świadczenia nienależnego wskutek zawarcia Ugody nie będzie stanowić przychodu dla Wnioskodawcy, w związku z czym nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu – co do zasady – przychodem są:

•pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

•pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 powołanej ustawy mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów (obejmujący m.in. kwestię uwzględniania kosztów uzyskania przychodów dla celów ustalenia dochodu z danego źródła przychodów).

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród nich ustawodawca wyodrębnił – w punkcie 9 ww. przepisu – „inne źródła”.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 tejże ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w treści art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W przedmiotowej sprawie, na skutek zawarcia w Umowie Kredytu klauzul niedozwolonych, złożył Pan reklamację domagając się zwrotu uiszczonych na rzecz Banku kwot z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych, w wyniku której została zawarta Ugoda. Celem rozliczenia zakończonej Umowy Kredytu, Bank jednostronnie, na podstawie wytycznych KNF w sprawie warunków ugód, dokonał w Ugodzie zmiany w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej. Na skutek ugody Bank zobowiązał się do wypłaty w terminie miesiąca od daty podpisania Ugody m.in. kwoty w wysokości 50.000,00 PLN na rachunek Kredytobiorcy. Jak Pan wskazał – kwota ta niewątpliwie mieści się w kwocie wpłaconej na rzecz Banku podczas spłaty kredytu, tj. 235.109,31 zł.

Wobec powyższego, skoro kwota 50.000,00 zł, którą otrzymał Pan od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłaconej przez Pana podczas spłaty kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie powoduje po Pana stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pana stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnośnie do powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych, interpretacje te dotyczą konkretnych spraw podatników osadzonych w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.