Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 marca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 24 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 19 maja 2025 r. (wpływ 22 maja 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pracownik był zatrudniony w X w A (zwany dalej X) na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Z dniem 20 września 2024 r., na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 w zw. z art. 100 § 2 pkt 2 i 4 Kodeksu pracy, umowa o pracę została rozwiązana przez pracodawcę bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków w pracowniczych.

Pracownik wniósł skutecznie pozew o zapłatę odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia do Sądu Rejonowego. Powód wniósł o uznanie za bezskuteczne rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę, bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz zażądał kwoty 11.100 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia podjęcia pracy do dnia zapłaty. W trakcie procesu pracownik zmienił określone wyżej żądanie w zakresie wysokości dochodzonego odszkodowania, na kwotę 15.553,44 zł.

Zgodnie z zaświadczeniem o miesięcznych zarobkach pracownika, wyliczonych jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, dla celów postępowania sądowego, razem wartość brutto wyliczonego wynagrodzenia za jeden miesiąc wyniosła 5.184,48 zł. Stronom przysługiwał 3-miesięczny okres wypowiedzenia umowy o pracę.

W trakcie postępowania sądowego, postanowieniem z (...) 2025 r., Sąd Rejonowy skierował strony do mediacji.

(...) 2025 r. przeprowadzono postępowanie mediacyjne, w wyniku którego zawarto ugodę przed mediatorem.

Strony zgodnie ustaliły m.in., że:

1.Tytułem roszczeń dochodzonych przez pracownika, X zobowiązuje się zapłacić na rzecz pracownika kwotę w wysokości 12.000 zł tytułem odszkodowania dochodzonego w sprawie, jednorazowo w terminie 7 dni od dnia zawarcia ugody, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia, na rachunek bankowy pracownika;

2.Strony zgodnie ustalają, że stosunek pracy ustał z dniem 20 września 2024 r. na mocy porozumienia stron. W terminie 7 dni od zawarcia ugody pracodawca wystawi pracownikowi świadectwo pracy, który odbierze je osobiście w siedzibie pracodawcy;

3.Strony zgodnie oświadczają, iż zamykają niniejszą ugodą wszelkie roszczenia dochodzone w postępowaniu związane z rozwiązaniem umowy o pracę łączącej strony oraz wszelkie roszczenia wynikające ze stosunku pracy. Koszty postępowania sądowego strony wzajemnie znoszą;

4.Powyższe warunki ugody, strony uznają jako obowiązujące i nie wnoszą innych zastrzeżeń;

5.Mając na uwadze powyższe, strony ugody zgodnie wnoszą o jej zatwierdzenie przez Sąd Rejonowy na posiedzeniu niejawnym bez konieczności ich obecności.

Roszczenie pracownika w postępowaniu sądowym było oparte na art. 56 Kodeksu pracy, zgodnie z którym:

„§ 1 Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

§ Przepisy art. 45 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.”.

Granice odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy terminowej dla niniejszej sprawy ustanawia art. 59 Kodeksu pracy, zgodnie z którym: „W razie rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu. W tym przypadku odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w art. 58.”.

Postanowieniem z 18 marca 2025 r., na podstawie art. 183¹⁴ § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, Sąd Rejonowy postanowił zatwierdzić ugodę zawartą przed mediatorem (...) 2025 r. i w całości na podstawie art. 355 Kodeksu postępowania cywilnego umorzyć postępowanie w sprawie.

Odszkodowanie zostało pracownikowi wypłacone w określonym w ugodzie terminie w pełnej wysokości, tj. 12.000 zł.

X nie odprowadził na rachunek właściwego urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, z tytułu wypłacenia pracownikowi odszkodowania ustalonego na podstawie ww. ugody sądowej.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Pracownik wniósł pozew na podstawie art. 56 § 1 i art. 58 Kodeksu pracy.

W niniejszej sprawie pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika z tytułu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.

W ugodzie zawartej (...) 2025 r. – na skutek postępowania mediacyjnego – nie wskazano wprost, że rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z dniem 20 września 2024 r. było nieuzasadnione lub zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy dotyczących rozwiązywania umów o pracę. Strony w przedmiotowej ugodzie zastosowały następujące, ogólne postanowienie: „Tytułem roszczeń dochodzonych przez ... – X z siedzibą w A zobowiązuje się zapłacić na rzecz ... kwotę w wysokości 12.000 zł (słownie: dwanaście tysięcy złotych 00/100) tytułem odszkodowania dochodzonego w sprawie o sygn. akt ... jednorazowo w terminie 7 dni od dnia zawarcia ugody, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia, na rachunek bankowy ...”.

Zasady określenia wysokości dochodzonego odszkodowania określa przepis art. 58 Kodeksu pracy, zgodnie z którym „Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.”. Strony przy określeniu wysokości odszkodowania kierowały się tym przepisem.

Pracownik był zatrudniony na czas nieokreślony i przysługiwał mu 3-miesięczny okres wypowiedzenia. Zgodnie z zaświadczeniem pracodawcy, wartość brutto wyliczonego wynagrodzenia miesięcznego dla celów wyliczenia ekwiwalentu za urlop dla pracownika, wyniosła 5.184,48 zł.

W procesie pracownik mógł uzyskać – zgodnie z ww. przepisem – kwotę 15.553,44 zł. W ramach wzajemnych ustępstw i negocjacji, strony ustaliły kwotę 12.000 zł tytułem odszkodowania. Nie można zatem stwierdzić, że kwota została wyliczona w taki sposób, że:

·wysokość lub zasady ustalania wskazanego we wniosku świadczenia pieniężnego wynikały wyłącznie z zawartej ugody i zostały ustalone wyłącznie wskutek dokonanych przez strony uzgodnień w oparciu o wzajemne ustępstwa, których celem było polubowne zakończenie sporu; lub

·wysokość lub zasady ustalania przyznanego świadczenia wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, czy też wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

Strony zastosowały system mieszany mający podstawę w przepisach prawa, by w końcowej fazie dokonać negocjacji ugodowych i wzajemnych ustępstw. Kwota została zapłacona pracownikowi za pomocą przelewu bankowego na rachunek bankowy pracownika.

W wyniku zawarcia ugody z mediatorem, doszło do zmiany sposobu rozwiązania umowy o pracę, tj. rozwiązanie umowy nastąpiło na podstawie porozumienia stron – zgodnie z art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, na bazie następującego postanowienia: „Strony zgodnie ustalają, że stosunek pracy ustał z dniem 20 września 2024 r. na mocy porozumienia stron. W terminie 7 dni od zawarcia ugody pracodawca wystawi ... świadectwo pracy i doręczy je pracownikowi listownie.”.

Pracownik nie poniósł szkody rzeczywistej.

Wypłacone świadczenie dotyczyło utraty korzyści, które mógłby pracownik osiągnąć, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana, tj. utraty dochodu – wynagrodzenia za pracę, od dnia rozwiązania umowy o pracę.

Pytania

1)Czy działając jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych, X był zobowiązany do naliczenia, pobrania i odprowadzenia na rachunek właściwego urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wypłacenia pracownikowi odszkodowania zasądzonego na podstawie ugody zawartej przed mediatorem, w postępowaniu mediacyjnym, do którego strony zostały skierowane przez Sąd Rejonowy, co do której to ugody został złożony wniosek o zatwierdzenie przez Sąd Rejonowy na posiedzeniu niejawnym?

2)Czy wypłacone odszkodowanie, w związku z ww. ugodą, zawartą przed mediatorem podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, X jako płatnik nie jest obowiązany do pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, od wypłaconego odszkodowania pracownikowi i przekazania zaliczki na rachunek właściwego urzędu skarbowego, ponieważ odszkodowanie podlega zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: „Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepis w odrębnych ustaw lub przepis w wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układ w zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów , o których mowa w art. 9 § 1 ustawy - Kodeks pracy, z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów w o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.”.

Do skorzystania ze zwolnienia konieczne jest zatem spełnienie następujących przesłanek:

-otrzymanie odszkodowania lub zadośćuczynienia,

-ich wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów i innych dalej wymienionych w przepisie,

-nie może zachodzić enumeratywnie wskazane wyłączenie wyróżnione w przedmiotowym przepisie.

Przechodząc do stanu faktycznego Państwa sprawy, wskazać trzeba, iż:

-w ugodzie ustalona kwota została wypłacona tytułem „odszkodowania”,

-nie zachodzi żadne z wyłączeń wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a - g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

-wysokość odszkodowania i zasady jego ustalania wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy, tj. art. 56-61 w oddziale 6 pt. „Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia” Rozdziału II Umowa o pracę, a konkretnie:

·art. 56 Kodeksu pracy ,,§ 1 Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

§ 2 Przepisy art. 45 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.”;

·art. 58Kodeksu pracy „Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.”

Kolejna dodatkowa przesłanka zwolnienia od podatku dochodowego zawarta została w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym: „Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.”.

W przypadku zatem wątpliwości, czy zwolnienie od podatku dochodowego przysługuje na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wskazać trzeba na drugą z podstaw zwolnienia.

Opisując spełnienie przesłanek tego zwolnienia:

-pracownikowi zostało wypłacone odszkodowanie na podstawie ugody zawartej przed mediatorem w postępowaniu mediacyjnym, co do którego skierował strony Sąd Rejonowy, przed którym toczyła się sprawa – do wysokości określonej w tej ugodzie,

-nie wystąpiło wyłączenie, co do odszkodowań wyróżnionych w lit. a-b,

-zgodnie z art. 183¹⁵ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego: „Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.

Przy czym na podmiocie dokonującym wypłaty ww. świadczeń (pracodawcy) ciążą obowiązki płatnika, wynikające z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.

Z kolei z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy wynika, że:

Płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Z kolei art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W kontekście powyższego wyjaśnić należy, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost ze stosownych przepisów prawa lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Natomiast zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem, nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – niesprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru wskazanego rodzaju świadczenia.

W opisie zdarzenia w szczególności wskazali Państwo, że Państwa pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Umowa ta 20 września 2024 r. została przez Państwo rozwiązana bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków w pracowniczych. Pracownik na podstawie art. 56 § 1 i art. 58 Kodeksu pracy wniósł pozew do sądu o zapłatę odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Pracownik w pozwie zażądał 11.000 zł, a następnie w trakcie procesu kwota ta uległa zmianie na 15.553,44 zł. (...) 2025 r. Sąd Rejonowy skierował strony do mediacji. (...) 2025 r. zawarto ugodę przed mediatorem, która (...) 2025 r. na podstawie art. 183¹⁴ § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, została zatwierdzona przez Sąd i w związku z tym postępowanie w tej sprawie zostało – zgodnie z art. 355 tego Kodeksu – umorzone. W ugodzie mediacyjnej nie wskazano wprost, że rozwiązanie umowy o pracę było nieuzasadnione lub zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy dotyczących rozwiązywania umów o pracę. W procesie pracownik mógł uzyskać – zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy – kwotę 15.553,44 zł. Jednakże – w ramach wzajemnych ustępstw i negocjacji – strony ustaliły kwotę 12.000 zł tytułem odszkodowania. Przy wyliczeniu kwoty strony zastosowały system mieszany mający podstawę w przepisach prawa, by w końcowej fazie dokonać negocjacji ugodowych i wzajemnych ustępstw. W wyniku zawarcia ugody z mediatorem, doszło do zmiany sposobu rozwiązania umowy o pracę, tj. rozwiązanie umowy nastąpiło na podstawie porozumienia stron – zgodnie z art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy. Pracownik nie poniósł szkody rzeczywistej. Wypłacone świadczenie dotyczyło utraty korzyści, które mógłby pracownik osiągnąć, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana, tj. utraty dochodu – wynagrodzenia za pracę, od dnia rozwiązania umowy o pracę.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości, wyjaśniam że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, niemniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że w celu uniknięcia takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć – niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

Odnośnie zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: deliktową, która wynika z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego i następne) oraz kontraktową – powstającą z mocy umowy (art. 471 K.c. i nast.). Tym samym, na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania lub czynu niedozwolonego.

Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277 ze zm.):

W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Mając na uwadze powyższe wyjaśnić należy, że przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² omawianego Kodeksu).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 komentowanego Kodeksu), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 cytowanego Kodeksu), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 wskazanego Kodeksu). Ponadto, odszkodowanie przysługuje również w przypadku gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 1¹ omawianego Kodeksu).

W szczególności na podstawie wskazanego przez Państwo art. 56 § 1 Kodeksu pracy:

Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

W myśl natomiast art. 58 tego Kodeksu:

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Należy zatem zauważyć, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.

Zgodnie zaś z art. 917 Kodeksu cywilnego:

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania, czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień, czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

W konsekwencji, w przypadku, w którym wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia (ugody), a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy o bezprawności działania i naprawieniu wyrządzonej szkody lub krzywdy. Podkreślić również należy, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron.

Jak Państwo wyjaśnili, w ugodzie mediacyjnej – w ramach wzajemnych ustępstw i negocjacji – strony ustaliły kwotę 12.000 zł tytułem odszkodowania. Ponadto, w ugodzie nie wskazano wprost, że rozwiązanie umowy o pracę było nieuzasadnione lub zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy dotyczących rozwiązywania umów o pracę. Co więcej, w wyniku zawarcia ugody z mediatorem, doszło do zmiany sposobu rozwiązania umowy o pracę, tj. rozwiązanie umowy nastąpiło na podstawie porozumienia stron – zgodnie z art. 30 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy. W ugodzie, strony oświadczyły, iż zamykają wszelkie roszczenia dochodzone w podstępowaniu związane z rozwiązaniem umowy o pracę łączącej strony oraz wszelkie roszczenia wynikające ze stosunku pracy.

Wobec powyższego, świadczenie to ma zatem w istocie charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jego wysokość uwzględnia interesy obu stron – co potwierdza wskazanie, że ugoda sądowa wyczerpywała wszelkie roszczenia dochodzone w podstępowaniu przed sądem.

Tym samym określone w ugodzie świadczenie nie spełnia wymogów określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji nie jest objęte zwolnieniem przedmiotowym wynikającym z tego przepisu.

Do wypłaconego świadczenia nie ma również zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b omawianej ustawy. Świadczenie to, co prawda zostało wypłacone na podstawie ugody sądowej, jednak nie stanowi odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w tym przepisie. Nie dotyczy ono, bowiem szkody rzeczywistej, lecz ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę.

W konsekwencji, wypłacona przez Państwa kwota świadczenia na rzecz byłego pracownika nie korzysta również ze zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, skoro ww. świadczenie nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to stanowi dla byłego pracownika przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, bowiem wypłata tego świadczenia miała swe źródło w uprzednio łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy.

W konsekwencji, wykonując obowiązki płatnika – stosownie do art. 32 ust. 1 komentowanej ustawy – byli Państwo zobowiązani do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od kwoty wypłaconej byłemu pracownikowi na podstawie zawartej ugody sądowej.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.