Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

• prawidłowe – w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego przez Państwa odszkodowania;
• nieprawidłowe – w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania, którego zrzekli się Państwa sąsiedzi na Państwa rzecz.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

26 lutego 2025 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 20 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 marca 2025 r. (wpływ 25 marca 2025 r.). Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowana będąca stroną postępowania:

A.A.

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

B.B.

Opis stanu faktycznego

22 listopada 2023 r. (Rep. (…)) wraz z mężem nabyła Pani udział w nieruchomości nr 1 położonej w (…) przy ul. (…).

13 października 2023 r. (przed zakupem nieruchomości przez Państwa) wojewoda (…) wydał decyzję nr (…) znak (…) o zezwoleniu na realizację inwestycji pod nazwą: „Rozbudowa drogi krajowej (…)”, którą objęta jest nieruchomość położona w obrębie (…) w gminie (…), w powiecie (…), oznaczona jako działka 2 o pow. (…) ha, wydzielona z działki ewidencyjnej nr 1 (ul. (…)).

Decyzja (…) nr (…) z 13 października 2023 r., znak (…) ma natychmiastową wykonalność, w związku z tym nie mieli Państwo wpływu na termin wywłaszczenia działki i ustalenia odszkodowania.

8 listopada 2024 r. zostało wydane zawiadomienie o toczącym się postępowaniu administracyjnym w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania za ww. nieruchomość.

6 grudnia 2024 r. została wydana decyzja nr (…), w której została orzeczona wysokość odszkodowania za ww. nieruchomość, na podstawie której został złożony wniosek o wypłatę zaliczki w wysokości 70% wysokości odszkodowania.

Państwa sąsiedzi, tj. Państwo C. i D. C. w dniu (…) (Rep. (…)), nabywając udział w tej samej nieruchomości co Państwo, zrzekli się na Państwa rzecz odszkodowania z tytułu wywłaszczenia niniejszej nieruchomości pod rozbudowę drogi (…), ponieważ wywłaszczenie części działki pod rozbudowę (…) jest z części do wyłącznego użytkowania przez Państwa (zapis oraz mapa podziału do wyłącznego korzystania w akcie Rep. (…)).

20 stycznia 2025 r. otrzymali Państwo zaliczkę w wysokości 70% wysokości odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, zarówno należne Państwu, jak i to, którego sąsiedzi się zrzekli na Państwa rzecz.

Zaliczka na odszkodowanie została przelana w dwóch przelewach na Pani konto bankowe. Pierwszy przelew tyt. „wypłata 70% zaliczki na rzecz A.A. i B.B. – odszkodowania kod (…)” oraz drugi przelew tyt. „wypłata 70% zaliczki na rzecz C.i D.C. – odszkodowanie kod: (…)”.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Nieruchomość została nabyta przez umowę kupna-sprzedaży (Akt notarialny - Rep. (…) z 22 listopada 2023 roku).

Udział w nieruchomości (dz. ew. nr 1), jaki nabyła Pani wraz z mężem wynosi 1/2.

Informacja o „wyłącznym użytkowaniu” części działki wynika z zapisu, który jest zawarty w umowie kupna-sprzedaży (Akt notarialny - Rep. (…) z dnia 22 listopada 2023 roku):

Do nieruchomości położonej przy ul. (…) w (…) (lokal nr (…) - oznaczenie wynikające z aktu notarialnego):

Na (...) oznaczona została część działki jaka przynależy do wyłącznego korzystania do nieruchomości położonej przy ul. (…) w (…) (w akcie zwanej również jako lokalu nr (…)).

(MAPA)

W decyzji wywłaszczeniowej (decyzja (…) nr (…) z 13 października 2023 roku) napisane jest, że z dz. ew. nr 1 zostały wydzielone dwie działki dz. ew. nr 2 oraz dz. ew. nr 3. Na projekcie przebudowy drogi (…) widnieje podział dz. ew. nr 1 na działki dz. ew. nr 2 oraz dz. ew. nr 3:

Poniżej podział oznaczony na mapie

(MAPA)

Postępowanie wywłaszczeniowe zostało wszczęte w dniu wydania decyzji (…) (decyzja (…) nr (…) z 13 października 2023 roku), tj. 13 października 2023 roku, ponieważ w decyzji zawarta jest informacja, że Wojewoda (…) nadaje niniejszej decyzji rygor natychmiastowej wykonywalności na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.

Wobec powyższego decyzja niniejsza:

• zobowiązuje do niezwłocznego wydania nieruchomości;
• uprawnia do faktycznego objęcia nieruchomości w posiadanie przez właściwego zarządcę drogi;
• uprawnia do rozpoczęcia robót budowlanych.

Decyzja (…) (decyzja (…) nr (…) z 13 października 2023 roku) uzyskała prawomocność w dniu jej wydania na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.

Natomiast ww. decyzja (…) na dzień przyznania odszkodowania na podstawie decyzji Wojewody (…), decyzja nr (…) z 6 grudnia 2024 roku, tj. 6 grudnia 2024 roku nie stała się ostateczna, ponieważ w terminie ustawowym zostało złożone odwołanie od decyzji (…) przez inne strony postępowania wywłaszczeniowego ale decyzja nadal jest objęta rygorem natychmiastowej wykonywalności.

Odszkodowanie za wywłaszczenie działki ew. nr 2 wydzielonej z działki ew. nr 1 położonej w (…) zostało przyznane na podstawie:

• art. 12 ust. 4a, 4f, 4g i ust. 5, art. 18 i art. 23 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2024 r. poz. 311) - specustawa drogowa;
• art. 132 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145) - ugn oraz
• art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572) – kpa.

Cena nabycia udziału w nieruchomości nie była niższa o co najmniej 50% od wysokości przyznanego na Państwa rzecz odszkodowania. Całą nieruchomość położoną przy ul. (…) w (…) (zwanej również jako lokal nr (…) wraz z przynależnym do wyłącznego korzystania ogródkiem) nabyli Państwo od dewelopera za kwotę 799.000 zł brutto.

Odszkodowanie, jakie zostało przyznane za całość wywłaszczonej działki ew. 2 wynosi 71.235 zł brutto, które zostało powiększone o 5% wartości wywłaszczanej nieruchomości na podstawie art. 18 ust. 1e ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, tj. o kwotę 3.561,71 zł brutto, w tym na rzecz:

• A.A. i B.B. w kwocie 37.398,38 zł, w dniu 20 stycznia 2025 r. wypłacono zaliczkę w wysokości 70% wysokości przyznanego odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, tj. 26.178,86 zł;
• C.i D.C. w kwocie 37.398,37 zł, w dniu 20 stycznia 2025 r. wypłacono zaliczkę w wysokości 70% wysokości przyznanego odszkodowania za wywłaszczenie ww. działki, tj. 26.178,87 zł.

Na podstawie zawartego w akcie notarialnym zrzeczenia się Państwa C. z odszkodowania za wywłaszczenie części działki obie zaliczki zostały przelane na Pani konto osobiste tytułem przelewów, jak zawarła Pani we wniosku o interpretację wspólną.

Pozostałe 30% przyznanego odszkodowania zostanie wypłacone, gdy decyzja (…) nr (…) z 13 października 2023 roku stanie się ostateczna (termin nie jest znany).

Decyzja (…) nr (…) z 13 października 2023 roku o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na dzień 19 marca 2025 roku nadal nie jest decyzją ostateczną.

Na dzień wydania decyzji (…) nr (…) z 13 października 2023 roku, która ma rygor natychmiastowej wykonywalności, właścicielami nieruchomości położonej przy ul. (…) (w akcie notarialnym zwanej również jako lokal nr (…) wraz z wydzielonym ogródkiem do wyłącznego korzystania) byli Państwo C. - Państwa obecni sąsiedzi, którzy przy zakupie swoich udziałów w nieruchomości w akcie notarialnym zrzekli się odszkodowania do wywłaszczanej części działki na Państwa rzecz. Pani wraz z mężem nabyła nieruchomość po wydaniu decyzji (…) nr (…) z 13 października 2023 roku. Nieruchomość nabyli Państwo 22 listopada 2023 roku. 

Sąsiedzi - Państwo C. - zrzekli się odszkodowania na Państwa rzecz na podstawie zapisu w akcie notarialnym.

W akcie notarialnym Państwa C., który dotyczy zakupu udziałów w nieruchomości, zostało zawarte oświadczenie dewelopera, które brzmi:

oraz oświadczenie Państwa C. o zrzeczeniu się roszczeń do odszkodowania, które brzmi:

Zrzeczenie Państwa C. z odszkodowania na Państwa rzecz wynikało z umowy do wyłącznego korzystania z ogródka (zawartej w akcie notarialnym) oraz z wywłaszczenia części działki pod przebudowę drogi (…) tylko z części nieruchomości do wyłącznego korzystania przez Panią i Pani męża. 

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1. Czy otrzymane przez Państwa odszkodowanie podlega opodatkowaniu:

a) podatkiem dochodowym, który należy rozliczyć do końca kwietnia 2026 na druku PIT-39;

b) podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który należy rozliczyć w ciągu 2 tygodni od powstania obowiązku na druku PPC-3;

c) podatkiem od spadków i darowizn, który należy rozliczyć w ciągu miesiąca od powstania obowiązku na druku SD-3?

2. Czy od odszkodowania, którego zrzekli się na Państwa rzecz Państwo C. powinni Państwo odprowadzić:

a) podatek dochodowy, który należy rozliczyć do końca kwietnia 2026 na druku PIT-39;

b) podatek od czynności cywilnoprawnych, który należy rozliczyć w ciągu 2 tygodni od powstania obowiązku na druku PPC-3;

c) podatek od spadków i darowizn, który należy rozliczyć w ciągu miesiąca od powstania obowiązku na druku SD-3?

Przedmiotem tej interpretacji jest odpowiedź na pytanie nr 1 i 2 w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast odpowiedź na pytanie nr 1 i 2 w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku od spadków i darowizn zostaną udzielone odrębnymi rozstrzygnięciami.

Państwa stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Razem z mężem, po uzyskaniu informacji w Urzędzie Skarbowym w (…), podczas rozmowy telefonicznej z pracownikiem Krajowej Informacji Skarbowej oraz zapoznaniu się z art. 21 ust. 1 pkt 29 Ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz z katalogiem przedmiotów opodatkowania ustaw PCC i SD, gdzie nie znaleźli Państwo podstawy powstania obowiązku podatkowego w sytuacji wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie części nieruchomości pod przebudowę drogi krajowej (…) oraz zrzeczenie się odszkodowania przez C.i D.C. (Państwa sąsiadów) na Państwa rzecz z tytułu wywłaszczenia części tej samej nieruchomości pod tą samą inwestycję, która należała do wyłącznego korzystania przez Państwa, uważają Państwo, że nie powstał obowiązek podatkowy za należne Państwu odszkodowanie za wywłaszczenie działki pod przebudowę drogi krajowej (…), jak również uważają Państwo, że nie powstał obowiązek podatkowy za odszkodowanie, którego zrzekli się Państwa sąsiedzi – C.i D.C. na Państwa rzecz.

Zważając na powyższe uważają Państwo, że omawiane odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, który ewentualnie należy rozliczyć do końca kwietnia 2026 roku na druku PIT-39.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 poz. 163 ze zm.):

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródła przychodów

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 7 tej ustawy:

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Stosownie do art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że:

1.są Państwo współwłaścicielami nieruchomości, która została objęta postępowaniem wywłaszczeniowym;

2.nabyli Państwo udział w nieruchomości 22 listopada 2023 r., tj. po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego, które miało miejsce 13 października 2023 r.;

3.cena nabycia udziału w nieruchomości nie była niższa o co najmniej 50% od wysokości przyznanego na Państwa rzecz odszkodowania;

4.decyzja (…) z 13 października 2023 roku na dzień przyznania odszkodowania nie stała się decyzją ostateczną, ponieważ inne strony postępowania wywłaszczeniowego złożyły odwołanie;

5.współwłaściciele nieruchomości, tj. Państwa sąsiedzi, zrzekli się przysługującej im części odszkodowania na Państwa rzecz, w związku z tym, że wywłaszczeniu miała podlegać ta część działki, która zgodnie z zapisem w umowie kupna-sprzedaży była do wyłącznego użytkowania przez Państwa.

Powzięli Państwo wątpliwość, czy zarówno odszkodowanie przyznane Państwu, jak i odszkodowanie, którego zrzekli się Państwa sąsiedzi na Państwa rzecz podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 ze zm.):

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Treść zacytowanego przepisu wskazuje, że podstawowym warunkiem uprawniającym do zwolnienia danego przychodu z opodatkowania, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy, jest uzyskanie przychodu m.in. z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Zwolnienie nie przysługuje jednak jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

• nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem oraz
• cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Zatem w przypadku, gdy spełniony zostanie tylko jeden z warunków albo niespełniony żaden z nich, uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia jest m.in. otrzymanie odszkodowania, które przyznane zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

W przypadku nabywania nieruchomości pod drogi, na zasadach określonych w ustawie z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311) - zwanej również „specustawą” drogową, prawodawca zdecydował się na całkowite oddzielenie od siebie postępowań o wywłaszczenie i o odszkodowanie.

Z chwilą wejścia w życie ww. ustawy, do katalogu zawartego w art. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r., poz. 121, z późn. zm.) dodany został zapis, że ustawa o gospodarce nieruchomościami nie narusza innych ustaw w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami, w tym omawianej ustawy z 10 kwietnia 2003 r.

Przywołany art. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami zawiera ogólne wyłączenie stosowania jej przepisów, ale tylko w takim zakresie, w jakim nie narusza to zasad określonych w wymienionych ustawach.

Ustawodawca przyznał zatem pierwszeństwo w stosowaniu regulacjom zawartym w ustawach wymienionych w tym przepisie, przed zasadami wynikającymi z ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Powyższy przepis ma charakter normy kolizyjnej, co oznacza, że przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami mają charakter uzupełniający w stosunku do innych ustaw, w zakresie spraw nieuregulowanych w tych ustawach. Tym samym, nabywanie nieruchomości pod drogi, na zasadach określonych w „specustawie” drogowej, ma charakter szczególny wobec wywłaszczenia regulowanego przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami; przepisy ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych stanowią lex specialis w stosunku do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.

O takiej relacji wymienionych wyżej aktów prawnych świadczy również kompleksowość regulacji zawartej w „specustawie” drogowej oraz odesłanie zawarte w art. 23 tej ustawy.

Zgodnie z art. 23 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Stosownie do treści art. 11a ust. 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 11f ust. 1 pkt 6 tej ustawy:

W myśl natomiast art. 12 ust. 4 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 12 ust. 4a ww. ustawy:

Jak stanowi art. 12 ust. 4f tej ustawy:

Stosownie do treści art. 12 ust. 5 ww. ustawy:

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

W myśl art. 18 ust. 1a ww. ustawy:

Zgodnie z art. 18 ust. 1e ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Stosownie do art. 23 ww. ustawy:

Ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wymieniona jest w art. 2 pkt 11 ustawy o gospodarce nieruchomościami jako ustawa w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami.

W myśl art. 6 pkt 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, celami publicznymi w rozumieniu ustawy jest:

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ww. ustawy:

W myśl art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Zgodnie z art. 130 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Stosownie do art. 132 ust. 1 ww. ustawy:

W myśl art. 132 ust. 1a tej ustawy:

Z kolei art. 132 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi, że:

Stosownie do art. 134 ust. 1 ww. ustawy:

Państwa skutki podatkowe z tytułu wypłaty odszkodowania

Z przedstawionego przez Państwa opisu zdarzenia wynika, że odszkodowanie zostało wypłacone stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami, co wypełnia pierwszą dyspozycję art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jedna z przesłanek zastosowania zwolnienia została więc spełniona.

Jak już wcześniej wskazano - zwolnienie nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

• nabycie nieruchomości nastąpi w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem oraz
• cena jej nabycia będzie o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Zatem w przypadku, gdy spełniony zostanie jeden z warunków albo niespełniony żaden z nich, uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

Skoro zatem nie mamy do czynienia z wyłączeniem zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to przychód uzyskany przez Państwa z tytułu wypłaconego odszkodowania w związku z wywłaszczeniem nieruchomości pod inwestycję drogową będzie korzystał ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego nie będzie ciążył na Państwu obowiązek zapłaty podatku dochodowego z tego tytułu.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest więc prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do kwestii odszkodowania, którego zrzekli się Państwa sąsiedzi na Państwa rzecz wskazać należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odnosi się w sposób bezpośredni do zrzeczenia się wierzytelności.

Cesja wierzytelności uregulowana została w przepisach art. 509-518 ustawy – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Stosownie do przepisu art. 509 § 1 ww. ustawy:

W myśl art. 509 § 2 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 510 § 1 powyższej ustawy:

W świetle powyższych przepisów, przeniesienie wierzytelności polega na tym, że prawa przysługujące zbywcy (dotychczasowemu wierzycielowi) przechodzą na nabywcę wierzytelności. Właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i zobowiązania dłużnika pozostają bez zmian, gdyż w wyniku umowy cesji wierzytelności zmienia się tylko wierzyciel.

W wyniku przeniesienia (przelewu, cesji) wierzytelności wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne.

Treść powyższych przepisów wskazuje zatem, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Zatem, przeniesienie wierzytelności rodzi skutki podatkowe, również w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skoro Państwo jako zainteresowani otrzymali przelew będący „zrzeczeniem się” przez Państwa sąsiadów odszkodowania na Państwa rzecz, to przychód ten będzie przychodem z „innych źródeł”, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z treści przywołanego wcześniej art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że warunkiem skorzystania ze zwolnienia od podatku jest, aby świadczenie uzyskane z tytułu odszkodowania lub odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu – było wypłacane stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami (przesłanka pozytywna).

Natomiast w zdaniu drugim analizowanego przepisu zawarte zostały warunki dodatkowe, według których zwolnienie to nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• nabycie (rozumiane jako przeniesienie prawa własności na podmiot, któremu przypisać należy status właściciela) nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub jej odpłatnym zbyciem (I przesłanka negatywna);
• cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia (II przesłanka negatywna).

We wniosku wskazano, że pierwotnie roszczenia przysługiwały podmiotom wywłaszczonym (w tym Państwa sąsiadom), zaś Państwo nabyli tę wierzytelność na mocy zrzeczenia się odszkodowania za wywłaszczenie przez Państwa sąsiadów.

Wykładnia językowa normy wyrażonej w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwala na sformułowanie wniosku, że przedmiotowe zwolnienie przysługuje wyłącznie osobom, którym przysługiwało – względem wywłaszczonej nieruchomości – prawo własności. Gdyby wolą ustawodawcy było zwolnienie przychodów uzyskanych z tytułu odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości wypłaconego innym osobom, którym przysługuje jedynie roszczenie uzyskane na podstawie cesji to znalazłoby to wyraz w treści przepisu ustawy podatkowej.

Potwierdzeniem tego jest m.in. wykładnia dokonana w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 września 2016 r., sygn. akt II FSK 2100/14, gdzie stwierdzono, że uregulowane w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie przedmiotowe ma na celu zapewnienie ochrony interesów właściciela nieruchomości (podkreślenie organu), w przypadku gdy - niezależnie od jego woli - następuje ingerencja w prawo własności tej nieruchomości, polegająca na pozbawieniu właściciela tego prawa lub jego ograniczeniu.

Skoro zatem badany przepis odnosi się wyłącznie do osób, którym przysługuje prawo własności nieruchomości, brak jest podstaw, aby ze zwolnienia od podatku – na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy – korzystała osoba, która nabyła roszczenie do wypłaty odszkodowania w wyniku zrzeczenia się odszkodowania przez inny podmiot.

W tej sytuacji wypłata świadczenia na Państwa rzecz w wyniku zrzeczenia się tego odszkodowania przez Państwa sąsiadów stanowi przychód z innych źródeł, który nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 29 omawianej ustawy. Mają zatem Państwo obowiązek wykazania tego przychodu w zeznaniu rocznym (PIT-37 lub PIT-36).

Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Istotą interpretacji indywidualnej jest rozstrzygnięcie, czy prawidłowo postrzegają Państwo, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez Państwa stan faktyczny. W polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje zasada samoobliczenia podatku. Wydanie interpretacji indywidualnej nie zwalnia podatnika z obowiązku obliczenia podstawy opodatkowania oraz zobowiązania podatkowego. Stąd też Organ interpretacyjny nie analizował przedstawionych przez Państwa kwot.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pani A.A. (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.