Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 21.04.2006, sygn. PDFD/415-16/06/67545, Urząd Skarbowy w Cieszynie

Temat interpretacji

W dniu 09.08.2005 r. została ogłoszona upadłość spółki jawnej ......... W związku z powyższym wspólnicy utracili z mocy prawa zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania należącym do wspólników majątkiem, co w szczególności oznacza, że upadły nie może przez swoje czynności prawne powodować skutecznie zmian w majątku masy upadłości.Czynności te od chwili ogłoszenia upadłości należą do syndyka, który na podstawie art.173 Prawo upadłościowe i naprawcze niezwłocznie obejmuje majątek upadłego i zarządza nim. Zgodnie z art.144 Prawo upadłościowe i naprawcze postępowanie sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu. Postępowanie to syndyk prowadzi na rzecz upadłego lecz w imieniu własnym.

Syndyk masy upadłości jako organ postępowania upadłościowego wprawdzie nie jest podatnikiem, ani płatnikiem, ale jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację wszystkich obowiązków podatnika i płatnika przez upadłego przedsiębiorcę - na poparcie swojego stanowiska strona przytoczyła wyrok NSA z dnia 28.11.2001 r. syng. Akt ISA/Gd/541/99. Według strony to syndyk, działając za upadłego powinien dopełnić obowiązku obliczania i składania wszelkich deklaracji podatkowych oraz wpłaty zaliczek na poczet podatku dochodowego oraz rozliczenia rocznego. Podatnik poinformował, iż dochody z działalności wyżej wymienionej firmy były jedynymi dochodami jakie uzyskał w okresie od 01.01.2005 r. do 31.12.2005 r.

Ad.1. W myśl postanowień art.44 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz.176 ze zm.) - podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy.W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje według ustalonego wzoru o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku - co wynika z art.44 ust.6 w/w ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w terminie do 30 kwietnia następnego roku zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym - co z kolei wynika z art.45 ust.1 ustawy j.w. Ponieważ ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia "podatnik" należy posiłkować się więc definicją zawartą w art.7 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz.60 z późn. zm.), w myśl którego podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.Z powyższych przepisów wynika, że na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnikami tego podatku są wspólnicy spółki jawnej. Zgodnie z przepisem art.160 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz.535 ze zm.) w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego, lecz w imieniu własnym.Upadły z mocy prawa traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem należącym do niego. Zatem syndyk w sprawach dotyczących masy upadłości działa jako jego zastępca pośredni i dotyczy to wszystkich czynności prawnych.Dlatego też syndyk działając w zastępstwie podatnika jest zobowiązany składać i podpisywać deklaracje PIT-5 na zaliczki miesięczne na podatek dochodowy od osób fizycznych stosownie do dyspozycji art.44 ust.6 w/w ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W powyższym przekonaniu utwierdza treść art.57 ust.1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz.535 ze zm.), który określa podstawowe skutki ogłoszenia upadłości obejmujące likwidację majątku upadłego, co do osoby upadłego. Z przepisu tego wynika, iż upadły powinien się poddać upadłości. W tym zakresie na upadłym ciążą cztery podstawowe obowiązki:1) wskazanie i wydanie syndykowi całego majątku,2) wydanie syndykowi wszystkich dokumentów dotyczących jego działalności, majątku i rozliczeń,3) złożenia sędziemu-komisarzowi oświadczenia na piśmie, w którym potwierdził wykonanie obowiązków wymienionych wyżej w pkt 1 i 2,4) udzielanie syndykowi oraz sędziemu-komisarzowi wszelkich wyjaśnień dotyczących swego majątku.Ogłoszenie upadłości nie pozbawia go podmiotowości prawnej ani prawa do własnego majątku, powoduje jedynie brak możliwości zarządu oraz możności korzystania i rozporządzania tym majątkiem. Upadłe przedsiębiorstwo pozostaje więc w dalszym ciągu podmiotem praw i obowiązków, jest też właścicielem majątku, nie może jedynie zarządzać ani reprezentować majątku wchodzącego w skład masy. Czynności prawne i procesowe podejmuje za upadłego i na jego rachunek syndyk.Podmiotowość prawnopodatkowa w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę po ogłoszeniu upadłości nie ustaje, a syndyk masy upadłości jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację obowiązków podatnika.Syndyk masy upadłości ponosi również odpowiedzialność za rzetelność i niewadliwość ksiąg rachunkowych. Tym samym syndyk jest zobowiązany do terminowego składania deklaracji podatkowych, jak również ma obowiązek niezwłocznego regulowania należności podatkowych, z tym że obowiązek ten aktualizuje się jedynie wtedy, gdy syndyk posiada środki potrzebne do zapłaty podatku.Podatki i inne daniny publiczne należne za okres po ogłoszeniu upadłości stanowią wydatki postępowania upadłościowego, zgodnie z art.230 ust.3 pkt 4 ustawy Prawo Upadłościowego i Naprawczego. W świetle powyższego należy stwierdzić, że w deklaracjach PIT-5 (za okres po ogłoszeniu upadłości) należy podać dane identyfikacyjne podatnika będącego w upadłości, zaś syndyk - działający w imieniu i na rzecz upadłego - jest zobowiązany do podpisywania tych deklaracji i dokonywania wpłaty zaliczki podatkowej. Należy wskazać, że gdyby podatnik opodatkowany był na zasadach ogólnych i poza dochodami z działalności gospodarczej osiąganych z tytułu udziału w upadłej spółce osiągał również dochody, które podlegałyby wykazaniu w deklaracji PIT-5 (np. działalność prowadzona indywidualnie, z wynajmu) to wtedy taką deklarację obowiązany byłby sporządzać podatnik. Jednak syndyk i podatnik powinni również podpisać taką deklarację, gdyż dotyczyłaby ona przecież odrębnej jego działalności gospodarczej, jak również związanej z upadłą spółką, którą zarządza syndyk.Ad.2. Oświadczenie składane przez podatnika w zeznaniu podatkowym to oświadczenie wiedzy a nie woli, co wyklucza złożenie tego oświadczenia przez pełnomocnika.Czynności prawne jakich, z uwagi na ich właściwości, wyjątkowo nie można dokonać przez pełnomocnika, to czynności prawne odznaczające się ściśle osobistym charakterem. Zgodnie z art.136 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz.60 ze zm.) podatnik może działać przez pełnomocnika, ale tylko wtedy, gdy charakter czynności nie wymaga, aby dokonywał jej osobiście.Przepis art.45 ust.1 w/w ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru.Żaden przepis tej ustawy nie dopuszcza złożenia (a zatem i podpisania) zeznania przez inną osobę niż podatnik.W przedmiotowym wniosku nie określono, czy w zeznaniu rocznym będą uwzględniane jakiekolwiek ulgi w dochodzie lub podatku, ewentualnie czy rozliczenie będzie dokonane indywidualnie, czy też ze współmałżonkiem. Do obowiązków syndyka nie należy bowiem weryfikacja otrzymanych od podatnika (upadłego) dokumentów i udzielonych wyjaśnień w kwestii przychodów (dochodów) nie dotyczących działalności gospodarczej zarządzanej przez syndyka.Syndyk masy upadłościowej ponosi odpowiedzialność za rzetelność i niewadliwość ksiąg rachunkowych. Z uwagi na fakt, iż w zeznaniu podatkowym, podatnik jest zobowiązany do wykazania wszystkich uzyskanych w danym roku podatkowym osobistych dochodów, a więc wymaga jego osobistego działania, dlatego też zeznanie podatkowe z całą pewnością winien podpisać podatnik. Natomiast wskazane byłoby, aby przedmiotowe zeznanie zostało podpisane również przez syndyka, ponieważ w zeznaniu podatkowym podatnik wykaże również dochody z działalności gospodarczej, którą w imieniu i na rachunek podatnika zrządza syndyk. W przypadku wystąpienia kwoty do zapłaty to podatnik winien dokonać jej wpłaty.Podatnik składając swój podpis na zeznaniu jednocześnie poświadcza, że znane mu są przepisy kodeksu karnego skarbowego o odpowiedzialności za podanie danych niezgodnych z rzeczywistością i przez to ewentualnie narażenie budżetu na uszczuplenie dochodów.