Temat interpretacji

W zakresie obowiązków Funduszu, jako płatnika podatku dochodowego z tytułu wypłaty świadczeń wynikających z zawartych umów dożywocia oraz renty odpłatnej w postaci wypłacanych rent hipotecznych oraz zapłaty czynszu za zajmowany loka

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Państwa przedstawione we wniosku z dnia 13.09.2011 r. (data wpływu 26.10.2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków Funduszu, jako płatnika podatku dochodowego z tytułu wypłaty świadczeń wynikających z zawartych umów dożywocia oraz renty odpłatnej w postaci wypłacanych rent hipotecznych oraz zapłaty czynszu za zajmowany lokal jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26.10.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków Funduszu, jako płatnika podatku dochodowego z tytułu wypłaty świadczeń wynikających z zawartych umów dożywocia oraz renty odpłatnej w postaci wypłacanych rent hipotecznych oraz zapłaty czynszu za zajmowany lokal.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Fundusz Hipoteczny Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowo -akcyjna (dalej określana jako Fundusz SKA) zawiera z klientami (zwanymi dalej Seniorami) będącymi właścicielami nieruchomości umowy dożywocia zgodnie z art. 908 Kodeksu cywilnego. W ramach umowy Senior przenosi na Fundusz SKA własność nieruchomości w zamian za określone świadczenia pieniężne (rentę). Fundusz SKA zawiera podobne w zakresie skutków prawnych umowy z Seniorami, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Umowy te oparte są o instytucję renty odpłatnej (art. 903 Kc). W zamian za ustanowienie na swoją rzecz renty dożywotniej Senior przenosi na Fundusz SKA spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

W obydwu przypadkach Fundusz SKA wypłaca na rzecz Seniorów comiesięczną, dożywotnią rentę hipoteczną w określonej wysokości podlegającą okresowej waloryzacji. Wysokość renty ustalona jest w kwocie (X). Od tak ustalonej kwoty Fundusz SKA potrąca środki na pokrycie czynszu do wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej (Y). Czynsz ten Fundusz SKA płaci bezpośrednio na konto wspólnoty/spółdzielni. Pokrywa on opłaty związane z zarządzaniem budynkiem, wywozem śmieci, sprzątaniem, wodą itp. Na konto dożywotnika wpłacana jest więc różnica czyli (X - Y).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w związku z wypłatą na rzecz Seniorów świadczeń (zarówno bezpośrednio w postaci wpłaty na ich konto, jak również w postaci zapłaty czynszu za zajmowany przez Seniora lokal) na Funduszu ciążą obowiązki płatnicze lub sprawozdawcze w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, w szczególności, czy Fundusz powinien od wypłacanych rent pobierać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych lub sporządzać i/lub przekazywać informacje o wysokości spełnionych świadczeń...

Zdaniem Wnioskodawcy, zawierając umowę dożywocia na warunkach opisanych we wniosku Fundusz nabywa odpłatnie lokal Seniora. Tym samym też Senior dokonuje odpłatnego zbycia lokalu w zamian za rozłożone w czasie świadczenie pieniężne. W sensie ekonomicznym zatem transakcja ta przypomina sprzedaż z odroczonym terminem płatności, z tą różnicą, że cena nie jest z góry znana a dożywotnikowi przysługuje specyficzne uprawnienie tj. prawo do zajmowania lokalu aż do śmierci. Logiczną konsekwencją uznania, że transakcji zbycia lokalu w ramach umowy dożywocia stanowi odpłatne zbycie nieruchomości jest przyjęcie, że wypłacane Seniorom świadczenia stanowią dla nich przychód ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) Ustawy PIT. W szczególności nie stanowią one przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 Ustawy PIT. Tym samym na Funduszu SKA nie ciążą obowiązki płatnicze, ani sprawozdawcze związane z wypłatą świadczeń Seniorom, tj. od wypłacanych świadczeń (czy to bezpośrednio na rachunek Seniora, czy to na rachunek wspólnoty) Fundusz SKA nie musi potrącać i odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Nie musi również w odniesieniu do wypłacanych świadczeń sporządzać informacji, o których mowa w art. 42a Ustawy PIT.

Zdaniem Funduszu SKA analogiczne wnioski należy wysnuć w odniesieniu do renty wypłacanej w zamian za zbycie na jego rzecz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Reasumując Fundusz wypłacając świadczenia na rzecz Seniorów nie występuje w roli płatnika i nie ma w odniesieniu do wypłaconych świadczeń obowiązku złożenia informacji PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
4. innych rzeczy

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

W myśl art. 908 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Zatem charakterystyczną cechą takiej umowy jest ekwiwalentność świadczeń stron tej umowy, przy czym w doktrynie uznaje się, iż jest to ekwiwalentność rozumiana w sensie subiektywnym, a nie obiektywnym, co oznacza, że świadczenia stron względem siebie nie muszą mieć tego samego wymiaru ekonomicznego, ustalanego według kryteriów obiektywnych. Podkreślenia wymaga, iż tego rodzaju umowy zaliczane są do odpłatnych czynności prawnych, które charakteryzują się tym, iż każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową (niekoniecznie w postaci pieniężnej).

Uwzględniając powyższe, umowa o dożywocie, polegająca na tym, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie - ma charakter umowy wzajemnej, a w konsekwencji - jest czynnością prawną o charakterze odpłatnym, tj. w jej wyniku dochodzi do odpłatnego zbycia nieruchomości.

Niewątpliwe w przypadku umowy o dożywocie nie mamy do czynienia z klasycznym przykładem ekwiwalentności świadczeń jak przy umowie sprzedaży, gdzie świadczeniu zbywcy odpowiada uiszczenie ceny przez nabywcę. Nie oznacza to jednak, że przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje pod tytułem darmym. W zamian za swoje świadczenie zbywca nieruchomości (dożywotnik) uzyskuje bowiem określone świadczenia służące zaspakajaniu jego potrzeb w taki sposób, aby nie musiał on przyczyniać się do zdobywania środków na zaspokojenie niezbędnych wymagań życiowych. Świadczenie dożywotnika ma więc swój odpowiednik (równoważnik) w świadczeniach nabywcy nieruchomości. Nie ma przy tym znaczenia dla kwestii odpłatności to, czy świadczenie nabywcy odpowiada dokładnie wartości nieruchomości. Istotą odpłatności umowy o dożywocie jest bowiem to, że zbywca dokonując przysporzenia nie czyni tego kosztem własnego majątku, albowiem uzyskuje ekwiwalentne świadczenie, posiadające określony wymiar materialny, przejawiający się choćby w zaoszczędzeniu przez zbywcę tych wydatków, które musiałby ponieść w związku z własnym utrzymaniem, gdyby nie doszło do zawarcia umowy o dożywocie.

Natomiast zgodnie z przepisem art. 903 Kodeksu cywilnego, przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.

Umowę renty zalicza się do kategorii umów nazwanych, stanowiących samoistne źródło zobowiązania (tytuł prawny do spełniania świadczeń), jest umową konsensualną, o charakterze losowym, może być ukształtowana jako umowa terminowa lub bezterminowa, odpłatna lub pod tytułem darmym.

Treścią umowy renty jest zobowiązanie dłużnika (wypłacającego rentę) do spełniania na rzecz wierzyciela (uprawnionego do renty) świadczeń okresowych w pieniądzu lub rzeczach oznaczonych co do gatunku.

Osoba zobowiązująca się do świadczenia renty może się zobowiązać w sposób wskazany powyżej w zamian za nabycie prawa niemogącego być przedmiotem świadczenia renty, np. w zamian za przeniesienie własności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Renta może być ustanowiona w umowie zarówno na czas określony, jak i nieokreślony, w tym na czas życia osoby uprawnionej.

Z brzmienia art. 906 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że do umowy renty ustanowionej za wynagrodzeniem przepisy o sprzedaży stosuje się w sposób odpowiedni, a zakres stosowania tych przepisów uzależniony będzie od rodzaju wynagrodzenia należnego za ustanowienie renty.

Zatem cechą umów odpłatnych jest to, że świadczenie jednej strony umowy znajduje swój odpowiednik w świadczeniu drugiej strony. Jest to sytuacja, gdy każda ze stron umowy uzyskuje ekwiwalent (równoważnik) dla świadczenia własnego. Nie dochodzi więc w takim przypadku do sytuacji, gdy tylko jedna ze stron odnosi korzyść z dokonanego świadczenia, a świadczenie zbywcy nie odbywa się kosztem uszczuplenia własnego majątku.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że Fundusz zawiera z osobami fizycznymi będącymi właścicielami nieruchomości umowy dożywocia, zgodnie z art. 908 Kodeksu cywilnego W ramach umowy dożywotnik przenosi na Fundusz własność nieruchomości w zamian za określone świadczenia pieniężne (rentę). Fundusz zawiera również umowy renty odpłatnej (art. 903 Kodeksu cywilnego) z osobami fizycznymi, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. W zamian za ustanowienie na swoją rzecz renty dożywotniej osoba fizyczna przenosi na Fundusz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. W obydwu przypadkach Fundusz wypłaca na rzecz osób fizycznych comiesięczną, dożywotnią rentę hipoteczną w określonej wysokości podlegającą okresowej waloryzacji. Wysokość renty ustalona jest w kwocie (X). Od tak ustalonej kwoty Fundusz potrąca środki na pokrycie czynszu do wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej (Y). Czynsz ten Fundusz płaci bezpośrednio na konto wspólnoty/spółdzielni. Czynsz pokrywa opłaty związane z zarządzaniem budynkiem, wywozem śmieci, sprzątaniem, wodą itp. Na konto dożywotnika wpłacana jest różnica, czyli (X - Y).

W związku z powyższym wątpliwości Funduszu budzi kwestia dotycząca ewentualnych obowiązków Funduszu, jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych oraz obowiązków informacyjnych.

Mając na uwadze przywołane uregulowania prawne oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny i zdarzenie przyszłe uznać należy, że celem zawartych umów było odpłatne zbycie nieruchomości oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, a wypłata renty jest formą odpłatności za przeniesienie własności.

Przechodząc na grunt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdzić należy, iż w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 cytowanej ustawy podatkowej umowa o dożywocie stanowi dla dożywotnika (zbywcy), natomiast umowa renty odpłatnej dla uprawnionego do renty - źródło przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, w sytuacji gdy zawarta zostanie przed upływem 5 letniego terminu liczonego od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości.

Każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (nawet jeśli zbycie następuje w wyniku ustanowienia renty hipotecznej z art. 908 i renty odpłatnej art. 903 Kodeksu cywilnego na rzecz zbywcy) wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) i b) jeżeli zostanie dokonana przed upływem pięciu lat licząc od końca roku, w którym nastąpiło nabycie, powodować będzie u zbywcy powstanie obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym, jeśli przeniesienie własności nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nastąpi na skutek zawarcia umów przewidzianych art. 908 i art. 903 Kodeksu cywilnego po upływie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, to uzyskany przez sprzedającego z tego tytułu przychód nie podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe skutkuje tym, iż na Funduszu z tytułu wypłacanych rent i innych świadczeń nie spoczywa obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy, ani żadne inne obowiązki informacyjne, wynikające z treści art. 42a cytowanej ustawy, bowiem nie jest to przychód z innych źródeł lecz przychód z odpłatnego zbycia zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i to na sprzedającym (podatniku) spoczywa obowiązek samodzielnego wykazania uzyskanego dochodu (przychodu) z odpłatnego zbycia nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w stosownym zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła sprzedaż i ewentualnego jego opodatkowania.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w przypadku interpretacji dotyczącej zdarzenia przyszłego stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie