Skutki podatkowe otrzymania prawa własności nieruchomości jako świadczenia za zajęcie części własnej nieruchomości oraz za zmniejszenie jej wartości. - Interpretacja - 0113-KDIPT2-2.4011.1156.2021.2.MP

ShutterStock

Interpretacja indywidualna z dnia 14 marca 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.1156.2021.2.MP

Temat interpretacji

Skutki podatkowe otrzymania prawa własności nieruchomości jako świadczenia za zajęcie części własnej nieruchomości oraz za zmniejszenie jej wartości.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 listopada 2021 r. złożyła Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania prawa własności nieruchomości jako świadczenia za zajęcie części własnej nieruchomości oraz za zmniejszenie jej wartości. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem złożonym 23 lutego 2022 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni zwraca się z wnioskiem o udzielenie interpretacji, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, a w szczególności przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350 ze zm.; „ustawa o PIT”), w indywidualnej sprawie Wnioskodawczyni dotyczącej konsekwencji podatkowych otrzymania nieruchomości lokalowej tytułem odszkodowania za zajęcie części nieruchomości Wnioskodawczyni oraz obniżenie wartości pozostałej części nieruchomości.

Wnioskodawczyni, jest osobą fizyczną, podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.

Wnioskodawczyni jest właścicielem lokalu stanowiącego odrębną wartość w budynku, składającego się z lokali o charakterystyce wypoczynkowej, gdzie obok lokali stanowiących odrębną nieruchomość znajdują się również lokale niestanowiące odrębnej własności przeznaczone pod wynajem krótkoterminowy (hotel).

W czerwcu 2011 r. Wnioskodawczyni podpisała porozumienie z właścicielem nieruchomości sąsiedniej, będącym spółką z ograniczoną odpowiedzialnością („Spółka”), na mocy którego Spółka zobowiązała się do wybudowania lokalu, ustanowienia jego własności odrębnej oraz przeniesienia go w przyszłości na Wnioskodawczynię („Lokal”), tytułem pokrycia szkody za:

utratę wartości nieruchomości Wnioskodawczyni spowodowanej przede wszystkim ograniczeniem widoku oraz

zajęcie części nieruchomości Wnioskodawczyni (tarasu) pod budowę Lokalu.

W zamian za przeniesienie własności Lokalu, Wnioskodawczyni wyraziła zgodę na zrzeczenie się wszelkich roszczeń wobec Spółki z ww. tytułów.

W lipcu 2021 r. Spółka i Wnioskodawczyni zawarły „Umowę przeniesienia wartości nieruchomości lokalowej”, będącą realizacją postanowień porozumienia z czerwca 2011 r.

Aktualnie Wnioskodawczyni jest już wpisana w księdze wieczystej jako właściciel Lokalu, a okoliczność faktycznego zajęcia części tarasu Wnioskodawczyni pod budowę Lokalu zostanie ujawniona w księgach wieczystych w trybie uzgodnienia treści księgi dotyczącej nieruchomości Wnioskodawczyni.

Co najistotniejsze, Strony zgodnie postanowiły, iż wartość rynkowa Lokalu odpowiada wprost wartości szkód poniesionych przez Wnioskodawczynię, tj. utracie wartości nieruchomości Wnioskodawczyni oraz faktycznego zajęcia jej części (tarasu) przez Spółkę celem wzniesienia Lokalu.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni dodała, że opisany we wniosku pierwszy z lokali położony jest w … przy ulicy …,… (Lokal 1), który nabyła w dniu 26 sierpnia 2008 r., na podstawie aktu notarialnego Rep. nr … przed rejent … w Kancelarii Notarialnej w …, wyłącznie celem użytku prywatnego, jako miejsce wypoczynku i doraźnego zamieszkania.

Opisany we wniosku drugi z lokali oznaczony jest numerem 1 i położony jest w budynku (odrębnej nieruchomości) o przeznaczeniu hotelowym w … przy ulicy … (Lokal 2), który nabyła w dniu 9 lipca 2021 r. na podstawie aktu notarialnego Rep. nr … przed rejent … w Kancelarii Notarialnej w ….

Przedmiotowe porozumienie, Wnioskodawczyni zawarła ze Spółką (drugą stroną) w zwykłej formie pisemnej w dniu 22 czerwca 2011 r., w …. Na podstawie przedmiotowego porozumienia Wnioskodawczyni wyraziła zgodę na zrealizowaną już przebudowę hotelu wpływającą na obniżenie wartości Jej Lokalu 1, w zamian Spółka zobowiązała się do przebudowy tarasu Lokalu 1 oraz przeniesienia własności jednego z nowo wybudowanych lokali - nieodpłatnie na Wnioskodawczynię. Z uwagi na fakt, iż Spółka nie wywiązała się ze swych zobowiązań w umownie określonym terminie, powstał obowiązek po jej stronie do uiszczenia przewidzianej w porozumieniu rekompensaty. Świadczenie w postaci przeniesienia własności Lokalu 2, stanowi właśnie wykonanie zobowiązania Spółki do zapłaty przedmiotowej rekompensaty wynikającej z porozumienia, w tym zakresie porozumienie nie odwołuje się do żadnego przepisu prawa powszechnie obowiązującego.

Lokal 2, Wnioskodawczyni nabyła w dniu 9 lipca 2021 r. na podstawie aktu notarialnego Rep. nr … przed rejent … w Kancelarii Notarialnej w ….

Wnioskodawczyni odpowiadając w kwestii: na podstawie jakich konkretnie przepisów prawa została zawarta „umowa przeniesienia wartości nieruchomości lokalowej” między Wnioskodawczynią a Spółką, w wyniku której Spółka przeniosła na Wnioskodawczynię własność Lokalu nr 2, wskazała: w tym zakresie umowa (akt notarialny) odwołuje się jedynie do postanowień ww. porozumienia z dnia 22 czerwca 2011 r., stanowiąc, iż stanowi ona realizację obowiązku drugiej strony wynikających z ww. porozumienia.

Wnioskodawczyni odpowiadając na pytanie: w jaki sposób, przez kogo i na podstawie jakich przepisów prawa została ustalona wartość/wysokość należnego Jej zadośćuczynienia/ odszkodowania z tytułu wyrządzonej Jej przez Spółkę szkody, tj. utraty wartości posiadanej przez Wnioskodawczynię nieruchomości oraz faktycznego zajęcia Jej części (tarasu) przez Spółkę celem wzniesienia lokalu – wskazała, że ten sposób realizacji wcześniejszych zobowiązań drugiej strony został właśnie przez Nią zaproponowany - jak można się domyślać - z uwagi na brak konieczności angażowania kapitału, takie rozwiązanie uznała za satysfakcjonujące dla Niej.

Wartość rekompensaty (wartość nieruchomości) została również zaproponowana przez Spółkę (druga stronę transakcji), rzeczywistej wartości rynkowej przedmiotowej nieruchomości Wnioskodawczyni nie weryfikowała.

Lokal 1 nigdy nie był przedmiotem wynajmu lub dzierżawy i jest wyłącznie wykorzystywany na prywatne potrzeby Wnioskodawczyni. Lokal 2 został oddany spółce prowadzącej hotel, w wynajem, z tytułu którego Wnioskodawczyni otrzymuje czynsz.

Wnioskodawczyni prowadzi indywidualną działalność gospodarczą w zakresie gastronomii. Lokal 1 i Lokal 2, nie były i nie są wykorzystywane celem prowadzenia tej działalności, również w przyszłości Wnioskodawczyni nie zamierza w oparciu o nie prowadzić jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Lokal 2, istotnie jest aktualnie przedmiotem wynajmu, ale tzw. wynajmu prywatnego.

Wnioskodawczyni przysługują następujące prawa własności do nieruchomości:

-udział 11/32 w kamienicy przy ul. … w …, nr KW …

-dom jednorodzinny przy ul. …, … - obecnie wykańczany, będzie służył jako miejsce zamieszkania córek Wnioskodawczyni; na pierwszej kondygnacji znajduje się lokal, w którym Wnioskodawczyni prowadzi restaurację,

-działka rolna w … 1,39 ha, nr KW …,

-mieszkanie przy ul. …, o pow. 116 m2 - przeznaczone na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.

W przeszłości Wnioskodawczyni sprzedała:

-mieszkanie położone przy ul. …, w …, o pow. 58,68 m2, w dniu 22 września 2021 r., w którym mieszkały córki, a środki ze sprzedaży przeznaczyła na wykończenie domu przy ul. …,

-dnia 7 lipca 2016 r. - nieruchomość zabudowaną domem położoną w …, KW nr …, darowaną Jej wcześniej przez męża (on otrzymał ją w spadku); środki ze sprzedaży przeznaczyła na zakup i remont domu w … przy ul. ….

Pytanie

Czy w przedstawionym stanie faktycznym otrzymanie przez Wnioskodawczynię własności Lokalu tytułem odszkodowania za zajęcie części nieruchomości stanowiącej majątek Wnioskodawczyni oraz zmniejszenie wartości jej pozostałej części było zwolnione z opodatkowania PIT?

Pani stanowisko w sprawie:

Zdaniem Wnioskodawczyni, w opisanym stanie faktycznym otrzymanie przez Nią Lokalu tytułem odszkodowania za zajęcie części nieruchomości stanowiącej majątek Wnioskodawczyni oraz zmniejszenie wartości jej pozostałej części było zwolnione z opodatkowania PIT.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu PIT podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT, wolne od podatku są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Należy mieć również na względzie, że zwolnienie przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione zostają następujące warunki:

a)nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,

b)cena nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia jest otrzymanie m.in. odszkodowania, które przyznane zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Stosownie zatem do art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115 poz. 741 ze zm.; „ustawa o GN”), wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Przepis ten statuuje zatem generalną zasadę, iż wynagrodzenie za wywłaszczoną nieruchomość powinno odpowiadać jej wartości rynkowej. Stosownie zatem do przepisów o gospodarce nieruchomościami wynagrodzenie takie ustala się w wartości rynkowej.

Należy dodać, iż zgodnie z art. 128 ust. 4 ustawy o GN, jeżeli wskutek innych zdarzeń zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu.

Odszkodowanie powinno odpowiadać przy tym wartości poniesionych szkód. Tym samym „stosowne” odszkodowanie za nieruchomość w myśl przepisów o gospodarce nieruchomościami, powinno obejmować nie tylko wartość rynkową zajętej nieruchomości, jak i uwzględniać utratę wartości części nieruchomości pozostającej w rękach jej właściciela (niezajętej).

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Jedynie przykładowo można powołać w tym miejscu wyrok WSA we Wrocławiu z 9 maja 2017 r., sygn. akt II SA/Wr 48/17, gdzie Sąd jednoznacznie potwierdził, iż „stosownie” do przepisów o gospodarce nieruchomościami, „(...) podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi (z zastrzeżeniem art. 135 u.g.n.) wartość rynkowa nieruchomości, którą stanowi najbardziej prawdopodobna jej cena, możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych przy przyjęciu wymienionych w tym przepisie założeń. Określając zaś wartość rynkową nieruchomości uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami”.

„Przepis ten [art. 128 ust. 4 ustawy o GN - przyp. Wnioskodawczyni] przewiduje możliwość domagania się odszkodowania, które powinno odpowiadać wartości poniesionego z tego tytułu uszczerbku. Gdy na skutek tych zdarzeń zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu" (tak M. Barwicka-Szczyrba, „Korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych” Lex 2015).

Co więcej, nie bez znaczenia w sprawie pozostaje okoliczność, iż Lokal został posadowiony w niemal połowie na nieruchomości (tarasie) należącej do Wnioskodawczyni. Powoduje to sytuację, gdzie otrzymane przez Wnioskodawczynię „odszkodowanie” stanowi w znacznej mierze w istocie wynagrodzenie za zajętą część tarasu.

W tym zakresie należy bowiem odwołać się do analogicznego stosowania art. 193 ust. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 94 ze zm.). Zgodnie z nim, jeżeli rzeczy zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości. Udziały we współwłasności oznacza się według stosunku wartości rzeczy połączonych lub pomieszanych.

Jego zastosowanie per analogiam w przedstawionej sprawie powoduje, że w istocie Wnioskodawczyni ex lege powinna partycypować we własności Lokalu, jak właściciel nieruchomości, której część została scalona z Lokalem. Z tego powodu nie można traktować przysporzenia w postaci Lokalu po stronie Wnioskodawczyni, jako odszkodowania w pełnym znaczeniu tego słowa znaczeniu. W części bowiem czynność ta stanowiła w istocie także zamianę prawa do części nieruchomości Wnioskodawczyni na część własności Lokalu i z tego powodu (i w tym zakresie), powinna pozostawać neutralna na gruncie PIT dla Wnioskodawczyni.

Reasumując, w przedstawionym stanie faktycznym otrzymanie przez Wnioskodawczynię Nieruchomości tytułem odszkodowania za zajęcie części nieruchomości stanowiącej majątek Wnioskodawczyni oraz zmniejszenie wartości jej pozostałej części było zwolnione z opodatkowania PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzeczy,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)–c) – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub prawa przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w  podatku dochodowym. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub prawa nastąpiło po upływie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany ze zbycia nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub prawa w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wyjaśnić należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „nabycie”, a także nie wskazuje, czy ma to być nabycie odpłatne, czy nieodpłatne. Nie określa również na podstawie, jakiej czynności prawnej bądź zdarzenia prawnego, może nastąpić nabycie nieruchomości, ich części oraz udziału w nieruchomości lub praw majątkowych. Zatem, pojęcie to należy rozumieć szeroko, co oznacza, że z nabyciem nieruchomości lub praw majątkowych wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mamy do czynienia z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości lub tych praw, bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci własności rzeczy lub praw.

Interpretacja pojęcia „nabycie” została przedstawiona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 1489/08, w którym Sąd stwierdził, że aby ustalić, jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu należy odwołać się do regulacji zawartych w prawie cywilnym. Według Kodeksu cywilnego, nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy. Zatem, aktywa majątkowe ulegają zwiększeniu. Przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni jest właścicielem lokalu stanowiącego odrębną własność w budynku składającym się z lokali o charakterystyce wypoczynkowej, gdzie obok lokali stanowiących odrębną nieruchomość znajdują się również lokale niestanowiące odrębnej własności przeznaczone pod wynajem krótkoterminowy (hotel). Lokal ten Wnioskodawczyni nabyła w dniu 26 sierpnia 2008 r., na podstawie aktu notarialnego Rep. nr …, wyłącznie celem użytku prywatnego, jako miejsce wypoczynku i doraźnego zamieszkania. W czerwcu 2011 r. Wnioskodawczyni podpisała porozumienie z właścicielem nieruchomości sąsiedniej, będącym spółką z ograniczoną odpowiedzialnością („Spółka”), na mocy którego Spółka zobowiązała się do wybudowania lokalu, ustanowienia jego własności odrębnej oraz przeniesienia go w przyszłości na Wnioskodawczynię („Lokal”), tytułem pokrycia szkody za: utratę wartości nieruchomości Wnioskodawczyni spowodowanej przede wszystkim ograniczeniem widoku oraz zajęcie części nieruchomości Wnioskodawczyni (tarasu) pod budowę Lokalu.

W zamian za przeniesienie własności Lokalu, Wnioskodawczyni wyraziła zgodę na zrzeczenie się wszelkich roszczeń wobec Spółki z ww. tytułów. Przedmiotowe porozumienie, Wnioskodawczyni zawarła ze Spółką w zwykłej formie pisemnej w dniu 22 czerwca 2011 r. Na podstawie przedmiotowego porozumienia Wnioskodawczyni wyraziła zgodę na zrealizowaną już przebudowę hotelu wpływającą na obniżenie wartości Jej Lokalu 1, w zamian, Spółka zobowiązała się do przebudowy tarasu Lokalu 1 oraz przeniesienia własności jednego z nowo wybudowanych lokali - nieodpłatnie na Wnioskodawczynię. Z uwagi na fakt, iż Spółka nie wywiązała się ze swych zobowiązań w umownie określonym terminie, powstał obowiązek po jej stronie do uiszczenia przewidzianej w porozumieniu rekompensaty. Świadczenie w postaci przeniesienia własności Lokalu 2, stanowi wykonanie zobowiązania Spółki do zapłaty przedmiotowej rekompensaty wynikającej z porozumienia, w tym zakresie porozumienie nie odwołuje się do żadnego przepisu prawa powszechnie obowiązującego. W lipcu 2021 r. Spółka i Wnioskodawczyni zawarły „Umowę przeniesienia wartości nieruchomości lokalowej”, będącą realizacją postanowień porozumienia z czerwca 2011 r. Lokal oznaczony jest numerem 1 i położony jest w budynku (odrębnej nieruchomości) o przeznaczeniu hotelowym (Lokal 2), lokal ten nabyła w dniu 9 lipca 2021 r. na podstawie aktu notarialnego Rep. nr …. Aktualnie Wnioskodawczyni jest już wpisana w księdze wieczystej jako właściciel Lokalu, a okoliczność faktycznego zajęcia części tarasu Wnioskodawczyni pod budowę Lokalu zostanie ujawniona w księgach wieczystych w trybie uzgodnienia treści księgi dotyczącej nieruchomości Wnioskodawczyni. Strony zgodnie postanowiły, iż wartość rynkowa Lokalu odpowiada wprost wartości szkód poniesionych przez Wnioskodawczynię, tj. utracie wartości nieruchomości Wnioskodawczyni oraz faktycznego zajęcia jej części (tarasu) przez Spółkę celem wzniesienia Lokalu.

Wnioskodawczyni odpowiadając w kwestii: na podstawie jakich konkretnie przepisów prawa została zawarta „umowa przeniesienia wartości nieruchomości lokalowej” między Wnioskodawczynią a Spółką, w wyniku której Spółka przeniosła na Wnioskodawczynię własność Lokalu nr 2, wskazała: w tym zakresie umowa (akt notarialny) odwołuje się jedynie do postanowień ww. porozumienia z dnia 22 czerwca 2011 r., stanowiąc, iż stanowi ona realizację obowiązku drugiej strony wynikających z ww. porozumienia. Wnioskodawczyni odpowiadając na pytanie: w jaki sposób, przez kogo i na podstawie jakich przepisów prawa została ustalona wartość/wysokość należnego Jej zadośćuczynienia/odszkodowania z tytułu wyrządzonej Jej przez Spółkę szkody, tj. utraty wartości posiadanej przez Wnioskodawczynię nieruchomości oraz faktycznego zajęcia Jej części (tarasu) przez Spółkę celem wzniesienia lokalu – wskazała, że ten sposób realizacji wcześniejszych zobowiązań drugiej strony został właśnie przez Nią zaproponowany. Wartość rekompensaty (wartość nieruchomości) została również zaproponowana przez Spółkę. Lokal 1 nigdy nie był przedmiotem wynajmu lub dzierżawy i jest wyłącznie wykorzystywany na prywatne potrzeby Wnioskodawczyni. Lokal 2 został oddany spółce prowadzącej hotel, w wynajem, z tytułu którego Wnioskodawczyni otrzymuje czynsz. Wnioskodawczyni prowadzi indywidualną działalność gospodarczą w zakresie gastronomii. Lokal 1 i Lokal 2, nie były i nie są wykorzystywane celem prowadzenia tej działalności, również w przyszłości Wnioskodawczyni nie zamierza w oparciu o nie prowadzić jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Lokal 2, istotnie jest aktualnie przedmiotem wynajmu, ale tzw. wynajmu prywatnego.

Moment przeniesienia prawa własności w prawie podatkowym określony jest zgodnie z normami prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły.

Stosownie do art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Z powyższej definicji wynika, że na gruncie polskiego prawa możemy wyodrębnić trzy rodzaje nieruchomości w sensie prawnym:

-grunty (stanowiące część powierzchni ziemskiej),

-budynki trwale z gruntem związane (tzw. nieruchomości budynkowe),

-części tych budynków (tzw. nieruchomości lokalowe).

Podkreślić należy, że istnieje zasadnicza różnica, gdy chodzi o regulację dotyczącą nieruchomości gruntowych z jednej strony i nieruchomości pozostałych z drugiej strony. O ile każdy grunt stanowiący przedmiot odrębnej własności jest nieruchomością już z mocy art. 46 Kodeksu cywilnego, o tyle budynek lub lokal tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. W myśl art. 48 Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Powyższy przepis prawny jest wyrazem zasady ujętej w art. 191 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową. Zatem zasadniczo budynki trwale z gruntem związane stanowią jego część składową i nie mogą być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych (art. 47 § 1 ustawy Kodeks cywilny).

Posiadacz, który włada cudzą rzeczą, niebędącą jego własnością, może dokonywać rozmaitych nakładów na tę rzecz i wówczas przysługują mu przewidziane ustawą roszczenia wobec właściciela przedmiotowej rzeczy o zwrot poniesionych nakładów. Swoistą postacią nakładu na nieruchomość jest wzniesienie budynku lub innego urządzenia na cudzym gruncie przez samoistnego posiadacza gruntu. W takiej sytuacji ustawodawca przyznał podmiotowi, który poniósł nakłady dotyczące wzniesionego budynku, roszczenie o przeniesienie własności gruntu w trybie art. 231 ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z brzmieniem art. 231 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Natomiast zgodnie z art. 231 § 2 ww. Kodeksu, właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Stosownie do art. 336 Kodeksu cywilnego, samoistnym posiadaczem rzeczy jest (...) ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. Roszczenie o przeniesienie własności gruntu wynikające z art. 231 § 1 Kodeksu cywilnego jest związane z posiadaniem gruntu, na którym posiadacz wzniósł budynek i wiąże się z dobrą wiarą samoistnego posiadacza gruntu.

Z uwagi na brzmienie art. 48 Kodeksu cywilnego należy podkreślić, że właścicielem budynku wybudowanego w warunkach określonych w art. 231 Kodeksu cywilnego (tj. na cudzym gruncie) jest właściciel gruntu. Zatem, budynki i budowle wzniesione przez samoistnych posiadaczy na gruncie stanowiącym własność innej osoby nie stanowią odrębnego od gruntu przedmiotu własności, lecz są częścią składową gruntu.

Przechodząc do analizy przytoczonego art. 231 Kodeksu cywilnego stwierdzić należy, że w sytuacjach, gdy ktoś wzniósł budynek na czyimś gruncie, przyjmuje się konstrukcję, że z mocy samego prawa właściciel gruntu staje się właścicielem tego budynku, ten zaś, kto budynek wzniósł, jest właścicielem jedynie nakładów poczynionych na tę budowę. Często bowiem się zdarza, że osoby budują domy na gruncie swoich rodziców bądź sąsiadów. Jako że nie może istnieć (poza pewnymi wyjątkami – np. użytkowanie wieczyste) stan prawny, w którym właściciel gruntu i właściciel budynku to dwie różne osoby, to wyjściem z takiej sytuacji jest właśnie regulacja zawarta w art. 231 Kodeksu cywilnego, która po spełnieniu przesłanek określonych w tym przepisie powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego pomiędzy właścicielem gruntu a posiadaczem, który dokonał zabudowy. Realizacja roszczeń może nastąpić w drodze zawarcia umowy o przeniesienie własności gruntu lub w drodze postępowania sądowego.

Ustawodawca wymaga, by realizowane w trybie art. 231 Kodeksu cywilnego przeniesienie własności następowało za „odpowiednim wynagrodzeniem”. Wymagane świadczenie nabywcy ma rekompensować właścicielowi utratę jego prawa, legitymizując pod względem ekonomicznym legalizację budowy na cudzym gruncie. Odpowiednie wynagrodzenie za przeniesienie własności działki gruntu zajętej pod budowę stanowi ekwiwalent jej wartości rynkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1984 r., sygn. akt I CR 155/84). Ustalenie wynagrodzenia następuje według cen obowiązujących w dacie orzekania (w dacie realizacji roszczenia o przeniesienie własności). Niemniej należy zauważyć, że wynagrodzenie to może odbiegać od ceny, jaką posiadacz zapłaciłby w związku z zakupem w normalnym obrocie rynkowym z uwagi na specyfikę tego stosunku zobowiązaniowego.

Czynność realizowaną w oparciu o art. 231 Kodeksu cywilnego, należy zatem potraktować jako odpłatne zbycie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w szczególności jako quasi umowę sprzedaży, gdyż specyfiką sprzedaży w trybie art. 231 Kodeksu cywilnego jest to, że przedmiotem transakcji jest własność działki pod budynkiem, a nie zbycie działki wraz z budynkiem. Tym samym ma ona wpływ na wartość przedmiotu umowy, co w konsekwencji przekłada się na wysokość m.in. zobowiązań podatkowych. Zasadność odpłatności powyższej czynności potwierdza m.in. treść pisma Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 19 marca 1996 r. znak: PRO-202034-95/VI/J, w kwestii umów zawieranych na podstawie art. 231 Kodeksu cywilnego. W piśmie tym zaprezentowano pogląd, że umowy zawierane w trybie art. 231 Kodeksu cywilnego są umowami sprzedaży. Treść art. 231 Kodeksu cywilnego, w świetle którego własność budynku lub urządzenia wybudowanego na warunkach w nim określonych może być przeniesiona jedynie za odpowiednim wynagrodzeniem (ceną) wskazuje, że jest to, praktycznie rzecz biorąc, umowa sprzedaży, na mocy której właściciel (sprzedawca) przenosi na samoistnego posiadacza (kupującego) własność działki, a samoistny posiadacz, jako kupujący, obowiązany jest zapłacić właścicielowi (sprzedawcy) cenę zakupu.

Podkreślić należy, że użyty w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych termin „nabycie” oznacza każde przeniesienie na nabywcę własności rzeczy lub prawa w ramach spadku, innej jednostronnej czynności, na podstawie aktu prawnego, umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności. Tak więc, jednym ze sposobów nabycia nieruchomości lub praw majątkowych jest nabycie własności nieruchomości lub praw majątkowych w zamian za zwolnienie z długu.

Nawiązując do pojęcia „odpłatnego zbycia” (o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy), oznacza ono każde przeniesienie prawa własności lub praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin ten obejmuje zatem szeroki zakres umów i pozostaje bez znaczenia, czy do odpłatnego zbycia dochodzi w drodze zniesienia współwłasności, działu spadku, umowy zamiany lub sprzedaży, czy też w drodze przeniesienia na rzecz Wnioskodawcy w trybie artykułu 453 Kodeksu cywilnego prawa własności nieruchomości w zamian za zwolnienie z obowiązku zwrotu długu. „Płatność” bowiem nie musi mieć charakteru pieniężnego w postaci konkretnego przepływu gotówkowego, może oznaczać także uzyskanie świadczenia wzajemnego w postaci zapłaty w naturze (otrzymanie w zamian innych rzeczy lub praw), działania, zaniechania lub znoszenia. Innymi słowy, pod pojęciem płatności nie należy rozumieć wyłącznie zapłaty w pieniądzu, płatnością może także zbyć zwolnienie z długu, czy potrącenie wzajemnych, wymagalnych wierzytelności (zmniejszenie pasywów zbywcy).

Zatem, do stwierdzenia powstania przychodu warunkiem koniecznym jest uzyskanie przysporzenia majątkowego. Wskazać należy w tym miejscu na definicję przywołaną w komentarzu do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wywiedzioną przez Adama Bartosiewicza, który definiuje odpłatne zbycie jako: „przeniesienie prawa własności rzeczy lub praw, o których mowa, na inną osobę za wynagrodzeniem. Podstawową formą odpłatnego zbycia będzie sprzedaż oraz zamiana. Zgodnie z zasadą swobody umów, odpłatne zbycie może nastąpić także w innej formie”, po czym dodaje: „cena odpłatnego zbycia wyrażona w umowie nie musi być wyrażona w pieniądzu (wartościach pieniężnych). Nie jest bowiem wykluczone, że zapłatą za przeniesienie własności rzeczy lub przeniesienie praw będzie inna forma przysporzenia majątkowego”. (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, Lex, 2010, wyd. II). Tym samym wynagrodzenie można określić nie tylko w pieniądzu, ale także poprzez inne określenie jego wartości, np. zwolnienie z długu, czy potrącenie wzajemnych wymagalnych wierzytelności.

Natomiast zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.

Świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum) jest umową, na mocy której obie strony (dłużnik i wierzyciel) wyrażają zgodę na umorzenie istniejącego dotąd zobowiązania, jeśli dłużnik zamiast pierwotnie ustalonego, spełni inne świadczenie. Przyjmuje się, że umowa, o której mowa w ww. przepisie ma charakter odpłatnej umowy rozporządzającej, gdyż wierzyciel w miejsce dotychczasowego roszczenia uzyskuje inne. Płatność za świadczenie (wynagrodzenie) nie musi mieć bowiem charakteru pieniężnego, może oznaczać również uzyskanie świadczenia wzajemnego w postaci zapłaty w naturze (otrzymanie w zamian innych rzeczy lub praw), działania, zaniechania lub znoszenia. Przeniesienie na wierzyciela własności rzeczy lub praw w zamian za zwolnienie z długu jest odpłatnym zbyciem tej rzeczy lub prawa, nie następuje bowiem pod tytułem darmym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni nabyła lokal stanowiący odrębną własność w dniu 26 sierpnia 2008 r., wyłącznie celem użytku prywatnego, jako miejsce wypoczynku i doraźnego zamieszkania. Natomiast, w lipcu 2021 r. Wnioskodawczyni i Spółka zawarły „Umowę przeniesienia wartości nieruchomości lokalowej”, będącą realizacją postanowień porozumienia z czerwca 2011 r.

Wobec powyższego wskazać należy, że zajęcie części nieruchomości Wnioskodawczyni (lokalu stanowiącego odrębną własność) pod budowę lokalu, nie stanowi źródła przychodu, gdyż nabycie lokalu przez Wnioskodawczynię nastąpiło w 2008 r., a przeniesienie nabytego lokalu w ramach datio in solutum, nastąpiło w 2021, czyli po upływie pięcioletniego okresu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, otrzymanie w 2021 r. przez Wnioskodawczynię prawa własności nieruchomości (własność Lokalu 2), tytułem wynagrodzenia za zajęcie części nieruchomości (lokalu stanowiącego odrębną własność) stanowiącej majątek Wnioskodawczyni nie stanowi przychodu w myśl przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji, brak przychodu skutkuje tym, że nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego.

W odniesieniu do odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości wskutek ograniczenia widoku, wskazać należy, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i do tej kategorii zaliczyć trzeba również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Podkreślenia wymaga, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. W tym zakresie należy posiłkować się przepisami ustawy Kodeks cywilny. Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. O odszkodowaniu możemy mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody (odpowiednio zadośćuczynienie za doznane krzywdy) od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność.

O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują, co do zasady, przepisy art. 361 ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 361 § 1 ww. Kodeksu, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 ustawy Kodeks cywilny).

Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszonych zdarzeniem wyrządzającym szkodę, obejmując to, co z majątku ubyło na skutek tego zdarzenia lub do niego nie weszło (utracona korzyść).

Wnioskodawczyni we wniosku powołuje się na zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Treść zacytowanego przepisu wskazuje, że podstawowym warunkiem uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, jest uzyskanie przychodu z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające wywłaszczenie.

Należy mieć również na uwadze, że zwolnienie przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione zostają następujące warunki:

-nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,

-cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Zatem, zwolnienie nie będzie przysługiwać, gdy powyższe warunki dotyczące okresu sprzedaży oraz ceny nabycia, będą spełnione łącznie. W przypadku, gdy spełniony będzie tylko jeden z nich (albo nie będzie spełniony żaden z nich), wówczas zwolnienie będzie podatnikowi przysługiwać.

Jednak warunkiem podstawowym, niezbędnym do skorzystania z ww. zwolnienia jest otrzymanie odszkodowania, które przyznane zostało stosownie do przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1899), lub kwoty ceny przy odpłatnym zbyciu nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie.

Zasady dotyczące ograniczenia lub pozbawienia praw do nieruchomości oraz związanych z tym odszkodowań, reguluje ww. ustawa o gospodarce nieruchomościami.

W myśl art. 6 pkt 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, celami publicznymi w rozumieniu ustawy jest m.in. wydzielanie gruntów pod drogi publiczne, drogi rowerowe i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji.

Stosownie do art. 112 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, przepisy rozdziału 4 „Wywłaszczanie nieruchomości”, stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 122a, art. 124 ust. 1b, art. 124b, art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Wnioskodawczyni wskazała, że świadczenie w postaci przeniesienia własności Lokalu 2, stanowi właśnie wykonanie zobowiązania Spółki z o.o. do zapłaty przedmiotowej rekompensaty wynikającej z porozumienia - w tym zakresie porozumienie nie odwołuje się do żadnego przepisu prawa powszechnie obowiązującego.

Podkreślić należy, że ustawodawca w art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wymienia akty prawne, do których ma zastosowanie zawarta w ustawie procedura zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, jednak żaden z określonych w przepisie aktów prawa nie ma zastosowania w sprawie przedstawionej przez Wnioskodawczynię.

Wobec powyższego w analizowanej sprawie nie ma zastosowania zwolnienie przedmiotowe w myśl art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi (w brzmieniu obowiązującym od 2021 r.), że wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż sądowe.

Ustawodawca przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ww. ustawy, wyłączył z katalogu zwolnień zadośćuczynienia/odszkodowania, które zostały otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, nawet w sytuacji, gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Zatem, aby świadczenie korzystało ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

-świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

-jego wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać z przepisów odrębnych ustaw,

-podstawą jego przyznania nie może być zawarta umowa lub ugoda pozasądowa.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Kodeks cywilny przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy (art. 471 i nast. ww. Kodeksu) oraz deliktową – wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 i nast. Kodeksu cywilnego). W konsekwencji, na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują generalnie przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. W świetle powyżej wskazanych uregulowań wypłata odszkodowania jest więc konsekwencją wystąpienia szkody. Zadośćuczynienie to forma rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej w związku z doznaną krzywdą.

Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, gdzie dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań (art. 471 Kodeksu cywilnego). Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści. Zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia „zadośćuczynienia” z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Odnosząc powyższe uwarunkowania prawne do stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię, która otrzymała świadczenie w postaci przeniesienia prawa własności Lokalu, za utratę wartości nieruchomości wskutek ograniczenia widoku, należy wskazać, że w omawianym przypadku nie wystąpił element szkody, tj. uszczerbek w istniejącym mieniu czy też utrata przyszłych korzyści. Nie można więc mówić o odszkodowaniu czy zadośćuczynieniu. Według przepisów prawa cywilnego przedmiotowe świadczenie nie stanowi świadczenia, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Wnioskodawczyni zgodnie z zawartym porozumieniem otrzymała to świadczenie, jako wynagrodzenie za utratę wartości wskutek ograniczenia widoku.

Zatem nie został spełniony pierwszy warunek uprawniający do zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się do drugiego warunku wynikającego z ww. przepisu, należy zauważyć, że wysokość kwoty pieniężnej, którą otrzymała Wnioskodawczyni na podstawie zawartego porozumienia z 2011 r. (tj. umowy), nie wynika z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że w sytuacji, gdy wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia, a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy ani o bezprawności działania ani też o poniesieniu jakiejkolwiek szkody, czy krzywdy.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że zawarte w formie pisemnej porozumienie między Wnioskodawczynią a Spółką z o.o., jest ugodą w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, a więc ugodą pozasądową.

W związku z powyższym nie został spełniony również drugi i trzeci warunek uprawniający do zastosowania zwolnienia przedmiotowego, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Skoro przedmiotowe świadczenie uzyskane przez Wnioskodawczynię (świadczenie w postaci przeniesienia prawa własności Lokalu), nie stanowi odszkodowania ani zadośćuczynienia, którego wysokość i zasady wynikają z przepisów odrębnych ustaw, natomiast podstawą przyznania przedmiotowej kwoty jest zawarte umowne porozumienie, to takie świadczenie nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadczenie i jego wysokość wynika z ustaleń zawartych pomiędzy Wnioskodawczynią i Spółką i ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron.

W związku z tym należy uznać, że przedmiotowe świadczenie nie jest odszkodowaniem ani zadośćuczynieniem, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Źródłem tego świadczenia jest bowiem wola stron wyrażona w zawartym porozumieniu.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że otrzymane świadczenie w postaci przeniesienia prawa własności Lokalu, niewątpliwie stanowi przysporzenie majątkowe, skutkujące dla Wnioskodawczyni powstaniem przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych. Otrzymane przez Wnioskodawczynię świadczenie w postaci przeniesienia prawa własności Lokalu, nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, w szczególności nie podlega również zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.), jest sam przepis prawa. Natomiast, rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez zainteresowanego. Wnioskodawczyni ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. Zaznaczyć należy, że pełna weryfikacja prawidłowości Pani stanowiska może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy Ordynacja podatkowa.

W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi Pani zastosować się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).