Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 28.09.2004, sygn. PSUS/OPBI/423/153/04/BD, Pierwszy Śląski Urząd Skarbowy w Sosnowcu

Temat interpretacji

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w 2002 r. Spółka zawarła cztery umowy pożyczki, na podstawie których zaciągnęła oprocentowane pożyczki u udziałowca (podmiotu zagranicznego) posiadającego nie mniej niż 25% jej udziałów. Zgodnie z postanowieniami tych umów, Spółka miała zapłacić odsetki od udzielonych jej pożyczek w chwili zwrotu pożyczki lub w jakimkolwiek wcześniejszym dniu, jeżeli zamierzała spłacić wcześniej w całości odsetki za całość okresu dwuletniego. Jak podaje Spółka, pożyczki zostały spłacone w 2003 r., natomiast odsetki od tych pożyczek dopiero w marcu 2004 r. Zadłużenie wobec udziałowcy, na dzień spłaty odsetek, obejmowało jedynie zadłużenie wynikające z odsetek naliczonych od udzielonych pożyczek, i nie przekraczało trzykrotności kapitału zakładowego Spółki. W związku z powyższym, zdaniem Spółki, całość odsetek zapłaconych przez nią w marcu 2004 r. stanowić będzie koszty uzyskania przychodów w roku podatkowym 2004.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt. 11 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity w Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zmianami) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Równocześnie możliwość zaliczania w koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielanych spółce przez podmioty bezpośrednio lub pośrednio z nią powiązane ograniczają przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych , zgodnie z którymi nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

W rozpatrywanym przypadku Spółka, zgodnie z postanowieniami zapisanymi w zawartych z udziałowcem umowach pożyczki, zobowiązana była do spłaty odsetek najpóźniej w chwili zwrotu pożyczki. Zatem stosownie do tych postanowień, Spółka spłacając całość pożyczki w grudniu 2003 roku, winna była również najpóźniej w grudniu 2003 r. zapłacić odsetki od tych pożyczek. Zapłacone zgodnie z umowami odsetki od pożyczek, Spółka mogła w dacie ich zapłaty zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Równocześnie oceniając możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zapłaconych odsetek od poszczególnych pożyczek, Spółka powinna była uwzględnić ograniczenia zawarte w powołanym wcześniej art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, bowiem na wynikający z umów dzień zapłaty odsetek (przypadający najpóźniej na dzień spłaty pożyczek, tj. na grudzień 2003 r.), zadłużenie Spółki wobec udziałowca z tytułu udzielonych przez niego pożyczek, przewyższało trzykrotność wartości kapitału zakładowego Spółki.

Spółka zwracając w grudniu 2003 r. pożyczki bez równoczesnej zapłaty odsetek od tych pożyczek, postąpiła wbrew postanowieniom zawartych umów. Zauważyć należy, że działanie takie na rynku, na którym nie sposób zwrócić pożyczkę bez równoczesnego zwrotu odsetek, było możliwe między innymi dlatego, że stronami przedmiotowych umów pożyczek były podmioty powiązane ze sobą kapitałowo. W ocenie organu podatkowego nie zapłacenie przez Spółkę odsetek od pożyczek w chwili zwrotu udziałowcowi tych pożyczek, było działaniem mającym na celu zmniejszenie obciążeń podatkowych, co potwierdza również sama Spółka, bowiem zgodnie z jej stanowiskiem, daje jej to możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów w roku podatkowym 2004 r. całości zapłaconych odsetek od pożyczek, bez konieczności stosowania ograniczeń zapisanych w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Należy zauważyć, iż istota regulacji zawartej w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ma na celu ograniczenie zjawiska tzw. "niedostatecznej kapitalizacji spółek" polegającej na "pożyczkowym" (w przeciwieństwie do wkładów) finansowaniu spółki przez jej dominujących udziałowców. Tego rodzaju finansowanie z jednej strony powoduje brak korelacji pomiędzy wysokością kapitału zakładowego, a wielkością prowadzonej działalności co, przy jednoczesnym ograniczeniu odpowiedzialności udziałowców do wysokości ich udziałów, prowadzi do przerzucenia ryzyka skutków prowadzonej działalności na kontrahentów spółki (zmniejszenie pewności obrotu gospodarczego), z drugiej zaś strony częstokroć skutkuje możliwością uchylania się od opodatkowania w Polsce poprzez "wyprowadzanie" zysków ze spółki w formie odsetek od pożyczonego kapitału.

Nadmienić również należy, że odsetki od pożyczki, jako opłata ponoszona za okres korzystania z cudzego kapitału pieniężnego, są ściśle powiązane z istnieniem samej pożyczki. W związku z tym, wbrew temu co sugeruje Spółka, zapłaconych przez nią w marcu 2004 r. odsetek od pożyczek nie można rozpatrywać w oderwaniu od spłaconego w grudniu 2003 r. zadłużenia z tytułu pożyczek.

Wobec powyższego, w świetle przedstawionego stanu faktycznego i przywołanego stanu prawnego należy stwierdzić, iż oceniając możliwość zaliczenia w roku podatkowym 2004 do kosztów uzyskania przychodów zapłaconych w marcu 2004 r. odsetek od pożyczek, Spółka winna zastosować ograniczenia określone w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przyjmując za dzień zapłaty odsetek, o którym mowa w tym przepisie, dzień zapłaty zgodny z umowami pożyczki, tj. w opisywanym przypadku - mający miejsce w grudniu 2003 r. dzień spłaty poszczególnych pożyczek.