Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 lipca 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

-uznania przekazania przedmiotu zastawu w postaci 2 samochodów ciężarowych oraz przyczepy, za dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT,

-prawa do skorygowania podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu dostawy przedmiotu zastawu w postaci 2 samochodów ciężarowych oraz przyczepy, w związku z wykonaniem umowy zastawu, na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni (dalej również Podatniczka) prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w Polsce i w Polsce posiada miejsce zamieszkania oraz stałe miejsce pobytu. Zarejestrowana jako podatnik VAT czynny. Wnioskodawczyni jest podmiotem powiązanym z sp. z o.o. (dalej jako Podmiot powiązany).

Podmiot powiązany w 2018 roku zawarł umowę współpracy dotyczącą nabywania towarów handlowych z kontrahentem prowadzącym działalność pod firmą A (dalej jako Kontrahent). Kontrahent jest podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny. Wnioskodawczyni w związku ze współpracą z Podmiotem powiązanym, zgodziła się na udzielenie pewnej formy poręczenia za ten podmiot i zawarła z Kontrahentem umowy zastawu rejestrowego w celu ustanowienia na posiadanych aktywach zabezpieczenia wierzytelności, które będzie posiadał Kontrahent podczas współpracy z Podmiotem powiązanym.

Innymi słowy, Podatniczka zabezpieczyła należności Kontrahenta, który na wypadek braku otrzymania zapłaty od Podmiotu powiązanego, mógłby dokonać realizacji zastawu, w celu odzyskania swojej należności. Czynność ta ma zatem charakter w pewnym sensie poręczenia rzeczowego (udzielonego dla Podmiotu powiązanego przez Podatniczkę), które zabezpiecza Kontrahenta, na wypadek braku zapłaty od Podmiotu powiązanego.

Zgodnie z Umowami zastawu, według wyboru Kontrahenta zaspokojenie wymagalnej wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym może nastąpić z przedmiotu zastawu:

1)przez przejęcie przez Kontrahenta przedmiotu zastawu na własność (według średniej ceny z dnia przejęcia – z dniem złożenia zastawcy oświadczenia o tym przejęciu),

2)przez sprzedaż przedmiotu zastawu w drodze przetargu publicznego przeprowadzonego przez notariusza lub komornika,

3)na drodze sądowego postępowania egzekucyjnego.

W związku z powstaniem niespłaconych zobowiązań ze strony Podmiotu powiązanego w stosunku do Kontrahenta, Kontrahent ten poinformował Wnioskodawczynię w 2024 roku o zamiarze przejęcia przedmiotów zastawu na własność. Wnioskodawczyni wykonując Umowy zastawu, przekazała w 2024 roku na rzecz Kontrahenta aktywa będące przedmiotem Umowy zastawu. W związku z powyższym, w związku z wykonaniem umowy zastawu doszło do przeniesienia na rzecz Kontrahenta A prawa do rozporządzania towarami jak właściciel rzeczami będącymi przedmiotem zastawu.

Podatniczka uznała, że przekazanie na rzecz Kontrahenta przedmiotów zastawu stanowi dostawę towarów. W związku z tym, Podatniczka wystawiła faktury VAT na Kontrahenta dotyczące czynności wydania przedmiotów zastawu Zastawnikowi. Przedmiotem zastawów były rzeczy ruchome (2 samochody ciężarowe oraz przyczepa), które wykorzystywane były do działalności gospodarczej Podatniczki i wykonywania czynności opodatkowanych. Przy nabyciu rzeczy będących przedmiotem zastawu i późniejszego przekazania, Wnioskodawczyni przysługiwało prawo do odliczenia kwoty podatku VAT naliczonego.

Zgodnie z konstrukcją zabezpieczenia Wnioskodawczyni wykonała rzeczową zapłatę za Podmiot powiązany, tym samym nie otrzymała z tego tytułu zapłaty od Kontrahenta. Wnioskodawczyni nie otrzymała także od Podmiotu powiązanego żadnego wynagrodzenia ani zwrotu wartości rzeczy przekazanych na podstawie Umów zastawu. Podatniczka nie może ubiegać się zapłaty od Kontrahenta, może jednak ubiegać się m.in. zwrotu wartości przekazanego Kontrahentowi przedmiotu zastawu od Podmiotu powiązanego. Od wystawienia faktury oraz od ustalonego terminu zwrotu środków przez Podmiot powiązany dla Podatniczki minęło 90 dni, na moment składania niniejszego wniosku.

Wnioskodawczyni uzyskała status wierzyciela Podmiotu powiązanego w związku z wykonanym poręczeniem, które zostało spełnione poprzez wykonanie umowy zastawu rejestrowego i wydanie przedmiotów zastawu Kontrahentowi. Na podstawie wykonanego poręczenia Wnioskodawczyni przysługuje w stosunku do Podmiotu powiązanego prawo do zwrotu wartości przekazanych aktywów na rzecz Kontrahenta.

Od daty wystawienia faktur dokumentujących przekazanie przedmiotów zastawu na rzecz Kontrahenta, na moment składania niniejszego wniosku nie upłyną 3 lata licząc od końca roku, w którym zostały wystawione. Wierzytelności objęte zakresem wniosku nie zostały oraz nie zostaną uregulowane lub zbyte w jakiejkolwiek formie, przed datą dokonania korekty w trybie art. 89a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji Wnioskodawczyni będzie czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Pytania

1.Czy przekazanie rzeczy opisanych we wniosku będących przedmiotem zastawu rejestrowego przez Zastawcę Zastawnikowi będzie stanowiło dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U z 2024 r., poz. 361 ze zm. – dalej ustawa o VAT)?

2.Czy Wnioskodawczyni może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostaw towarów w związku z wykonaniem Umów zastawu, na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT?

Pani stanowisko w sprawie

1.Przekazanie rzeczy na własność Zastawnikowi, w ocenie Wnioskodawczyni, stanowi dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT.

2.W ocenie Wnioskodawczyni, może ona skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostaw towarów w związku z wykonaniem Umów zastawu, na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT.

Uzasadnienie:

Ad. 1

1.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Biorąc pod uwagę definicję z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Nie należy utożsamiać prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel z przeniesieniem własności na gruncie prawa cywilnego. Jak stwierdzono w wyroku ETS (TSUE) w sprawie C-320/88, za dostawę towaru należy uznać niektóre transakcje, na podstawie których dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel, nawet jeżeli nie dochodzi do przeniesienia własności na gruncie prawa cywilnego.

Przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel jest więc pojęciem szerszym niż sprzedaż.

W orzecznictwie polskich sądów administracyjnych również ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym „rozporządzanie towarami jak właściciel” rozumieć należy szeroko i w oderwaniu od ścisłego rozumienia tego pojęcia w prawie cywilnym, a podstawowe znaczenie dla opodatkowania podatkiem od towarów i usług ma nie tyle aspekt prawny, co ekonomiczny, sprowadzający się do faktycznej możliwości dysponowania towarem, a nie rozporządzania nim w sensie prawnym (stanowisko to potwierdza m.in. wyrok NSA: z 14 września 2010 r., sygn. akt I FSK 1389/09).

W tym kontekście istotne jest posiadanie faktycznego władztwa nad rzeczą (przekazanie możliwości dysponowania nią w znaczeniu ekonomicznym), natomiast dochowanie skuteczności przeniesienia prawa własności w znaczeniu cywilnoprawnym nie ma decydującego znaczenia. Z przytoczonego wyżej wyroku ETS (TSUE) w sprawie C-320/88 wynika także, że dostawę towarów należy interpretować jako przeniesienie prawa do dysponowania prawem rzeczowym (majątkiem) jak właściciel, nawet jeśli nie nastąpiło faktyczne przeniesienie własności tego majątku w sensie prawnym.

Wykładni omawianego art. 7 ustawy o VAT dokonał także skład siedmiu sędziów NSA w uchwale z 12 października 2015 r. sygn. akt I FPS 1/15, gdzie Sąd stwierdził, że pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” w ujęciu art. 14 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE oraz art. 7 ust. 1 nie oznacza jego interpretowania jedynie w sensie ekonomicznym. Z użytego w tych przepisach zwrotu wynika bowiem, że z dostawą towarów mamy do czynienia nie tylko gdy dochodzi do przejścia prawa własności towaru, co oznacza, że do dostawy towarów dochodzi zawsze, gdy następuje przeniesienie własności towaru w sensie prawnym (cywilistycznym) oraz w każdym innym przypadku, gdy podatnik przeniesie faktyczne lub ekonomiczne władztwo nad rzeczą na inny podmiot, a nabywca towaru będzie miał swobodę w dysponowaniu (rozporządzaniu) rzeczą, tak jakby był jej właścicielem.

Podsumowując, za „dostawę towarów” w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, należy uznać takie przeniesienie prawa do rozporządzania towarem, które z prawnego punktu widzenia przenosi na nabywcę prawo własności lub prawo umożliwiające nabywcy rozporządzanie (dysponowanie) towarem jak właściciel.

2.

Zgodnie z art. 306 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2024 r. poz. 1061, dalej także jako „Kodeks cywilny”), w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

Jak stanowi art. § 1 i § 3 Kodeksu cywilnego, do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Zastaw jest skuteczny wobec wierzycieli zastawcy, jeżeli umowa o ustanowienie zastawu została zawarta na piśmie z datą pewną.

Na podstawie art. 308 Kodeksu cywilnego, wierzytelność można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. 2018 r. poz. 2017, dalej także jako „ustawa o zastawie rejestrowym”), do ustanowienia zastawu rejestrowego są wymagane umowa o ustanowienie tego zastawu (umowa zastawnicza) między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów.

Według art. 3 ust. 1 ustawy o zastawie rejestrowym, umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o zastawie rejestrowym, umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, jeżeli:

1)zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

2)przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym;

3)przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa lub zbiory rzeczy lub praw stanowiące całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle oznaczyły wartość przedmiotu zastawu albo określiły sposób ustalenia jego wartości dla zaspokojenia zastawnika;

4)przedmiotem zastawu rejestrowego jest wierzytelność z rachunku bankowego.

Na podstawie art. 23 ust. 2 i 3 ustawy o zastawie rejestrowym, jeżeli umowa zastawnicza przewiduje zaspokojenie zastawnika w drodze przejęcia na własność rzeczy obciążonych zastawem rejestrowym, występujących powszechnie w obrocie towarowym, wartość przejętych rzeczy ustala się na podstawie średniej ceny tych rzeczy z dnia przejęcia. Wierzytelność zabezpieczona zastawem

rejestrowym ulega zaspokojeniu do wysokości wartości przedmiotu zastawu rejestrowego przejętego na własność przez zastawnika. Jeżeli wartość przedmiotu zastawu rejestrowego przewyższa wysokość wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym, zastawnik jest zobowiązany do uiszczenia kwoty nadwyżki w terminie 14 dni od dnia przejęcia.

3.

Aby dana czynność była opodatkowana podatkiem VAT, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa w charakterze podatnika w rozumieniu ustawy o VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami, są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak wynika z art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE.1 Nr 347 z 11.12.2006 s. 1, ze. zm., zwanej dalej „Dyrektywą VAT”), podatnikiem jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Na podstawie art. 2 ust. 1 lit. a Dyrektywy VAT, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze.

Jak wynika z opisanego stanu faktycznego, Wnioskodawczyni w związku ze współpracą z Podmiotem powiązanym, zgodziła się na udzielenie pewnej formy poręczenia za ten podmiot i zawarła z Kontrahentem umowy zastawu rejestrowego w celu ustanowienia na posiadanych aktywach zabezpieczenia wierzytelności Kontrahenta. Zgodnie z Umowami zastawu, Kontrahent według swojego wyboru mógł zostać zaspokojony m.in. przez przejęcie przedmiotu zastawu na własność (według średniej ceny z dnia przejęcia, – z dniem złożenia zastawcy oświadczenia o tym przejęciu). W związku z powstaniem niespłaconych zobowiązań ze strony Podmiotu powiązanego w stosunku do Kontrahenta, poinformował on Wnioskodawczynię w 2024 roku o zamiarze przejęcia przedmiotów zastawu na własność.

Podatniczka wykonując Umowy zastawu, przekazała w 2024 roku na rzecz Kontrahenta aktywa będące przedmiotem Umowy zastawu. Przedmiotem zastawów były rzeczy ruchome (….), które wykorzystywane były do działalności gospodarczej i wykonywania czynności opodatkowanych przez Podatniczkę. Przy nabyciu rzeczy będących przedmiotem zastawu i późniejszego przekazania, Wnioskodawczyni przysługiwało prawo do odliczenia kwoty podatku VAT naliczonego.

Mając powyższe na względzie, w ocenie Wnioskodawczyni przekazanie Kontrahentowi aktywów będących przedmiotem Umowy zastawu stanowiło dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowanej VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Należy wskazać, że w związku z art. 22 i 23 ustawy o zastawie rejestrowym doszło do zaspokojenia zastawnika, poprzez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego, w konsekwencji przekazanie przez Wnioskodawczynię aktywów na rzecz Kontrahenta spełniło definicję „przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”. Dokonując zaspokojenia zastawnika z art. 22 i 23 ustawy o zastawie rejestrowym dochodzi bowiem do przeniesienia własności mienia.

Zgodnie ze stanem faktycznym, właścicielką przekazanych aktywów przed wykonaniem zaspokojenia była Wnioskodawczyni, natomiast po jego dokonaniu, właścicielem przedmiotów zastawu stał się Kontrahent. Mając na względzie przytoczone wyżej orzecznictwo sądów Wnioskodawczyni wskazuje, że pomimo, iż przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel nie nastąpiło w ramach sprzedaży towarów, to zwrot ten w rozumieniu ustawy o VAT należy rozumieć szerzej i objąć niż także czynności inne niż sprzedaż.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że przekazanie przez Wnioskodawczynię aktywów będących przedmiotem zastawu, na rzecz Kontrahenta, stanowiło dostawę towarów opodatkowaną VAT.

Ad. 2

1.

Zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Jak stanowi art. 89a ust. 1a ustawy o VAT, nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Na podstawie art. 89a ust. 2 pkt 3 i 5 ustawy o VAT, przepis ust. 1 stosuje się w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki:

3)na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:

a)wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,

b)(uchylona).

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Jak wynika z art. 89a ust. 3 ustawy o VAT, korekta, o której mowa w ust. 1, może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Według art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w ust. 1, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.

Na podstawie art. 89a ust. 5 ustawy o VAT, wierzyciel informuje o korekcie, o której mowa w ust. 1, właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego w deklaracji podatkowej, w której dokonuje tej korekty.

2.

Przekładając powyższe przepisy na grunt przedstawionego stanu faktycznego, należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni ma prawo skorzystać z ulgi na złe długi, tj. dokonać korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu dostaw towarów dokonanych na rzecz Kontrahenta w związku z wykonaniem umów zastawu.

Zgodnie z podstawową zasadą korekty dotyczącej ulgi na złe długi, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Podstawowym zadaniem instytucji ulgi na złe długi jest możliwość pomniejszenia podatku należnego w sytuacji, gdy podatek należny obciążał kwoty należne z tytułu czynności opodatkowanych, które to kwoty nie zostały przez podatnika faktycznie otrzymane.

Wnioskodawczyni poprzez przekazanie aktywów na rzecz Kontrahenta na podstawie umów zastawu, dokonała dostaw towarów na terytorium kraju w rozumieniu ustawy o VAT, w związku z czym wystąpił podatek VAT należny.

Nieściągalność wierzytelności powstałych w związku z dokonanymi dostawami towarów została w ocenie Wnioskodawczyni uprawdopodobniona, tzn. wierzytelności powstałe w momencie dokonania dostaw towarów w związku z wykonaniem Umów zastawu nie zostały uregulowane lub zbyte przez Wnioskodawczynię w jakiejkolwiek formie.

W ramach tej specyficznej sytuacji, Podatniczka nie może dochodzić zapłaty od Kontrahenta. Może zaś dochodzić zwrotu wartości przekazanych rzeczy będących przedmiotem zastawu od Podmiotu powiązanego, dla którego Podatniczka udzieliła poręczenia właśnie w formie zastawu rejestrowego.

Niemniej Wnioskodawczyni na moment składania niniejszego wniosku nie otrzymała żadnych środków z tego tytułu od Podmiotu powiązanego.

3.

Art. 89a ustawy o VAT nie wskazuje wprost na sytuację, w której poręczyciel lub zastawca dokonuje zaspokojenia wierzyciela poprzez świadczenie niepieniężne, jednocześnie nie mając możliwości odzyskania poniesionych kwot od dłużnika głównego ze względu na jego niewypłacalność.

Zdaniem Wnioskodawczyni należy uznać, iż w sytuacji, w której Zastawca dokonuje zaspokojenia wierzyciela z własnych aktywów poprzez świadczenie niepieniężne, w związku z którym występuje podatek VAT należny, w stosunku do tego wierzyciela powstaje wierzytelność w stosunku do dłużnika, która pozostaje dla poręczyciela/zastawcy nieściągalna.

Należy bowiem zauważyć, że w przypadku uregulowania przez zastawcę należności wierzyciela poprzez świadczenie pieniężne, nie wystąpiłby podatek VAT należny, gdyż nie miałaby miejsce dostawa towarów czy też świadczenie usług na rzecz Kontrahenta. Oznacza to, że podmiot dokonujący zaspokojenia wierzyciela za dłużnika głównego świadczeniem niepieniężnym, traktowany byłby odmienne od podmiotu dokonującego świadczenie pieniężne.

Podmiot dokonujący świadczenia niepieniężnego ponosiłby negatywne konsekwencje za sposób zaspokojenia wierzyciela poprzez konieczność zapłaty podatku VAT należnego od dostawy towarów, w stosunku do którego nie nabywałby możliwości korekty w ramach ulgi na złe długi. W ocenie Wnioskodawczyni stanowiłoby to naruszenie zasady neutralności VAT w prawie unijnym, co zostało podkreślone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 23.11.2017 r. (C-246/16, Enzo Di Maura v. Agenzia delle Entrate – Direzione Provinciale di Siracusa). Trybunał wskazał, że zasadą jest, iż brak płatności jest przesłanką do korekty VAT, wyjątkiem zaś (odstępstwem od zasady) – możliwość wyłączenia takiej korekty przez państwa członkowskie. To odstępstwo musi być jednak uzasadnione i w szczególności nie może niweczyć celu harmonizacji podatków realizowanego przez VI dyrektywę VAT. Tym celem jest zaś m.in. zapewnienie neutralności podatkowej, a w jej ramach tego, aby przedsiębiorca nie ponosił ciężaru podatku.

W ocenie Wnioskodawczyni, na fakt prawa do zastosowania ulgi na złe długi ma również okoliczność nieotrzymania zapłaty w związku z Umowami zastawu od Podmiotu powiązanego, będącego dłużnikiem głównym. Podatniczka co do zasady powinna ubiegać się o zwrot zapłaconych na rzecz Kontrahenta kwot (wartości przekazanych rzeczy) od dłużnika głównego (Podmiotu powiązanego).

Wnioskodawczyni nie otrzymała zwrotu w ciągu 90 dni od terminu płatności od Podmiotu powiązanego.

Zdaniem Wnioskodawczyni, wykładnia językowa omawianych przepisów nie daje jednoznacznych rezultatów na gruncie niniejszej sprawy, co stwarza konieczność zastosowania wykładni systemowej lub celowościowej. Głównym celem tzw. ulgi na złe długi jest bowiem odciążenie podatnika z zapłaty VAT w stosunku do kwot, co do których istnieje prawdopodobieństwo nieściągalności.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 marca 2015 r., sygn. akt I FSK 100/14, punktem wyjścia jest zawsze wykładnia językowa. Gdy ona nie wystarcza, konieczne jest zatem odniesienie się do funkcji i celu normy prawnej. W przypadku prawa unijnego niemal regułą jest odwoływanie się do interpretacji systemowej i celowościowej.

Podstawowym celem dokonywania wykładni systemowej jest zapewnienie zgodności między normami należącymi do odrębnych porządków prawnych (tekst jedn.: prawa polskiego i prawa unijnego) oraz inspirowanie stosującego prawo krajowe do wyboru takiego rezultatu wykładni, który zapewnia możliwie największą skuteczność prawu unijnemu. W konsekwencji, należy dokonać wykładni istniejącego prawa wewnętrznego tak, aby uwzględniała ona zarówno treść, jak i cel przepisu prawa unijnego. Natomiast wykładnia celowościowa prawa wspólnotowego nakazuje w większym stopniu uwzględniać cele konkretnych rozwiązań prawnych, niż literalne brzmienie przepisów je zawierających.

Art. 90 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – dalej dyrektywa VAT (wprowadzającej instytucję ulgi na złe długi do systemu unijnego) przewiduje, że w przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie.

W przytoczonym wyżej wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-246/16 wskazuje się, że „przedsiębiorca jako inkasent podatkowy na rzecz państwa powinien być całkowicie zwolniony z ostatecznego obciążenia podlegającym zapłacie lub zapłaconym podatkiem w ramach swej działalności gospodarczej, która sama podlega VAT”.

W wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 lipca 1997 r. w sprawie C-330/95 Goldsmiths (Jewellers) Ltd v. Commissioners of Customs & Excise, brytyjskie władze skarbowe odmówiły podatnikowi prawa do pomniejszenia podstawy opodatkowania i podatku należnego, jeżeli wynagrodzenie zostało ustalone w formie rzeczowej (barter). Podatnik argumentował, że art. 90 ust. 2 Dyrektywy VAT upoważnia państwo członkowskie do rezygnacji z wprowadzania możliwości obniżania podstawy opodatkowania w przypadku braku zapłaty. Jeżeli natomiast dane państwo członkowskie zdecydowało się takie przepisy wprowadzić, nie może zrobić tego tylko częściowo - tylko w odniesieniu do określonych transakcji. Trybunał stwierdził, że: „Artykuł 11(C)(1) [obecnie art. 90 Dyrektywy VAT] nie upoważnia państwa członkowskiego do przyjęcia przepisów dotyczących zwrotu VAT w przypadku braku zapłaty całkowitej kwoty lub części wynagrodzenia, zgodnie z którymi zwrot podatku nie przysługuje w przypadku, gdy niezapłacone wynagrodzenie zostało określone w formie rzeczowej (dostawa towarów lub świadczenie usług), jeśli państwo to pozwala jednocześnie na zwrot w przypadku, gdy wynagrodzenie określone jest gotówkowo”.

Formalności, jakie mają spełnić podatnicy, by móc skutecznie powoływać się przed organami podatkowymi na prawo do obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem VAT, powinny jednak ograniczać się do formalności umożliwiających wykazanie, że po zawarciu transakcji zapłata części lub całości wynagrodzenia ostatecznie nie nastąpi (por. wyrok TSUE z 15.05.2014 r. w sprawie C-337/13 Almos Agrárkülkereskedelmi Kft przeciwko Nemzeti Adó- és Vámhivatal Középmagyarországi Regionális Adó Főigazgatósága, EU:C:2014:328).

Natomiast Dyrektywa VAT wprost określa, iż podstawa opodatkowania nie obejmuje „kwot otrzymanych przez podatnika od nabywcy lub usługobiorcy, jako zwrot wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy, a zaksięgowanych przez podatnika na koncie przejściowym”.

4.

Wnioskodawczyni wskazuje, że dokonanie przeniesienia aktywów na rzecz Kontrahenta w związku z wykonaniem Umów zastawu, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, w jej ocenie – jak wskazała w pkt 1 - stanowiło dostawę towarów na rzecz Kontrahenta. W związku z dostawami towarów powstały wierzytelności, które z uwagi na okoliczności, tj. w związku z tym, że dostawa towarów została dokonana w związku z wykonaniem zastawu rejestrowego, nie zostaną uregulowane przez Kontrahenta, a jedynie mogą być zwrócone przez Podmiot powiązany.

Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN, „uregulować” oznacza m.in. „uiścić jakąś należność”.

Z kolei, „uiścić” oznacza „uregulować należność za coś”. W konsekwencji, uregulowanie wierzytelności będzie oznaczać spełnienie świadczenia skutkujące wywiązaniem się z zobowiązania finansowego (zapłatę należności). Odnosząc rozważania te do przepisów w zakresie ulgi na złe długi, należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku „uregulowanie wierzytelności w jakiejkolwiek formie” oznaczałoby zaspokojenie roszczeń Wnioskodawczyni wynikających z wierzytelności powstałych w związku z dostawami towarów w ramach Umów zastawu, wskutek zwrotu wartości przedmiotu zastawu przez Podmiot powiązany. Taka sytuacja nie ma jednak miejsca w przedstawionym stanie faktycznym. Podkreślenia wymaga fakt, iż Wnioskodawczyni nie uzyskała zapłaty za dokonaną dostawę towarów.

Powyższe stanowisko potwierdzają również wydawane interpretacje indywidualne, których wnioski zdaniem Podatniczki mogą zostać przeniesione na grunt niniejszej sprawy, m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 listopada 2024 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.586.2024.2.AA, w której stwierdzono, że „uregulowanie wierzytelności w jakiejkolwiek formie” oznaczałoby zaspokojenie roszczeń wynikających z wierzytelności objętych Cesją zwrotną, wskutek uiszczenia zapłaty za należności przez Dłużnika bądź osobę trzecią na rzecz Spółki. Taka sytuacja nie ma jednak miejsca w przedstawionym stanie faktycznym. Podkreślenia wymaga fakt, iż Spółka nie uzyskała zapłaty za dokonaną dostawę towarów zarówno od Dłużnika, jak i od Faktora.”

Także w indywidualnej interpretacji z 8 lipca 2020 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.199.2020.3.KS, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że w związku z korzystaniem usług faktoringu i po dokonaniu cesji zwrotnej wierzytelności, wnioskodawca będzie miał prawo do skorzystania z ulgi na złe długi, o ile nie dojdzie do uregulowania przez kontrahenta wierzytelności wynikającej z faktury dokumentującej świadczenie usług/dostawę towarów, w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze oraz zostaną spełnione pozostałe warunki przewidziane w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT.

Wskazać należy, że przepisy podatkowe nie regulują stosunków cywilnoprawnych (zasad zawierania umów cywilnoprawnych, porozumień) ani nie mają wpływu na ich treść, w tym ustalenia dotyczące terminów płatności. Zgodnie z zasadą swobody umów, to strony umowy rozstrzygają m.in. zasady rozliczeń z tytułu zawarcia umów cywilnoprawnych.

Dodatkowo, w przedstawionym stanie faktycznym zostaną spełnione pozostałe warunki, o których mowa w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, tj.:

a.na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której Wnioskodawca dokona korekty, Wnioskodawca będzie podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny;

b.od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłyną 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

W analizowanym przypadku nie znajdzie także zastosowania art. 89a ust. 2a ustawy o VAT.

Kontrahent jak i Podmiot powiązany będą bowiem posiadać status podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny (co zostało wskazane w opisie przedstawionego stanu faktycznego).

Zdaniem Wnioskodawczyni, zostały spełnione przesłanki do zastosowania art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, gdyż:

·Na rzecz Kontrahenta została dokonana dostawa towarów na terytorium kraju w związku, z którą wystąpił podatek należny,

·Powstała wierzytelność w stosunku do Podmiotu powiązanego, których nieściągalność została uprawdopodobniona, gdyż w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności Wnioskodawczyni nie otrzymała zapłaty,

·Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, Wnioskodawczyni będzie zarejestrowana jako podatnik VAT czynny,

·Od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona,

·Nie wystąpią przesłanki negatywne.

W konsekwencji, jak zostało wskazane na wstępie niniejszego wniosku, w ocenie Podatniczki może ona skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostaw towarów w związku z wykonaniem Umów zastawu, na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Istotą dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W treści art. 7 ust. 1 ww. ustawy, mowa jest bowiem o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nią jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności” lecz jako własność ekonomiczną.

W tym znaczeniu własność ekonomiczna to sytuacja, w której z punktu widzenia aspektów ekonomicznych oraz w rozumieniu potocznym należałoby uznać kogoś za właściciela rzeczy, np. posiadacza nieruchomości, której wydaniu nie towarzyszyło przeniesienie własności w formie aktu notarialnego. Czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym. „Dostawa towarów” nie ogranicza się więc wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy. Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie mają jej skutki o  charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa prywatnego. Czynności przeniesienia prawa do rozporządzania jak właściciel musi jednak towarzyszyć wydanie przedmiotowego towaru, tylko wówczas bowiem powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności.

Aby jednak czynność podlegała opodatkowaniu musi być wykonana przez podmiot działający dla tej czynności w charakterze podatnika podatku VAT.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy:

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że jest Pani zarejestrowana jako podatnik VAT czynny. Jest Pani podmiotem powiązanym z sp. z o.o. Podmiot powiązany w  2018  roku zawarł umowę współpracy dotyczącą nabywania towarów handlowych z  kontrahentem prowadzącym działalność pod firmą A. W związku ze współpracą z Podmiotem powiązanym, zgodziła się Pani na udzielenie pewnej formy poręczenia za ten podmiot i zawarła z Kontrahentem umowy zastawu rejestrowego w celu ustanowienia na posiadanych aktywach zabezpieczenia wierzytelności, które będzie posiadał Kontrahent podczas współpracy z Podmiotem powiązanym. W związku z powstaniem niespłaconych zobowiązań ze strony Podmiotu powiązanego w stosunku do Kontrahenta, wykonując Umowy zastawu, przekazała Pani w 2024 roku na rzecz Kontrahenta aktywa będące przedmiotem Umowy zastawu. W związku z wykonaniem umowy zastawu doszło do przeniesienia na rzecz Kontrahenta prawa do rozporządzania towarami jak właściciel rzeczami będącymi przedmiotem zastawu. Przedmiotem zastawów były rzeczy ruchome (2 samochody ciężarowe oraz przyczepa), które wykorzystywane były do działalności gospodarczej i wykonywania czynności opodatkowanych. Przy nabyciu rzeczy będących przedmiotem zastawu i późniejszego przekazania, przysługiwało Pani prawo do odliczenia kwoty podatku VAT naliczonego.

Odnosząc się do kwestii objętej zakresem pytania nr 1 wskazania wymaga, że zastaw rejestrowy jest szczególną kategorią zastawu unormowanego w ustawie z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (t. j. Dz.U. 2018 poz. 2017). Zastaw rejestrowy jest ograniczonym prawem rzeczowym, ma na celu zabezpieczenie wierzytelności w przedmiocie rzeczy ruchomych oraz zbywalnych praw majątkowych. Istotą zastawu rejestrowego jest uprawnienie wierzyciela do zaspokojenia się z rzeczy obciążonej zastawem, bez względu na to, czyją stała się własnością, także z pierwszeństwem przed wierzytelnościami osobistymi właściciela rzeczy.

Zastaw może być ustanowiony przez zastawnika (wierzyciela, którego wierzytelność ma być zabezpieczona) oraz przez zastawcę (osobę uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu), koniecznym do ustanowienia zastawu rejestrowego jest podpisanie umowy zastawniczej pomiędzy zastawnikiem a zastawcą oraz wpis do rejestru zastawów prowadzony przez sądy.

Samo zawarcie umowy zastawniczej na zabezpieczenie wierzytelności nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury. Jednakże w przypadku niewywiązania się z zobowiązania, wierzyciel może od tego momentu swobodnie dysponować rzeczą obciążaną zastawem, a dokonana dostawa nabiera odpłatnego charakteru. Tym samym wydanie towarów będących przedmiotem zastawu w związku z zawartą umową przesądza o uznaniu tej czynności za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o  VAT podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle cytowanych wyżej przepisów, w sytuacji przedstawionej we wniosku, miała miejsce dostawa towarów (wydanie przedmiotu zastawu – rzeczy ruchomych) w zamian za niespłaconą w terminie przez Podmiot powiązany wierzytelność (zadłużenie), a zatem czynność, do której wprost odnosi się art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT. W tym przypadku wydanie przedmiotu zastawu pełni funkcję dostawy faktycznie odpłatnej.

Zatem czynność przekazania Kontrahentowi aktywów w postaci …., będących przedmiotem Umowy zastawu, stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Zasady rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności zostały określone w przepisach art. 89a i art. 89b ustawy o podatku od towarów.

I tak, stosownie do art. 89a ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 89a ust. 1a ustawy:

Na podstawie art. 89a ust. 2 ustawy:

Na mocy art. 89a ust. 3 ustawy:

Zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy:

Natomiast art. 89a ust. 5 ustawy stanowi, że:

Z powołanych przepisów ustawy wynika, że wierzyciel może dokonać korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego wyłącznie w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną. Oznacza to, że wierzyciel dokonując korekty musi dokonać jej w konkretnej deklaracji, tj. w deklaracji za okres, w którym upłynął 90. dzień od terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze. Przy czym składając tę deklarację musi spełnić wszystkie warunki uprawniające go do dokonania takiej korekty.

Jeżeli wierzyciel nie skorzysta z przysługującego mu prawa do dokonania korekty w ww. terminie, może dokonać stosownej korekty w terminie późniejszym, jednak musi „wrócić” do deklaracji za okres, w którym upłynął 90. dzień od umownego terminu płatności, przy czym składając korektę tej deklaracji musi spełnić wszystkie warunki uprawniające go do dokonania takiej korekty.

Prawo do skorzystania przez wierzyciela z odliczenia nieściągalnej wierzytelności (czy to „na  bieżąco”, czy też poprzez złożenie deklaracji korygującej) wygasa po okresie, o którym mowa w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca nieuregulowaną wierzytelność oraz przy spełnieniu pozostałych warunków o których mowa w wyżej powołanych przepisach.

Jak wyżej wskazałem, w związku ze współpracą z Podmiotem powiązanym, zgodziła się Pani na udzielenie pewnej formy poręczenia za ten podmiot i zawarła Pani z Kontrahentem umowy zastawu rejestrowego w celu ustanowienia na posiadanych aktywach zabezpieczenia wierzytelności, które będzie posiadał Kontrahent podczas współpracy z Podmiotem powiązanym. W związku z powstaniem niespłaconych zobowiązań ze strony Podmiotu powiązanego w stosunku do Kontrahenta wykonując Umowy zastawu, przekazała Pani w 2024 roku na rzecz Kontrahenta aktywa będące przedmiotem Umowy zastawu. Dodatkowo – jak Pani wskazała - zgodnie z konstrukcją zabezpieczenia wykonała Pani rzeczową zapłatę za Podmiot powiązany. Nie otrzymała Pani zapłaty od Kontrahenta. Nie otrzymała Pani także od Podmiotu powiązanego żadnego wynagrodzenia ani zwrotu wartości rzeczy przekazanych na podstawie Umów zastawu. Nie może ubiegać się Pani zapłaty od Kontrahenta, może jednak ubiegać się Pani m.in. zwrotu wartości przekazanego Kontrahentowi przedmiotu zastawu od Podmiotu powiązanego. Od wystawienia faktury oraz od terminu zwrotu środków przez Podmiot powiązany minęło 90 dni, na moment składania niniejszego wniosku. Uzyskała Pani status wierzyciela Podmiotu powiązanego w związku z wykonanym poręczeniem, które zostało spełnione poprzez wykonanie umowy zastawu rejestrowego i wydanie przedmiotów zastawu Kontrahentowi. Na podstawie wykonanego poręczenia przysługuje Pani w stosunku do Podmiotu powiązanego prawo do zwrotu wartości przekazanych aktywów na rzecz Kontrahenta.

Odnosząc się do kwestii objętej zakresem pytania nr 2, wskazania wymaga, że  przepisy ww. ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów regulują ustanawianie, przeniesienie i wygaśnięcie zastawu rejestrowego, przedmiot tego zastawu, prawa i obowiązki zastawcy i zastawnika, zbieg zastawu rejestrowego z innym ograniczonym, prawem rzeczowym, zaspakajanie zastawnika oraz prowadzenie rejestru zastawów.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów:

W myśl art. 5 ww. ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów:

Art. 11 ust. 1 ww. ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów stanowi:

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ww. ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów:

W myśl art. 23 ust. 2 i 3 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów:

W analizowanym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, gdzie działając na podstawie Umowy zastawu, dokonuje Pani rzeczowej spłaty zobowiązań Podmiotu powiązanego, a zatem wstąpi Pani w prawa zaspokojonego wierzyciela. Przy czym – jak wskazała Pani we  wniosku - nie otrzymała Pani  od Podmiotu powiązanego żadnego wynagrodzenia ani zwrotu wartości rzeczy przekazanych na podstawie Umów zastawu.

Zgodnie z zasadami rozliczania podatku wynikającymi z ustawy o VAT - wierzyciel może dokonać korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną. Oznacza to, że wierzyciel dokonując tej korekty musi dokonać jej w konkretnej deklaracji, tj. w deklaracji za okres, w którym upłynął 90. dzień od terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze. Przy czym składając tę deklarację musi spełnić wszystkie warunki uprawniające go do dokonania korekty w ramach „ulgi na złe długi”. Jeżeli wierzyciel nie skorzysta z przysługującego mu prawa do dokonania korekty w ww. terminie, może dokonać stosownej korekty w terminie późniejszym, jednak musi „wrócić” do deklaracji za okres, w którym upłynął 90. dzień od umownego terminu płatności, przy czym składając korektę tej deklaracji musi również spełnić wszystkie warunki uprawniające go do dokonania takiej korekty. Ponadto prawo do skorzystania przez wierzyciela z korekty podatku należnego z tytułu nieściągalnej wierzytelności (czy to „na bieżąco", czy też poprzez złożenie deklaracji korygującej) wygasa po okresie, o którym mowa w art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca nieuregulowaną wierzytelność.

W przedmiotowych okolicznościach zostaną spełnione wszystkie przesłanki do zastosowania w sprawie przepisów art. 89a ustawy, gdyż:

-z tytułu przekazania przez Panią na rzecz Kontrahenta dwóch samochodów ciężarowych oraz przyczepy w ramach wykonania zawartych umów zastawu rejestrowego wystąpił podatek należny związany z dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT na terytorium kraju (spełniony jest więc warunek z art. 89a ust. 1 ustawy),

-upłynęło 90 dni od terminu zwrotu środków przez Podmiot powiązany (a zatem został zrealizowany warunek z art. 89a ust. 1a ustawy odnoszący się do uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności w zakresie upływu 90 dni od dnia upływu terminu płatności wierzytelności),

-wierzytelność z tytułu ww. dostawy towarów nie została uregulowana ani przez Kontrahenta (nie może Pani ubiegać się o zapłatę od Kontrahenta, gdyż wydanie dwóch samochodów ciężarowych oraz przyczepy nastąpiło w wykonaniu zastawu rejestrowego stanowiącego zabezpieczenie wierzytelności Kontrahenta wobec Podmiotu powiązanego wynikających z zawartej w 2018 r. umowy o współpracy), ani przez Podmiot powiązany (nie otrzymała Pani od tego Podmiotu żadnego wynagrodzenia ani zwrotu wartości rzeczy przekazanych na podstawie umów zastawu), choć może Pani od Podmiotu powiązanego domagać się m.in. zwrotu wartości przekazanego Kontrahentowi przedmiotu zastawu ze względu na to, że uzyskała Pani status wierzyciela Podmiotu powiązanego w związku z wykonanym poręczeniem), nie została też zbyta w jakiejkolwiek formie (a zatem została spełniona przesłanka z art. 89a ust. 1a ustawy);

-na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji z wykazaną kwotą „ulgi na złe długi” będzie Pani zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, (zrealizowany będzie więc warunek z art. 89a ust. 2 pkt 3 lit. a ustawy);

-od daty wystawienia faktur dokumentujących wierzytelność (tj. dokumentujących przekazanie przedmiotów zastawu na rzecz Kontrahenta) nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym zostały one wystawione (spełniona jest więc przesłanka z art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy).

W konsekwencji, będzie Pani uprawniona do dokonania korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu nieuregulowanych przez Podmiot powiązany wierzytelności.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który  obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zaznaczam, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o  wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Pani ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we  wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Jednocześnie podkreślam, że niniejsza  interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we  wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

W odniesieniu do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych, zauważam że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.