Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 kwietnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kompensacji otrzymanej tytułem odszkodowania w ramach ugody.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu (…) r. A., spółka zarejestrowana zgodnie z prawem polskim, z siedzibą w (…), KRS (…) („A.”), zawarła umowę o współpracy („Umowa”) z B. SA, spółką zarejestrowaną zgodnie z prawem belgijskim, z siedzibą w (…), nr rejestracyjny (…) („B.”).

Zgodnie z Umową, A. stworzyło (…) aplikację mobilną, a B. miał świadczyć przez ww. wymienioną aplikacje swoje usługi (…) klientom detalicznym na terytorium Polski („Współpraca”). W trakcie realizacji Współpracy wystąpiły istotne rozbieżności między stronami dotyczące wykonywania zobowiązań wynikających z Umowy. Konsekwentnie, projekt nie został uruchomiony. A. poniosło znaczne koszty inwestycyjne i nie osiągnęło oczekiwanych przychodów.

W dniu (…) r. A. wniosło pozew przeciwko B. do Wydziału Gospodarczego Sądu Okręgowego w (…) („Sąd”), domagając się odszkodowania za poniesione straty finansowe oraz utracone korzyści. W dniu (…) roku strony jednak doszły do porozumienia poprzez negocjacje, zawierając ugodę polubowną („Ugoda”). Zgodnie z Ugodą:

• A. zobowiązało się do wycofania pozwu przeciwko B. (pozew został wycofany przez A. dnia (…) r.),
• strony postanowiły rozwiązać Współpracę oraz Umowę zrzeszając się wszelkich roszczeń wobec siebie (§ 2.3.1 Ugody),
• B. zobowiązał się wypłacić A. odszkodowanie w wysokości (…) EUR po podpisaniu Ugody oraz dodatkowe (…) EUR po skutecznym wycofaniu pozwu przez A. (§ 2.2.2 Ugody).

W dniu (…) r. A. otrzymało na swoje konto bankowe (…) EUR i oczekuje na wpłatę pozostałych (…) EUR po uprawomocnieniu zarządzenia o wycofaniu pozwu.

A. skonsultowało się z doradcami podatkowymi, którzy wskazali, że w związku z powyższym odszkodowaniem nie doszło do dostawy towarów ani świadczenia usług na rzecz B. W związku z tym, A. nie powinno wystawiać faktury VAT. Otrzymana kwota nie została uwzględniona w deklaracji JPK_V7. Istotnym argumentem według doradców także jest to, że art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o VAT określa katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone przez kontrahenta nie znajduje się w tym katalogu.

Pytanie

Czy otrzymana przez A. od B. kompensacja w wysokości (…) EUR tytułem odszkodowania w ramach Ugody jest objęta podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, otrzymana kwota (…) zł nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT), ponieważ nie została otrzymana w zamian za świadczenie usług ani dostawę towarów.

Kompensata wypłacona przez B. na podstawie zawartej ugody z dnia (…) r. ma charakter odszkodowawczy. Stanowi efekt zakończenia sporu wynikającego z rozwiązania umowy o współpracy, a jej celem było zaspokojenie roszczeń związanych z poniesionymi kosztami i utraconymi korzyściami. Wypłata ta nie była powiązana z żadnym świadczeniem wzajemnym po stronie Wnioskodawcy, dlatego – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – nie spełnia definicji odpłatnego świadczenia usług lub dostawy towarów.

Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE (m.in. wyrok w sprawie C-277/05), jak również w licznych interpretacjach indywidualnych wydawanych przez Dyrektora KIS. W związku z powyższym, kompensata nie powinna być ujmowana w rejestrze VAT ani w pliku JPK_V7 oraz nie wymaga wystawienia faktury VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają określone czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia jest terytorium kraju.

Przy tym, w myśl art. 2 pkt 1 ustawy:

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy:

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT:

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy o VAT. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa opodatkowana podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy o VAT).

Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładowo, w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Z kolei w wyroku C-16/93 z dnia 3 marca 1994 r. pomiędzy R. J. Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

W opinii Rzecznika Generalnego w sprawie C‑295/17 w pkt 34 czytamy: „Nie ma jednak znaczenia, w jaki sposób prawo krajowe traktuje opłatę wyrównawczą. Jak podkreśliły również Komisja i Portugalia podczas rozprawy, z punktu widzenia przepisów o VAT nie ma znaczenia, czy jest to roszczenie o odszkodowanie z tytułu deliktu czy kara umowna, ani czy jest to określane jako odszkodowanie, rekompensata czy wynagrodzenie. Ocena, czy płatność jest dokonywana w zamian za dostawę lub usługę, jest kwestią z zakresu prawa Unii, która musi być rozstrzygana odrębnie od oceny dokonywanej na mocy prawa krajowego”.

Zaś w pkt 56 Rzecznik wskazał: „Artykuł 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2006/112/WE należy interpretować w ten sposób, że zapłata kwoty ustalonej z góry w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy powoduje powstanie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od wartości dodanej, jeżeli należy ją uznać za wynagrodzenie za już wykonane usługi i nie ogranicza się do naprawienia poniesionej szkody majątkowej.”

Opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Nadmienić należy, że w świetle art. 353 § 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zwanej dalej: „Kodeksem cywilnym”,

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu, polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

We wniosku wskazali Państwo, że zawarli Państwo umowę o współpracy z B., spółką zarejestrowaną zgodnie z prawem belgijskim, z siedzibą w (…), zgodnie z którą Państwa Spółka stworzyła (…) aplikację mobilną. W trakcie realizacji współpracy wystąpiły istotne rozbieżności między Stronami dotyczące wykonywania zobowiązań wynikających z umowy, w związku z czym projekt nie został uruchomiony. Państwa Spółka poniosła znaczne koszty inwestycyjne i nie osiągnęła oczekiwanych przychodów. W dniu (…) r. wnieśli Państwo pozew przeciwko B. do sądu, domagając się odszkodowania za poniesione straty finansowe oraz utracone korzyści. W dniu (…) roku zawarli Państwo ugodę polubowną, zgodnie z którą zobowiązaliście się Państwo do wycofania pozwu przeciwko B., Strony postanowiły rozwiązać umowę zrzekając się wszelkich roszczeń wobec siebie, a B. zobowiązał się wypłacić Państwu odszkodowanie w wysokości (…) EUR po podpisaniu ugody oraz dodatkowe (…) EUR po skutecznym wycofaniu pozwu. W dniu (…) r. otrzymaliście Państwo na swoje konto bankowe (…) EUR i oczekujecie na wpłatę pozostałych (…) EUR po uprawomocnieniu zarządzenia o wycofaniu pozwu.

Państwa wątpliwości dotyczą tego czy otrzymana od B. kompensacja w wysokości (…) EUR, wypłacona tytułem odszkodowania, jest opodatkowana podatkiem VAT.

Odnosząc się do przedstawionych wątpliwości należy wskazać, że co do zasady, sama czynność przekazania środków finansowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i nie rodzi żadnych obowiązków podatkowych, o ile nie pełni funkcji zapłaty lub zaliczki z tytułu jakiegokolwiek świadczenia usług lub dostawy towarów podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Natomiast aby uznać, że pomiędzy podmiotami doszło do dostawy towarów lub świadczenia usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy przekazaną zapłatą, a wykonanym świadczeniem. Przekazana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia (wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia).

Jak wcześniej wskazano, opodatkowanym świadczeniem usług jest każda transakcja podatnika wykonywana w ramach jego działalności gospodarczej, która nie stanowi dostawy towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, powinien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść.

Mając na uwadze powyższe należy zauważyć, że jeżeli zaniechanie pewnych czynności za „odszkodowaniem” - co do której istnieje zgoda stron - przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, takie działanie, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, powinno być uznane za usługę.

Odnosząc powyższe do sytuacji opisanej we wniosku, należy zauważyć, że w celu rozwiązania sporu sądowego, Państwa Spółka i B. zawarli ugodę polubowną, na podstawie której Strony zrzekły się wszelkich roszczeń wobec siebie, Państwa Spółka zobowiązała się do wycofania pozwu, a B. zobowiązał się do zapłaty Państwa Spółce kwoty odszkodowania w wysokości (…) EUR po podpisaniu ugody oraz (…) EUR po skutecznym wycofaniu pozwu.

Odstąpienie przez Państwa Spółkę od dochodzenia roszczeń wobec B. jest zaniechaniem działania, tj. Państwa zobowiązaniem do powstrzymania się od dokonania czynności (rezygnacja z prawa do wystąpienia na drogę sądową przeciwko B.). Tym samym należy uznać, że w tym przypadku mamy do czynienia ze świadczeniem o charakterze wzajemnym, w którym zrzeczenie się roszczeń należy, na gruncie podatku VAT, traktować jako usługę. W zamian za zrzeczenie się roszczeń otrzymujecie Państwo wymierne korzyści w postaci odszkodowania, które w tym przypadku można traktować jako wynagrodzenie za świadczone usługi. Świadczona usługa (rezygnacja z prawa do wystąpienia na drogę sądową) będzie więc miała charakter odpłatny i będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

W rozpatrywanym przypadku mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie określone w ugodzie polubownej. Beneficjentem usługi odnoszącym wymierną korzyść jest B. - zawarta ugoda pozwala na uniknięcie ewentualnego sporu sądowego. Natomiast Państwa Spółka, w zamian za powstrzymanie się od działań (zrzeczenie się roszczeń) otrzymała od B. wynagrodzenie w wysokości (…) EUR oraz otrzyma (…) EUR w zamian za wycofanie pozwu. Tym samym, istnieje bezpośredni związek między świadczeniem Państwa Spółki a wynagrodzeniem (odszkodowaniem) wypłacanym przez B. Ugoda łącząca Strony ma charakter zobowiązaniowy – zobowiązali się Państwo do zrzeczenia się z dochodzenia swoich roszczeń za odpłatnością.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym mają bezpośredni związek z czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanego odszkodowania będzie wynagrodzeniem za czynności wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Innymi słowy – nazwanie płatności „kompensacją” czy też „odszkodowaniem” nie zmienia jej charakteru w opisanym powyżej znaczeniu.

W konsekwencji należy uznać, że wynagrodzenie wypłacone Państwa Spółce z tytułu odstąpienia od roszczeń stanowi wynagrodzenie za konkretne świadczenie usługi w postaci zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności, które podlega opodatkowaniu podatkiem na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Zatem, Państwa stanowisko jest nieprawidłowe.

Odnosząc się do przywołanego przez Wnioskodawcę na potwierdzenie własnego stanowiska wyroku TSUE należy zauważyć, że wyroki sądów zapadają na gruncie unikalnego stanu faktycznego, odnoszącego się do różnych zdarzeń gospodarczych i w zasadzie wyłącznie do niego się ograniczają. Zarówno wyroki jak i interpretacje indywidualne są wydawane w indywidualnych sprawach i nie wiążą w sprawach innych podatników, co jest zrozumiałe zważywszy na różnorodność i odmienność okoliczności faktycznych występujących w każdej z indywidualnych spraw podlegających rozstrzygnięciu.

Ponadto należy wskazać, że przytoczony wyrok TSUE nr C-277/05 dotyczył opodatkowania podatkiem od wartości dodanej zadatków płaconych w ramach umów dotyczących świadczenia usług podlegających podatkowi VAT, zatrzymywanych przez usługodawcę w przypadku odwołania rezerwacji. Przytoczone orzeczenie Organ potraktował jako element Państwa argumentacji, lecz nie może ono mieć wpływu na ocenę prawną rozpatrywanej sprawy. Nie negując powołanego orzeczenia jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy zwrócić uwagę, że organ podatkowy jest zobowiązany traktować indywidualnie każdą sprawę. Tym samym, powołany wyrok w innym stanie faktycznym, w którym nie zostały spełnione wszystkie okoliczności, o których mowa w wyroku, nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości rozstrzygnięcia przyjętego w przedmiotowej sprawie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego oraz zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.