Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 lutego 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 19 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w kwestii ustalenia czy zbycie gruntu w zamian za odszkodowanie stanowi czynność opodatkowaną podatkiem VAT.

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwania – pismem z 1 kwietnia 2025 r. (wpływ 2 kwietnia 2025 r.) oraz pismem z 12 maja 2025 r. (wpływ 15 maja 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Zwraca się Pan z uprzejmą prośbą o odpowiedź na pytanie czy od odszkodowania za zajęty przez Miejski Zarząd Dróg w (…) część gruntu Pana działki pod chodnik na ulicy (…) w (…) w kwocie (…) zł, które otrzymał Pan decyzją Prezydenta Miasta (…) 2024 roku, powinien Pan zapłacić podatek.

W uzupełnieniu wniosku udzielił Pan następujących odpowiedzi na zadane w wezwaniu pytania:

Na pytanie: „Jaki jest numer ewidencyjny działki, z której została wydzielona działka pod chodnik?”

Odpowiedział Pan: „Numer działki ewidencyjnej, z której wydzielono działkę pod chodnik to (…).”

Na pytanie: „Czy był/jest Pan zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług? Jeżeli tak, to proszę wskazać w jakim okresie i z jakiego tytułu?”

Odpowiedział Pan: „Nie byłem i nie jestem zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.”

Na pytanie: „Czy prowadził/prowadzi Pan działalność gospodarczą? Jeżeli tak, to proszę wskazać w jakim okresie oraz jaki był/jest zakres prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej?”

Odpowiedział Pan: „Nie prowadziłem i nie prowadzę działalności gospodarczej.”

Na pytanie: „Kiedy nabył Pan działkę, z której została wydzielona działka pod chodnik? W jaki sposób ją Pan nabył (np. kupno, spadek, darowizna)?”

Odpowiedział Pan: „Działkę, z której wydzielono działkę pod chodnik nabyłem w drodze darowizny (…) roku.”

Na pytanie: „W jakim celu nabył Pan ww. działkę, z której została wydzielona działka pod chodnik?”

Odpowiedział Pan: „Działkę otrzymałem jako darowizna bez konkretnego celu.”

Na pytanie: „Czy nabycie przez Pana działki, o której mowa we wniosku, nastąpiło w ramach transakcji opodatkowanej, zwolnionej czy niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT i czy transakcja ta została udokumentowana fakturą z wykazaną kwotą podatku VAT?”

Odpowiedział Pan: „Działka nie podlegała podatkowi VAT, bo wszedł w życie później.”

Na pytanie: „Czy przy nabyciu ww. działki przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku naliczonego? Jeżeli tak, to czy skorzystał Pan z tego prawa? Jeżeli nie, należy wskazać z jakiego powodu.”

Odpowiedział Pan: „Jak wyżej.”

Na pytanie: „W jaki sposób wykorzystywał Pan ww. działkę? W szczególności:

a)Czy korzystał z niej Pan dla celów prowadzenia działalności gospodarczej? Jeśli tak, w jakim okresie lub okresach i w jaki sposób Pan z niej korzystał?

b)Czy korzystał Pan z niej dla swoich celów osobistych (w jaki sposób?)?

c)Czy oddawał ją Pan w najem, dzierżawę albo do używania na podstawie innych umów? Jeśli tak, to proszę wskazać: W jakim okresie udostępniał Pan nieruchomość (działkę) osobom trzecim? Czy udostępniał Pan nieruchomość (działkę) odpłatnie czy bezpłatnie?”

Odpowiedział Pan: „Działka nie była wykorzystywana, kosiłem tylko na niej trawę.”

Na pytanie: „Czy posiadał/posiada Pan status rolnika ryczałtowego w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.)? Jeżeli tak, należy wskazać w jakim okresie.”

Odpowiedział Pan: „Nie byłem i nie jestem rolnikiem ryczałtowym ani żadnym innym.”

Na pytanie: „Czy wykorzystywał Pan ww. działkę do działalności rolniczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług? Jeśli tak – czy sprzedawał Pan płody rolne, które pochodziły z Pana własnej działalności rolniczej (Jeśli tak, proszę wskazać: jakie to były płody rolne, kiedy je Pan sprzedawał, czy sprzedaż była opodatkowana podatkiem VAT)?”

Odpowiedział Pan: „Nie dotyczy.”

Na pytanie: „Czy ww. działka była przez cały okres jej posiadania wykorzystywana przez Pana wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT? Jeżeli tak, proszę podać podstawę prawną zwolnienia.”

Odpowiedział Pan: „Przez cały okres posiadania działki nie była ona w żaden sposób użytkowana przeze mnie ani przez nikogo innego.”

Na pytanie: „Czy poczynił Pan od momentu nabycia działki do momentu przejęcia jej części przez Miejski Zarząd Dróg (…), jakiekolwiek działania dotyczące zwiększenia wartości ww. działki, tj. dokonał jej uatrakcyjnienia np. poprzez ogrodzenie działki, wydzielenie lub budowę drogi, zapewnienie drogi dojazdowej, wyposażenie w urządzenia i sieci wodociągowe, kanalizacji sanitarnej oraz energetyczne, podział działki, itp.? Jeśli tak to jakie, kiedy i w jakim celu?”

Odpowiedział Pan: „W 2007 roku ogrodziłem działkę pod frontu, około 1/5 obwodu, pozostałą część ogrodzili sąsiedzi.”

Na pytanie: „Czy w momencie przejęcia przez Miejski Zarząd Dróg (…), część gruntu wydzielona z ww. działki pod chodnik stanowiła teren zabudowany budynkami i/lub budowlami, czy też stanowiła teren niezabudowany?”

Odpowiedział Pan: „W momencie przejęcia części gruntu pod chodnik, nie było żadnych zabudowań.”

Na pytanie: „Jeżeli część gruntu wydzielona z ww. działki pod chodnik stanowiła teren niezabudowany, to proszę wskazać:

a)Czy w momencie przejęcia jej przez Miejski Zarząd Dróg (…), była ona objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego? Jeśli tak, jakie było przeznaczenie tej części działki według planu – czy zgodnie z tym planem był to grunt przeznaczony pod zabudowę? Czy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla wywłaszczonej działki wyznaczono linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu?

b)Czy dla ww. części gruntu do momentu przejęcia jej przez Miejski Zarząd Dróg (…), została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu? Jeśli tak, to jakiej zabudowy dotyczyła oraz kto i w jakim celu wystąpił o tę decyzję?”

Odpowiedział Pan: „Nie posiadam wiedzy w tym zakresie.”

Na pytanie: „Jeżeli część gruntu wydzielona z ww. działki pod chodnik stanowiła teren zabudowany, to proszę wskazać:

a)Jakie budynki/budowle w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 725 ze zm.) znajdowały się na wydzielonej działce?

b)Czy te budynki/budowle były trwale związane z gruntem?

c)Czy budynki/budowle były Pana własnością?

d)Czy dla budynków/budowli nastąpiło pierwsze zasiedlenie w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy o podatku od towarów i usług? Czy od pierwszego zasiedlenia do dnia zbycia minęły co najmniej 2 lata?

e)Czy budynki/budowle znajdowały się na działce, kiedy ją Pan nabył czy to Pan je wybudował? Jeśli to Pan wybudował budynki/budowle, proszę wskazać:

-  Kiedy je Pan wybudował?

- Czy miał Pan prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wybudowania budynków/budowli?

f)W jaki sposób budynki/budowle były wykorzystywane?

g)Czy wykorzystywał Pan budynki/budowle wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku od towarów i usług? Jeśli tak, to jaką działalność zwolnioną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, prowadził Pan w budynkach/budowlach (proszę podać podstawę prawną zwolnienia)?

h)Czy ponosił Pan wydatki na ulepszenie budynku/budowli? Jeśli tak, czy wydatki na poszczególne budynki/budowle stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej każdego z budynków/budowli odrębnie? Jeśli tak, proszę wskazać:

-  Kiedy ponosił Pan te nakłady (proszę podać datę)?

-  Czy w związku wydatkami na ulepszenie danego budynku/budowli miał Pan prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego?

-  Czy w okresie od zakończenia ulepszeń do momentu przejęcia przez Miejski Zarząd Dróg w (...) ww. część gruntu nastąpiło pierwsze zasiedlenie budynku/budowli w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy od podatku od towarów i usług? Jeśli tak, proszę wskazać datę pierwszego zasiedlenia budynku/budowli po ulepszeniu oraz czy od pierwszego zasiedlenia po ulepszeniu do dnia zbycia minęły co najmniej 2 lata?

i)Czy udostępniał Pan budynki/budowle osobom trzecim?

j)Czy przed zajęciem gruntu zostało wydane pozwolenie na rozbiórkę budynków/budowli? Jeśli tak, proszę wskazać:

-  Które budynki/budowle były rozbierane?

-  Czy prace rozbiórkowe rozpoczęły się przed zajęciem gruntu? Kto prowadził te prace – Pan czy Miejski Zarząd Dróg?

-  Kto poniósł koszty rozbiórki?

-  Czy na dzień zajęcia części gruntu był on zabudowany czy niezabudowany?”

Odpowiedział Pan: „Nie stanowiła terenu zabudowanego.”

Na pytanie: „Czy dokonywał Pan wcześniej sprzedaży nieruchomości (zabudowanych lub niezabudowanych)? Jeśli tak, to proszę podać ile nieruchomości zostało sprzedanych i wskazać odrębnie dla każdej z tych nieruchomości:

-  Kiedy, w jaki sposób i w jakim celu zostały nabyte?

-  W jaki sposób były wykorzystywane od momentu nabycia do chwili sprzedaży?

-  Kiedy zostały sprzedane i z jakiego powodu?

-  Czy nieruchomość była niezabudowana czy zabudowana? Jeśli była zabudowana – czy była nieruchomością mieszkalną czy użytkową?

-  Czy z tytułu sprzedaży nieruchomości był Pan zobowiązany zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i wykazać należny podatek VAT od tej sprzedaży?”

Odpowiedział Pan: „Nie dokonywałem nigdy wcześniej sprzedaży żadnej nieruchomości.”

Na pytanie: „Czy posiada Pan inne nieruchomości przeznaczone do sprzedaży (jakie)?”

Odpowiedział Pan: „Nie posiadam żadnych innych nieruchomości.”

Na pytanie: „Czy zamierza Pan w przyszłości nabywać nieruchomości w celu ich sprzedaży?”

Odpowiedział Pan: „Nie zamierzam w przyszłości nabywać nieruchomości.”

Pytanie (ostatecznie sformułowane w piśmie z 1 kwietnia 2025 r.)

Czy zbycie części gruntu wydzielonego z Pana działki pod chodnik w zamian za odszkodowanie stanowi czynność opodatkowaną podatkiem VAT i czy w związku z tym powinien Pan zapłacić podatek VAT?

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w piśmie z 12 maja 2025 r.)

Pana zdaniem otrzymane przez Pana środki podlegają zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.) – zwanej dalej ustawą lub „ustawą o VAT”,

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również: przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z przedstawionymi przepisami, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem, czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, aportu, darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź nie był wykorzystywany w celu wykonywania działalności gospodarczej.

Zatem, jeśli osoba fizyczna dokonuje zbycia swojego majątku osobistego (np. nieruchomości), a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego, profesjonalnego charakteru, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W kontekście powyższego nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Działalność gospodarcza powinna bowiem cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Nie jest natomiast działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W kwestii związanej z opodatkowaniem sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek prywatny wypowiedział się także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w orzeczeniu z 15 września 2011 r., w sprawie C-180/10 wskazał m.in., że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie – zdaniem Trybunału – okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.

Inaczej jest natomiast – jak wyjaśnił Trybunał – w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Zatem za podatnika należy uznać osobę, która w celu dokonania sprzedaży gruntów angażuje podobne środki wykazując aktywność w przedmiocie zbycia nieruchomości porównywalną do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem, tj. działania wykraczające poza zakres zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. Chodzi tu przykładowo o nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy terenu, czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze. Przy czym na tego rodzaju aktywność „handlową” wskazywać musi ciąg powyżej przykładowo przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu wystąpienia pojedynczych z nich.

W rozumieniu powyższych twierdzeń pomóc mogą zapisy orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 października 2007 r., sygn. akt I FPS 3/07, w myśl którego formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, a także okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego ustalenia, czy w odniesieniu do konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku VAT.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. W przypadku zbywania nieruchomości ocenie podlegać muszą przede wszystkim okoliczności związane z nabyciem, wykorzystaniem nieruchomości, czy działania, jakie podejmuje zbywca w celu dokonania sprzedaży.

Zasady nabywania nieruchomości pod inwestycje w zakresie dróg publicznych, a także organy właściwe w tych sprawach, reguluje ustawa z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311).

Art. 11a ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych stanowi, że:

Wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo wykonujący zadania zlecone z zakresu administracji rządowej starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych, wydają decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na wniosek właściwego zarządcy drogi.

Na podstawie art. 11f ust. 1 pkt 6 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Stosownie do art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

1)własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,

2)własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

– z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

W myśl art. 12 ust. 4a ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Na mocy art. 12 ust. 4f ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe.

W oparciu o art. 12 ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania, o którym mowa w ust. 4a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 18.

W myśl art. 18 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Wysokość odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 4a, ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.

Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 ze zm.):

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, wywłaszczenie nieruchomości, czyli przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów i – co do zasady – w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu VAT.

Należy jednak zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Z opisu sprawy wynika, że decyzją Prezydenta Miasta (…) 2024 roku otrzymał Pan odszkodowanie za zajętą przez Miejski Zarząd Dróg (…) część gruntu Pana działki pod chodnik. Nie był i nie jest Pan zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Nie prowadził i nie prowadzi Pan działalności gospodarczej. Nie był i nie jest Pan rolnikiem ryczałtowym ani żadnym innym. Działkę, z której wydzielono działkę pod chodnik nabył Pan w drodze darowizny. Przez cały okres posiadania działki nie była ona w żaden sposób użytkowana przez Pana ani przez nikogo innego, kosił Pan tylko na niej trawę. W 2007 roku ogrodził Pan działkę pod frontu, około 1/5 obwodu, pozostałą część ogrodzili sąsiedzi. W momencie przejęcia części gruntu pod chodnik, nie było żadnych zabudowań. Nie dokonywał Pan nigdy wcześniej sprzedaży żadnej nieruchomości. Nie posiada Pan żadnych innych nieruchomości.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Pana wątpliwości sprowadzają się do ustalenia, czy zbycie części gruntu wydzielonego z Pana działki pod chodnik w zamian za odszkodowanie stanowi czynność opodatkowaną podatkiem VAT i czy w związku z tym powinien Pan zapłacić podatek VAT.

Jak wynika z dokonanej wyżej analizy przepisów, warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Dostawa towarów (np. nieruchomości) podlega zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działający w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Dopiero po zdefiniowaniu podmiotu jako podatnika VAT – co do zasady – mają dla określenia jego praw i obowiązków zastosowanie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego, aby wyjaśnić Pana wątpliwości należy ustalić, czy w okolicznościach niniejszej sprawy, tj. w związku z przeniesieniem prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie, działa Pan w charakterze podatnika VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy.

Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Jak wyjaśniono wyżej – odwołując się zarówno do treści przepisów ustawy, jak i stanowiska judykatury – w przypadku osób fizycznych, które dokonują zbycia towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej, należy szczególnie wnikliwie przeanalizować okoliczności w jakich będzie realizowana transakcja. Co do zasady bowiem osoby fizyczne, które dokonują transakcji w ramach zarządu majątkiem prywatnym, wykluczone są z grona podatników VAT.

Uwzględniając powyższe przepisy oraz orzecznictwo należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie brak jest podstaw do uznania Pana – w związku z opisaną czynnością, tj. przeniesieniem prawa własności nieruchomości w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie – za podatnika podatku od towarów i usług. Z informacji przedstawionych we wniosku nie wynika bowiem taka Pana aktywność, która wykraczałaby poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Jak wynika z przedstawionych okoliczności sprawy, wywłaszczony grunt wchodzi w skład Pana majątku osobistego. Przez cały okres posiadania działki, z której został wydzielony wywłaszczony grunt, nie była ona w żaden sposób użytkowana przez Pana ani przez nikogo innego, kosił Pan tylko na niej trawę. W 2007 roku ogrodził Pan wyłącznie działkę pod frontu, około 1/5 obwodu, pozostałą część ogrodzili sąsiedzi.

Wobec powyższego należy uznać, że przeniesienie prawa własności gruntu w zamian za odszkodowanie nie będzie stanowiło działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest przesłanek świadczących o takiej Pana aktywności w przedmiocie niniejszej transakcji, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem (brak przesłanek zawodowego – stałego i zorganizowanego charakteru takiej działalności). Nie wystąpił bowiem ciąg zdarzeń, które jednoznacznie przesądzają, że przeniesienie przez Pana prawa własności gruntu w zamian za odszkodowanie wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. Nie podjął Pan aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o angażowaniu środków w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców.

Konsekwentnie, w przedmiotowej sprawie, brak jest przesłanek pozwalających uznać Pana za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, który prowadzi działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, polegającą na handlu nieruchomościami. Działania podejmowane przez Pana należą zatem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. W przedmiotowej transakcji, przenosząc prawo własności gruntu w zamian za odszkodowanie, korzysta Pan z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, która to czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy oraz okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że dokonując dostawy gruntu korzysta Pan z przysługującego prawa do rozporządzania majątkiem prywatnym, co nie jest wykonywaniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Brak tego statusu pozbawia Pana cech podatnika podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, w zakresie dostawy gruntu, a ww. dostawę, cech czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Podsumowując stwierdzam, że w rozpatrywanej sprawie, w związku z przeniesieniem prawa własności gruntu w drodze wywłaszczenia na cel publiczny – pod chodnik za odszkodowaniem, brak jest podstaw do uznania Pana za podatnika podatku od towarów i usług prowadzącego działalność gospodarczą. Zatem dostawa ww. gruntu nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, a więc uzyskane odszkodowanie nie stanowi wynagrodzenia za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym, nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku VAT.

Zatem Pana stanowisko uznałem za nieprawidłowe z uwagi na fakt, iż wskazał Pan, że otrzymane przez Pana środki podlegają zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku VAT, natomiast w niniejszym rozstrzygnięciu wskazałem, że czynność zbycia gruntu w zamian za odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ponieważ z tego tytułu nie jest Pan podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Skutki w tej sytuacji są podobne – brak podatku VAT – jednak występuje różnica pomiędzy czynnością niepodlegającą opodatkowaniu a zwolnioną od podatku.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku.

W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku należy zwrócić uwagę, że analiza załączników dołączonych do wniosku nie mieści się w ramach określonych w art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W związku z powyższym załączone do wniosku dokumenty nie mogły być przedmiotem merytorycznej analizy.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-     Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r., poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

-     Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej :

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-   w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-   w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.