Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 lutego 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 28 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania podatkiem VAT świadczonych usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą B. przy ulicy (…) i wykonuje Pan zawód radcy prawnego. Przedmiotem prowadzonej przez Pana działalności jest świadczenie usług prawniczych.

12 grudnia 2023 roku zawarł Pan z Powiatem A. umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej. Umowa została zawarta pomiędzy Powiatem a B., zwanym w Umowie Zleceniobiorcą.

W § 1 umowy zapisano, że Zleceniodawca zleca a Zleceniobiorca przyjmuje do realizacji zlecenie polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach i w sposób przewidziany w niniejszej umowie oraz ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Przedmiot umowy był wykonywany w lokalu udostępnionym nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony był w komputer z oprogramowaniem, drukarkę, a także dostęp do poszczególnych sieci w tym energetycznej, telekomunikacyjnej, Internetu. Lokal mógł być wykorzystywany wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy.

Powiat wypłacał Panu zryczałtowane wynagrodzenie miesięczne od stycznia do grudnia 2024 roku, którego wysokość została określona w umowie i była stała, niezależnie od ilości udzielonych porad.

W ramach umowy zobowiązał się Pan do wykonywania zlecenia osobiście w miejscu i czasie określonym przez Powiat i wskazanym w umowie. Dalsze zapisy umowy dotyczyły sytuacji osobistego świadczenia pomocy prawnej i ustanawiania zastępcy.

Umowa została zawarta na czas oznaczony od stycznia do grudnia 2024 r. Każda ze stron mogła rozwiązać umowę z jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Zmiany umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Wskazać należy, że z tytułu realizacji umowy współpracy z Powiatem ponosił Pan jedynie koszty związane z dojazdem do lokalu przeznaczonego na świadczenie przedmiotu umowy.

Zaznaczyć należy, że umowę zawarł Pan, jako B. i w taki też sposób rozliczał się Pan z Powiatem wystawiając faktury zgodnie z zapisem w umowie, że podstawą wypłaty wynagrodzenia jest faktura wystawiona przez Zleceniobiorcę na rzecz zleceniodawcy. Wynagrodzenie było także określone jako kwota brutto. Co miesiąc wystawiał więc Pan fakturę na kwotę brutto określoną w umowie, odprowadzając do US 23 % VAT od tej faktury. Nie działał Pan wówczas jednak, jako podmiot prowadzący swoją działalność gospodarczą, lecz jako osoba fizyczna pozostająca w dyspozycji Powiatu.

Wynagrodzenie, które otrzymywał Pan od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, nie stanowi przychodu, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie miał Pan wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy.

Ryzyko gospodarcze i ekonomiczne za czynności wykonywane przez Pana z tytułu zawartej umowy ponosi Ministerstwo Sprawiedliwości, jako koordynator programu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Ponadto, w umowie nie zawarto postanowień, w ramach których Powiat wziąłby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz. Umowa stron nie zawiera postanowień dotyczących odpowiedzialności stron wobec osób trzecich, Powiat nie zobowiązał Pana do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, w związku z powyższym, odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi Powiat, z którym była zawarta umowa.

18 grudnia 2024 roku zawarł Pan z tym samym Powiatem umowę na czas oznaczony od 1 stycznia 2025 r. do 31 grudnia 2025 roku. Jej zapisy są analogiczne jak powyżej. Z uwagi na fakt, że obecnie wykonuje i będzie Pan wykonywać tę umowę w następnych miesiącach, konieczne stało się złożenie zapytania na przyszłość, co do konieczności odprowadzania podatku VAT od wynagrodzenia wynikającego z tej umowy w kolejnych miesiącach po złożeniu niniejszego wniosku. W Pana ocenie świadcząc usługi w ramach umowy w lokalu wyznaczonym przez Powiat, nie działał Pan pod szyldem swojej kancelarii - tak jak to ma miejsce przy swojej działalności - lecz jako radca prawny - osoba fizyczna. Ludzie przychodzą do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej jak do osoby fizycznej, której często nawet nie znają z imienia i nazwiska. Jako Zleceniobiorca nie ma Pan na nic wpływu, tak jak to jest przy swojej działalności - wszystko narzucone jest w umowie - lokal, sprzęt, usytuowanie punktu, godziny pracy, dzień dyżuru, wynagrodzenie. Klienci również umawiani są za pośrednictwem Starostwa Powiatowego. W ramach świadczonej umowy nie mógł Pan udzielać informacji, czy dostarczać wizytówek dotyczących jakichkolwiek odpłatnych świadczeń wykonywanych przez Pana w ramach działalności gospodarczej ani innych osób. W punkcie nie używa Pan swojego szyldu, pieczątki, nie podpisuje Pan sporządzanych projektów pism, nie reprezentuje Pan klientów przed sądem. Nie wykonuje się zatem typowych czynności, które wykonuje się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ponosi się także odpowiedzialności za świadczone usługi wobec osób trzecich. W Pana ocenie, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej, zawartej z B., zwaną w umowie Zleceniobiorcą, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT). W przypadku gdy podatek ten został już opłacony co do umowy zawartej w 2023 roku a wykonywanej przez cały rok 2024, odprowadzony podatek powinien zostać zwrócony. Co do zdarzenia przyszłego, uważa Pan, że spełnił łącznie wszystkie przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT i nie musi Pan płacić podatku VAT od świadczenia na rzecz Powiatu usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nawet zawierając umowę, jako B. Należy także dodać, że na podobnym stanowisku stanął też w piśmie z 9 września 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0112-KDIL1-1.4012.481.2024.2.MG. Ponadto w systemie informacji prawnej LEX czy innych ogólnie dostępnych artykułach dotyczących tego zagadnienia również można znaleźć stanowisko, że w sytuacji jak opisana powyżej nie zachodzi konieczność odprowadzenia podatku VAT od otrzymanego wynagrodzenia.

Pytanie

Czy Wnioskodawca, zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem, jako osoba prawna i jako B., zwanym w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, jest obowiązany do odprowadzenia podatku VAT od otrzymanego wynagrodzenia?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, świadcząc usługi w ramach umowy w lokalu wyznaczonym przez Powiat, nie działał Pan pod szyldem swojej kancelarii - tak jak to ma miejsce przy swojej działalności - lecz jako radca prawny - osoba fizyczna (nie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej). Ludzie przychodzą do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej jak do osoby fizycznej, której często nawet nie znają z imienia i nazwiska.

Jako Zleceniobiorca nie ma Pan na nic wpływu, tak jak to jest przy swojej działalności - wszystko narzucone jest w umowie - lokal, sprzęt, usytuowanie punktu, godziny pracy, dzień dyżuru, wynagrodzenie. Klienci również umawiani są za pośrednictwem Starostwa Powiatowego.

W ramach świadczonej umowy nie mógł Pan udzielać informacji, czy dostarczać wizytówek dotyczących jakichkolwiek odpłatnych świadczeń wykonywanych przez Pana w ramach działalności gospodarczej ani innych osób.

W punkcie nie używa się swojego szyldu, pieczątki, nie podpisuje sporządzanych projektów pism, nie reprezentuje klientów przed sądem. Nie wykonuje się zatem typowych czynności, które wykonuje się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ponosi się także odpowiedzialności za świadczone usługi wobec osób trzecich.

W Pana ocenie, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej, zawartej z B., zwaną w umowie Zleceniobiorcą, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT).

W przypadku gdy podatek ten został już opłacony co do umowy zawartej w 2023 r. i 2024 r., a wykonywanej przez cały rok 2024 i obecnie, odprowadzony podatek powinien zostać zwrócony.

Co do zdarzenia przyszłego, uważa Pan, że spełnił łącznie wszystkie przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT i nie musi Pan płacić podatku VAT od świadczenia na rzecz Powiatu usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nawet zawierając umowę, jako B.

Należy także dodać, że na podobnym stanowisku stanął też w piśmie z 9 września 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0112-KDIL1-1.4012.481.2024.2.MG. Ponadto w systemie informacji prawnej LEX czy innych ogólnie dostępnych artykułach dotyczących tego zagadnienia również można znaleźć stanowisko, że w sytuacji jak opisana powyżej nie zachodzi konieczność odprowadzenia podatku VAT od otrzymanego wynagrodzenia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163):

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

• wykonywania tych czynności,
• wynagrodzenia, oraz
• odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in. czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania, poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Znacząca jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Pana oraz Powiat.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006 r. Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważenia wymaga, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panem a zleceniodawcą – Powiatem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Powiatu.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność prawnicza. Od 12 grudnia 2023 r. świadczy Pan nieodpłatną pomoc prawną. Przedmiotem umowy był wykonywany w lokalu udostępnionym nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony był w komputer z oprogramowaniem, drukarkę, a także dostęp do poszczególnych sieci w tym energetycznej, telekomunikacyjnej, Internetu. Lokal mógł być wykorzystywany wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy. Powiat wypłacał Panu zryczałtowane wynagrodzenie miesięczne od stycznia do grudnia 2024 roku, którego wysokość została określona w umowie i była stała, niezależnie od ilości udzielonych porad. W ramach umowy zobowiązał się Pan do wykonywania zlecenia osobiście w miejscu i czasie określonym przez Powiat i wskazanym w umowie. Dalsze zapisy umowy dotyczyły sytuacji osobistego świadczenia pomocy prawnej i ustanawiania zastępcy. Umowa została zawarta na czas oznaczony od stycznia do grudnia 2024 r. Zmiany umowy wymagały formy pisemnej pod rygorem nieważności. Z tytułu realizacji umowy współpracy z Powiatem ponosił Pan jedynie koszty związane z dojazdem do lokalu przeznaczonego na świadczenie przedmiotu umowy. Umowę zawarł Pan, jako B. i w taki też sposób rozliczał się Pan z Powiatem wystawiając faktury zgodnie z zapisem w umowie, że podstawą wypłaty wynagrodzenia jest faktura wystawiona przez Zleceniobiorcę na rzecz zleceniodawcy. Wynagrodzenie, które otrzymywał Pan od Powiatu za wykonywane usługi, nie stanowi przychodu, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie miał Pan wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy. Ryzyko gospodarcze i ekonomiczne za czynności wykonywane przez Pana z tytułu zawartej umowy ponosi Ministerstwo Sprawiedliwości, jako koordynator programu nieodpłatnej pomocy prawnej. W umowie nie zawarto postanowień, w ramach których Powiat wziąłby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz. Umowa stron nie zawiera postanowień dotyczących odpowiedzialności stron wobec osób trzecich, Powiat nie zobowiązał Pana do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, w związku z powyższym, odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi Powiat, z którym była zawarta umowa.

18 grudnia 2024 roku zawarł Pan z tym samym Powiatem umowę na czas oznaczony od 1 stycznia 2025 r. do 31 grudnia 2025 roku. Jej zapisy są analogiczne jak powyżej. W Pana ocenie świadcząc usługi w ramach umowy w lokalu wyznaczonym przez Powiat, nie działała Pan pod szyldem swojej kancelarii - tak jak to ma miejsce przy swojej działalności - lecz jako radca prawny - osoba fizyczna. Ludzie przychodzą do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej jak do osoby fizycznej, której często nawet nie znają z imienia i nazwiska. Jako Zleceniobiorca nie ma Pan na nic wpływu, tak jak to jest przy swojej działalności - wszystko narzucone jest w umowie - lokal, sprzęt, usytuowanie punktu, godziny pracy, dzień dyżuru, wynagrodzenie. Klienci również umawiani są za pośrednictwem Starostwa Powiatowego. W ramach świadczonej umowy nie mógł Pan udzielać informacji, czy dostarczać wizytówek dotyczących jakichkolwiek odpłatnych świadczeń wykonywanych przez Pana w ramach działalności gospodarczej ani innych osób. W punkcie nie używa Pan swojego szyldu, pieczątki, nie podpisuje Pan sporządzanych projektów pism, nie reprezentuje Pan klientów przed sądem. Nie wykonuje się zatem typowych czynności, które wykonuje się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ponosi się także odpowiedzialności za świadczone usługi wobec osób trzecich.

Pana wątpliwości dotyczą ustalenia, czy jest Pan zobowiązany odprowadzić podatek z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zawartej z Powiatem w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Pana usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług.

Realizując czynności na podstawie umowy zlecenia nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z wykonywanymi ww. czynnościami. Wskazał Pan jednoznacznie, że Powiat nie zobowiązało Pana do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, nie ponosi Pan odpowiedzialności za wykonanie swoich czynności wobec osób trzecich, gdyż ponosi je Zleceniodawca. Ponadto, do wykonywania czynności wynikających z umowy wykorzystuje Pan lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne) zapewnioną przez Powiat. Co więcej, nie ma Pan wpływu na wysokość wynagrodzenia, która została narzucona przez Powiat.

Powyższe okoliczności wskazują, że zawarcie opisanej umowy powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pan jako Zleceniobiorca związany jest ze Zleceniodawcą – Powiatem – więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym, skoro świadczenie przez Pana nieodpłatnej pomocy prawnej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, to stwierdzić należy, że z tego tytułu nie powstał obowiązek podatkowy.

W konsekwencji uznać należy, że nie był Pan zobowiązany z tego tytułu do wykazania podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w deklaracjach podatkowych za poszczególne miesiące 2024 r.

Mając na uwadze opis sprawy oraz obowiązujące przepisy, należy stwierdzić, że z tytułu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, za które otrzymywał i otrzymuje Pan od Powiatu wynagrodzenie, nie jest Pan zobowiązany do odprowadzenia podatku od towarów i usług.

Odnosząc się do kwestii zwrotu podatku zapłaconego przez Pana w 2023 r. i 2024 r. należy wskazać, że stosownie do art. 99 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 99 ust. 12 ustawy:

Zgodnie z art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111):

Na mocy art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej:

Korekta deklaracji (zeznań) ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy jej sporządzeniu. Może on dotyczyć określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości nadpłaty lub zwrotu podatku oraz innych danych zawartych w treści deklaracji. Skorygowanie deklaracji polega na ponownym, poprawnym już wypełnieniu deklaracji.

Wskazane wyżej przepisy statuują ogólną zasadę, prawo podatnika do korygowania uprzednio złożonych deklaracji. Korekta deklaracji VAT zastępuje poprzednio złożoną deklarację, czyli za prawidłowe uważane są te dane, które zostały wykazane w skorygowanej deklaracji. Składając korektę deklaracji podatnik oświadcza, że jego wiedza w zakresie skonkretyzowania zobowiązania podatkowego uległa zmianie, a także wyraża wolę nadania swojemu uprzedniemu oświadczeniu wiedzy w tym przedmiocie odmiennego brzmienia. Zatem skorzystanie przez podatnika z wprowadzonej przez ustawodawcę instytucji korekty deklaracji powoduje, że złożona przez niego korygująca deklaracja zastępuje pierwotną (korygowaną) deklarację i pociąga za sobą skutki prawne, pozbawiając jednocześnie pierwotną deklarację mocy prawnej.

Zatem, powinien Pan dokonać korekty za okres, w którym pierwotnie wykazał Pan podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku VAT należnego wynikające z wystawionych faktur dokumentujących czynności wykonywane na rzecz Powiatu.

Tym samym, Pana stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

• stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia, oraz
• zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji będzie się pokrywał z opisem stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Ponadto informujemy, że wszystkie informacje niezbędne z punktu widzenia przepisów, których interpretacji Pan oczekuje powinny wynikać z opisu stanu faktycznego, a nie z załączonych dokumentów. W ramach wydawania interpretacji prawa podatkowego Dyrektor KIS nie prowadzi postępowania dowodowego i nie analizuje załączników.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.