Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabytych usług związanych z realizacją Zadania.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 czerwca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 29 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku możliwości obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją Zadania. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Gmina (…) (dalej: Gmina) jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT.

Gmina przystąpiła do realizacji zadania pn. (…). Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego posiadająca zdolność prawną i zdolność do wykonywania czynności prawnych, wystąpiła z wnioskiem o dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w (…) na realizację powyższego przedsięwzięcia. Wymogiem Funduszu jest przedłożenie indywidualnej interpretacji co do braku możliwości odliczenia podatku VAT przez Gminę.

Prace wykonano na terenach nieruchomości będących własnością osób fizycznych. Wydatki poniesione przez Gminę w związku z realizacją ww. prac nie są związane z czynnościami opodatkowanymi. Zadanie należy do zadań własnych Gminy uregulowanych w art. 7 ust. 1 pkt 3 i pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz wynika z obowiązków określonych w (…).

Faktura/faktury za wykonaną usługę dokumentujące poniesione wydatki wystawiono na Gminę. Gmina nie ma możliwości przeznaczenia uzyskanego dofinansowania z NFOŚiGW na inne cele niż wymienione wyżej, tj. nie może go przeznaczyć np. na ogólną działalność Gminy. Uzyskane dofinansowane w 100% zostało przeznaczone na wymienione wyżej zadania. Wyboru Wykonawcy prac dotyczących zadania dokonała Gmina, z którym zawarła umowę na realizację zadania.

Wydatki poniesione na realizację zadania są udokumentowane fakturami wystawionymi na rzecz Wnioskodawcy. Efekty zrealizowanego zadania, zarówno obecnego, jak i następnych w tym zakresie, będą wykorzystywane do czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Gmina nie zawarła i nie będzie zawierała umów z poszczególnymi osobami, z nieruchomości których odebrała azbest, a uczestnicy nie wnosili i wnosić nie będą na rzecz Gminy żadnych wpłat z tytułu realizacji zadania. Zadanie sfinansowano środkami z dofinansowania z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska oraz środkami własnymi Gminy. W związku z powyższym Gmina nie ma i nie będzie miała prawnej możliwości obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją tego zadania.

Pytanie

Czy Gmina ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabytych usług związanych z realizacją zadania pn. (…)?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Gminy, Gmina realizując zadania usuwania azbestu, działa jako organ władzy publicznej, a zadania te uznać należy za zadania o charakterze publicznym. W związku z czym Gmina nie występuje w roli podatnika VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, Gmina nie ma i nie będzie miała możliwości prawnej obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabytych usług związanych z realizacją tego zadania z uwagi na:

·realizację zadań własnych, których celem jest likwidacja zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców Gminy, a więc czynności niestanowiących działalności gospodarczej Wnioskodawcy;

·wyłącznie kosztowy charakter podejmowanych działań przy całkowitym braku związku przedsięwzięcia ze sprzedażą opodatkowaną.

Stosownie do treści art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, nie uważa się za podatników organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

W przedmiotowym stanie faktycznym zamierzone przez Gminę czynności opisane w złożonym wniosku są sensu stricte działaniami administracji publicznej. Gmina wskazuje, że cechą wyróżniającą podejmowane działania administracyjne będzie fakt, iż jedynym z podmiotów tych stosunków jest organ administracji, który z mocy prawa ma uprawnienia władcze w stosunku do drugiego podmiotu.

W związku z powyższym realizacja projektu jest typowym działaniem opartym na stosunku administracyjnym – wykluczając działania prawne regulowane normami prawa cywilnego. Stan faktyczny, w jakim realizowana jest przedmiotowa inwestycja, przemawia również za tym, że należy ona do zakresu działania Gminy jako organu władzy publicznej.

Z brzmienia art. 86, art. 87, art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że prawo obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy odliczenia tego dokonuje podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny oraz gdy nabyte towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania przez niego czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

W trakcie realizacji zadania oraz po jego zakończeniu Gmina nie przewiduje i nie planuje sprzedaży opodatkowanej związanej z realizacją tego zadaniem.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Wnioskodawca warunku tego nie spełni, ponieważ nabyte usługi związane z realizacją przedsięwzięcia nie będą związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych, a realizacja tego zadania stanowić będzie zadanie własne gminy wyłączając w tym zakresie działalność gospodarczą. Podkreślić należy, że Gmina w opisanych okolicznościach realizuje proces usuwania azbestu z nieruchomości jej mieszkańców jako organ władzy publicznej i jednocześnie w ramach wywiązywania się z zadania, które zostało wpisane w sferę publicznoprawną. Omawiany obowiązek usuwania azbestu z terenu Gminy, w tym z nieruchomości jej mieszkańców, nie został zaadresowany do Gminy jako do przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, polegającą na świadczeniu usług.

Konieczność eliminowania azbestu z terytorium Polski została odnotowana w rezolucji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 19 czerwca 1997 r. w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wezwał w niej Radę Ministrów do opracowania programu zmierzającego do wycofania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski (M.P.1997.38.373). Z dniem 28 września 1997 r. weszła w życie ustawa z 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (aktualnie Dz. U. z 2017 r. poz. 2119). Rada Ministrów 14 maja 2002 r. przyjęła „Krajowy program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Z upływem czasu, 14 lipca 2009 r. Rady Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009-2032, działając na podstawie art. 19 ust. 7 pkt 1 lit. a ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84 poz. 712 ze zm.). Określono w nim zadania nałożone przez Unię Europejską, zmierzające do oczyszczenia terytorium Polski z azbestu w perspektywie wieloletniej. Wyznaczono cele, ramy legislacyjne, finansowe i organizacyjne prowadzące do usunięcia wyrobów azbestowych oraz usprawniające monitoring realizowanych zadań. Jednocześnie zobowiązuje on jednostki samorządu terytorialnego do opracowania programów usuwania wyrobów zawierających azbest (M.P.2009.50.735, M.P.2010.33.481). Rozdział 4 ustawy Prawo ochrony środowiska (obecnie Dz. U. z 2018 r. poz. 799 ze zm.) dotyczy finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zawarty w nim art. 400 ust. 2 stanowi, że wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zwane dalej „wojewódzkimi funduszami”, są samorządowymi osobami prawnymi w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy o finansach publicznych. Według art. 400b ust. 2 i 2a omawianej ustawy, celem działania wojewódzkich funduszy jest finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w zakresie określonym w art. 400a ust. 1 pkt 2, 2a, 5-9a, 11-22 i 24-42.

Ponadto celem działania Narodowego Funduszu oraz wojewódzkich funduszy jest również tworzenie warunków do wdrażania finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w szczególności poprzez zapewnienie wsparcia działaniom służącym temu wdrażaniu oraz jego promocję, a także poprzez współpracę z innymi podmiotami, w tym z jednostkami samorządu terytorialnego, przedsiębiorcami oraz podmiotami mającymi siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach zadania nie była realizowana naprawa, odbudowa czy modernizacja obiektów, z których zostaną usunięte wyroby zawierające azbest. Zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, główne cele to:

1) usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest;

2) minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju;

3) likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.

Udzielanie dotacji celowych związane jest ściśle z polityką Unii Europejskiej oraz „Krajowym programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, czyli w zakresie ochrony środowiska oraz poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zatem gminy realizując zadania z zakresu usuwania azbestu nie działają w roli podatników podatku VAT.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy, Gmina nie ma i nie będzie miała prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od nabytych usług związanych z realizacją zadania pn. (…), ponieważ realizacja zadanie nie ma żadnego związku z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT .

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Podkreślić należy, że ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, zgodnie z którym:

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wskazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Jak stanowi art. 88 ust. 4 ustawy:

Zgodnie z powyższą regulacją z prawa do odliczenia podatku skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Zatem, aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności winien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W świetle postanowień art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 15 ust. 2 ustawy:

W myśl do art. 15 ust. 6 ustawy:

Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.):

Jak stanowi art. 6 ust. 1 powołanej ustawy:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 3 i 5 ww. ustawy: