- Opodatkowanie wpłat mieszkańców na rachunek bankowy Gminy z tytułu wkładu własnego na realizację projektu, - prawo do obniżenia podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją ww. projektu, - brak odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazanej mieszkańcom własności instalacji wraz z upływem okresu trwania umowy, - niepodleganie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług otrzymanej dotacji z tytułu realizacji ww. projektu.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe w części dotyczącej braku odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazania mieszkańcom własności instalacji wraz z upływem okresu trwania umowy i niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług otrzymanej dotacji z tytułu realizacji ww. projektu oraz nieprawidłowe w części dotyczącej opodatkowania wpłat mieszkańców na rachunek bankowy Gminy z tytułu wkładu własnego na realizację projektu pn. „...”.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 maja 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 maja 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

‒opodatkowania wpłat mieszkańców na rachunek bankowy Gminy z tytułu wkładu własnego na realizację projektu pn. „...”,

‒prawa do obniżenia podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją ww. projektu,

‒braku odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazania mieszkańcom własności instalacji wraz z upływem okresu trwania umowy,

‒niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług otrzymanej dotacji z tytułu realizacji ww. projektu.

Uzupełnili go Państwo pismami z 4 lipca 2023 r. (data wpływu 4 lipca 2023 r.) oraz 14 lipca 2023 r. (data wpływu 14 lipca 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa zwracają się Państwo o wydanie interpretacji indywidualnej, która dotyczy prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z realizacją inwestycji pn. „...”. Gmina ... jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Gmina ... będzie realizowała projekt pn. „...”. Projekt będzie współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania IV.1 Odnawialne źródła energii, Poddziałania IV.1.2 Odnawialne źródła energii Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa ... na lata 2014-2020. Przedmiotem projektu jest budowa infrastruktury służącej do produkcji energii elektrycznej oraz energii cieplnej pochodzącej ze źródeł odnawialnych na potrzeby osób fizycznych będących mieszkańcami Gminy .... Przedmiotowy projekt obejmuje wykonanie mikroinstalacji OZE w gospodarstwach domowych, w tym: - wymianę obecnego źródła ciepła na kocioł na biomasę, - instalację solarną złożoną z kolektorów słonecznych oraz zasobnika na potrzeby ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), - instalację fotowoltaiczną oraz dostosowanie do istniejącej instalacji: odgromowej, niskoprądowej i silnoprądowej, przyłączenia instalacji fotowoltaicznej do sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia; układu elektrowni fotowoltaicznej wraz zabudową wszystkich elementów architektury instalacji fotowoltaicznej. Głównym celem projektu jest zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Celami pośrednimi projektu jest: poprawa jakości powietrza na terenie Gminy ... poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz wzrost bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację źródeł wytwarzania energii. Gmina ... posiada prawo do dysponowania nieruchomościami na cele realizacji projektu (umowy użyczenia). Osoby prywatne biorące udział w projekcie zadeklarowały, że mają prawo własności lub prawo do dysponowania nieruchomością w sposób umożliwiający instalację i utrzymanie instalacji kotłów na biomasę, kolektorów słonecznych oraz paneli fotowoltaicznych. Zobowiązały się również, iż przez 5 lat od płatności końcowej, inwestycja będzie własnością Gminy, użyczoną użytkownikowi posesji. Po tym terminie, instalacja zostanie przekazana użytkownikowi posesji. Powyższe oznacza, że Gmina posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele realizacji niniejszego projektu i utrzymania jego rezultatów przez 5 lat od otrzymania płatności końcowej. Faktury dokumentujące nabycie towarów i usług przez Gminę będą wystawiane na Gminę .... W inwestycji jednym (nie jedynym) ze źródeł finansowych są wpłaty, w wysokości min. 15% wartości inwestycji, dokonywane przez mieszkańców Gminy biorących udział w projekcie. Każdy mieszkaniec, u którego będzie znajdowała się zamontowana instalacja wniesie wkład na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych, w których określono prawa i obowiązki stron, a także wysokość partycypacji w kosztach. Wnoszone przez mieszkańców wpłaty pieniężne stanowią współfinansowanie realizacji inwestycji. Inwestycja będzie realizowana tylko dla tych mieszkańców, z którymi Gmina zawarła umowy i którzy uiszczą ustaloną w umowach kwotę udziału własnego w przeprowadzonej inwestycji. Jedynie u tych mieszkańców Gminy, którzy wezmą udział w inwestycji na powyższych zasadach (w szczególności dokonają stosownych wpłat) dojdzie do realizacji inwestycji. Źródłem finansowania projektu będzie dotacja ze środków europejskich i wkład własny Gminy i mieszkańców – stanowiący ułamek wartości instalacji (min. 15%). Na pokrycie wkładu własnego w ramach umów mieszkańcy (uczestnicy projektu) będą dokonywać wpłat na rzecz Gminy .... Wpłaty będą mieć charakter obowiązkowy. Zakończona inwestycja nie będzie wykorzystywana do czynności opodatkowanych. Inwestycje po wybudowaniu będą stanowiły własność Gminy .... Gmina po wybudowaniu inwestycji użyczy ją na okres 5 lat nieodpłatnie mieszkańcowi i w związku z tym nie będzie pobierała dalszych opłat, ani też nie będzie ponosiła żadnych wydatków związanych z eksploatacją mikronstalacji OZE. To mieszkaniec będzie zobowiązany w zawartej umowie do ponoszenia wszelkich kosztów związanych z eksploatacją mikroinstalacji. Instalacja po okresie trwałości projektu (minimum 5 lat) zostanie przekazana mieszkańcowi nieodpłatnie na własność odrębną umową.

Ponadto, na pytania Organu:

1)w związku ze wskazaną informacją, że:

proszę o doprecyzowanie:

a.czy wielkość wkładu mieszkańca będzie pokrywać całość lub znaczną część kosztów zainstalowania odnawialnych źródeł energii w związku z realizacją projektu pn. „...”, czy też mimo wskazania „w wysokości min. 15 % wartości inwestycji” należy rozumieć, że nigdy wkład mieszkańca nie będzie pokrywał całości bądź znacznej części kosztów instalacji OZE, tj. nie będzie nigdy stanowił faktycznego ekwiwalentu wartości otrzymanego świadczenia?

b.jeśli na ten moment znana jest wartość procentowa udziałów jakie będą wnosić mieszkańcy to prosimy o jej wskazanie, tj. czy będzie to wspomniane we wniosku 15%, czy inna wartość np. 20%, 25%, 30% itp.?

2)jaka jest/będzie wysokość wkładu własnego Mieszkańca w finansowanie ww. projektu?

3)czy dofinansowanie oraz wpłaty Mieszkańców będą pokrywały całość kosztów związanych z realizacją projektu w części dotyczącej montażu instalacji OZE na nieruchomościach Mieszkańców?

4)jaka będzie wysokość wkładu własnego Gminy w finansowanie projektu?

5)czy Państwa Gmina dokona wyboru Wykonawcy projektu?

6)jeżeli odpowiedź na powyższe pytanie jest twierdząca proszę wskazać czy zapłata przez Państwa Gminę za dostawę i montaż ww. instalacji OZE na rzecz Wykonawcy będzie odbywała się po cenach rynkowych (tj. Państwa Gmina nie nakłada marży, nie planuje zysku)?

7)czy Państwa Gmina świadczy/zamierza regularnie świadczyć usług instalacji systemów OZE oraz zatrudniać pracowników w tym celu?

8)czy realizacja ww. projektu będzie miała na celu osiąganie przez Państwa stałego dochodu, zysku z tego tytułu?

wskazali Państwo:

ad 1.a)

Wkład mieszkańca nigdy nie będzie pokrywał ani całości, ani znacznej części kosztów instalacji OZE. Wkład mieszkańca nie będzie nigdy stanowił faktycznego ekwiwalentu wartości otrzymanego świadczenia.

ad 1.b)

Do czasu rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (otwarcie ofert nastąpi ...2023 r.) nie jest możliwe dokładne określenie wysokości udziału, który będą wnosić mieszkańcy. W pierwotnych założeniach było to około 15% wartości inwestycji, jednak mając na uwadze gwałtowny wzrost cen udział ten z pewnością będzie wyższy.

ad 2.

Do czasu rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (otwarcie ofert nastąpi ...2023 r.) nie jest możliwe dokładne określenie wysokości wkładu własnego Mieszkańca w finansowanie projektu.

ad 3.

Dofinansowanie oraz wpłaty Mieszkańców będą pokrywały całość kosztów związanych z realizacją projektu w części dotyczącej montażu instalacji OZE.

ad 4.

Gmina nie bierze udziału w finansowaniu projektu. Koszt projektu pokryty będzie w 85% ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa ... na lata 2014-2022 oraz z wpłat pochodzących od Mieszkańców ....

ad 5.

Tak, Miasto ... dokona wyboru Wykonawcy projektu zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy Prawo zamówień publicznych.

ad 6.

Zapłata przez Miasto ... za dostawę i montaż instalacji OZE będzie odbywała się po cenach rynkowych (tj. Gmina nie nakłada marży, nie planuje zysku).

ad 7.

Miasto ... nie świadczy i nie zamierza regularnie świadczyć usług instalacji systemów OZE ani zatrudniać w tym celu pracowników.

ad 8.

Realizacja projektu nie ma na celu osiągania przez Miasto ... ani dochodu, ani zysku.

Pytania

1.Czy otrzymane przez Gminę ... wpłaty mieszkańców na rachunek bankowy z tytułu wkładu własnego w kosztach montażu instalacji powinny być opodatkowane podatkiem VAT jako wynagrodzenie za odpłatnie świadczoną usługę?

2.Jeżeli wpłaty mieszkańców zostaną opodatkowane, to czy Gminie ... będzie przysługiwać pełne prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu „...”?

3.Czy poza odprowadzeniem podatku VAT od wkładu własnego mieszkańców Gmina ... będzie zobligowana do odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazania mieszkańcom własności instalacji wraz z upływem okresu trwania umowy?

4.Czy otrzymana przez Gminę ... dotacja powinna być opodatkowana podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad. 1.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast zgodnie z art. 8 przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Gmina ... w ramach zawieranych umów cywilnoprawnych z mieszkańcami nie będzie przenosić od razu własności instalacji. W okresie ich obowiązywania instalacje pozostaną własnością Gminy ..., a mieszkańcy dostaną je jedynie do korzystania zgodnie z ich przeznaczeniem do zakończenia trwania umowy. Dopiero wraz z upływem okresu trwania umowy instalacja zostanie przekazana mieszkańcowi na własność. Wpłaty mieszkańców będą stanowiły wynagrodzenie, które zapłacą oni za całą wykonaną usługę tj. w szczególności montaż instalacji i użytkowanie przez okres trwałości projektu. Wpłaty będą miały charakter obowiązkowy i warunkujący wykonanie usługi. Niedokonanie wpłaty w określonym terminie spowoduje rozwiązanie umowy i wyeliminuje mieszkańców z udziału w projekcie. Umowy będą miały charakter zobowiązaniowy, przy czym związek pomiędzy otrzymaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności będzie mieć charakter bezpośredni i płatność nastąpi w zamian za to świadczenie. W konsekwencji uznać należy, iż w związku z zawieraną z każdym mieszkańcem umową, Gmina ... będzie realizowała odpłatne świadczenie usług, które zgodnie z przywołanym na wstępie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu VAT. Wpłaty, które będą wnoszone przez właścicieli nieruchomości deklarujących uczestnictwo w projekcie pozostają w ścisłym związku z czynnościami, które zostaną wykonane przez Gminę ... - zachodzi bowiem związek pomiędzy dokonywanymi wpłatami, a zobowiązaniem się Gminy do wykonania określonych czynności. Należy zauważyć, że we wskazanej sytuacji istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonywanymi wpłatami a zindywidualizowanym świadczeniem na rzecz uczestnika programu, które ma zostać wykonane przez Wnioskodawcę. Należy również zauważyć, że stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy Gmina zawierając umowę z wykonawcą na montaż instalacji oraz umowy z uczestnikami, wchodzi w rolę świadczącego usługę. Tym samym wpłaty otrzymywane przez Gminę ... od uczestników będą stanowiły wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez nią usług na rzecz uczestników projektu. W świetle powyższego, otrzymane przez Gminę ... wpłaty na rachunek bankowy z tytułu odpłatności w ramach umowy wzajemnej powinny być opodatkowane podatkiem VAT.

Ad. 2.

Zgodnie z przepisami art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zgodnie natomiast z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikającego z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego. Jednakże ustawodawca nie precyzuje, w jakim zakresie i w jaki sposób towary i usługi muszą być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, aby pozwoliło to podatnikowi na odliczenie podatku naliczonego. Związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć zatem charakter pośredni lub bezpośredni. O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży - towary handlowe lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy - bezpośrednio więc wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Gminie, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, będzie przysługiwało prawo do odliczenia 100% podatku naliczonego z wydatku dotyczącego inwestycji montażu instalacji wykonywanych na rzecz mieszkańców Gminy ..., gdyż wydatki te związane są z czynnościami opodatkowanymi, jakie wykonuje Gmina ..., a związek dokonywanych zakupów z działalnością Gminy ma charakter bezpośredni. W konsekwencji, z uwagi na spełnienie podstawowej pozytywnej przesłanki warunkującej prawo do odliczenia podatku naliczonego, jaką jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, Gmina ... jest uprawniona do odliczenia kwot VAT naliczonego od wydatków w związku z realizacją projektu pn. „...”.

Ad. 3.

Wraz z upływem okresu obowiązywania umowy (i okresu trwałości projektu) instalacje staną się własnością mieszkańca, a Gmina nie pobierze z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia, oprócz uiszczonej przez mieszkańca opłaty poniesionej na podstawie zawartej umowy (która jest warunkiem uczestnictwa w projekcie). Poza odprowadzeniem podatku VAT od wkładu własnego mieszkańców przewidzianych w zawartych umowach, Gmina ... nie będzie zobligowana do odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazania mieszkańcom własności instalacji wraz z upływem okresu trwania umowy użyczenia. Czynność ta, tj. przekazanie własności instalacji stanowi jedynie końcowy element wykonania usługi realizowanej przez Gminę ... na rzecz mieszkańców i nie stanowi w żadnym wypadku odrębnego od ww. usługi świadczenia. Z uwagi na uwarunkowania dofinansowania Gmina ... nie ma możliwości przekazania własności instalacji mieszkańcom od razu po ich zamontowaniu. Muszą one przez okres trwałości projektu pozostać własnością Gminy. Z drugiej strony, aby projekt miał sens, mieszkańcy muszą mieć zapewnioną możliwość korzystania z instalacji - zarówno w okresie trwałości projektu, jak i potem. W okresie trwałości projektu możliwość korzystania z instalacji zostanie zapewniona w wyniku zawieranych z mieszkańcami umów użyczenia. Po okresie trwałości projektu Gmina ... nie będzie już związana ograniczeniami wynikającymi z dofinansowania projektu i tym samym może swobodnie przekazać instalacje na własność mieszkańcom, zapewniając im tym samym trwałą możliwość korzystania z tych urządzeń. Zamiar ten określać będą umowy, z których wynikać będzie, że wraz z upływem okresu obowiązywania tych umów (który pokrywa się z okresem trwałości projektu) instalacje staną się własnością mieszkańców. Przekazanie instalacji mieszkańcom na własność stanowi finalne wykonanie realizowanej przez Gminę usługi. Spoczywający na Gminie obowiązek dokonania takiego przekazania własności jest częścią wszystkich zobowiązań Gminy wynikających z zawartej umowy i dopełnia zakres usługi realizowanej przez Gminę. Bez tego elementu usługa Gminy nie miałaby sensu, a mieszkańcy nie zdecydowaliby się na udział w projekcie i uiszczenie na rzecz Gminy wynagrodzenia przewidzianego w umowie. Należy tu podkreślić, że Gmina dokonuje montażu instalacji na rzecz mieszkańców, a więc docelowe przekazanie im własności instalacji jest niezbędnym elementem realizowanej przez nią usługi.

Ad. 4.

Gmina ... nie jest zobowiązana do opodatkowania podatkiem VAT otrzymanej dotacji, gdyż jest ona przeznaczona na pokrycie kosztów kwalifikowanych w ramach realizowanego projektu. Inwestycja realizowana jest z wykorzystaniem dofinansowania ze środków zewnętrznych, a podstawę rozliczeń z instytucją dofinansowującą stanowią faktury zakupowe otrzymywane przez Gminę jako podmiot prowadzący inwestycję. Otrzymana dotacja przeznaczona będzie na pokrycie kosztów kwalifikowanych w ramach realizowanego projektu polegającego na wykonaniu przez Gminę ... mikroinstalacji OZE w gospodarstwach domowych, co oznacza, że występuje tu dotacja o charakterze zakupowym, a nie dopłata do ceny, po jakiej mieszkańcy nabywają od Gminy określone usługi, co podkreślił NSA w wyroku z dnia 24 czerwca 2020 r., sygn. I FSK 74/18. Dofinansowanie nie stanowi elementu bezwzględnego i bezpośredniego związku dotacji z samą usługą realizowaną przez Gminę ... na rzecz konkretnych mieszkańców. Mamy w tym przypadku do czynienia z sytuacją, gdy kalkulacja jednostkowej ceny towaru i usługi, w tym stanie faktycznym wpłaty mieszkańca tytułem świadczenia przez Gminę montażu mikroinstalacji, jest związana tylko pośrednio, w sensie ekonomicznym, z otrzymaną dotacją. Dotacja taka nie podlega opodatkowaniu VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest prawidłowe w części dotyczącej braku odrębnego opodatkowania podatkiem VAT przekazania mieszkańcom własności instalacji wraz z upływem okresu trwania umowy i niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług otrzymanej dotacji z tytułu realizacji ww. projektu oraz nieprawidłowe w części dotyczącej opodatkowania wpłat mieszkańców na rachunek bankowy Gminy z tytułu wkładu własnego na realizację projektu pn. „...”.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy wskazać, że dla przejrzystości rozstrzygnięcia uznano za zasadne udzielenie w pierwszej kolejności odpowiedzi na pytania nr 1 i nr 4, a następnie na pytania nr 2 i nr 3 wniosku.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Na mocy art. 2 pkt 6 ustawy:

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Z kolei, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Jak stanowi art. 8 ust. 2a ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ponadto stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy:

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

Na mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

Z opisu sprawy wynika, że realizują Państwo projekt pn. „...”. Projekt będzie współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania IV.1 Odnawialne źródła energii, Poddziałania IV.1.2 Odnawialne źródła energii Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa ... na lata 2014-2020. Przedmiotem projektu jest budowa infrastruktury służącej do produkcji energii elektrycznej oraz energii cieplnej pochodzącej ze źródeł odnawialnych na potrzeby osób fizycznych będących mieszkańcami Gminy .... Przedmiotowy projekt obejmuje wykonanie mikroinstalacji OZE w gospodarstwach domowych, w tym: - wymianę obecnego źródła ciepła na kocioł na biomasę, - instalację solarną złożoną z kolektorów słonecznych oraz zasobnika na potrzeby ciepłej wody użytkowej (c.w.u.), - instalację fotowoltaiczną oraz dostosowanie do istniejącej instalacji: odgromowej, niskoprądowej i silnoprądowej, przyłączenia instalacji fotowoltaicznej do sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia; układu elektrowni fotowoltaicznej wraz zabudową wszystkich elementów architektury instalacji fotowoltaicznej. Głównym celem projektu jest zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Celami pośrednimi projektu jest: poprawa jakości powietrza na terenie Gminy ... poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz wzrost bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację źródeł wytwarzania energii. W inwestycji jednym ze źródeł finansowych są wpłaty, w wysokości min. 15% wartości inwestycji, dokonywane przez mieszkańców Gminy biorących udział w projekcie. Każdy mieszkaniec, u którego będzie znajdowała się zamontowana instalacja wniesie wkład na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych, w których określono prawa i obowiązki stron, a także wysokość partycypacji w kosztach. Dofinansowanie oraz wpłaty Mieszkańców będą pokrywały całość kosztów związanych z realizacją projektu w części dotyczącej montażu instalacji OZE. Wkład mieszkańca nigdy nie będzie pokrywał ani całości, ani znacznej części kosztów instalacji OZE. Wkład mieszkańca nie będzie nigdy stanowił faktycznego ekwiwalentu wartości otrzymanego świadczenia. Gmina ... posiada prawo do dysponowania nieruchomościami na cele realizacji projektu (umowy użyczenia). Miasto ... dokona wyboru Wykonawcy projektu zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy Prawo zamówień publicznych. Przez 5 lat od płatności końcowej, inwestycja będzie własnością Gminy, użyczoną użytkownikowi posesji. Po tym terminie, instalacja zostanie przekazana użytkownikowi posesji. Zapłata przez Miasto ... za dostawę i montaż instalacji OZE będzie odbywała się po cenach rynkowych (tj. Gmina nie nakłada marży, nie planuje zysku). Miasto ... nie świadczy i nie zamierza regularnie świadczyć usług instalacji systemów OZE ani zatrudniać w tym celu pracowników. Realizacja projektu nie ma na celu osiągania przez Miasto ... ani dochodu, ani zysku.

Państwa wątpliwości ujęte w pytaniach oznaczonym nr 1 oraz nr 4, dotyczą kwestii podlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wpłat od mieszkańców oraz otrzymanej dotacji na przedmiotowy projekt.

Mając na uwadze przedstawioną na wstępie analizę przepisów podatkowych, w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć, czy realizacja przez Państwa ww. zadania, polegającego na zakupie i montażu instalacji odnawialnych źródeł energii, będzie dokonywana w ramach działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ww. ustawy.

Odnosząc się do okoliczności sprawy zasadnym jest odwołanie się do wyroku TSUE z 30 marca 2023 r. w sprawie C-612/21 (Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przeciwko Gminie O.).

W wyroku tym TSUE wskazał, iż aby czynności dokonywane przez gminę w ramach promowania odnawialnych źródeł energii były objęte zakresem stosowania dyrektywy 2006/112, powinny one, po pierwsze, stanowić dostawę lub świadczenie usług, które gmina ta wykonuje odpłatnie na rzecz swoich mieszkańców w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. a) i c) tej dyrektywy, a po drugie, być dokonywane w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 9 ust. 1 rzeczonej dyrektywy, tak aby owa gmina działała również w charakterze podatnika (pkt 24).

W pkt 42 wyroku Trybunał wskazał, że art. 2 ust. 1, art. 9 ust. 1 i art. 13 ust. 1 dyrektywy 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że dostawy towarów i świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT nie stanowi dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa, systemów OZE na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili wolę wyposażenia tych nieruchomości w takie systemy, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i skutkuje jedynie zapłatą przez tych mieszkańców kwot pokrywających najwyżej jedną czwartą poniesionych kosztów, a pozostała część jest finansowana ze środków publicznych.

TSUE wskazał, że w konsekwencji o ile w świetle powyższych rozważań należy uznać, że gmina O., nie wykonuje działalności wchodzącej w zakres stosowania dyrektywy 2006/112, nie jest konieczne ustalenie, czy działalność ta byłaby również wyłączona z tego zakresu stosowania na podstawie art. 13 ust. 1 tej dyrektywy.

Trybunał w przedmiocie dokonania świadczenia usług w ramach działalności gospodarczej zauważył, że po pierwsze, podczas gdy przedsiębiorca dąży do stałego osiągania dochodu (zob. podobnie wyrok z dnia 20 stycznia 2021 r., AJFP Sibiu i DGRFP Braãov, C‑655/19, EU:C:2021:40, pkt 27–29 i przytoczone tam orzecznictwo), gmina O. wskazała we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, (…) że nie zamierza świadczyć regularnie usług instalacji systemów OZE i nie zatrudnia ani nie zamierza zatrudniać pracowników w tym celu, co odróżnia niniejszą sprawę od spraw, w których świadczenia gminne miały charakter trwały (pkt 36).

Po drugie, (…) gmina O. wydaje się ograniczać do zaproponowania swoim mieszkańcom będącym właścicielami nieruchomości, którzy mogą być zainteresowani systemami OZE, w ramach programu regionalnego mającego na celu umożliwienie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, dostarczenia i zainstalowania u nich tych systemów OZE za pośrednictwem przedsiębiorstwa wybranego w wyniku przetargu, w zamian za ich udział nieprzekraczający 25% kosztów podlegających dofinansowaniu związanych z tą dostawą i z tą instalacją, podczas gdy owa gmina płaci danemu przedsiębiorstwu wynagrodzenie za te same dostawę i instalację po cenie rynkowej (pkt 37).

Tymczasem (…) jeżeli gmina odzyskuje – w drodze otrzymywanych przez nią wkładów – jedynie niewielką część poniesionych przez siebie kosztów, a pozostała część jest finansowana ze środków publicznych, taka różnica między tymi kosztami a kwotami otrzymanymi w zamian za oferowane usługi może sugerować, że wkłady te należy raczej uznać za opłatę aniżeli wynagrodzenie (zob. podobnie wyrok z dnia 12 maja 2016 r., Gemeente Borsele i Staatssecretaris van Financiën, C‑520/14, EU:C:2016:334, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo). W konsekwencji nawet biorąc pod uwagę płatności przyznane gminie O. przez dane województwo, które wynoszą 75% kosztów podlegających dofinansowaniu, suma kwot otrzymanych od zainteresowanych właścicieli z jednej strony i od owego województwa z drugiej strony pozostaje strukturalnie niższa od łącznych kosztów faktycznie poniesionych przez tę gminę, co nie odpowiada podejściu, jakie przyjąłby w danym wypadku instalator systemów OZE, który przy ustalaniu swoich cen starałby się zawrzeć w nich swoje koszty i osiągnąć marżę zysku. Natomiast wspomniana gmina ponosi jedynie ryzyko strat, nie mając perspektywy zysku.

Po trzecie, nie wydaje się ekonomicznie opłacalne, aby taki instalator systemów OZE obciążał odbiorców swoich dostaw towarów i świadczenia usług jedynie najwyżej jedną czwartą poniesionych przez siebie kosztów, oczekując jednocześnie rekompensaty w postaci dofinansowania za zasadniczą część pozostałych trzech czwartych tych kosztów. Taki mechanizm nie tylko stawiałby jego przepływy pieniężne w sytuacji strukturalnie deficytowej, ale ponadto stwarzałby nietypowy stopień niepewności dla podatnika, ponieważ kwestia, czy i w jakim zakresie osoba trzecia zwróci tak istotną część poniesionych kosztów, pozostaje faktycznie otwarta do czasu podjęcia przez tę osobę trzecią decyzji, co następuje po tym, jak sporne transakcje zostaną dokonane.

Opis przedmiotowej sprawy wskazuje, że nie będą Państwo wykonywali działań będących przedmiotem wniosku na zasadach i w tych samych warunkach, które dotyczą podmiotów gospodarczych: Państwa rola sprowadza się do zorganizowania skutecznego finansowania i wykonania nowych systemów produkujących energię odnawialną na terenie gminy.

Mieszkańcy gminy, którzy dobrowolnie przystąpią do Programu, pokryją min. 15% wartości inwestycji. Pozostała część zapłaty dla podmiotu wykonującego świadczenie pokrywana będzie ze środków publicznych. Zlecą Państwo wykonanie czynności podmiotom trzecim, nie będą zatrudniać zatem własnych pracowników celem świadczenia takich usług powszechnie jak inne przedsiębiorstwa trudniące się montażem instalacji. Z wniosku wynika, że Państwa celem nie będzie stałe i zorganizowane wykonywanie takiej działalności w celach zarobkowych, na warunkach w jakich wykonują je podmioty gospodarcze trudniące się montażem takich instalacji, lecz celem Państwa działania będzie interes społeczny. Nie jest to zatem sposób działania występujący w przypadku zwykłej działalności gospodarczej.

W wyniku Państwa działań nie wystąpią znaczące zakłócenia konkurencji, które prowadzić by mogły do wyłączenia z dostaw dla ostatecznego konsumenta innych podmiotów (w tym przypadku prywatnych firm działających w zakresie instalacji odnawialnych źródeł energii). Działają Państwo bowiem jako świadczeniobiorca dokonujący zakupu od podmiotów prywatnych, a podmiot będący wykonawcą zostanie wyłoniony w drodze postępowania prowadzonego w trybie zamówień publicznych.

W konsekwencji, Państwa działania w związku z realizacją zadania polegającego na zakupie i montażu instalacji odnawialnych źródeł energii, nie będą stanowiły dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i realizując ww. projekt nie będą Państwo wykonywali działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem realizacja zadania nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości dotyczących kwestii podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT wpłat mieszkańców i dotacji otrzymanej przez Państwa z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa ... należy wskazać, że zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy: