Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn:

-w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania darowizny w części, w której darującym będzie matka – jest prawidłowe,

-w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania darowizny w częściach, w których darującymi będą ciotki – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 kwietnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 24 kwietnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia nieruchomości.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pana wątpliwości dotyczą nałożenia na Pana obowiązku podatkowego w związku z zamiarem przyjęcia darowizny nieruchomości zlokalizowanej w (…).

(…) 2013 r. został sporządzony testament Pana babci – ówczesnej właścicielki mieszkania, (…), określający jej ostatnią wolę, wskazujący rozporządzenie majątkiem – w tym wyżej wymienionym mieszkaniem. Wolą Pana babci było, iż lokal mieszkalny przy ul. (…) został zapisany w testamencie Panu. Po śmierci babci testament nie został uznany przez notariusza i postanowieniem sądu z (...) 2014 r., sygn. akt (…), nieruchomość została przekazana córkom Pana babci – (…) (Pana mama), (…) (linia pokrewieństwa − ciocia) oraz (…) (linia pokrewieństwa − ciocia). Szanując ostatnią wolę swojej matki, obecne właścicielki na podstawie testamentu spisanego przez babcię, chcą przekazać jako darowiznę ww. nieruchomość Panu.

Po rozmowie z notariuszem został Pan poinformowany, iż wyżej wymieniony testament powinien zostać uznany przez notariusza i właścicielem mieszkania powinien zostać Pan. Jednocześnie poinformował Pan, iż zgodnie z decyzją Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w (…) z 9 czerwca 2017 r., znak: (…), orzeczona została zmiana Pana rodowego nazwiska z (…) na (…).

Pytanie

Czy w przypadku przepisania nieruchomości przez obecne właścicielki (linia dziedziczenia: mama, ciotka, ciotka) na Pana, jako spadkobiercę wskazanego w testamencie i uwzględniając ostatnią wolę zmarłej poprzedniej właścicielki, zostanie nałożony na Pana obowiązek podatkowy czy wykonanie woli babci będzie zwolnione z podatku?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, notariusz który „przepisał” wyżej wymienioną nieruchomość popełnił błąd. Zgodnie z testamentem Pan powinien być właścicielem nieruchomości − zgodnie z wolą babci. Zatem powinien Pan być zwolniony z podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe a w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny i polecenia darczyńcy.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „darowizna”. Z tego względu, celem ustalenia tej definicji, należy sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

W myśl art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Jak stanowi natomiast art. 890 § 1 cyt. Kodeksu:

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Na podstawie art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy powstaje: przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi natomiast, że:

Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1)36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2)27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3)5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 1-3 tej ustawy:

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1)do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

2)do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

3)do grupy III – innych nabywców.

Podatek oblicza się na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Z kolei w myśl art. 17 ust. 4 ww. ustawy:

Minister właściwy do spraw finansów publicznych ustala, w drodze rozporządzenia, kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku i niepodlegające opodatkowaniu, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz skale podatkowe, o których mowa w art. 15 ust. 1, z uwzględnieniem zasad określonych w ust. 1-3.

Zatem, co do zasady, nabycie w drodze darowizny nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy (aktu notarialnego) i ciąży na obdarowanym.

Niezależnie od powyższego, ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje w swojej treści zwolnienie podmiotowo-przedmiotowe dla członków najbliższej rodziny.

Stosownie do art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Stosownie do art. 4a ust. 4 cyt. ustawy:

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1)wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

2)nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Z treści przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn jednoznacznie wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby, których łączą relacje ściśle w przepisie określone (tzw. grupa zerowa). Między innymi są to zstępni.

Z wniosku wynika, że (…) 2013 r. został sporządzony testament Pana babci – ówczesnej właścicielki mieszkania. Zgodnie z nim lokal mieszkalny został zapisany Panu. Po śmierci testament nie został uznany przez notariusza i postanowieniem sądu z (…) 2014 r. nieruchomość została przekazana córkom Pana babci – Pana mamie oraz dwóm ciociom. Obecne właścicielki chcą przekazać Panu tytułem darowizny ww. nieruchomość.

Pana zdaniem, zgodnie z wolą Pana babci wyrażoną w testamencie, to Pan powinien być właścicielem nieruchomości. Tym samym powinien Pan być zwolniony z podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Należy zauważyć, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „spadek”. Z tego względu, celem ustalenia tej definicji, należy również sięgnąć do ustawy Kodeks cywilny.

W myśl art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego:

Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy:

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy:

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

W myśl art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.

Jak wynika z treści art. 5 oraz art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku oraz ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 4 cyt. ustawy:

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.

Z powołanych powyżej przepisów wynika zatem, że datą nabycia majątku w drodze dziedziczenia jest data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy, natomiast obowiązek podatkowy powstaje – co do zasady – z datą uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku.

Wskazał Pan, że lokal mieszkalny został zapisany w testamencie Panu, jednak po śmierci babci testament nie został uznany przez notariusza i postanowieniem sądu z (…) 2014 r. nieruchomość została przekazana córkom Pana babci – Pana mamie oraz dwóm ciociom. Pana mama oraz Pana ciocie chcą Panu przekazać ww. nieruchomość w formie darowizny.

Z powyższego wynika zatem, że otrzyma Pan ww. nieruchomość tytułem darowizny a nie tytułem dziedziczenia. Obecnie współwłaścicielkami ww. mieszkania w udziale wynoszącym po 1/3 są Pana mama oraz jej dwie siostry (dla których jest Pan siostrzeńcem). Tym samym 1/3 mieszkania otrzyma Pan od osoby zaliczającej się do tzw. grupy zerowej.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy, należy stwierdzić, że planowana darowizna nieruchomości na Pana rzecz w części, w której darującym będzie Pana matka (udział 1/3 nieruchomości), będzie podlegała zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, gdyż Pan i Pana matka należą do grupy osób określonych w cytowanym powyżej art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Co do zasady, dla zachowania warunków zwolnienia koniecznym jest zgłoszenie darowizny do naczelnika urzędu skarbowego w terminie wskazanym w 4a ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy. W opisanym przypadku, zgodnie z odrębnymi przepisami, darowizna nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Zatem, w takiej sytuacji, aby skorzystać z opisanego wyżej zwolnienia, nie będzie na Panu ciążył obowiązek zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego, zgodnie z treścią art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zatem w tej części Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.

Odmiennie należy ustalić kwestie opodatkowania w części dotyczącej planowanej darowizny od Pana ciotek.

Zgodnie z powołanym powyżej art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, do II grupy podatkowej zaliczani są: zstępni rodzeństwa (np. siostrzeńcy, bratankowie i ich dzieci oraz wnuki i prawnuki), rodzeństwo rodziców (wujostwo, stryjostwo), zstępni i małżonkowie pasierbów, rodzeństwo małżonków (np. brat żony) oraz małżonkowie rodzeństwa (bratowe, szwagrowie), małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. żona brata męża), małżonkowie innych zstępnych (żona wnuka/prawnuka, mąż wnuczki/prawnuczki).

Zatem w związku z nabyciem przez Pana tytułem darowizny części nieruchomości od sióstr Pana mamy, zaliczać się Pan będzie do II grupy podatkowej jako zstępny rodzeństwa. W takim przypadku podatek ustala się zgodnie z przepisami ustawy dotyczącymi nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej, z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku.

Pana zdaniem, powinien Pan być zwolniony z podatku od spadków i darowizn. Jak wskazano powyżej, do części darowizny, którą otrzyma Pan od swoich ciotek, nie ma zastosowania zwolnienie, określone w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zatem w tej części Pana stanowisko uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Końcowo Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie zdarzenia przyszłego/stanu faktycznego przedstawionego we wniosku. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b Ordynacji podatkowej jest sam przepis prawa. Wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia zdarzenia oraz załatwienia sprawy, organy podatkowe podejmują w toku postępowania podatkowego. Tym samym przedmiotem tej interpretacji jest wyłącznie kwestia opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn planowanej darowizny mieszkania na Pana rzecz.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-    Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

-    Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.