Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 29.12.2004, sygn. US.IV/443-111/04, Urząd Skarbowy w Ełku

Temat interpretacji

Odpowiadając na zapytanie z dnia 17 grudnia 2004 r. o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, które wpłynęło do organu podatkowego w dniu 20 grudnia 2004 r., Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ełku na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) wyjaśnia.

Treść zapytania:

Urząd Miasta przedstawił w zapytaniu, iż w chwili obecnej Urząd prowadzi postępowania w sprawie ustanowienia służebności gruntowych polegających na prawie przejazdu i przechodu przez tereny komunalne nie będące drogami, stanowiące dojazdy do nieruchomości osób fizycznych. Ustalenia pomiędzy stronami, wskazujące zakres służebności oraz uzgadniające wysokość należnych opłat z tego tytułu, są spisywane w protokołach rokowań stanowiących podstawę do sporządzenia aktów notarialnych, które pozwoliłyby na powstanie i ujawnienie ograniczonego prawa rzeczowego w księgach wieczystych. W chwili obecnej część osób, przed zawarciem umowy notarialnej, wniosła na rzecz Miasta opłaty z tytułu ustanowienia służebności, których wysokość została ustalona w spisanych protokołach rokowań.

Urząd Miasta zwrócił się z zapytaniem, czy dotychczas wniesione opłaty przez osoby uprawnione do korzystania z nieruchomości komunalnych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Urząd Miasta przedstawił w tej sprawie stanowisko, że zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, wśród czynności stanowiących świadczenie usług z tytułu zobowiązania się do powstrzymywania od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, znajdują się między innymi służebności gruntowe, które mogą powstać w wyniku czynności prawnej (umowy), orzeczenia sądu, zasiedzenia lub orzeczenia administracyjnego. Jednakże zdaniem Urzędu nie ma podstaw do opodatkowywania podatkiem od towarów i usług dotychczas wniesionych opłat, w przypadku, kiedy nie miała miejsca czynność prawna w postaci zawarcia aktu notarialnego, będącego podstawą do ujawnienia niniejszego prawa w księdze wieczystej. Zdaniem Urzędu podatek od towarów i usług powinien zostać naliczony po dacie ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego w drodze aktu notarialnego.

Odpowiedź organu podatkowego:

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z przepisem art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów rozumie się co do zasady przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie się do powstrzymywania się od czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Należy stwierdzić, iż ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu, jest ze strony właściciela gruntu obciążonego tą służebnością, zobowiązaniem się do tolerowania sytuacji i czynności przejazdu i przechodu osób uprawnionych na mocy tegoż ograniczonego prawa rzeczowego. Zatem ustanowienie odpłatnej służebności gruntowej, zgodnie z ww. przepisami prawa, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (w stawce określonej w przepisie art. 41 ust. 1 ww. ustawy, tj. 22%), a obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług powstaje po stronie właściciela gruntu obciążonego tym ograniczonym prawem rzeczowym.

Z treści art. 8 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, wynika, iż zobowiązanie się do tolerowania czynności lub sytuacji, jest w świetle ww. ustawy, usługą.

Moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług, ustala się na podstawie przepisów Działu IV ustawy o podatku od towarów i usług - Obowiązek podatkowy (przepisy art. 19 do 21 tej ustawy) oraz Rozdziału 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.) - Inne terminy powstania obowiązku podatkowego (przepisy § 3 i 3a tego rozporządzenia).

Zgodnie z przepisem art. 19 ust. 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Z treści art. 19 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż przepis ten wyraża zasadę ogólną powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, lecz zasada ta doznaje enumeratywnie wymienionych wyjątków, dla których przewidziana jest odrębna regulacja prawna.

Faktem jest, iż w przypadku usług polegających na tolerowaniu czynności lub sytuacji, można ustalić jedynie chwilę rozpoczęcia tej usługi, nie można natomiast ustalić chwili wykonania (zakończenia) tego typu usługi, gdyż ma ona charakter permanentny, tj. ciągły i przestaje być wykonywana z chwilą zaprzestania tolerowania czynności lub sytuacji, w przedmiotowej sprawie - z chwilą zniesienia ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności gruntowej. Nie jest zatem możliwe ustalenie w przypadku ww. usługi, momentu powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług, na podstawie zasady ogólnej wyrażonej w przepisie art. 19 ust. 1 ww. ustawy. Przepisy Rozdziału 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, również nie regulują powyższej kwestii momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku usługi tolerowania czynności lub sytuacji.

Należy stwierdzić, iż moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług, w przypadku ww. czynności, należy ustalać na podstawie art. 19 ust. 4 oraz art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 19 ust. 4 ww. ustawy, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. W przypadku zastosowania tego przepisu, tj. jeżeli usługa tolerowania czynności lub sytuacji, powinna być potwierdzona fakturą, należy stwierdzić, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, termin końcowy przewidziany w ww. przepisie art. 19 ust. 4 - nie ma w tym przypadku zastosowania, gdyż jak zostało uprzednio wspomniane, dla usługi tego typu nie jest możliwe ustalenie konkretnej chwili wykonania.

Zgodnie z przepisem art. 19 ust. 11 ww. ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

W przedmiotowej sprawie, w której zwrócił się Urząd, do pobranych opłat z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, przed podpisaniem umowy w formie aktu notarialnego, ma zastosowanie ww. przepis art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż Urząd otrzymał należność przed rozpoczęciem wykonywania usługi polegającej na tolerowaniu czynności lub sytuacji, i zgodnie z ww. przepisem, obowiązek podatkowy powstał z chwilą otrzymania tej należności w tej części.

Biorąc powyższe pod uwagę, stanowisko Podatnika, iż ustanowienie odpłatnej służebności gruntowej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest prawidłowe. Natomiast stanowisko Podatnika, iż obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług z tytułu ww. czynności powstaje z chwilą zawarcia umowy w formie aktu notarialnego, jest nieprawidłowe.

Niniejsza informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego, została wydana przez organ podatkowy, na podstawie przepisów prawa podatkowego obowiązujących w chwili wydania tej informacji. W przypadku zmiany przepisów prawa podatkowego, mających zastosowanie w przedmiotowej sprawie, informacja niniejsza traci walor aktualności.