Interpretacja indywidualna z dnia 23.10.2012, sygn. IPPP3/443-762/12-2/SM, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Temat interpretacji

opodatkowanie czynności nabycia wierzytelności

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Funduszu przedstawione we wniosku z dnia 25.07.2012 r. (data wpływu 30.07.2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30.07.2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (dalej: Fundusz) jest funduszem inwestycyjnym (osobą prawną), którego działalność regulowana jest ustawą z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546 ze zmianami, dalej: Ustawa). Wyłącznym przedmiotem działalności funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego lub niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Celem inwestycyjnym Funduszu jest osiąganie przychodów z lokat Funduszu, wzrost wartości aktywów Funduszu w wyniku wzrostu wartości lokat oraz osiąganie zysku ze zbywania lokat. Dla osiągnięcia określonego celu inwestycyjnego, Fundusz lokuje swoje środki pieniężne pochodzące z wpłat na nabycie wierzytelności. Obecnie, w ramach prowadzonej działalności, Fundusz planuje dokonanie transakcji nabycia wierzytelności od podmiotów trzecich (np. banków, firm telekomunikacyjnych, bądź innych podmiotów, które posiadają wierzytelności powstałe w związku z ich działalnością operacyjną).

Wierzytelności nabywane będą przez Fundusz, w tzw. portfelach wierzytelności, w ramach których jedna transakcja zakupu takiego portfela może obejmować dużą liczbę wierzytelności. Mogą to być wierzytelności i prawa do świadczeń z tytułu wierzytelności lub Pakiety Sekurytyzowanych Wierzytelności, które spełniają następujące warunki:

• podmiotami zobowiązanymi są osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej;

• opiewają na świadczenia pieniężne;

• są denominowane w złotych polskich lub innej walucie.

Wierzytelności nabywane przez Fundusz mogą być wierzytelnościami wysokiego ryzyka, w tym wierzytelnościami przedawnionymi, niezabezpieczonymi lub zajętymi. Z tego też powodu, przy nabyciu portfela wierzytelności, jego cena jest odpowiednio niższa od wartości nominalnej wierzytelności wchodzących w skład portfela.

Ze względu na dużą liczbę wierzytelności nabywanych w portfelach, w trakcie ustalania ceny nabycia portfela, Fundusz zwykle nie dokonuje weryfikacji jakości każdej z wierzytelności z osobna, lecz działa w oparciu o przyjęte założenie dotyczące całej grupy nabywanych wierzytelności. Cena nabycia ustalana jest zatem przez Fundusz często na podstawie wyceny całego portfela, a nie poszczególnych wierzytelności. Ryzyko ekonomiczne z tym związane spoczywa na Funduszu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy planowane nabycie przez Fundusz portfela wierzytelności w opisanych w niniejszym wniosku okolicznościach stanowi transakcję mieszczącą się w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT) po stronie Funduszu...

Zdaniem Wnioskodawcy:

W ocenie Funduszu, planowane nabycie portfela wierzytelności w opisanych w niniejszym wniosku okolicznościach stanowi po stronie Funduszu transakcję mieszczącą się w zakresie opodatkowania VAT.

Zakres opodatkowania VAT - uwagi ogólne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.; dalej Ustawa o VAT), czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT są m.in.: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Art. 7 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, iż przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

• przeniesienie prawa do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji,

• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Podobne regulacje w tym zakresie zawierają przepisy art. 14 i 24 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT).

Warto również wskazać, iż szczegółowe przesłanki pozwalające na stwierdzenie, czy na gruncie podatku VAT następuje świadczenie usług wynikają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: ETS lub Trybunał). Trybunał, analizując kwestię świadczenia usług, wypracował następujące warunki, których łączne spełnienie umożliwia uznanie określonej czynności za odpłatne świadczenie usług:

1. w ramach danego stosunku prawnego muszą istnieć co najmniej dwa podmioty, z których jeden będzie świadczył usługi, drugi zaś będzie ich konsumentem (przykładowo wyrok ETS z dnia 29 lutego 1996 r. w sprawie C-215/94 - Jurgen Mohr przeciwko Finanzamt Bad Segeberg),
2. stosunek prawny łączący usługodawcę i usługobiorcę opiera się na zasadzie wzajemności (przykładowo wyrok ETS z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 - R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden),
3. pomiędzy daną usługą a otrzymanym w zamian za jej wykonanie wynagrodzeniem istnieje bezpośredni i czytelny związek (przykładowo wyrok z dnia 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80 - Staatssecretaris van Financien przeciwko Association cooperative Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA).

W ocenie Funduszu, w odniesieniu do planowanej transakcji nabycia portfela wierzytelności, wszystkie wskazane wyżej przesłanki zostaną spełnione.

Jednocześnie, aby dane świadczenie mieściło się w zakresie opodatkowania VAT, musi być dokonane przez podatnika VAT działającego w takim charakterze.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z kolei stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W ocenie Funduszu, w odniesieniu do planowanej transakcji nabycia portfela wierzytelności, wszystkie wskazane wyżej przesłanki zostaną spełnione. Szczegółowa argumentacja w tym zakresie przedstawiona zostanie w dalszej części niniejszego wniosku.

Charakter świadczenia polegającego na nabyciu portfela wierzytelności

Planowane nabycie portfela wierzytelności nastąpi w ramach czynności sprzedaży, której kluczowym elementem jest przelew przedmiotowych wierzytelności ze zbywcy na Fundusz. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej kc.

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 kc, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Według art. 509 § 2 kc, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa.

Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 kc - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią (tu: Fundusz), na mocy której podmiot ten nabywa (w omawianym przypadku za wynagrodzeniem) od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności (stanowiącego element transakcji kupna-sprzedaży) prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Co istotne, z punktu widzenia zbywcy portfela wierzytelności, Fundusz zwalnia dotychczasowego wierzyciela z ciężaru egzekwowania wierzytelności we własnym zakresie, jak również przejmuje od dotychczasowego wierzyciela ryzyko nieściągalności wierzytelności wchodzących w skład nabywanego portfela. Jak wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z tej zatem perspektywy, w ocenie Funduszu również w przypadku nabycia portfela wierzytelności następuje świadczenie, które stanowi usługę w rozumieniu przepisów o VAT.

A zatem, w ocenie Funduszu, usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno - gospodarczych. W takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania. Z treści wniosku niewątpliwie wynika, iż Wnioskodawca świadczy usługę na rzecz pośrednika lub byłego akcjonariusza, której przedmiotem jest uwolnienie tych podmiotów od ciężaru egzekwowania tych wierzytelności wobec osób trzecich.

Fundusz pragnie podkreślić, iż wskazane wyżej podejście, zgodnie z którym nabycie wierzytelności (portfela wierzytelności) stanowi usługę w rozumieniu przepisów o VAT świadczoną przez nabywcę wierzytelności wobec ich zbywcy znajduje potwierdzenie w interpretacjach prawa podatkowego wydawanych z upoważnienia Ministra Finansów przez Dyrektorów Izb Skarbowych.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 21 maja 2009 r. (nr IBPP2/443-345/09/EJ) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wskazał, iż: Reasumując, należy podkreślić, iż nabycie przez Wnioskodawcę wierzytelności i dochodzenie ich od dłużników lub dalsza ich sprzedaż, stanowi świadczenie przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy, usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Podobne stanowisko zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji prawa podatkowego z dnia 13 lipca 2007 r. (nr III-3/4407int-92/VAT/07/LEO) stwierdzając, że: W opinii tut. Organu, mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że Spółka poprzez zakup wierzytelności od wierzyciela pierwotnego świadczy usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, której istotą jest zwolnienie zbywcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania. Analogiczny pogląd wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji prawa podatkowego z dnia 9 czerwca 2011 r. (nr IPPP2/443-371/11-2/MM) oraz w interpretacji prawa podatkowego z dnia 15 czerwca 2011 r. (nr IPPB2/436-107/11-4/AF), jak również w wydanej w ostatnim czasie interpretacji prawa podatkowego z dnia 2 lipca 2012 r. (nr IPPP1/443-42/12-2/MP).

Fundusz pragnie podkreślić, iż również sądy administracyjne wielokrotnie wskazywały, iż w przypadku nabycia wierzytelności, to nabywca świadczy wobec zbywcy usługę mieszczącą się w zakresie przedmiotowym przepisów o VAT. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Opolu w wyroku z dnia 14 lipca 2009 r. (sygn. akt I SA/Op 11/09), Sama sprzedaż wierzytelności własnej nie jest świadczeniem usług przez zbywcę, a więc po jego stronie nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług. To jednak nie oznacza, że ta czynność nie jest elementem usługi świadczonej przez inny podmiot - nabywcę wierzytelności. Jeżeli zatem dany podmiot dokonuje zakupu wierzytelności w celu jej wykorzystania do operacji gospodarczych (windykacja, odsprzedaż), to świadczy na rzecz sprzedawcy tej wierzytelności usługę pośrednictwa finansowego, której zasadniczym celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru jej egzekwowania (wyrok WSA w Warszawie III SA/Wa 3887/06 z dnia 02.02.2007 r., III SA/Wa 4194/06 z dnia 01.03.2007 r., III SA/Wa 1202/07 z dnia 15.10.2001 r., III SA/Wa 3927/06 z dnia 06.02.2007 r., J. Zubrzycki, Leksykon VAT 2007, t. 1, str. 715) (...) Zatem podmiot nabywający wierzytelność świadczy usługę na rzecz zbywcy - ten jest jej beneficjentem wskutek tego, że zostaje uwolniony od ciężaru jej egzekwowania, zostaje mu zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takiej wierzytelności, zostaje niejako wyręczony w czynnościach podejmowanych dla dochodzenia długu.

Podobny pogląd wyraził w tym zakresie WSA w Łodzi, który w wyroku z dnia 26 stycznia 2010 r. (sygn. akt I SA/Łd 754/09) wskazał m.in., że: Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy podnieść należy, iż opisany we wniosku o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego przelew wierzytelności w formie cesji bezwarunkowej w celu ich windykacji w imieniu własnym Spółki i na jej rachunek wypełnia znamiona art. 5 ust. 1 pkt 1 VAT. Nabywanie przez Spółkę wierzytelności stanowi więc usługę w rozumieniu tego przepisu.

Biorąc pod uwagę wskazane przez Fundusz przepisy VAT oraz stanowisko organów podatkowych, jak i sądów administracyjnych, w ocenie Funduszu, planowane nabycie portfela wierzytelności w opisanych w niniejszym wniosku okolicznościach stanowi transakcję mieszczącą się w zakresie opodatkowania VAT. Planowana transakcja wypełnia bowiem wszystkie przesłanki dla uznania jej za świadczenie usług po stronie Funduszu w rozumieniu przepisów o VAT.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości wskazanego powyżej stanowiska.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF 532 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie