Temat interpretacji

Odpowiadając na pismo znak: EF-4809/2004 z dnia 22.07.2004 r. (data wpływu do tut. Urzędu 23.07.2004 r.) w sprawie udzielenia pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w trybie art. 14a § 1 i § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) w przedmiocie zasad opodatkowania podatkiem VAT opłat za używanie lokali mieszkalnych zajmowanych na podstawie spółdzielczego prawa do lokalu przez osoby niebędące członkami Spółdzielni, Naczelnik Warmińsko - Mazurskiego Urzędu Skarbowego w Olsztynie wyjaśnia co następuje:

W piśmie z dnia 22.07.2004 r. (data wpływu do tut. Urzędu 23.07.2004 r.) Spółdzielnia wskazuje, iż w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004 r. (syg. akt K 32/03), opublikowanym w Dz. U. Nr 63, poz. 591, w sprawie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) nastąpiło rozerwanie więzi między treścią prawa do lokalu, a przynależnością organizacyjną.

W związku z ww. wyrokiem TK od dnia 15.04.2004 roku istnienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie ma związku z członkostwem w spółdzielni mieszkaniowej. Zarówno odmowa nabywcy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przystąpienia na członka spółdzielni, jak też rezygnacja z członkostwa w trybie dobrowolnym oraz w trybie wykluczenia lub wykreślenia nie wywołuje żadnych skutków dla przysługującego danej osobie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

Jednocześnie Spółdzielnia powołuje art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) dotyczący zwolnień od podatku VAT, wskazując iż w powyższym przepisie nie ma mowy o osobach niebędących członkami spółdzielni, ale posiadających spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, które również są zobowiązane do wnoszenia opłat na rzecz Spółdzielni.

Wątpliwości Spółdzielni dotyczą obowiązku opodatkowania powyższych opłat podatkiem od towarów i usług stawką podstawową.

W odpowiedzi na przedstawioną sytuację faktyczną, należy wskazać, iż zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535): "Zwalnia się od podatku czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych, członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych".

Powołany przepis art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (jednolity tekst z 2003 r. Dz. U. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) stanowi, iż: "Członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni oraz w zobowiązaniach spółdzielni z innych tytułów przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu".

W myśl ust. 2: "Członkowie spółdzielni będący właścicielami lokali są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni oraz w zobowiązaniach spółdzielni z innych tytułów przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu. Od członka będącego właścicielem lokalu, niezależnie od jego obowiązków w zakresie pokrywania kosztów zarządu nieruchomością wspólną, spółdzielnia może żądać wpłat na fundusz remontowy, o którym mowa w art. 6 ust. 3".

Stosownie do przepisu art. 4 ust. 4: "Właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych oraz w innych kosztach zarządu tymi nieruchomościami na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu".

Zgodnie z ust. 5, "członkowie spółdzielni są również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z działalnością społeczną, oświatową i kulturalną prowadzoną przez spółdzielnię. Właściciele lokali niebędący członkami mogą odpłatnie korzystać z takiej działalności na podstawie umów zawieranych ze spółdzielnią".

Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004 roku (powoływanym przez Spółdzielnię w ww. piśmie) uchylone zostały przepisy art. 17² ust. 2 oraz art. 17⁸ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (jednolity tekst z 2003 r. Dz. U. Nr 119, poz. 1116 ze zm.), ustalające obligatoryjną więź między spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu a członkostwem. W związku z powyższym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu może posiadać osoba niebędąca członkiem spółdzielni.

Podkreślić należy, że ustawodawca w art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) w sposób jednoznaczny określił podmioty, które wnoszą na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej opłaty zwolnione od podatku VAT.

Wśród tej kategorii podmiotów nie wymieniono niebędących członkami spółdzielni posiadaczy spółdzielczych własnościowych praw do lokali, chociaż zgodnie z art. 4 ust. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych osoby te są obowiązane wnosić opłaty określone w art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 cyt. ustawy.

W stosunku do osób niebędących członkami spółdzielni przepis art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług stanowi jedynie o (...) czynnościach wykonywanych na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni (...).

Jednakże przepis ten nie może mieć zastosowania do sytuacji opisanej przez Spółdzielnię, bowiem własność i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu stanowią odrębną kategorię praw, tj.:

1. własność - art. 140 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.): "W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą."
2. własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, jest tzw. prawem rzeczowym ograniczonym - art. 244 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 17¹ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych: "Przez umowę o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal do używania, a członek zobowiązuje się wnieść wkład budowlany oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni". Ust. 2 cyt. art. stanowi, iż: "Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu może być ustanowione w budynku stanowiącym własność lub współwłasność spółdzielni".

Z opisanego stanu faktycznego i prawnego wynika, iż opłaty pobierane przez Spółdzielnię od niebędących członkami Spółdzielni posiadaczy spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych nie są zwolnione od podatku VAT i podlegają opodatkowaniu według stawki podstawowej, tj. w wysokości 22%.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 30 marca 2004 r. (syg. Akt K 32/03) Trybunał Konstytucyjny podkreślił wprawdzie konieczność zachowania równorzędnych prawi obowiązków obywateli posiadających prawa majątkowe uznawane za równorzędne tj. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu i odrębną własność, jednakże takie stanowisko TK nie może prowadzić do przyjęcia rozszerzającej interpretacji art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).

Dopiero zmiana przez ustawodawcę zapisu wyżej cyt. artykułu pozwoliłaby na zwolnienie z podatku VAT opłat pobieranych od niebędących członkami spółdzielni posiadaczy spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych.