Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 19.06.2004, sygn. PP II 443/410/69/04, Dolnośląski Urząd Skarbowy

Temat interpretacji

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzywspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. W art. 8 ustawy sprecyzowano, iż pod pojęciem świadczenia usług należy rozumieć każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również między innymi zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Jest to regulacja całkowicie nowa dla polskiego prawa podatkowego gdyż wskazuje, że świadczenie usług obejmuje nie tylko działania podatnika, ale również zobowiązanie do odstąpienia od wykonania pewnych działań lub tolerowania zaistniałych sytuacji lub dokonanych czynności.
Dla stwierdzenia czy dana czynność, względnie brak podejmowania czynności, stanowi świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług należy ocenić przedmiotową transakcję w kontekście całego systemu podatku VAT, a w szczególności jego głównych celów i założeń. Z założenia podatek od towarów i usług jest podatkiem nałożonym na konsumpcję towarów i usług. Mimo, że podatek ten płacą wszystkie osoby zaangażowane w kolejne stadia transakcji gospodarczych, faktyczny i ostateczny ciężar podatku spoczywa jedynie na ostatecznym konsumencie. W świetle powyższych założeń, opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów i usług. W związku z powyższym, zaniechanie lub tolerowanie czynności lub stanów podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.
Zobowiązanie się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu, gdy tego rodzaju zaniechania lub znoszenia stanów przez podatnika powodują uzyskanie bezpośredniej korzyści przez płacącego. W przypadku gdy podmiot płacący uzyskuje korzyści z pewnego rodzaju sytuacji zobowiązanie takie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako świadczenie usługi. Jeżeli tego rodzaju sytuacje zaniechania działań lub tolerowania stanów nie przynoszą bezpośredniej korzyści podmiotowi płacącemu za ich trwanie - nie podlegają one podatkowi.
Wśród czynności stanowiących świadczenie usług z tytułu zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji można wymienić przykładowo umowne zobowiązanie się do powstrzymania się od działań konkurencyjnych, zobowiązanie się do ograniczenia kręgu dostawców pewnych towarów lub usług, służebności bierne (ograniczenie w określonym zakresie do korzystania ze swojego prawa) oraz czynne (uprawnienie do ograniczonego korzystania z własności innej osoby, będące w swej istocie znoszeniem, tolerowaniem pewnych sytuacji), czy też w wypadku artystów estradowych bądź aktorów odstąpienie od występowania w reklamach innych produktów lub firm niż wynika to z zawartych umów.
W sprawie opisanej przez Podatnika należy uznać, iż odstąpienie przez dostawcę od naliczania odsetek, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych lub w dalszych działaniach umorzenie należnych odsetek nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Opodatkowaniu podlegają bowiem czynności odpłatne, natomiast w przypadku nienaliczania odsetek, bądź ich umarzania trudno mówić o odpłatności za podejmowane działania tego typu. Inaczej jest przykładowo w przypadku powstrzymywania się od działań konkurencyjnych, zobowiązania się do ograniczenia kręgu dostawców - tu co do zasady występuje element odpłatności za powstrzymywania się od określonych działań.
Równocześnie gdyby uznać, że naliczanie odsetek na podstawie ww. ustawy podlega opodatkowaniu VAT, wówczas konsekwentnie, każde odstąpienie od naliczani odsetek czy też ich umorzenie należałoby potraktować jako czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.