Temat interpretacji

Opodatkowanie składek członkowskich otrzymywanych przez Stowarzyszenie od członków stowarzyszenia

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. u. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. u. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Stowarzyszenia, przedstawione we wniosku z dnia 8 marca 2010 r. (data wpływu 15 marca 2010 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 maja 2010 r. (data wpływu 27 maja 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania składek członkowskich jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 marca 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania składek członkowskich.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Stowarzyszenie (Stowarzyszenie lub S) jest stowarzyszeniem posiadającym osobowość prawną, działającym na podstawie Prawa o stowarzyszeniach w oparciu o uchwalony statut. Zgodnie ze statutem s jest organizacją o charakterze naukowo-technicznym i menedżerskim, skupiającą członków indywidualnych oraz podmioty gospodarcze, których działalność jest związana z papiernictwem i dziedzinami pokrewnymi.

Do celów Stowarzyszenia należą m. in.:

1. integracja papierników, kultywowanie tradycji stowarzyszeniowych i dokumentowanie historii papiernictwa, a także kształtowanie wśród członków etyki zawodowej, koleżeńskiej solidarności i wzajemnej pamięci;
2. reprezentowanie środowiska papierników wobec organów administracji publicznej i samorządu gospodarczego;
3. prowadzenie działalności naukowo-technicznej, obejmującej podnoszenie kwalifikacji i popularyzację wiedzy w dziedzinie papiernictwa i w dziedzinach pokrewnych, a w szczególności: zbieranie, przetwarzanie i upowszechnianie informacji dotyczących ilości i jakości produkcji, nowych wyrobów, surowców i półproduktów, eksploatacji maszyn i urządzeń, kontroli i automatyzacji procesów surowców i półproduktów, eksploatacji maszyn i urządzeń, kontroli i automatyzacji procesów produkcyjnych, energetyki, ochrony środowiska, bezpieczeństwa pracy oraz zagadnień ekonomiczno - organizacyjnych.

Powyższe cele Stowarzyszenie realizuje m. in. poprzez:

1. stwarzanie warunków do podnoszenia kwalifikacji zawodowych i aktualizacji wiedzy, między innymi poprzez organizowanie zjazdów, kongresów, konferencji, kursów, wystaw, pokazów, sympozjów, seminariów, odczytów itp.,
2. integrowanie kadry przemysłu papierniczego dla inicjowania przedsięwzięć zapewniających rozwój papiernictwa,
3. prezentowanie stanowiska Stowarzyszenia oraz występowanie z wnioskami, opiniami i postulatami do administracji państwowej i terenowej, organizacji samorządowych i społecznych oraz biznesu i innych,
4. współpracę z organizacjami papierniczymi oraz stowarzyszeniami naukowo-technicznymi w kraju i za granicą,
5. prowadzenie działalności gospodarczej, w tym doradztwa technicznego, ekonomicznego, handlowego, organizacyjnego oraz usług wydawniczo-poligraficznych, organizację konferencji, sympozjów, wystaw, szkoleń i kursów, opracowań i zestawień statystycznych i innych, z której zysk przeznacza się na realizację celów statutowych,
6. prowadzenie działalności wydawniczej w postaci wydawania periodyków, materiałów dydaktyczno - szkoleniowych i innych oraz prowadzenie działalności poligraficznej,
7. opiniowanie dokumentów powstających w jednostkach centralnych i terenowych, dotyczących papiernictwa i dziedzin z nim związanych,
8. prowadzenie działalności lobbingowej na rzecz przemysłu papierniczego,
9. prowadzenie analiz rynkowych dla surowców i wyrobów przemysłu papierniczego,
10. prowadzenie analiz dotyczących Najlepszych Dostępnych Technik dla przemysłu papierniczego,
11. zbieranie i przetwarzanie informacji w zakresie surowców i wyrobów przemysłu papierniczego,
12. promocja wyrobów przemysłu papierniczego jako wyrobów przyjaznych środowisku,
13. wspieranie rozwoju recyklingu zużytych papierów i tektur oraz ich odpadów.

Członkowie s mają prawo do:

1. czynnego i biernego wyboru do władz Stowarzyszenia oraz jego przedstawicielstw w organach pozastowarzyszeniowych,
2. udziału na zasadach ulgowych w imprezach organizowanych przez Stowarzyszenie,
3. otrzymywania na zasadach ulgowych czasopism oraz innych wydawnictw Stowarzyszenia,
4. korzystania z lokali i urządzeń Stowarzyszenia zgodnie z obowiązującymi regulaminami,
5. korzystania z wszelkich form pomocy koleżeńskiej organizowanej przez Stowarzyszenie,
6. noszenia odznak stowarzyszeniowych.

Członkowie s zobowiązani są do:

1. przestrzegania postanowień Statutu, regulaminów i uchwał władz Stowarzyszenia,
2. dbania o dobro Stowarzyszenia,
3. przestrzegania ogólnie przyjętych zasad etyki,
4. uczestniczenia w pracach Stowarzyszenia,
5. regularnego opłacania składek członkowskich.

Fundusze s pochodzą ze składek członkowskich, dochodów z konferencji, kursów oraz innej działalności podejmowanej przez Stowarzyszenie. Do opłacania składek na rzecz s zobowiązani są jego członkowie.

W przypadku świadczenia usług, w ramach wykonywanej działalności gospodarczej przez S, na rzecz członków lub innych podmiotów, Stowarzyszenie wystawia standardowe faktury VAT opodatkowując transakcje właściwą stawką. w związku z przedstawionym stanem faktycznym s ma wątpliwości dotyczące obowiązku opodatkowania składek otrzymywanych od swoich członków (jako ewentualne wynagrodzenie za usługę świadczoną przez Stowarzyszenie na rzecz członków).

Ponadto, z pisma z dnia 26 maja 2010 r., stanowiącego uzupełnienie do wniosku wynika, iż składki członkowskie są wpłacane wyłącznie na bieżącą działalność oraz realizację celów statutowych opisanych we wniosku. Składki wpłacane przez członków Stowarzyszenia przeznaczone są na realizację wspólnych dla członków celów statutowych. Wobec tego przyporządkowanie wpłacanych składek do konkretnych usług lub dostaw towarów nie jest możliwe, ponieważ składki członkowskie tworzące budżet s są rozdysponowywane na bieżącą działalność i realizację celów statutowych w zależności od aktualnych potrzeb. Nie jest możliwe określenie czy dana część składki przypada na konkretne korzyści otrzymywane przez członków Stowarzyszenia. Ponadto nie występuje sytuacja, w której po wykonaniu określonych świadczeń na rzecz członków, zobowiązani byliby oni do zapłaty składki w określonej wysokości, gdzie składka mogłaby stanowić ekwiwalent za otrzymane od Stowarzyszenia świadczenie. w przypadku dodatkowego świadczenia usług lub dostawy towarów wykonywanej w ramach prowadzonej przez s działalności gospodarczej, Stowarzyszenie wystawia standardowe faktury VAT na rzecz odbiorcy świadczonych usług lub towarów (w tym również członków S).

Zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług z roku 1997, usługi statutowe świadczone przez s na rzecz członków sklasyfikowane są pod symbolem 91.12.10-00 PKWiU jako usługi świadczone przez organizacje profesjonalne.

Ponadto, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT na zasadach ogólnych, Stowarzyszenie w zależności od potrzeb członków lub zleceń zewnętrznych może świadczyć usługi sklasyfikowane pod następującymi symbolami PKWiU:

• 80.42.20 - 00.00 - usługi w zakresie pozostałych form kształcenia;

• 74.84.15 - 00.00 - usługi organizowania wystaw, targów i kongresów;

• 74.30.16 - 00.00 - usługi w zakresie badań i analiz technicznych pozostałe;

• 74.40.13 - 00.00 - usługi reklamowe pozostałe;

• 22.11.20 - 50.00 - książki lub broszury z dziedziny nauki i techniki;

• 22.11.31 - 00.10 - słowniki;

• 22.15.11 - 50.90 - karty drukowane pozostałe gdzieindziej niewymienione;

• 22.25.10 - 00.00 - usługi związane z poligrafią pozostałe.

Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku świadczenia wymienionych usług są one odrębnie fakturowane przy pomocy standardowych faktur VAT. Dochody uzyskiwane ze świadczonych w ramach działalności gospodarczej usług są ujmowane odrębnie od wpływów z tytułu składek członkowskich i przeznaczone na cele inne niż dochody ze składek.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy składki członkowskie (otrzymywane przez Stowarzyszenie) stanowią wynagrodzenie za usługi świadczone przez s na rzecz członków i jako takie podlegają opodatkowaniu VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, składki płacone przez członków na rzecz Stowarzyszenia nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi i tym samym nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Uzasadnienie:

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m. in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. u. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Natomiast, w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług podlegające opodatkowaniu, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT. Definicja ta rodzi wątpliwości w praktyce. w skrajnym przypadku bowiem, mogłaby być interpretowana w taki sposób, że każde świadczenie niestanowiące dostawy towarów podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług. w konsekwencji zakres opodatkowania VAT byłby de facto nieograniczony.

Analizowana definicja świadczenia usług nie oznacza jednak, że usługą jest każda czynność czy zdarzenie inne niż dostawa towarów, których efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron będące efektem działania drugiej strony. Składki członkowskie mogłyby być uznane za wynagrodzenie za świadczenie usług tylko i wyłącznie wówczas, gdyby ich zapłata stanowiła ekwiwalent za świadczone przez jej beneficjenta (S) usługi (np. usługi doradcze). w przedmiotowej sprawie brak jest jednak jakichkolwiek świadczeń a zwłaszcza świadczeniem nie można nazwać czynności statutowych wykonywanych na rzecz członków przez Stowarzyszenie. Ponadto w przypadku, gdy s faktycznie świadczy usługi np. doradztwa technicznego na rzecz członków, są one odrębnie fakturowane i opodatkowane podatkiem VAT.

W celu uznania danej transakcji za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT pomiędzy stronami musi istnieć stosunek zobowiązaniowy. Stosownie do art. 353 § 1 Kodeksu cywilnego (k.c.) zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić. Świadczenie natomiast może polegać na działaniu lub zaniechaniu (art. 353 § 2 k.c.). Pojęcie świadczenia w ścisłym tego słowa znaczeniu odnosi się do wymaganego, zgodnego z treścią zobowiązania, zachowania dłużnika. Tymczasem s jako podmiot, który otrzymuje składkę członkowską nie jest zobligowane na podstawie zapłaty składki do wykonywania skonkretyzowanego świadczenia. Trudno zatem uznać, iż składka stanowi wynagrodzenie za usługę świadczoną przez Stowarzyszenie na rzecz członków, ponieważ nie powstaje tutaj jakakolwiek więź o charakterze zobowiązaniowym (S po otrzymaniu składki nie jest w żaden sposób zobowiązane do wykonania określonego świadczenia, któremu składkę można by przyporządkować jako wynagrodzenie).

Czynność zapłaty składki członkowskiej jest czynnością wyłącznie jednostronną, pieniężną i nieekwiwalentną, wobec czego brak jest podstaw, ażeby twierdzić, iż podmiot otrzymujący taką składkę, realizuje jakiekolwiek świadczenie, z tytułu którego otrzymuje wynagrodzenie w postaci składki. Celem wnoszenia składki członkowskiej jest utrzymanie Stowarzyszenia i realizacja jego celów statutowych. w opinii S, otrzymywane składki członkowskie nie mogą być uznane za wynagrodzenie za świadczenie usług, a zatem składki te stanowią zdarzenie neutralne dla opodatkowania VAT.

Wnioskodawca podkreśla, że usługą mogą być wyłącznie czynności uznane za wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zdefiniowanej w art. 15 ustawy o VAT. Powyższa teza znajduje potwierdzenie m. in. w wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS lub Trybunał) z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-442/01 (KapHag Renditefonds), w którym ETS stwierdził, iż spółka osobowa przyjmująca nowego wspólnika, w zamian za wkład pieniężny nie świadczy na rzecz tego wspólnika odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2(1) VI Dyrektywy. w przedstawionym stanie faktycznym nie sposób stwierdzić, iż składka członkowska stanowi wynagrodzenie za usługi, ponieważ gdy te wykonywane są w ramach działalności gospodarczej Spółka opodatkowuje te usługi podatkiem VAT.

Ponadto, dane świadczenie można uznać za świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu jedynie gdy pomiędzy świadczeniodawcą a świadczeniobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego występuje wzajemność, przy czym wynagrodzenie otrzymywane przez świadczeniodawcę stanowi wartość rzeczywiście otrzymaną w zamian za usługę świadczoną na rzecz odbiorcy świadczenia (wyrok ETS w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden). Powyższy warunek bezsprzecznie nie jest spełniony w analizowanym stanie faktycznym. Brak jest bowiem stosunku prawnego pomiędzy członkami a Stowarzyszeniem, w ramach którego występuje świadczenie wzajemne polegające na zapłacie wynagrodzenia za konkretne wykonane usługi.

Nawet jeżeli dane świadczenie stanowi usługę, to podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli ma charakter odpłatny (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Nie wszystkie jednak sytuacje, w których podatnik otrzymuje środki pieniężne od innego podmiotu stanowią odpłatność za świadczone usługi. w tym miejscu warto przywołać orzeczenie NSA z dnia 6 lutego 2007 r. (sygn. i FSK 94/06) dotyczące co prawda innego stanu faktycznego (premie pieniężne), ale potwierdza ono zdecydowanie, że sam przepływ środków pieniężnych nie powoduje, iż mamy do czynienia z wynagrodzeniem za usługę podlegającą opodatkowaniu. w powyższym wyroku NSA uznał, że osiągnięcie przez nabywcę towarów określonej umownie wielkości obrotów (zakupów) z danym sprzedawcą nie jest usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy (...) a zatem wypłacana temu nabywcy towarów przez sprzedawcę premia (bonus) za uzyskanie tego pułapu obrotów nie stanowi odpłatności (wynagrodzenia za świadczenie usług).

W kwestii konieczności odpłatności za usługę jako warunku sine qua non opodatkowania VAT wypowiedział się również ETS. w orzeczeniu z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie 89/81 (Staatssecretaris van Financien przeciwko Hong Kong Trade Development Council) Trybunał uznał, że w przypadku gdy działalność danej osoby polega wyłącznie na świadczeniu bez bezpośredniego wynagrodzenia, brak jest podstawy opodatkowania, a zatem nieodpłatne usługi nie podlegają podatkowi VAT. w ten sam sposób w powyższej kwestii Trybunał wypowiedział się w wyroku z dnia 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80 (Staatssecretaris van Finaricien przeciwko Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA) gdzie ETS orzekł, że aby świadczenie usług mogło podlegać opodatkowaniu musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

Powyższe stanowisko znajduje również pośrednie potwierdzenie w wyroku ETS z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie C-419/02 (BUPA Hospitals Ltd). w przywołanym orzeczeniu ETS wypowiedział się co prawda na temat prawidłowej interpretacji art. 10 ust. 2 akapit drugi VI Dyrektywy dotyczącego wymagalności podatku, ale w uzasadnieniu zaznaczył, że opodatkowaniu VAT podlegają dostawy towarów i świadczenie usług, a nie płatności dokonane z tytułu tych transakcji (...). Tym samym opodatkowaniu podatkiem VAT nie powinny zatem podlegać zapłaty za dostawy towarów i świadczenie usług, które nie zostały dotychczas określone w sposób wyraźny. w związku z przedstawionym stanowiskiem ETS nie można uznać, iż składka członkowska podlega opodatkowaniu jako wynagrodzenie za świadczoną usługę, ponieważ stanowi ona wyłączenie przepływ pieniężny i nie może być wiązana z jakimikolwiek świadczeniami wykonywanymi przez Stowarzyszenie w ramach działalności statutowej.

Biorąc pod uwagę przytoczone orzeczenia, w ocenie s składki członkowskie płacone na rzecz Stowarzyszenia nie stanowią bezpośredniego wynagrodzenia za usługi. Czynnikiem decydującym o tym, że mamy do czynienia z wynagrodzeniem za świadczenie usług (a nie tylko z przekazanym świadczeniem pieniężnym) jest bowiem określenie wyraźnego, bezpośredniego związku przekazanego wynagrodzenia z konkretnym świadczeniem. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. w opinii S, składki wpłacane w związku z przynależnością do Stowarzyszenia takiego warunku nie spełniają.

W bogatym orzecznictwie Trybunału istnieją również orzeczenia odnoszące się bezpośrednio do kwestii braku opodatkowania VAT w przypadku składek członkowskich. Takie stanowisko znalazło odzwierciedlenie w orzeczeniu Trybunału z dnia 8 marca 1986 r. w sprawie 102/86 (Apple and Pear Development Council v. Commissioners of Customs end Excise), w którym ETS uznał, że obowiązkowe składki uiszczane przez członków zrzeszenia, jeżeli przeznaczane są na dowolne cele statutowe, a członkowie nie mają wpływu na ich przeznaczenie, nie są uznawane za wynagrodzenie. w przywołanym orzeczeniu Trybunał zaznaczył, że działania organizacji przynoszą korzyść ogółowi członków, jednakże brak jest bezpośredniego związku między wpłacaną kwotą a uzyskanym świadczeniem. Zdaniem ETS nie można zatem uznać, że pobierane opłaty stanowią wynagrodzenie za wykonaną usługę. Za powyższym w opinii Trybunału przemawia również fakt, że nie istnieje jakakolwiek relacja pomiędzy poziomem korzyści, który indywidualni członkowie uzyskują z usług świadczonych przez stowarzyszenie, a kwotą obowiązkowych opłat, jakie są zobowiązani zapłacić. Opłaty te pobierane były nie na mocy kontraktowej, lecz na podstawie obowiązku ustawowego i były egzekwowane jako dług należny stowarzyszeniu, niezależnie od tego czy dana usługa stowarzyszenia przynosi członkowi korzyść. Podsumowując Trybunał stwierdził, że obowiązkowe opłaty rodzajowe nałożone na członków nie stanowią wynagrodzenia pozostającego w bezpośrednim związku z korzyściami osiąganymi przez poszczególnych członków w wyniku wykonywania swoich funkcji przez stowarzyszenia. w takich okolicznościach wykonywanie tych funkcji nie stanowi świadczenia usług za wynagrodzeniem w rozumieniu art. 2(1) VI Dyrektywy.

W przypadku relacji pomiędzy s i jego członkami spełnione są wszystkie przesłanki wynikające z omawianego orzeczenia dotyczące uznania składek członkowskich za pozostające poza zakresem opodatkowania VAT, tj.:

1. brak bezpośredniego związku pomiędzy płaconą składką a korzyściami jakie odnoszą członkowie z tytułu zrzeszenia;
2. brak relacji pomiędzy poziomem korzyści członków a kwotą wpłacanych składek;
3. składki mają charakter obowiązkowy a nie kontraktowy.

Stanowisko w zakresie opodatkowania VAT składek członkowskich jako wynagrodzenia za usługi świadczone przez stowarzyszenie na rzecz członków zajął również WSA w Warszawie w wyroku z 18 września 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 1916/06). w powyższym orzeczeniu po obszernych wyjaśnieniach dotyczących stanu faktycznego będącego przedmiotem rozstrzygnięcia oraz analizie ustawy Prawo o stowarzyszeniach sąd podkreślił że reasumując, stwierdzić trzeba, że składka na stowarzyszenie nie może być traktowana jako wynagrodzenie za zorganizowanie i prowadzenie sieci radiowej, które są realizowane w ramach celów statutowych skarżącego stowarzyszenia. z wyroku tego wynika, że składki członkowskie nie podlegają opodatkowaniu VAT jako wynagrodzenie za świadczone usługi.

Podobne zdanie wyrażają również niektóre organy podatkowe. Przykładowo w postanowieniu z dnia 26 lipca 2001 r. Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście (nr 1435/PP1/443-71/06/ŁK) czytamy, biorąc pod uwagę ww. przepisy, tut. organ podatkowy zauważa, że czynnikiem warunkującym kwestię opodatkowania pobieranych składek członkowskich oraz wpisowego jest cel, na który zostaną one przeznaczone. Wydatkowanie środków finansowych pochodzących z ww. źródeł na zakup usług i towarów, dokonywany w ramach prowadzonej działalności powoduje opodatkowanie tych środków podatkiem od towarów i usług, natomiast przeznaczenie składek członkowskich i wpisowego na utrzymanie, organizację i inne cele statutowe podmiotu nieprowadzącego działalności gospodarczej jest zdarzeniem nierodzącym obowiązku podatkowego w przedmiotowym podatku. Strona oświadcza, że składki członkowskie oraz wpisowe pobierane od hodowców przeznaczane są w całości na utrzymanie związku oraz finansowanie imprez hodowlanych w ramach działałności statutowej. w związku z tym wpisowe oraz składki członkowskie należy uznać za czynności nierodzące skutków prawnopodatkowych na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Szczytnie w postanowieniu z dnia 12 lipca 2004 r. (znak USVIII/443-30/04/DK) podkreślił, że zdaniem tut. organu, składki członkowskie nie są sprzedażą czy obrotem w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Nie stanowią również dotacji, subwencji lub innej dopłaty o podobnym charakterze.

Z kolei Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach w piśmie z dnia 27 lipca 2004 r. (PP1/448/553/2004
OG3005/103/PP1/2004) stwierdził, że w odniesieniu do składek członkowskich, mając na względzie art. 5 cyt. wyżej ustawy o VAT oraz orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 8 marca 1988 r. nr 102/86, należy uznać, że co do zasady składki takie nie podlegają opodatkowaniu pod warunkiem jednak, że nie można im przypisać konkretnego świadczenia towaru lub usługi wynikającego z opłacenia składki. Również w piśmie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Bielsku-Białej z dnia 2 sierpnia 2004 r. (znak PP/443-089/04/DD) czytamy, że uiszczanie składek członkowskich przez rzemieślników nie mieści się zatem w katalogu czynności wymienionych w art. 5 cyt. ustawy, nie jest też towarem ani usługą, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. w związku z powyższym ww. składki przeznaczone m. in. na działalność samorządowo-organizacyjną C. nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i wynikają z działalności statutowej C., a nie gospodarczej, o której mowa w przepisie art. 15 ust 1 i 2 ww. ustawy.

Na potwierdzenie stanowiska Zainteresowany powołał się ponadto na następujące wyroki oraz interpretacje:

• WSA z dnia 5 lutego 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 2869/06,

• WSA z dnia 2 stycznia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3995/06,

• WSA z dnia 24 czerwca 2008 r., sygn. akt i SA/Łd 291/08,

• interpretacja z dnia 15 października 2009, znak ITPP1/443-720/09/DM),

• interpretacja z dnia 21 kwietnia 2009 r., znak ITPP1/443-66/09/MS).

Podsumowując, z uwagi na całokształt przedstawionej argumentacji s stoi na stanowisku, że składki płacone przez członków na rzecz Stowarzyszenia nie podIegają opodatkowaniu VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. u. Nr 54, poz. 535 ze zm.) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, jak stanowi art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

W ust. 2 powołanego przepisu wskazano, iż nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług.

Z kolei z art. 8 ust. 3 ustawy wynika, że usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, z zastrzeżeniem ust. 4, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych i usług turystyki, o których mowa w art. 119.

W myśl postanowień art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Co do zasady podstawowa stawka podatku na mocy art. 41 ust. 1 ustawy wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 212c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Przy czym zarówno w treści ustawy, jak i przepisów wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi oraz zwolnienie od podatku.

I tak, stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. w pozycji 10 tego załącznika, stanowiącego wykaz usług zwolnionych od podatku, wymienione zostały zaliczone do grupowania PKWiU 91 usługi świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej niesklasyfikowane (wyłącznie statutowe).

Stowarzyszenie - zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (t. j. Dz. u. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.), jako dobrowolne, samorządne oraz trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych, może prowadzić także działalność gospodarczą, którą opiera na pracy społecznej członków bądź zatrudnionych pracowników.

Z powołanych wyżej regulacji prawnych wynika, że w określonych warunkach nawet nieodpłatne świadczenie usług na rzecz członków stowarzyszenia skutkuje powstaniem zobowiązania podatkowego, co podmiot świadczący te usługi czyni podatnikiem. Jednocześnie czynności realizowane przez organizacje członkowskie korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług pod warunkiem, że mieszczą się w zakresie działalności statutowej, oraz są czynnościami polegającymi na świadczeniu usług zaliczanych do grupowania PKWiU 91. Natomiast usługi, świadczone przez ww. organizacje, które nie są usługami statutowymi i mieszczą się w odrębnym grupowaniu PKWiU, nie są objęte powyższym zwolnieniem przedmiotowym.

Podkreślenia wymaga okoliczność, iż wpłaty składek członkowskich wynikają z faktu przystąpienia osoby lub podmiotu do Stowarzyszenia i są związane jedynie z pozostawaniem jego członkiem. Nie mogą natomiast być kwalifikowane jako opłaty za przyszłe korzystanie z konkretnej rzeczy, czy usługi.

Zatem w przypadku, gdy składki członkowskie są odpłatnością za dostawę towarów lub usługi świadczone przez stowarzyszenie na rzecz jego członków podlegają one opodatkowaniu, jeżeli natomiast taki bezpośredni związek nie istnieje, a składki członkowskie przeznaczone są na potrzeby związane z utrzymaniem samego stowarzyszenia, z jego bieżącą działalnością i realizowaniem jego celów statutowych wówczas nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca jest stowarzyszeniem posiadającym osobowość prawną, działającym na podstawie Prawa o stowarzyszeniach w oparciu o uchwalony statut. Zgodnie ze statutem s jest organizacją o charakterze naukowo-technicznym i menedżerskim, skupiającą członków indywidualnych oraz podmioty gospodarcze, których działalność jest związana z papiernictwem i dziedzinami pokrewnymi.

Fundusze Stowarzyszenia pochodzą ze składek członkowskich, dochodów z konferencji, kursów oraz innej działalności podejmowanej przez Stowarzyszenie. Do opłacania składek na rzecz Stowarzyszenia zobowiązani są jego członkowie.

Jak wskazał Wnioskodawca składki członkowskie są wpłacane wyłącznie na bieżącą działalność oraz realizację celów statutowych opisanych we wniosku i przeznaczone są na realizację wspólnych dla członków celów statutowych. Zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług z roku 1997, usługi statutowe świadczone przez s na rzecz członków sklasyfikowane są pod symbolem 91.12.10-00 PKWiU jako usługi świadczone przez organizacje profesjonalne.

Ponadto, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT na zasadach ogólnych, Stowarzyszenie w zależności od potrzeb członków lub zleceń zewnętrznych może świadczyć usługi sklasyfikowane pod następującymi symbolami PKWiU:

• 80.42.20 - 00.00 - usługi w zakresie pozostałych form kształcenia;

• 74.84.15 - 00.00 - usługi organizowania wystaw, targów i kongresów;

• 74.30.16 - 00.00 - usługi w zakresie badań i analiz technicznych pozostałe;

• 74.40.13 - 00.00 - usługi reklamowe pozostałe;

• 22.11.20 - 50.00 - książki lub broszury z dziedziny nauki i techniki;

• 22.11.31 - 00.10 - słowniki;

• 22.15.11 - 50.90 - karty drukowane pozostałe gdzieindziej niewymienione;

• 22.25.10 - 00.00 - usługi związane z poligrafią pozostałe.

W przypadku świadczenia tych usług są one odrębnie fakturowane przy pomocy standardowych faktur VAT. Dochody uzyskiwane ze świadczonych w ramach działalności gospodarczej usług są ujmowane odrębnie od wpływów z tytułu składek członkowskich i przeznaczone na cele inne niż dochody ze składek.

Mając na uwadze opisany stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa stwierdzić należy, iż składki członkowskie wpłacane przez członków na rzecz Stowarzyszenia przeznaczone na pokrycie bieżącej działalności wspólnych dla członków celów statutowych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Brak jest bowiem związku między dokonywanymi opłatami a korzyściami jakie czerpią członkowie Stowarzyszenia z uczestnictwa. Zatem nie można uznać składek za wynagrodzenie w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

Reasumując, składki członkowskie otrzymywane przez Wnioskodawcę nie stanowią wynagrodzenia za usługi świadczone przez Stowarzyszenie na rzecz członków i jako takie nie podlegają opodatkowaniu VAT, pod warunkiem jednak, iż są one jak wskazał Wnioskodawca przeznaczone wyłącznie na pokrycie bieżącej działalności oraz realizację celów statutowych. Bowiem tylko składki członkowskie przeznaczone na realizację wspólnych dla członków celów statutowych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tut. Organ informuje ponadto, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisywanym stanie faktycznym oraz własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem - nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności opodatkowania usług świadczonych przez Stowarzyszenie w ramach działalności gospodarczej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. u. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje

ITPP1/443-66/09/MS, interpretacja indywidualna
ITPP1/443-720/09/DM, interpretacja indywidualna

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu