Zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, wywłaszczenia działek nr 1, 2, 3, 4 będących we współwłasności małżeńskiej z nakazu władzy public... - Interpretacja - 0113-KDIPT1-3.4012.256.2022.2.ALN

ShutterStock

Interpretacja indywidualna z dnia 26 lipca 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.256.2022.2.ALN

Temat interpretacji

Zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, wywłaszczenia działek nr 1, 2, 3, 4 będących we współwłasności małżeńskiej z nakazu władzy publicznej pod drogę publiczną w zamian za odszkodowanie.

Interpretacja indywidualna - stanowisko  prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, wywłaszczenia działek nr 1, 2, 3, 4  będących we współwłasności małżeńskiej  z nakazu władzy publicznej pod drogę publiczną w zamian za odszkodowanie - jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 maja 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 12 maja 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismami z 19 lipca 2022 r. (data wpływu) i 19 lipca 2022 r. (data wpływu 25 lipca 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(...) razem z żoną - (...) na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej prowadzą gospodarstwo rolne. Ww. osoby są małżeństwem od 1994 r. Wspólne prowadzenie gospodarstwa rolnego strony rozpoczęły zaraz po zwarciu związku małżeńskiego. W skład gospodarstwa rolnego wchodziły m.in. działki:

a)1 położona w obrębie (...) , wyodrębniona z działki nr 5 o powierzchni 66090 m2, objętej księgą wieczystą KW nr (...) ; w ewidencji gruntów i budynków oznaczona jako RV, RVI, ŁIV, ŁV, PslV. W dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości określono jaki R - tereny rolnicze;

b)2 położona w obrębie (...) , wyodrębniona z działki nr 6 o powierzchni 7441 m2, objętej księgą wieczystą KW nr (...) , w ewidencji gruntów i budynków oznaczona jako ŁIV. W dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości został określony jako R - tereny rolnicze;

c)3 położona w obrębie (...) , wyodrębniona z działki nr 7 o powierzchni 24989 m2, objętej księgą wieczystą KW nr (...) , w ewidencji gruntów i budynków oznaczona jako LsVI; w dokumentach planowania przestrzennego nieruchomość opisana jest jako ZŁ - tereny lasów;

d)4 położona w obrębie (...) , objętej księgą wieczystą KW nr (...) ; w ewidencji gruntów i budynków przedmiot wyceny oznaczony został jako LSVI; w dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości określono jako: ZL - tereny lasów;

Nieruchomości o których mowa w pkt a) i b) wykorzystywane były dotychczas rolniczo. Pola obsiewane były zbożem. Na pozostałych dwóch działkach rósł las.

Działki gruntu wskazane w pkt a) do d) małżonkowie otrzymali w formie darowizny od członka rodziny - wuja. Akt darowizny został dokonany w 2000 r. Z tytułu nabycia działek pkt a) do d) podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Czynność nie była potwierdzona fakturą.

W stosunku do ww. nieruchomości podatnik (oraz jego małżonka) nigdy nie występował o warunki zabudowy. Dla działek brak jest Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego.

Podatnik nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej. Jest rolnikiem. Od 01.04.2009 r. podatnik jest zarejestrowany jako czynny podatnik podatku VAT. Dnia 09.03.2015 r. pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie: działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną (01.61.Z), pozostałe sprzątanie (81.29.Z), wynajem i dzierżawa maszyn i urządzeń rolniczych (77.31 .Z) założyła małżonka podatnika –(…) . Małżonka podatnika nie jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

Na podstawie decyzji Wojewody (...)  z dnia 17.12.2020r. nr (...)  o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, na własność Skarbu Państwa przeszła własność części nieruchomości objętych księgą wieczystą KW nr (...)  tj. nowo powstałe działki gruntu: 1, 2, 3,4.

Wydzielenie działek nastąpiło z inicjatywy (…). Decyzja Wojewody (...) zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej i zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna dnia 06.02.2021 r.

W związku z powyższym, Wojewoda (…) wszczął postępowanie w sprawie ustalenia i wypłaty odszkodowania za nabyte przez Skarb Państwa nieruchomości. Postępowanie w przedmiotowej sprawie jest w toku. Postępowanie zostało wszczęte w stosunku do obojga małżonków.

Na pytanie postawione w wezwaniu o treści:

1.Czy z tytułu wspólnie prowadzonego wraz z małżonką gospodarstwa rolnego jest/był Pan rolnikiem ryczałtowym, o którym mowa w art. 2 pkt 19 ww. ustawy, korzystającym ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)?

2.Czy z tytułu wspólnie prowadzonego wraz z małżonką gospodarstwa rolnego dokonał Pan rezygnacji ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy i w związku z działalnością rolniczą zarejestrował się Pan jako czynny podatnik podatku VAT? Jeśli nie, to prosimy wskazać z tytułu prowadzenia jakiej działalności gospodarczej jest Pan czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług oraz czy działki objęte zakresem wniosku były wykorzystywane w tej działalności?

3.Czy działki nr 1, 2, 3, 4 przez cały okres posiadania wykorzystywał Pan do działalności rolniczej? Jeśli nie, prosimy wskazać w jaki sposób/na jakie cele i przez kogo działki były wykorzystywane?

4.Czy działki nr 1, 2, 3, 4były wykorzystywane w działalności gospodarczej prowadzonej przez Pana żonę? Jeśli tak, to w jaki sposób/na jakie cele żona wykorzystywała ww. działki w ramach prowadzonej przez siebie działalności?

5.Czy na dzień wywłaszczenia działki nr 1, 2, 3, 4 były niezabudowane?

6.Czy dla działek nr 1, 2, 3, 4 przed ich wywłaszczeniem zostały kiedykolwiek wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu/decyzje o ustaleniu lokalizacji celu publicznego? Jeżeli tak, to proszę wskazać jakie przeznaczenie działek objętych zakresem wniosku określają wydanedecyzje?

7.Czy działki nr 1, 2, 3, 4odmomentu nabycia przez Państwa do momentu wywłaszczenia były udostępniane osobom trzecim? Jeżeli tak, to należy wskazać odrębnie dla każdej działki:

a)w jakim okresie (kiedy) działki były udostępniane osobom trzecim?

b)na podstawie jakiej umowy (najem, dzierżawa, użyczenie, inna umowa – jaka) działki były udostępniane osobom trzecim?

c)czy udostępnienie działek było czynnością odpłatną czy bezpłatną?

d)kto uzyskiwał korzyści z czynszu z tytułu udostępniania działek (dzierżawy/najmu) – czy zarówno Pan i Pana żona, czy wyłącznie jedna z osób – jeśli tak należy wskazać z jakich powodów i na jakiej podstawie prawnej korzyści (przychody) z tytułu udostępniania działek (dzierżawy/najmu) faktycznie uzyskiwał tylko jeden z małżonków?

e)należy wskazać strony zawartych umów, czy był Pan oraz Pana żona stroną umów na podstawie których działki były udostępniane na rzecz osób trzecich?

f)kto z Państwa dokonywał rozliczeń z tytułu zawartej umowy/umów?

g)w przypadku wystąpienia podatku należnego z tytułu udostępniania działek (dzierżawy/najmu), należy wskazać, kto z Państwa dokonywał rozliczenia podatku należnego z tytułu udostępniania (dzierżawy/najmu) przedmiotowych działek? Jeżeli rozliczeń z tytułu udostępniania działek (dzierżawy/najmu) dokonywał wyłącznie jeden z małżonków, to należy wskazać z jakich powodów i na jakiej podstawie prawnej podatek należny z tytułu udostępniania działek (dzierżawy/najmu) faktycznie rozliczał tylko jeden z małżonków?

h)w przypadku, gdy podatek należny z tytułu udostępniania działek (dzierżawy/najmu) nie był rozliczany, należy wskazać z jakiego powodu?

i)kto i w jaki sposób dokumentował czynność udostępniania działek osobom trzecim?

j)czy czynsz z tytułu dzierżawy/najmu działek był dokumentowany fakturami VAT? Jeśli tak, to kto wystawiał faktury?

udzielił Pan odpowiedzi:

Ad 1. Pan (...) był rolnikiem ryczałtowym do dnia 01.04.2009 r.

Ad 2. Tak, (...) z dniem 01.04.2009r. zarejestrował się jako czynny podatnik podatku VAT.

Ad 3. Działki 1, 2 ,3, 4 przez cały okres posiadania były wykorzystywane do działalności rolniczej.

Ad 4. Działki 1, 2, 3, 4 nigdy nie były wykorzystywane w działalności gospodarczej prowadzonej przez (…) .

Ad 5.  Na dzień wywłaszczenia działki 1, 2, 3, 4 były niezabudowane.

Ad 6. Dla działek 1, 2, 3, 4 przed ich wywłaszczeniem nigdy nie były wydawane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzje o ustaleniu lokalizacji celu publicznego.

Ad 7. Działki 1, 2, 3, 4 od momentu ich nabycia nie były udostępniane osobom trzecim.

Wobec podanych wyżej uzupełniających danych w całości podtrzymał Pan stanowisko zaprezentowane we wniosku o interpretację.

W załączeniu przedłożył Pan dowód uiszczenia brakującej opłaty w kwocie 120 zł.

Pytanie

Czy Wnioskodawca będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT wobec wywłaszczenia za odszkodowaniem przez Skarb Państwa nieruchomości pod drogę publiczną, jeżeli przejęte nieruchomości do dnia przejścia ich własności na rzecz Skarbu Państwa pozostawały nieruchomościami rolnymi i leśnymi?

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskującego z uwagi na okoliczność, że aż do dnia przejścia wskazanych na wstępie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa - działki gruntu były nieruchomościami rolnymi i lasami może on skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem" podlegają: 1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; 2) eksport towarów; 3) import towarów na terytorium kraju; 4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju; 5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Przez dostawę towarów o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również: 1) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Z powołanego przepisu prawa tj. art. 7 ust. 1 pkt 1 wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów w rozumieniu Ustawy. W konsekwencji powyższego czynność taka podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak wskazano już wyżej czynności wymienione w art. 5 ustawy o VAT podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT pod warunkiem, że wykonywane są przez podatnika. Podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 Ustawy). Wg art. 15 ust. 2 ustawy o VAT z działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Podatnik prowadzi działalność rolniczą i dokonał zgłoszenia jako czynny podatnik podatku VAT.

Konkludując powyższe dochodzi się do wniosku, iż w konkretnych okolicznościach przejście nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa dokonywane w związku z decyzją wywłaszczeniową za odszkodowaniem stanowi odpłatną dostawę towaru przez podatnika. Jednak w ocenie podatnika, wskazana wyżej czynność podlega zwolnieniu od podatku VAT.

Wg art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Zwolnienie to oparte jest na regulacji art.  135 ust. 1 lit. k dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którym państwa członkowskie zwolnią od podatku dostawy terenów niezabudowanych inne niż dostawy terenów budowlanych, o których mowa w art. 12 ust. 1 lit. b. Zgodnie z art. 12 ust. 3 dyrektywy 2006/112/WE terenem budowlanym, o którym mowa w art. 12 ust. 1 lit. b, jest każdy grunt nieuzbrojony lub uzbrojony, uznawany za teren budowlany przez państwa członkowskie. Wedle polskiej ustawy o VAT (art. 2 pkt 33 ustawy o VAT) przez tereny budowlane - rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Terenami niezabudowanymi są tereny, nie posiadają przymiotów określonych w zdaniu poprzednim. Wg art. 3 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2022 r. poz. 503) kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych, należy do zadań własnych gminy. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (art. 4 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu). W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, a sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.

W okolicznościach sprawy brak jest miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W stosunku do żadnej z wydzielonych działek (przed rozpoczęciem inwestycji drogowej) nie została wydana decyzja o warunkach zabudowy. Przedmiotowe działki wg oznaczeń widniejących w ewidencji gruntów i budynków oraz postanowień Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy  oznaczone są jako rola, łąka i las tj. działka 1 położona w obrębie (...) , wyodrębniona z działki nr 5 o powierzchni 66090 w ewidencji gruntów i budynków oznaczona jest jako RV, RVI, ŁIV, ŁV, PslV. W dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości określono jako R - tereny rolnicze; działka 2 położona w obrębie (...) , wyodrębniona z działki nr 6 o powierzchni 7441 m2, w ewidencji gruntów i budynków oznaczona jako ŁIV; w dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości został określony jako R - tereny rolnicze; działka 3 położona w obrębie (...) , wyodrębniona z działki nr 7 o powierzchni 24989 m2, w ewidencji gruntów i budynków oznaczona jako LsVI; w dokumentach planowania przestrzennego nieruchomość opisana jest jako ZL-tereny lasów; działka 4 położona w obrębie (...) , w ewidencji gruntów i budynków przedmiot wyceny oznaczony został jako LSVI; w dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości określono jako: ZL - tereny lasów. Ww. grunty będą zatem korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.

Zważywszy na szczególną konstrukcję przejścia prawa własność nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w związku w wydaniem decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, skonstatować należy, że aż do momentu przejścia prawa własności na Skarb Państwa, grunt stanowiący własność Wnioskodawcy i jego żony, zachował status gruntu rolnego i leśnego tj. gruntu niezabudowanego. Wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w trybie ustawy z dnia 10.04.2003r. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tj. z dnia 15 lipca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1363), wywołało skutek w postaci zmiany przeznaczenia gruntu dopiero wówczas kiedy decyzja Wojewody (...)  z dnia 17.12.2020r. (nr sprawy(…)) stała się ostateczna - a zatem jednocześnie z chwilą przejścia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa.

Do powyższego momentu, grunt był gruntem rolnym objętym zwolnieniem z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.

Wedle treści powołanej ustawy szczególnej - art. 11f - decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności: zatwierdzenie podziału nieruchomości, o którym mowa w art. 12 ust. 1 (pkt 5); oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego (pkt 6); zatwierdzenie projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego (pkt 7). Decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zatwierdza się podział nieruchomości. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze wieczystej i w katastrze nieruchomości. Z powołanych przepisów prawa jednoznacznie wynika, z jakim momentem następuje zmiana przeznaczenia gruntu, a grunt zostaje przeznaczony pod zabudowę. Każdy z właścicieli nieruchomości przez, które przebiegać ma planowana inwestycja drogowa, jest stroną toczącego się postępowania o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej (ZRID) i zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa może się odwołać od decyzji organu pierwszej instancji.

Wedle art. 12 ust. 4 ustawy o inwestycjach drogowych - nieruchomości lub ich części stają się z mocy prawa: 1) własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych, 2) własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych - z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Ostateczność decyzji należy ocenić zgodnie z zasadami obowiązującymi w prawie administracyjnym. Wg art. 11c ustawy szczególnej do postępowania w sprawach dotyczących wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy. Wg art. 16 § 1 KPA ostateczne są decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Decyzje wydane na podstawie przepisów ustawy o ZRID są zaskarżalne. Zgodnie z art. 11g od decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stronie służy odwołanie do organu wyższego stopnia. Odwołanie strony od decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rozpatruje się w terminie 30 dni, a skargę do sądu administracyjnego w terminie dwóch miesięcy. Zatem zmiana przeznaczenia gruntu nabytego przez Skarb Państwa nastąpiła nie wcześniej niż z chwilą jego przejęcia przez Skarb Państwa tj. po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Bacząc na powyższe zmiana przeznaczenia gruntu z rolnego na przeznaczony pod komunikację nastąpiła dopiero z chwilą przejścia własności nieruchomości na Skarb Państwa. Do tego momentu grunt zachował charakter rolny. Analogiczne stanowisko wyraził Minister Finansów w interpretacji z dnia 02.01.2019r. (PT1.054.42.2018.PSG.952), czy Wojewódzki Sąd Administracyjny z siedzibą w Poznaniu (wyrok z dnia 23 lipca 2014 r. sygn. akt I SA/Po 60/14). Do powyższego dodać należy, że decyzji Wojewody (...)  z dnia 11.12.2019r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na podstawie art. 17 ustawy szczególnej nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Skutkiem nadanego rygoru Wnioskodawczyni została zobowiązana do niezwłocznego wydania nieruchomości. W chwili wydania nieruchomości grunt z całą pewnością również miał charakter rolny i leśny.

W wyroku TSUE z dnia 15.09.2011 r. (C-180/10 i C-181 /10)), Trybunał uznał nawet, że osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2006/138, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeżeli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby. Fundamentalną zasadą prawa podatkowego w  demokratycznym państwie prawnym jest to, że zakres przedmiotu opodatkowania musi być precyzyjnie określony w ustawie podatkowej, a interpretacja jej przepisów nie może być rozszerzająca (art. 217 Konstytucji). Interpretując przepis art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, w duchu powyższej zasady, w ocenie Wnioskującego może on skorzystać ze wskazanego zwolnienia podatkowego; grunty w dniu przejścia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa stanowiły grunt rolny i leśny, który nie był przeznaczony pod zabudowę. Wnioskodawca nabył przedmiotowe grunty razem z żoną na podstawie darowizny od wuja. Czynność nie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. Przez cały okres posiadania działek, Wnioskodawca działki rolne tj. role i łąki wykorzystywał w celach rolniczych, zaś w stosunku do lasu podejmował czynności pielęgnacyjne. W stosunku do gruntów brak jest MPZP oraz decyzji o warunkach zabudowy. Tym samym zatem na dzień wywłaszczenia działki nie były terenem budowlanym. Doszło do przejęcia działek na rzecz Skarbu Państwa, a następnie do zmiany ich przeznaczenia. Zmiana ta nie nastąpiłaby gdyby Skarb Państwa nie wywłaszczył Wnioskodawcy.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do   rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1.przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;

2.wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;

3.wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

4.wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

5.ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;

6.oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;

7.zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

W sytuacji, gdy przedmiotem dostawy są towary w rozumieniu powołanego wyżej przepisu i gdy czynność ta prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel, mamy do czynienia z dostawą w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, również zbycie udziału w towarze (np. współwłasności nieruchomości gruntowej) stanowi odpłatną dostawę towarów. Powyższe potwierdził NSA w uchwale 7 sędziów z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 2/11.

Towarem jest także udział w prawie własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości. Jest to zgodne z normami unijnymi, bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11.12.2006 s.1, z późn. zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

Państwa członkowskie mogą uznać za rzeczy:

a) określone udziały w nieruchomości;

b) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;

c) udziały i inne równoważne udziałom tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części.

Należy w tym miejscu wyjaśnić, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.

Zgodnie z art. 196 § 1 ww. ustawy:

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

Na podstawie art. 196 § 2 ww. ustawy:

Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.

Art. 198 ustawy Kodeks cywilny stanowi, że:

Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Współwłaściciel ma względem swojego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

W myśl art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z regulacji art. 211 tej ustawy wynika, że:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Należy w tym miejscu zauważyć, że kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).

Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

W myśl art. 36 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

Art. 36 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że:

Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 cyt. Kodeksu:

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Wskazać należy, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, bądź świadczenie usług zdefiniowane w art. 8 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Co do zasady, dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wynagrodzenie musi mieć konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy :

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2021 r. poz. 1899 ze zm.) :

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami :

Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Z powołanych przepisów wynika zatem, iż istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

W związku z powyższym, dostawa towarów i świadczenie usług będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko w sytuacji, gdy czynność dokonana zostanie przez podmiot o statusie podatnika, który działa w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Natomiast dla stwierdzenia, że dla danej transakcji podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług konieczne jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy.

Jak wyjaśniono wyżej, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Zgodnie z zapisem art. 2 pkt 15 ustawy ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o:

Działalności rolniczej - rozumie się przez to produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro'', fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (CN 4403 41 00 i 4403 49) oraz bambusa (CN 1401 10 00), a także świadczenie usług rolniczych.

Biorąc pod uwagę przytoczoną definicję działalności gospodarczej (art. 15 ust. 2 ustawy) uznać należy, że działalność rolnicza (art. 2 pkt 15 ustawy) mieści się w pojęciu działalności gospodarczej. W przypadku zatem, gdy dostawy gruntu należącego do przedsiębiorstwa rolnego i wykorzystywanego w działalności rolniczej, dokonuje rolnik będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT, to czynność ta realizowana jest w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez tego podatnika.

Z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 września 2011 r. w sprawach C-180/10 i C-181/10 wynika, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie - zdaniem Trybunału - okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego. Inaczej jest natomiast - wyjaśnił Trybunał – w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy.

W powyższym wyroku Trybunał stwierdził, że osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112, zmienionej Dyrektywą 2006/138, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeżeli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby. Okoliczność, że osoba ta jest "rolnikiem ryczałtowym" w rozumieniu art. 295 ust. 1 pkt 3 Dyrektywy 2006/112, zmienionej Dyrektywą 2006/138, jest w tym zakresie bez znaczenia. Wskazane orzeczenie Trybunału odnosiło się do rolnika, który korzystał ze zwolnienia od podatku VAT. Natomiast w przypadku, gdy sprzedaży działki należącej do przedsiębiorstwa rolnego dokonuje rolnik będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT, należy uznać, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą podejmowaną przez podatnika VAT czynnego.

W tym miejscu podkreślić należy, że pojęcie "majątku prywatnego" nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen V. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. "Majątek prywatny" to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej.

Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być, np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan z małżonką wspólne gospodarstwo rolne. W dokumentach planowania przestrzennego stan nieruchomości określono jako:

  • działki 1, 2 jako R - tereny rolnicze
  • działki 3,  4 ZL - tereny lasów

Nieruchomości nr  1, 2 wykorzystywane były dotychczas rolniczo. Na działkach 3,  4 ZL rósł las. Działki gruntu Pan i Pana małżonka otrzymaliście w formie darowizny w 2000 r. Z tytułu nabycia działek nie przysługiwało Panu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W stosunku do  tych nieruchomości Pan oraz małżonka nigdy nie występowaliście o warunki zabudowy. Dla działek brak jest Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego.

Był Pan rolnikiem ryczałtowym do  1.04.2009 r.,  a od 1.04.2009 r. zarejestrował się Pan jako czynny podatnik podatku VAT. Działki 1, 2, 3,4 przez cały okres posiadania były wykorzystywane przez Pana do działalności rolniczej. Na dzień wywłaszczenia działki te były niezabudowane. Dla działek 1, 2, 3, 4 przed ich wywłaszczeniem nigdy nie były wydawane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzje o ustaleniu lokalizacji celu publicznego. Działki  te od momentu ich nabycia nie były udostępniane osobom trzecim. Pana żona prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 09.03.2015 r. , ale działki 1, 2, 3, 4 nigdy nie były wykorzystywane w działalności gospodarczej prowadzonej przez żonę.

Na podstawie decyzji Wojewody (...)  z dnia 17.12.2020 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, na własność Skarbu Państwa przeszła własność części nieruchomości objętych księgą wieczystą KW nr (...)   tj. nowo powstałe działki gruntu: 1, 2, 3,  4.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług. Zatem, nie każda czynność, która wywołuje skutki na gruncie prawa cywilnego, będzie takie skutki wywoływała na gruncie prawa podatkowego.

Przechodząc na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że fakt prowadzenia działalności rolniczej z tytułu której jest Pan zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT i wykorzystywania przedmiotowych działek w ramach tej działalności, ma znaczenie dla opodatkowania podatkiem VAT dostawy tych gruntów.

Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów oraz zawarty we wniosku opis sprawy wskazać należy, że w związku przekazaniem przedmiotowych działek stanowiących współwłasność małżeńską, na mocy decyzji wywłaszczeniowej za zbywcę (stronę transakcji sprzedaży) należy uznać wyłącznie Pana, przekazanie będzie dostawą dokonaną w  ramach prowadzonej działalności gospodarczej w myśl art. 15 ust. 2 ustawy. Jak wynika z okoliczności sprawy przedmiotem dostawy będą działki wykorzystywane w działalności gospodarczej, z tytułu której jest Pan zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Tym samym, w związku z dostawą działek dokonywaną na mocy decyzji wywłaszczeniowej Pan wystąpi jako podatnik VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy dla całości transakcji. W konsekwencji, dostawa przedmiotowych działek w całości będzie podlegała po Pana stronie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatna dostawa towarów, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z  art. 7 ust. 1 ustawy.

W tym przypadku, odszkodowanie  będzie pełniło funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną i ze względu na przedmiot, czynność taka objęta jest podatkiem od towarów i usług.

Wykonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, może być albo opodatkowana właściwą stawką podatku VAT, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy :

Zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.

W świetle art. 2 pkt 33 ustawy :

Przez tereny budowlane rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

 Powyższe oznacza, że generalnie opodatkowane podatkiem VAT są dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku tych ostatnich opodatkowane są wyłącznie te, których przedmiotem są tereny budowlane (przeznaczone pod zabudowę). Pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, będących gruntami leśnymi, rolnymi itp., nieprzeznaczonymi pod zabudowę – są zwolnione od podatku VAT.

 W myśl art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2021 r. poz. 741 ze zm.):

Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych, należy do zadań własnych gminy.

Jak stanowi art. 4 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:

1.lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego;

2.sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.

O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.

Na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1363 ze zm.):

Wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo wykonujący zadania zlecone z zakresu administracji rządowej starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych, wydają decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na wniosek właściwego zarządcy drogi.

Artykuł 11f ust. 1 pkt 6 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wskazuje:

Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

Według art. 11i ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

W sprawach dotyczących zezwolenia na realizację inwestycji drogowej nie stosuje się przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisów ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2020 r. poz. 802 i 104).

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych :

Decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zatwierdza się podział nieruchomości.

Jak stanowi ust. 3 tego artykułu ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych :

Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze wieczystej i w katastrze nieruchomości.

Według regulacji ust. 4 powyższego artykułu ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych :

Nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

1) własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,

2) własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

- z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Z ust. 4f tego artykułu ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wynika, że :

Odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe.

Na podstawie art. 12 ust. 4a ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Zgodnie z art. 12 ust. 4b ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych :

Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

W oparciu o art. 12 ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania, o którym mowa w ust. 4a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 18.

W myśl art. 18 ust. 1 ustawy  o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Wysokość odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 4a, ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.

Stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 marca 1996 r. w sprawie C-46/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę.

 Tym samym, w świetle orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.

Wprowadzony do ustawy art. 2 pkt 33, odpowiada więc także treści ww. orzeczenia, gdyż cechę przeznaczenia pod zabudowę ustala się na podstawie określonych wprost w ustawie dokumentów prawa miejscowego.

 Zatem, ustawa nakazuje oceniać przeznaczenie określonego gruntu wyłącznie w oparciu o istniejący plan zagospodarowania przestrzennego oraz wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Okoliczności sprawy wskazują, że na dzień wywłaszczenia działek  1, 2, 3,  4 – to jest na dzień wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej - działki te nie były objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Jednocześnie, na dzień wywłaszczenia dla tych działek nie była wydana decyzja o warunkach zabudowy. Więc na dzień wywłaszczenia działki te nie były terenami budowalnymi, w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy.

W przedmiotowej sprawie nie ma znaczenia fakt, iż w stosunku do działek  została wydana decyzja wojewody o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Zmiana przeznaczenia działek z terenów niebędących terenami przeznaczonymi pod zabudowę na tereny przeznaczone pod zabudowę odbyła się bowiem w tym samym momencie, w którym nieruchomości te stały się z mocy prawa własnością Województwa co oznacza, iż w momencie przeniesienia prawa do rozporządzania działkami jak właściciel nie były one traktowane jako tereny budowlane. W pierwszej kolejności bowiem doszło do przejęcia działek na rzecz ww. podmiotu, a następnie do zmiany ich przeznaczenia. Zmiana ta nie wystąpiłaby gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia.

Tym samym, przeniesienie przez  Pana z nakazu organu władzy publicznej prawa własności działek  nr 1, 2, 3,  4 będących we współwłasności małżeńskiej w zamian za odszkodowanie, w trybie wywłaszczenia, w związku z ich przeznaczeniem pod inwestycję dotyczącą budowy dróg, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jako odpłatna dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy. Dla całej transakcji dostawy działek wystąpi Pan jako podatnik VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. Dostawa działek korzysta  ze zwolnienia od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

W związku z tym, że wywiódł Pan prawidłowy skutek prawny w zakresie zastosowania zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, to Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana wniosku (zapytania). Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem należy zaznaczyć, że ta interpretacja nie wywiera skutków prawnych dla Pana żony.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).