14 marca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 8 marca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług otrzymanej darowizny i prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z realizacją rozbudowy infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2020 r. poz. 2028) zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Równocześnie zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, w szczególności zadania własne obejmują sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych. Stosownie do powyższych przepisów, gmina na swoim terenie co do zasady pełni funkcje organizatorskie i jest regulatorem rynku zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Na tak określonym rynku właściwym gmina działa w warunkach monopolu, posiadając pozycję dominującą w rozumieniu art. 4 pkt 10 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275). Zgodnie z ww. przepisem, przez pozycję dominującą rozumie się pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Przepis wprowadza jednocześnie domniemanie, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40%. Gmina jest podmiotem organizującym usługi w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odbioru ścieków na 95% obszaru gminy. Zgodnie z art. 2 i art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 679) gospodarka komunalna, w tym sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formie spółki prawa handlowego, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

W Gminie ww. zadania realizowane są przez gminną spółkę komunalną, tj. (…) sp. z o.o. z siedzibą (...) (dalej również jako „Przedsiębiorstwo” oraz „Spółka”), w której 100% udziałów posiada Gmina. Spółka nie należy do kręgu podmiotów sektora finansów publicznych (zob. art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych).

Od pewnego czasu Spółka zawiera z inwestorami (deweloperami) porozumienia, na mocy których inwestorzy przekazują Spółce, na zasadzie darowizny, środki pieniężne na ściśle określony cel, tj. na:

1)zaprojektowanie i wykonanie nowego kolektora ściekowego o średnicy DN 400 (szacunkowa wartość przedsięwzięcia 1,5 mln zł);

2)modernizację Stacji Uzdatniania Wody, polegającą na zaprojektowaniu i  wybudowaniu kontenerowej Stacji Uzdatniania Wody wraz z dwoma zbiornikami retencyjnymi i dwiema studniami głębinowymi wody oligoceńskiej o głębokości około 260 m (szacunkowa wartość przedsięwzięcia 3,5 mln zł).

W zawieranych porozumieniach w sposób transparentny zostało wskazane, że zgodnie z art. 15 ust. 1 u.z.z.w.o.ś. przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne są obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji. Z uwagi jednak na fakt, że poszczególni inwestorzy planują na terenie Gminy zrealizować określone inwestycje mieszkaniowe oraz z uwagi na prowadzoną przez inwestorów komercyjną działalność gospodarczą, jak również mając świadomość ograniczonych aktualnie możliwości Przedsiębiorstwa w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków, to właśnie inwestorzy są bezpośrednio zainteresowani i przejawiają inicjatywę w partycypowaniu w kosztach rozbudowy infrastruktury wod.-kan. na terenie Gminy, albowiem Przedsiębiorstwo samodzielnie nie jest w stanie przeprowadzić na własny koszt w terminie oczekiwanym przez inwestorów modernizacji i rozbudowy tej infrastruktury w zakresie pozwalającym inwestorom na zrealizowanie swoich planów inwestycyjnych. To inwestorom zależy na jak najszybszej rozbudowie tej infrastruktury, zaś przystąpienie do zawierania porozumień ze Spółką leży przede wszystkim w ich interesie. Nie bez znaczenia dla całej sprawy jest okoliczność, że Przedsiębiorstwo nie planowało w najbliższym czasie rozwijać lub modernizować urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych leżących w zakresie zainteresowań inwestorów.

Ponadto Przedsiębiorstwo nie opracowywało wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wod.-kan., o którym mowa w art. 21 u.z.z.w.z.o.ś. Mając na uwadze aktualną zdolność produkcyjną eksploatowanych ujęć wody, w oparciu o ustalone zasoby pozwoleń wodno-prawnych i istniejącą retencję oraz parametry sieci sanitarnej na trasie pomiędzy planowanymi przez inwestorów ich inwestycjami a oczyszczalnią ścieków, celem zapewnienia możliwości technicznych dostawy wody i odbioru ścieków, każdy z inwestorów oświadcza w oddzielnym Porozumieniu, że dobrowolnie przekazuje Przedsiębiorstwu kwotę pieniężną w wysokości 2.900 zł, liczoną za jeden planowany lokal mieszkalny, w tym 1.000 zł na zaprojektowanie i wykonanie nowego kolektora ściekowego o średnicy DN 400 oraz 1.900 zł na modernizację Stacji Uzdatniania Wody. Wysokość darowizny zależy zatem od rodzaju zadania, w którym inwestor partycypuje oraz od ilości planowanych lokali w ramach swojej inwestycji. W treści Porozumienia strony zgodnie ustalają, że przekazana Przedsiębiorstwu kwota stanowi darowiznę z przeznaczeniem jej do wyłącznego wykorzystania na realizację konkretnego zadania inwestycyjnego, które ma służyć przede wszystkim nowym inwestorom. W tym celu w Spółce wyodrębnione zostały dwa oddzielne rachunki bankowe, przeznaczone do wpłat i realizacji zamierzonych dwóch ww. inwestycji. Ponadto strony oświadczają w Porozumieniu, iż mają świadomość, że przekazanie kwoty nie stanowi warunku dla realizacji przez Przedsiębiorstwo jakichkolwiek obowiązków ustawowych wobec inwestora lecz umożliwiając szybszą realizację rozbudowy infrastruktury wod.-kan. pozwoli inwestorowi przeprowadzić bezkolizyjnie zaplanowaną inwestycję, co z kolei przyczyni się do zintensyfikowanego rozwoju Gminy poprzez jej przyspieszone zasiedlenie nowymi mieszkańcami. Dodatkowo w treści Porozumienia wprost jest napisane, że „Inwestor ma świadomość regulacji dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów, a tym samym wyklucza możliwość nadużywania przez Przedsiębiorstwo pozycji dominującej na lokalnym rynku zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odprowadzania ścieków w związku z dobrowolnym zawarciem niniejszego Porozumienia” oraz że wyraża zgodę na partycypowanie w kosztach rozbudowy infrastruktury wod.-kan. również przez innych inwestorów i nie będzie wnosił zastrzeżeń odnośnie korzystania z rozbudowanej infrastruktury wod.-kan. przez innych inwestorów oraz osoby trzecie. Strony Porozumienia zakładają, że rozbudowa infrastruktury wod.-kan., o której mowa w Porozumieniu, łącznie dla dwóch zadań kosztować będzie Przedsiębiorstwo szacunkowo około 5 mln zł. Wysokość tej kwoty ustalona została w oparciu o obiektywne kryterium, tj. szacunkowy całkowity koszt rozbudowy infrastruktury wod.-kan., o której mowa w treści Porozumienia, przy uwzględnieniu rodzaju i wielkości inwestycji planowanej przez Inwestora oraz potencjalnej ilości innych inwestorów i rodzaju oraz wielkości ich inwestycji. W Porozumieniu Przedsiębiorstwo zobowiązuje się na żądanie Inwestora dokonać rozliczenia wykorzystania przekazanej kwoty poprzez przedstawienie raportu z wykorzystania kwoty, z którego wynikać będzie jednoznacznie, iż kwota w całości została przeznaczona na realizację zamierzonego celu. Inwestor może zażądać zwrotu kwoty w przypadku przeznaczenie jej w całości lub części na inny cel niż określony w Porozumieniu.

Ponadto inwestor ma zagwarantowany zwrot wpłaconej kwoty w przypadku odstąpienia przez Przedsiębiorstwo od realizacji celu na jaki została przekazana, w tym odstąpienia z powodu nie posiadania (nie zgromadzenia) wystarczających środków na realizację celu, nieprzystąpienia do realizacji celu w określonym terminie (29 grudnia 2023 r.), czy sfinansowania realizacji rozbudowy infrastruktury wod.-kan., o której mowa w Porozumieniu, z innych źródeł zewnętrznych, w tym przez Gminę - w takim przypadku kwota zostanie zwrócona Inwestorowi w części niewykorzystanej proporcjonalnie do jej udziału w sumie środków pozyskanych przez Przedsiębiorstwo na ten sam cel od wszystkich inwestorów na mocy analogicznych porozumień.

Dodatkowo w treści Porozumień znajduje się zapis, który stanowi, że wszelkie koszty związane z podpisaniem Porozumień ponosi inwestor.

Darowizny przekazywane są Spółce sukcesywnie, w zależności od daty podpisania Porozumienia z konkretnym inwestorem, na ściśle określony cel, którego realizacja pozwoli inwestorom osiągnąć swoje założenia biznesowe, utrzymując jednocześnie w Gminie gospodarkę wodno-ściekową na niepogorszonym poziomie, bez negatywnych skutków dla dotychczasowych odbiorców usług.

Dotychczas wykorzystywana w działalności Spółki infrastruktura wodociągowo-kanalizacyjna jest użytkowana przez Spółkę na podstawie umowy dzierżawy zawartej z Gminą (infrastruktura nie została wniesiona do Spółki aportem). Natomiast infrastruktura wybudowana ze środków przekazywanych Spółce na mocy zawieranych porozumień będzie własnością Spółki. Po wybudowaniu kolektora ściekowego o średnicy DN 400 oraz Stacji Uzdatniania Wody i przyjęcia jako środka trwałego do użytkowania, Spółka zobowiązana jest zgodnie z prowadzoną działalnością do utrzymania, bieżącej konserwacji a w przyszłości również do odtworzenia nowopowstałej infrastruktury wod.-kan., sfinansowanej z przekazanych przez inwestorów darowizn.

Pytania (numeracja zgodna z przedstawioną we wniosku)

5)Czy Spółka po otrzymaniu wpłaty darowizny powinna zapłacić podatek VAT należny?

6)Czy Spółka będzie mogła odliczyć VAT naliczony z faktur dokumentujących zakup towarów i usług związanych z realizacją rozbudowy infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej w zakresie zawartym w Porozumieniach?

Państwa stanowisko w sprawie

5.

Darowizny pieniężne dokonywane przez inwestorów nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zakres czynności opodatkowanych podatkiem VAT określony został w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.). Jak wynika z powyższej regulacji prawnej, w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT nie przewidziano darowizn pieniężnych a w świetle art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług nie uznaje się pieniędzy, w związku z czym ich przekazanie nie może być traktowane jako dostawa towarów. Tym samym należy uznać, że darowizny pieniężne dokonywane z przeznaczeniem na realizację inwestycji w postaci budowy sieci wodociągowej nie podlegają  opodatkowaniu podatkiem VAT zarówno przez inwestorów jak i Spółkę. Pieniądze nie są towarem, a jednocześnie czynność przekazania pieniędzy nie stanowi świadczenia usługi w rozumieniu VAT.

6.

Spółka będzie mogła odliczyć VAT naliczony z faktur dokumentujących zakup towarów i usług związanych z realizacją rozbudowy infrastruktury w zakresie zawartym w Porozumieniach. Żaden przepis ustawy o VAT ani wyłącza ani nie ogranicza prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku towarów i usług sfinansowanych z otrzymanych darowizn i dotacji. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ww. ustawy w zakresie, w jakim towary lub usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Spółka w swojej działalności nie wykonuje czynności zwolnionych lub niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie zachodzi też żadna z przesłanek wymienionych w art. 88 ustawy o VAT zawierającym zamkniętą listę wyjątków uniemożliwiającą skorzystanie z prawa do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Wśród wyjątków nie występuje sfinansowanie zakupów w całości bądź w części z otrzymanych darowizn.

Ocena stanowiska