Prawo do korekty stawki VAT oraz kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów, dokonując korekty deklaracji podatkowej oraz składając wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 września 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 8 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy prawa do korekty stawki VAT oraz kwoty należnego podatku VAT  dla sprzedaży towarów - dań gotowych na wynos - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, dokonując korekty deklaracji podatkowej za poszczególne okresy z zachowaniem 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p. i składając za nie wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczynią jest osoba fizyczna prowadząca od 2015 r. (działalność została założona w …. r, jednak została zawieszona do 2015 r.) jednoosobową działalność gospodarczą i będąca podatnikiem VAT czynnym, w ramach której dokonuje sprzedaży dań gotowych na wynos (….). Wnioskodawczyni dokonuje sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, którą ewidencjonuje na kasie rejestrującej w zgodzie z obowiązującymi przepisami, każdorazowo wydając klientowi wydruk paragonu fiskalnego. Wnioskodawczyni nie posiada informacji umożliwiających identyfikację poszczególnych klientów. Cena sprzedawanych dań została przez Wnioskodawczynię ustalona jako wartość brutto, tj. taką, którą klient płaci za wydany towar (danie gotowe). Sprzedając dania gotowe Wnioskodawczyni od początku swojej działalności stosowała stawkę podatku VAT w wysokości 8%, przeznaczoną m.in. do usług związanych z wyżywieniem (usług gastronomicznych) nie będąc świadomą, że charakter czynności jakie wykonywała, w świetle przepisów obowiązujących do dnia 30 czerwca 2020 r., zobowiązywał ją do stosowania 5% stawki podatku VAT, z uwagi, iż w rzeczywistości dokonywała ona dostawy towarów  - dań gotowych na wynos, które w świetle obowiązującej wówczas pozycji 28 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, w związku z art. 41 ust. 2a tejże ustawy, opodatkowane powinny być 5% stawką podatku VAT.

Sprzedaż dań gotowych na wynos do 30 czerwca 2020 r. odbywała się w małym lokalu pozbawionym toalety przeznaczonej dla klientów. Klient w celu złożenia zamówienia podchodził do lady i wybierał danie z tablicy znajdującej się nad ladą. Na wydanie zamówienia klient czekał albo na zewnątrz, albo w lokalu. Z myślą o klientach oczekujących na zamówienie w lokalu, Wnioskodawczyni postawiła w lokalu kilka małych stolików z krzesłami. Wnioskodawczyni nie zapewniała obsługi kelnerskiej, nie podawała dań do stolików, nie sprzątała po klientach, nie udostępniała im sztućców - Wnioskodawczyni nie wykonywała żadnych czynności wspomagających dostawę. Gotowe dania umieszczone w plastikowych bądź papierowych jednorazowych pojemnikach lub zawijane w folię aluminiową (…), umożliwiające konsumpcję w późniejszym czasie, klienci odbierali samodzielnie przy ladzie, przy której składali zamówienie.

Wnioskodawczyni realizowała również dostawy dań gotowych dowożąc je pod wskazany przez klienta adres, korzystając z usług firm zewnętrznych.

Końcowo Wnioskodawczyni nadmienia, że po dniu 30 czerwca 2020 r. charakter wykonywanych przez nią czynności nie zmienił się - Wnioskodawczyni dalej nie wykonuje żadnych usług wspomagających dostawę towaru. Niniejszy wniosek w zakresie prawa do korekty podatku VAT odnosi się natomiast jedynie do czynności jakie były wykonywane do w/w daty (z uwagi na wprowadzenie od 1 lipca 2020 r. nowej matrycy stawek podatku VAT).

Pytanie

Czy w opisanej powyżej sytuacji, Wnioskodawczyni ma prawo do korekty stawki VAT z 8% na 5% oraz kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów - dań gotowych na wynos - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, dokonując korekty deklaracji podatkowej za poszczególne okresy z zachowaniem 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p.  i składając za nie wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, w opisanej powyżej sytuacji ma ona prawo do korekty stawki VAT z 8 % na 5% oraz kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów – dań gotowych na wynos - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, dokonując korekty deklaracji podatkowej za poszczególne okresy z zachowaniem 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p. i składając za nie wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku.

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednocześnie dalsze przepisy ustawy o VAT regulują zasady opodatkowania dla tych czynności, wskazując moment powstania obowiązku podatkowego, sposób ustalenia podstawy opodatkowania, wysokość stawki podatkowej, sposób udokumentowania i raportowania.

Opodatkowanie VAT powinno następować w odniesieniu do faktycznych czynności (transakcji), zgodnie z ich przebiegiem i według zasad wynikających z przepisów ustawy o VAT. Niedopuszczalne są jakiekolwiek błędy, czy to w zakresie podstawy opodatkowania, czy to w zakresie zastosowanej stawki podatku VAT.

Wystąpienie jakiekolwiek nieprawidłowości, w efekcie której rozliczenie podatku VAT jest niezgodne ze stanem faktycznym albo obowiązującymi przepisami prawa, zobowiązuje podatnika do korekty takich rozliczeń. Niezgodności mogą pojawić się na początku (np. w wyniku błędów czy pomyłek), ale również po dokonaniu transakcji (np. w wyniku złożenia reklamacji czy udzielenia rabatu). Każdorazowo, w ich efekcie dochodzi albo do zawyżenia, albo do zaniżenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku. Bez względu jednak na przyczynę zaistniałych nieprawidłowości, podatnik winien każdorazowo dążyć do przywrócenia prawidłowości rozliczeń, odpowiednio dokumentując zdarzenia oraz uwzględniając ich skutki we właściwych okresach rozliczeniowych.

W niniejszej sprawie mamy sytuację, w której Wnioskodawczyni od lat dokonuje sprzedaży gotowych dań na wynos (...) na rzecz klientów będących osobami fizycznymi, nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Od początku prowadzenia działalności gospodarczej nie wykonywała przy tym żadnych usług wspomagających, w szczególności nie zapewniała obsługi kelnerskiej, nie podawała dań do stolików, nie udostępnia sztućców, nie sprzątała po klientach. Klienci zamawiali dania składając zamówienie przy ladzie i wybierając danie z tablicy znajdującej się nad ladą. Następnie samodzielnie odbierali przy ladzie zamówione gotowe danie umieszczone w jednorazowym plastikowym bądź papierowym opakowaniu. Nie ulega zatem wątpliwości, że Wnioskodawczyni nie świadczyła usług, a dokonywała dostawy towarów.

Wnioskodawczyni zauważa, że zgodnie z art. 6 rozporządzenia wykonawczego Rady UE Nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r., ustanawiającego środki wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, obowiązującego od dnia 1 lipca 2011 r., w następujący sposób zdefiniowano usługi restauracyjne i cateringowe:

-Usługi restauracyjne i cateringowe oznaczają usługi, polegające na dostarczaniu gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo żywności i napojów, przeznaczonych do spożycia przez ludzi, wraz z odpowiednimi usługami wspomagającymi pozwalającymi na ich natychmiastowe spożycie. Dostarczanie żywności lub napojów lub żywności i napojów stanowi jedynie element większej całości, w której muszą przeważać usługi. Usługi restauracyjne polegają na świadczeniu takich usług w lokalu należącym do usługodawcy, podczas gdy usługi cateringowe polegają na świadczeniu takich usług poza lokalem usługodawcy.

-Za usługi cateringowe i restauracyjne w rozumieniu ust. 1 nie uznaje się dostawy gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo dostawy gotowej lub niegotowej żywności i napojów, wraz z ich transportem lub napojów albo dostawy gotowej lub niegotowej żywności i napojów, wraz z ich transportem lub bez niego, ale bez żadnych innych usług wspomagających.

Należy podkreślić, że w Rozporządzeniu wspólnotowym wyraźnie wskazano, iż aby została spełniona definicja usług restauracyjnych lub cateringowych, istnieje konieczność wystąpienia innych usług, poza dostawą gotowej lub niegotowej żywności i napojów wraz z ewentualnym ich transportem. W szczególności, usługi te powinny mieć charakter wspomagający, pozwalający na natychmiastowe spożycie posiłków/napojów.

Jak już wyżej wspomniano, Wnioskodawczyni nie wykonywała żadnych usług wspomagających dostawę towaru. Wnioskodawczyni od początku prowadzenia działalności gospodarczej błędnie zatem opodatkowywała sprzedaż stawką 8% VAT na podstawie art. 41 ust. 2, w związku z ust. 121 ustawy o VAT, traktując ją jako usługę związaną z wyżywieniem. Było to nieprawidłowe z uwagi na charakter wykonywanych przez nią czynności, które w żaden sposób nie wypełniały definicji usług związanych z wyżywieniem. W rzeczywistości Wnioskodawczyni dokonywała jedynie dostawy gotowych dań, a w świetle obowiązującej do dnia 30 czerwca 2020 r. treści załącznika nr 10 do ustawy o VAT w związku z art. 41 ust. 2a tejże ustawy, dla gotowych posiłków i dań, z wyłączeniem produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2% (pozycja 28),przewidziana była stawka podatku VAT w wysokości 5%.

W dniu 22 kwietnia 2021 r. Trybunat Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-703/19, w którym jednoznacznie stwierdził, że sprzedaż dań gotowych w lokalach gastronomicznych jest dostawą towarów, dlatego może być opodatkowana stawką 5%, zamiast 8% (dotyczy stanu prawnego obowiązującego do dnia 30 czerwca 2020 r.). W ocenie TSUE pojęcie „usługi restauracyjne i cateringowe” obejmuje dostarczanie żywności wraz z odpowiednimi usługami wspomagającymi, mającymi na celu umożliwienie natychmiastowego spożycia tej żywności przez klienta końcowego, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego. Jeżeli nabywca podejmie decyzję o nieskorzystaniu z zasobów materialnych i ludzkich udostępnionych mu przez świadczącego usługę w związku z konsumpcją dostarczonej żywności, należy uznać, że z dostawą tej żywności nie wiąże się żadna usługa wspomagająca.

Jak z kolei zauważył Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 15 marca 2016 r., nr ILPP2/4512-1-907/15-4/AW „pomimo, iż Zainteresowany będzie zapewniał częściowo infrastrukturę w postaci stolików, to i w tym przypadku nie wystąpi obsługa kelnerska, a sam proces zakupu dania będzie analogiczny do procesu sprzedaży produktów w strefie „food court”. Na skutek braku obsługi kelnerskiej, oraz sprzątania nakrycia ze stołów po konsumpcji zamówionych uprzednio dań przez klientów, a nie personel Wnioskodawcy, to pomimo częściowego zapewnienia infrastruktury oraz utrzymania porządku i czystości w lokalu Wnioskodawcy, sprzedaż ta będzie stanowiła dostawę towarów, a nie świadczenie usług”. W konsekwencji organ uznał, że dostawa gotowych dań, w zgodzie z art. 41 ust. 2 ustawy o VAT w związku z pozycją 28 załącznika nr 10 do tejże ustawy, podlegać winna opodatkowaniu według 5% stawki podatku VAT.

Natomiast w interpretacji indywidualnej z dnia 28 listopada 2012 r., nr IPPP1/443-849/12-2/MPe Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że „Odnosząc treść przytoczonych przepisów do opisu sprawy wskazać należy, iż sprzedaż przez Wnioskodawcę dań i posiłków na wynos zaklasyfikowanych do grupowania PKWiU 10.85.1 „gotowe posiłki i dania, z wyłączeniem produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2%”oraz PKWiU 10.73.11.0 „makarony, pierogi, kluski i podobne wyroby mączne” stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy i w konsekwencji podlega opodatkowaniu preferencyjną 5% stawką podatku VAT, na podstawie art 41 ust. 2a ustawy, w związku z poz. 28 i 26 załącznika nr 10 do ustawy”.

Nie ulega zatem wątpliwości, że Wnioskodawczyni co najmniej do 30 czerwca 2020 r. miała obowiązek stosowania 5% stawki podatku VAT do czynności polegających na sprzedaży dań gotowych na wynos (....).

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Wnioskodawczyni przy ustalaniu ceny sprzedaży nie brała pod uwagę stawki podatku VAT. Cena była ustalana jako cena brutto, tym samym Wnioskodawczyni przejęła na siebie całe ryzyko związane ze zmianą stawek podatku, czy też stosowania zawyżonego opodatkowania. Zasadą jest, że w przypadku ustalenie wartości towaru, bądź usługi w cenie brutto, kwotę podatku należnego należy wyliczyć od należnego wynagrodzenia brutto zgodnie z metodą „w stu”, zgodnie z którą, całość kwoty stanowiącej zapłatę z tytułu sprzedaży, zawiera kwotę podatku według właściwej stawki podatku VAT. Oznacza to, że zastosowanie niewłaściwej stawki podatku VAT przy cenie brutto wiąże się wyłącznie z nieprawidłowym wyliczeniem podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego. W żadnym przypadku natomiast nie daje to stronom transakcji podstaw do żądania jakichkolwiek dopłat bądź zwrotów.

Powyższe znajduje potwierdzenie w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 7 listopada 2013 r., w sprawie C-249/12), w którym Trybunał stwierdził, że: „Dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - dalej dyrektywa 2006/112, a w szczególności jej art. 73 i 78, należy interpretować w ten sposób, że jeżeli cena towaru została ustalona przez strony bez żadnej wzmianki dotyczącej podatku od wartości dodanej, a dostawcą tego towaru jest osoba zobowiązana z tytułu należnego podatku od wartości dodanej, w związku z czynnością podlegającą opodatkowaniu, ustalona cena, w przypadku gdy dostawca nie może odzyskać od nabywcy podatku od wartości dodanej, którego żąda organ podatkowy, powinna być uznana za cenę obejmującą już podatek od wartości dodanej”.

Zauważyć należy, iż Wnioskodawczyni w ramach swobody umów stosowała i stosuje ceny brutto, przyjmując na siebie w całości ryzyko związane ze zmianą stawek podatku, czy też stosowaniem zawyżonego opodatkowania. Z tego tytułu pozbawiona jest możliwości dokonywania dodatkowych rozliczeń finansowych z klientami. W umówionej cenie każdorazowo bowiem zawarta była kwota należnego podatku VAT według właściwej stawki. Oznacza to, że w sytuacji, gdy Wnioskodawczyni zawyża wysokość opodatkowania, musi pokryć kwotę różnicy we własnym zakresie (zmniejszy się jej wynagrodzenie netto), podobnie jak miałoby to miejsce w przypadku stosowania przez Wnioskodawczynię zaniżonej stawki VAT lub podwyższenia stawki podatku i wynikającej z tego konieczności dopłaty podatku.

Wnioskodawczyni w żadnym przypadku nie jest uprawniona do żądania od klienta „dopłaty” kwoty podatku, którą musi odprowadzić do urzędu skarbowego, w związku z zawyżeniem stawki podatku, tak samo jak nie jest zobowiązana zwrócić klientom kwoty podatku przez siebie nadpłaconego, z powodu stosowania zawyżonej stawki VAT. Zarówno bowiem z punktu widzenia Wnioskodawczyni jak i jej klientów, odpłatność za usługi pozostaje niezmienna i zawiera właściwą kwotę podatku.

Wnioskodawczyni stoi zatem na stanowisku, zgodnie z którym przysługuje jej prawo do dokonania korekty deklaracji VAT na podstawie art. 81 § 1-2 o.p. w związku z art. 99 ust. 1 ustawy o VAT, przy zachowaniu 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p. Podatnicy na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy o VAT obowiązani są do składania comiesięcznych deklaracji podatkowych, identyfikujące wszystkie zdarzenia rodzące skutki na gruncie podatku VAT w okresie, za który deklaracja jest składana. Natomiast art. 81 § 1-2 o.p. uprawnia podatników do skorygowania uprzednio złożonych w trybie art. 99 ust. 1 ustawy o VAT deklaracji, jeżeli zawarte w nich dane okażą się być nieprawidłowe. Skorygowanie deklaracji następuje poprzez złożenie korygującej deklaracji i jest możliwe do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego (zgodnie z art. 70 § 1 o.p. zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku). Przepisy nie określają katalogu przyczyn korekty deklaracji, może ona dotyczyć zatem każdej nieprawidłowości, a jej wynikiem może być zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, tj. m.in. powstanie nadpłaty podatku, rozumianej jako kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku (art. 72 § 1 pkt 1 o.p.).

Zauważyć w tym miejscu należy, iż korekta deklaracji podatku VAT nie jest zarezerwowana wyłącznie dla podatników dokumentujących dokonywane czynności fakturami VAT. Możliwa jest ona również przez podatników ewidencjonujących swoją sprzedaż na kasie fiskalnej - przepisy nie wykluczają ich bowiem z grona podmiotów uprawnionych do dokonania korekty.

Kwestie dotyczące korekty zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej sprzedaży uregulowane natomiast zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących (t.j. Dz. U. 2021 poz. 1625 ze zm.), dalej zwanym: „Rozporządzeniem”. Zgodnie § 3 ust. 4 i 5 Rozporządzenia, w przypadku wystąpienia oczywistej pomyłki w ewidencji, podatnik dokonuje niezwłocznie jej korekty, przez ujęcie w odrębnej ewidencji błędnie zaewidencjonowanej sprzedaży (wartość brutto i kwota VAT) oraz opisu przyczyny i okoliczności popełnienia pomyłki, jednocześnie ewidencjonując przy zastosowaniu kasy sprzedaż w prawidłowej wysokości. Wystąpienie oczywistej pomyłki nie wyczerpuje jednak wszystkich zdarzeń mogących stanowić przyczynę korekty i nie oznacza to, że korekta w innych sytuacjach nie może mieć miejsca. Możliwość, a wręcz konieczność dokonania korekty, wynika bowiem bezpośrednio z przepisów ustawy o VAT, określających podstawę opodatkowania oraz wysokość opodatkowania.

Co prawda zabezpieczenia kasy fiskalnej nie stwarzają technicznej możliwości dokonania korekty danych zapisanych w jej pamięci, w tym zastosowanej stawki podatku VAT, to nie pozbawia to podatnika prawa do korekty. Korekta taka wymaga w takim przypadku innego sposobu udokumentowania - zaprowadzenia odrębnej ewidencji oraz posiadania dowodów, potwierdzających zdarzenie będące przyczyną korekty i kwotę korekty. Jak słusznie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 marca 2022 r., sygn. akt I FSK 1306/18 „Zaprowadzenie takiej ewidencji jest możliwe i gwarantuje sprawdzalność dokonywanych korekt przez administrację podatkową”. Jak dodał sąd „przeszkodą dla dokonania korekty w przypadku zastosowania niewłaściwej stawki podatkowej nie jest brak oryginału paragonu fiskalnego wydanego nabywcy”.

Obowiązek posiadania oryginału paragonu fiskalnego wydanego nabywcy nie istnieje bowiem również w sytuacji korekty, dokonanej na skutek popełnienia błędów i pomyłek.

NSA w przywołanym wyroku zwróci również uwagę, że prawo do korekty wynika wprost z zastosowania niewłaściwej stawki podatkowej i nie można zaakceptować sytuacji, w której w przypadku sprzedaży paragonowej organ ma możliwość - poprzez wydanie decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego - skorygowania stawki w przypadku, gdy podatnik zastosował stawkę niższą od prawidłowej, natomiast podatnik co do zasady byłby pozbawiony takiej możliwości w sytuacji odwrotnej.

Podatnicy dokonujący sprzedaży zaewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, obowiązani są zatem do sporządzania ewidencji, zawierającej dane niezbędne do ustalenia przyczyn zaistniałej korekty, prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania oraz stawki i kwoty podatku VAT należnego. W ewidencji tej winni zawrzeć kopie paragonów, raporty sprzedaży generowane przez kasę, które łącznie potwierdzają zakres i kwoty korekty. Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy, uznać należy, iż Wnioskodawczyni winna ująć dane wynikające z ewidencji korekt w rozliczeniu za okresy, w których były sprzedawane przedmiotowe towary i złożyć za te okresy korekty deklaracji podatkowych.

Należy również wspomnieć, że możliwość skorygowania sprzedaży paragonowej została również dostrzeżona przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 czerwca 2014 r., sygn. akt II FSK 1586/12.

W świetle powyższych rozważań, Wnioskodawczyni z uwagi na błędne stosowanie zawyżonej stawki podatku VAT ma prawo do korekty stawki z 8% na 5% oraz kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów - dań gotowych na wynos osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, dokonując korekty deklaracji VAT na podstawie art. 81 § 1 o.p.

Nie można bowiem odmówić Wnioskodawczyni prawa do korekty, podczas gdy rozliczenie podatku było niezgodne z obowiązującymi wówczas przepisami ustawy o VAT, a za taką niezgodność należy uznać zastosowanie błędnej stawki podatku VAT. Nie ma przy tym znaczenia, czy było to jej zaniżenie, czy zawyżenie.

Mając powyższe na względzie i w opisanej powyżej sytuacji, Wnioskodawczyni ma prawo do korekty stawki VAT z 8 % na 5% oraz kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów - dań gotowych na wynos - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, dokonując korekty deklaracji podatkowej za poszczególne okresy z zachowaniem 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p. i składając za nie wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.) zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 2 pkt 22 ustawy:

Wskazany wyżej przepis art. 111 ust. 1 ustawy, określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń. Jeżeli nabywcą danej usługi jest podmiot inny niż wymieniony w art. 111 ust. 1, to taka sprzedaż w ogóle nie jest objęta obowiązkiem ewidencjonowania jej przy użyciu kasy rejestrującej.

Szczegółowe zasady dotyczące stosowania kas rejestrujących zostały określone w art. 111 ust. 3a pkt 1 i 8 ustawy.

Zgodnie z art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy:

Na mocy art. 111 ust. 3a pkt 8 ustawy:

Sposób prowadzenia przez podatników ewidencji oraz warunki używania kas rejestrujących określono w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2021 r. poz. 1625), zwanym dalej „rozporządzeniem w sprawie kas rejestrujących”.

Zgodnie z § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia:

W myśl § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących:

Na podstawie § 2 pkt 16 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących:

W myśl § 2 pkt 14 ww. rozporządzenia:

Ww. cecha pamięci fiskalnej powoduje brak możliwości zarejestrowania na kasie fiskalnej zwrotu bądź reklamacji towarów, co zostało również potwierdzone zapisem § 3 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z którym:

Skoro zatem kasa rejestrująca nie pozwala na korektę danych zapisanych w pamięci fiskalnej (tj. po wydrukowaniu paragonu), to korekta taka powinna być dokonywana za pomocą innych urządzeń księgowych. W takim przypadku należy prowadzić odrębną ewidencję, o której mowa § 3 ust. 3 i 4 rozporządzenia.

Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia:

W myśl § 3 ust. 4 rozporządzenia:

W myśl § 3 ust. 5 rozporządzenia:

W tym miejscu wskazać należy, że na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy:

Natomiast zgodnie z art. 29a ust. 10 ustawy:

Z okoliczności sprawy wynika, że prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą (będąc podatnikiem VAT czynnym), w ramach której dokonuje Pani sprzedaży dań gotowych na wynos, na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, którą ewidencjonuje Pani na kasie rejestrującej w zgodzie z obowiązującymi przepisami -  każdorazowo wydając klientowi wydruk paragonu fiskalnego.

Jak wynika z treści wniosku nie posiada Pani  informacji umożliwiających identyfikację poszczególnych klientów. 

Sprzedając dania gotowe od początku swojej działalności stosowała Pani stawkę podatku VAT w wysokości 8%, przeznaczoną m.in. do usług związanych z wyżywieniem (usług gastronomicznych). Jak wskazała Pani we wniosku -  nie była Pani świadoma, że charakter czynności jakie wykonywała, w świetle przepisów obowiązujących do dnia 30 czerwca 2020 r., zobowiązywał Panią do stosowania 5% stawki podatku VAT, z uwagi na to, iż w rzeczywistości dokonywała Pani dostawy towarów - dań gotowych na wynos, które w świetle obowiązującej wówczas pozycji 28 załącznika nr 10 do ustawy o VAT, w związku z art. 41 ust. 2a tejże ustawy, opodatkowane powinny być 5% stawką podatku VAT.

Pani wątpliwości dotyczą tego, czy w opisanej powyżej sytuacji, ma Pani prawo do korekty stawki VAT oraz korekty kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów - dań gotowych na wynos - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej.

Stosownie do art. 99 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 99 ust. 12 ustawy:

Podatek od towarów i usług należy do grupy podatków powstających z mocy prawa, który pobierany jest w trybie tzw. samoobliczenia. Dlatego też szczególnie istotną rolę w tym podatku odgrywają deklaracje podatkowe. Przy ich pomocy podatnik określa i zgłasza organowi podatkowemu (deklaruje) wysokość zobowiązania podatkowego. Przepisy dotyczące deklaracji podatkowych mają zatem duże znaczenie w procesie poboru podatku.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów wynika, że każda deklaracja odnosi się do konkretnego, zamkniętego już okresu rozliczeniowego, który w przypadku deklaracji VAT-7 jest okresem miesięcznym. W związku z powyższym deklaracja musi uwzględniać stan prawny istniejący w momencie zamknięcia okresu rozliczeniowego.

Deklaracja podatkowa stanowi zatem opis zdarzeń, zaistniałych w określonym przedziale czasowym, oceniany z punktu widzenia przepisów podatkowych w tym przedziale czasowym obowiązujących, a który w efekcie ma doprowadzić do wykonania przez podatnika obowiązku zapłaty podatku lub zrealizowania przez niego swego uprawnienia do uzyskania od organu podatkowego zwrotu podatku.

Zgodnie z art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.):

Na mocy art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej:

Korekta deklaracji (zeznań) ma na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy jej sporządzeniu. Może on dotyczyć określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości nadpłaty lub zwrotu podatku oraz innych danych zawartych w treści deklaracji. Skorygowanie deklaracji polega na ponownym, poprawnym już wypełnieniu deklaracji.

Jednakże w tym miejscu należy wskazać, iż cechą podatku od towarów i usług jest to, że po stronie podatników istnieje przewidziana prawem możliwość „przerzucania” ekonomicznego ciężaru opodatkowania na inne podmioty (konsumentów, nabywców towarów/usług) wynikająca z obowiązku wliczenia podatku w cenę towaru/usługi. Dochodzi więc do sytuacji, w której koszt wadliwego opodatkowania nie jest poniesiony przez podatnika lecz przez osoby trzecie. W tej sytuacji przyznanie prawa do zwrotu podatku podatnikowi – a więc podmiotowi innemu niż podmiot, który rzeczywiście poniósł koszt podatku na skutek wadliwego opodatkowania – nie znajduje uzasadnienia.

Zgodnie z art. 72 § 1 ww. ustawy Ordynacja podatkowa:

Przepis art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, należy rozumieć w ten sposób, że nie jest nadpłatą kwota podatku, jeżeli ten kto ją uiścił nie poniósł z tego tytułu bezpośredniego uszczerbku majątkowego.

Jeżeli zatem w konkretnej sytuacji okaże się, że podatnik występujący o zwrot nadpłaty, wynikającej z nadpłacenia podatku lub nienależnego zapłacenia podatku, na skutek skorzystania z dostępnych środków prawnych uniknął poniesienia ekonomicznego ciężaru opodatkowania (a zatem uniknął zubożenia), to wówczas odpada konstytucyjne uzasadnienie dla przyznania ochrony roszczeniu restytucyjnemu takiego podatnika.

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 22 czerwca 2011 r. sygn. akt I GPS 1/11 odniósł się do problematyki zwrotu podatku zapłaconego z naruszeniem prawa Unii Europejskiej. Wskazał mianowicie, że orzecznictwo TSUE dopuszcza wyłączenie zwrotu świadczenia pobranego niezgodnie z prawem UE, jeżeli prowadziłoby to do nieuprawnionego wzbogacenia świadczącego.

Sąd wskazał, że: „Prawo UE nie zakazuje w szczególności sądom krajowym, aby uwzględniały okoliczność, że niezgodne z tym prawem świadczenia mogły podlegać wliczeniu w cenę i w ten sposób zostać przerzucone na konsumentów (por. wyrok ETS z dnia 27 lutego 1980 r. w sprawie C 68/79 Hans Just I/S przeciwko Danish Ministry for Fiscal Affairs, pkt 26; wyrok ETS z dnia 27 marca 1980 r. w sprawie C 61/79 Amministrazione delle finanze dello Stato przeciwko Denkavit italiana Srl., pkt 26; wyrok ETS z dnia 9 listopada 1983 r. w sprawie C 199/82 Amministrazione delle Finanze dello Stato przeciwko SpA San Giorgio, pkt 13; wyrok ETS z dnia 14 stycznia 1997 r. w sprawach C-192/95 do C-218/95 Société Comateb i inni przeciwko Directeur général des douanes et droits indirects, pkt 21; wyrok ETS z dnia 9 lutego 1999 r. w sprawie C-343/96 Dilexport Srl przeciwko Amministrazione delle Finanze dello Stato, pkt 47; wyrok ETS w sprawach C-441/98 i C-442/98 Kapniki Mikhailidis AE and Idrima Kinonikon Asphaliseon (IKA), pkt 31). W orzecznictwie ETS wskazano, że może wówczas wystąpić sytuacja, w której ciężar opodatkowania jest w rzeczywistości ponoszony nie przez przedsiębiorcę, lecz przez konsumenta, na którego ciężar ten został przerzucony. W konsekwencji przekazanie przedsiębiorcy kwoty już przez niego odzyskanej (od konsumenta) prowadziłoby do uzyskania podwójnego zwrotu, co może być postrzegane jako nieuzasadnione wzbogacenie (por. wyrok ETS w sprawie Comateb, pkt 22)”.

W uchwale tej NSA stwierdził, że „nie jest nadpłatą kwota podatku akcyzowego uiszczana z tytułu sprzedaży energii elektrycznej w sytuacji w której ten kto ją uiścił nie poniósł z tego tytułu uszczerbku majątkowego”.  W uzasadnieniu uchwały NSA podkreślił, „że instytucja nadpłaty podatkowej nie jest jedynym istniejącym w systemie prawa polskiego instrumentem służącym uzyskaniu przez podatnika zaspokojenia przysługujących mu roszczeń, które wynikają ze stwierdzenia wadliwości podstawy prawnej zapłaconego podatku. Celem i istotą roszczenia o zwrot nadpłaty nie jest, jak to już wskazano powyżej, pokrycie wszelkiego uszczerbku spowodowanego zapłatą nienależnego podatku, lecz wyłącznie restytucja straty w majątku podatnika wywołanej bezpośrednio zapłatą takiego podatku. Jeżeli zaś do straty takiej nie doszło – np. na skutek przerzucenia kosztów opodatkowania na podmioty trzecie – to istniałoby poważne ryzyko, że uwzględnienie roszczenia o zwrot nadpłaty prowadziłoby do nieuzasadnionego przysporzenia po stronie podatnika kosztem majątku publicznego. Jeżeli natomiast w konkretnej sytuacji po stronie podatnika wystąpił inny uszczerbek (majątkowy bądź niemajątkowy), pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z wadliwością podstawy opodatkowania, to uszczerbek taki może podlegać kompensacji, aczkolwiek nie w postępowaniu podatkowym prowadzonym w trybie art. 72 i nast. Ordynacji podatkowej, lecz w sądowym postępowaniu odszkodowawczym, toczącym się na podstawie art. 417 i nast. k.c.” (pkt 5.2 uchwały).

W świetle powyższego, podatnicy, którzy uznają, że podatek w całości lub w części nie został przerzucony na konsumentów lub doznali zubożenia na skutek niewłaściwego opodatkowania podatkiem VAT mają możliwość realizacji swoich roszczeń w postępowaniu odszkodowawczym.

Powyższe potwierdza również orzecznictwo TSUE, zgodnie z którym: „prawo wspólnotowe nie sprzeciwia się temu, aby krajowy system prawny odmawiał zwrotu podatków nienależnie pobranych, w sytuacji gdyby zwrot ten powodował bezpodstawne wzbogacenie osób mających do niego prawo (…). Należy ponadto przypomnieć, że w przypadku gdy podatek został z punktu widzenia prawa wspólnotowego nienależnie pobrany, jeśli wykazane zostanie, że jedynie część podatku została przerzucona na inne podmioty, organy krajowe mają obowiązek zwrotu kwoty, która nie została przerzucona (…). Jednak należy zaznaczyć, że nawet w sytuacji gdy cały podatek został włączony w cenę, podatnik może ponieść szkodę związaną ze zmniejszeniem wysokości sprzedaży (…). W związku z tym istnienie i stopień bezpodstawnego wzbogacenia, które powstałoby po stronie podatnika w związku ze zwrotem podatku z punktu widzenia prawa wspólnotowego nienależnie pobranego, mogą zostać ustalone jedynie w oparciu o ocenę ekonomiczną uwzględniającą wszystkie stosowne okoliczności (…)” – pkt 41, 42 i 43 wyroku w sprawie Marks & Spencer C 309/06, EU:C:2008:211.

W wyroku w sprawie Danfoss i Sauer Danfoss C-94/10, EU:C:2011:674 TSUE w pkt 26 i 27 wskazał, że: „jeżeli na podstawie prawa krajowego nabywca końcowy jest w stanie uzyskać od podatnika zwrot kwoty przerzuconego na niego podatku, podatnik ten musi z kolei być w stanie uzyskać zwrot tego podatku od władz krajowych (zob. ww. wyrok w sprawach połączonych Comateb i in., pkt 24). Podobnie, są zgodne z zasadą skuteczności uregulowania krajowe pozwalające usługodawcy, który omyłkowo zapłacił organom skarbowym podatek VAT, żądać jego zwrotu, a usługobiorcy wystąpić przeciw niemu z powództwem cywilnoprawnym o zwrot nienależnego świadczenia, ponieważ pozwalają one usługobiorcy, który poniósł ciężar omyłkowo zapłaconego podatku, uzyskać zwrot nienależnie zapłaconej kwoty (zob. ww. wyrok w sprawie Reemtsma Cigarettenfabriken, pkt 39). Państwo członkowskie może zatem co do zasady nie uwzględnić wniosku o zwrot nienależnego podatku złożonego przez końcowego nabywcę, na którego przerzucono ciężar tego podatku, z tego powodu, że to nie ów nabywca zapłacił podatek organom skarbowym, pod warunkiem iż podmiot, który ostatecznie ponosi ciężar podatku, może na gruncie prawa krajowego wystąpić z powództwem cywilnoprawnym wobec podatnika o zwrot nienależnego świadczenia”.

Z powyższego wyroku TSUE wynika zatem, że kwotę różnicy podatku powinna otrzymać osoba, która w rzeczywistości poniosła ciężar tego podatku. Zatem w sytuacji, gdy nabywca otrzyma zwrot kwoty różnicy podatku od sprzedawcy, sprzedawca ten powinien otrzymać zwrot kwoty różnicy podatku od organów podatkowych.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, kiedy to ciężar podatku VAT, związanego ze sprzedażą dań na wynos został poniesiony przez ostatecznych konsumentów, tj. osoby fizyczne. Zatem to nie Pani była podmiotem, który ostatecznie poniósł ciężar ekonomiczny podatku od towarów i usług, lecz osoby trzecie - nabywcy towarów – od których został ten podatek pobrany w cenie za towar. Zwrot zapłaconego podatku od towarów i usług na Pani rzecz,  gdy to nie Pani poniosła ekonomiczny ciężar podatku, oznaczałby nieuzasadnione przysporzenie na Pani rzecz. Zwrot podatku od towarów i usług na rzecz podatnika, który tylko formalnie, a nie faktycznie go zapłacił, prowadziłby do bezpodstawnego wzbogacenia po jego stronie.

Dodatkowo należy wyjaśnić, że podatek VAT ma charakter cenotwórczy i jego ciężar ponosi co do zasady ostateczny konsument. Natomiast dla podatnika podatek ten jest neutralny.

W przypadku sprzedaży dokonanej na rzecz osób fizycznych, dla których nie były wystawiane faktury, podatnik może wystąpić z wnioskiem o zwrot w sytuacji, gdy dokonanie zwrotu nie doprowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia podatnika realizującego dostawę towarów.

W omawianej sytuacji zwrot kwoty podatku VAT bezsprzecznie należy się temu, kto wartość tę utracił, a zatem osobie, która faktycznie poniosła ekonomiczny ciężar podatku.

Mając na względzie powołane przepisy prawa, odnosząc się do kwestii możliwości skorygowania wartości podatku należnego z tytułu sprzedaży dań na wynos klientom indywidualnym, należy wskazać, że w odniesieniu do dokonanych transakcji, które zostały zaewidencjonowane przez Panią przy użyciu kas rejestrujących, nie przysługuje Pani prawo do skorygowania stawki i kwoty podatku VAT.

Jak już wskazano wcześniej, w niniejszej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, kiedy ciężar podatku VAT został poniesiony przez ostatecznych konsumentów, tj. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Zatem to nie Pani była podmiotem, który ostatecznie poniósł ciężar ekonomiczny podatku od towarów i usług lecz osoby trzecie, od których został ten podatek pobrany w cenie za usługę.

Zwrot zapłaconego podatku od towarów i usług na Pani rzecz, gdy nie poniosła Pani ekonomicznego ciężaru podatku, oznaczałby nieuzasadnione przysporzenie ze strony Skarbu Państwa na Pani  rzecz. Zwrot podatku od towarów i usług na rzecz podatnika, który tylko formalnie, a nie faktycznie go zapłacił prowadziłby do bezpodstawnego wzbogacenia po jego stronie.

W związku z powyższym, nie ma Pani prawa do korekty stawki VAT oraz korekty kwoty należnego podatku VAT dla sprzedaży towarów - dań gotowych na wynos - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, ewidencjonowanej przy użyciu kasy rejestrującej, dokonując korekty deklaracji podatkowej za poszczególne okresy z zachowaniem 5 letniego terminu, o którym mowa w art. 70 § 1 o.p.  i składając za nie wnioski o stwierdzenie nadpłaty podatku, gdyż - jak wskazała Pani - nie posiada Pani informacji umożliwiających identyfikację poszczególnych klientów i tym samym nie jest możliwy zwrot różnicy w cenie, odpowiadającej wysokości zawyżonego podatku.

Tym samym, Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pani wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, zwłaszcza kwestia możliwości stosowania 5% stawki VAT dla dokonywanej przez Panią sprzedaży, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

W odniesieniu do powołanych przez Panią we wniosku wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego tut. Organ wyjaśnia, że wskazane wyroki zostały potraktowane jako element Pani argumentacji, są to jednak rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnych spraw i co do zasady wiążą one strony postępowań w konkretnej, indywidualnej sprawie, nie rozciągając swojego oddziaływania na inne, choćby podobne lub zbieżne sprawy. Zatem powołane orzeczenia nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii.

Natomiast odnośnie powołanych we wniosku  interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).