6.Zgodnie z Regulaminem konkursu przyznając wsparcie finansowe muszą Państwo także „zapewnić usługi towarzyszące odpowiadające potrzebom i dostosowane do osoby/osób w przedsiębiorstwie społecznym i samego przedsiębiorstwa społecznego, polegające na:” m.in. „wsparciu pomostowym”, a także „zapewnieniu wsparcia PS w planowaniu i realizacji zindywidualizowanych działań nakierowanych na reintegrację społeczną i zawodową pracowników, na których zatrudnienie udzielono wsparcia finansowego na utworzenie miejsca pracy lub wsparcia pomostowego”.

Wsparcie pomostowe ma postać pieniężną i jest jedną z form usług towarzyszących wsparciu finansowemu na tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwie społecznym dla osoby wskazanej w definicji przedsiębiorstwa społecznego. Przyznanie wsparcia pomostowego odbywa się w oparciu o Wniosek o przyznanie wsparcia finansowego, zawierającego część finansową (biznesplan), w tym planowane wydatki w ramach wsparcia pomostowego. Wniosek podlega ocenie ekspertów (Komisji Oceny Wniosków). Po pozytywnej decyzji Komisji - przekazanie środków finansowych odbywa się na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorstwem społecznym, na rzecz którego wsparcie pomostowe jest świadczone.

Kwestie przyznawania wsparcia finansowego oraz wsparcia pomostowego regulują: Regulamin konkursu oraz Regulamin udzielania wsparcia finansowego i usług towarzyszących przez OWES w projektach współfinansowanych w ramach EFS (dalej: Regulamin udzielania wsparcia finansowego), którego treść dla projektów realizowanych w ramach niniejszego konkursu została ustalona przez Instytucję Pośredniczącą. Wg zapisów Regulaminu udzielania wsparcia finansowego „wsparcie pomostowe musi być powiązane z utworzeniem miejsca pracy” i dalej:

„5.1. Wsparcie pomostowe stanowi pomoc w uzyskaniu stabilności funkcjonowania i przygotowaniu do w pełni samodzielnego funkcjonowania.

5.2.Zakres i intensywność wsparcia pomostowego oraz okres jego świadczenia, a także jego wysokość, są dostosowane do indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa społecznego oraz zostaną określone w Umowie o przyznanie wsparcia pomostowego finansowego wg wzoru określonego przez OWES.

5.3.Wsparcie pomostowe jest przyznawane na finansowanie wynagrodzeń brutto lub obowiązkowych składek ZUS lub innych wydatków bieżących finansowanych wyłącznie w kwocie netto. tj. bez podatku VAT.

5.4.Wsparcie pomostowe jest świadczone przez okres do 6 miesięcy lub do 12 miesięcy. Wsparcie pomostowe jest przyznawane miesięcznie w wysokości niezbędnej do sfinansowania podstawowych kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa społecznego w początkowym okresie działania, jednak nie większej niż zwielokrotniona o liczbę utworzonych miejsc pracy kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w rozumieniu przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

5.5.Wsparcie pomostowe może być stopniowo zmniejszane, zwłaszcza w przypadku wsparcia wydłużonego do 12 miesięcy.

5.6.Wydatki ponoszone na wsparcie pomostowe nie mogą być tożsame z wydatkami poniesionymi ze wsparcia finansowanego.

5.7.Wsparcie pomostowe jest kwalifikowalne na podstawie zestawienia poniesionych wydatków w kwotach bez podatku VAT sporządzanego przez przedsiębiorstwo społeczne w oparciu o dokumenty księgowe (w tym faktury). OWES ma prawo żądać wglądu w dokumenty księgowe ujęte w rozliczeniu.

5.8.Wydatkowanie wsparcia pomostowego niezgodnie z jego przeznaczeniem oraz postanowieniami niniejszego regulaminu może skutkować zwrotem całości lub części przyznanych środków wraz z odsetkami naliczonymi od dnia ich otrzymania, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania wystawionego przez OWES”.

Wsparcie w planowaniu i realizacji zindywidualizowanych działań mających na celu reintegrację społeczną i zawodową pracowników, na których zatrudnienie udzielono wsparcia finansowego na utworzenie miejsca pracy lub wsparcia pomostowego jest kolejną formą usług towarzyszących wsparciu finansowemu na tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwie społecznym dla osoby wskazanej w definicji przedsiębiorstwa społecznego, aczkolwiek - w przeciwieństwie do wsparcia pomostowego - może być ono świadczone także niezależnie od przyznania wsparcia finansowego na utworzenie miejsca pracy, o czym mówi zapis Regulaminu udzielania wsparcia finansowego oraz Regulamin konkursu. Regulamin konkursu doprecyzowuje - w odniesieniu do wsparcia w planowaniu i realizacji zindywidualizowanych działań mających na celu reintegrację społeczną i zawodową pracowników, na których zatrudnienie udzielono wsparcia finansowego na utworzenie miejsca pracy lub wsparcia pomostowego, że: „Usługi te spełniają łącznie poniższe warunki:

a)są świadczone w formie dostosowanego do potrzeb wsparcia obejmującego osoby zatrudnione w przedsiębiorstwie społecznym;

b)są świadczone przez specjalistów w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej;

c)obejmują w szczególności działania motywacyjne, pomoc w określeniu rozwoju zawodowego, budowanie kompetencji społecznych, kompetencji zawodowych, w tym kompetencji ogólnozawodowych, kompetencji podstawowych oraz zagadnienia z zakresu budowania zespołu i rozwiązywania konfliktów;

d)ich świadczeniu towarzyszy proces rozpoznawania indywidualnych potrzeb;

e)realizowane są przez okres do 12 miesięcy od dnia zatrudnienia osoby objętej wsparciem lub dłużej jeśli istnieje uzasadniona potrzeba do kontynuacji pomocy w przypadku danej osoby”.

Zgodnie z Regulaminem udzielania wsparcia finansowego „o ostatecznej wartości udzielonych usług towarzyszących, ich zakresie oraz intensywności, każdorazowo decyduje OWES, uwzględniając bieżące potrzeby przedsiębiorstwa społecznego oraz możliwości finansowe OWES. Każde przedsiębiorstwo społeczne ma możliwość skorzystania z identycznego zakresu wsparcia w postaci usług towarzyszących”.

7.Usługi animacji lokalnej są realizowane zgodnie ze Standardami Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej, ogłaszanymi przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. W sekcji Standardy usług animacji lokalnej:

„Rozwój ekonomii społecznej wymaga pobudzenia aktywności obywatelskiej.

Zwiększenie partycypacji społecznej w zakresie ekonomii społecznej powinno odbywać się m. in. poprzez działania animacyjne, edukacyjne i integracyjne. Oznacza to konieczność podjęcia przez OWES działań o charakterze animacyjnym, umożliwiającym tworzenie organizacji pozarządowych, partnerstw publiczno-społeczno-prywatnych na rzecz rozwoju ekonomii społecznej oraz działań zapewniających wsparcie dla ich rozwoju.

Usługi animacji lokalnej prowadzone przez OWES są tu rozumiane jako działania zmierzające do:

‒pobudzenia aktywności osób, grup i instytucji w przestrzeni publicznej,

‒aktywnej współpracy z grupami w środowisku lokalnym, której nadrzędnym celem pozostaje reintegracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem.

Podmioty realizujące te usługi powinny nie tylko prowadzić działania animacyjne, ale także wyszukiwać, przygotowywać i wspierać lokalnych liderów/animatorów, którzy będą prowadzić stałą działalność animacyjną w danym środowisku. Elementem działań animacyjnych jest także współpraca dotycząca rozwoju ES z podmiotami zewnętrznymi takimi jak: organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego (JST) oraz przedsiębiorcy, w tym lokalni. [...]

Usługi animacji lokalnej świadczone przez OWES służą przede wszystkim:

‒tworzeniu środowiska przyjaznego rozwojowi ekonomii społecznej, w tym poprzez działania o charakterze edukacyjnym,

‒zachęcaniu nowych podmiotów, osób i instytucji do angażowania się w różne formy działalności PES, w tym w zakresie realizacji usług społecznych.

‒zachęcaniu różnych podmiotów, instytucji (w tym JST) i osób do wspierania PES, w tym przede wszystkim zamawiania ich towarów i usług przy zastosowaniu społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych.

Usługi animacji lokalnej w zakresie rozwoju ekonomii społecznej realizowane są m.in. w następujących formach:

‒spotkań animacyjnych - spotkania z przedstawicielami różnych grup społecznych, sektorów lub subregionów, regionów,

‒diagnozy środowiska lokalnego - wspólne ustalenie celu diagnozy, wsparcie przy tworzeniu narzędzi badawczych, pozyskiwaniu danych i ich opracowaniu,

‒budowania partnerstw rozwojowych - formalne ustalenie zasad i celów współpracy różnych stron, kierunków działań, analiza zasobów i możliwości partnerstwa w celu rozwoju PES i PS,

‒dialogu obywatelskiego - w tym konsultacje społeczne obejmujące także sektor biznesu,

‒współpracy z samorządami lokalnymi w zakresie planowania strategicznego na terenie działalności OWES uwzględniającego ekonomię społeczną w rozwoju lokalnym. Współpraca ta może obejmować przede wszystkim: wsparcie w przygotowywaniu diagnozy potencjału i potrzeb PES/ES z danego terenu, w tym w zakresie realizacji usług społecznych”.

Główne działania animacyjne (zgodnie ze Standardami AKSES) to:

‒zdiagnozowanie potencjału lokalnego środowiska, w tym potencjału i potrzeb PES/PS,

‒budowanie lokalnych koalicji, zawiązywanie i rozwój partnerstw, sieci współpracy podmiotów, w tym JST, PES i PS, przedsiębiorców lokalnych,

‒animowanie wśród mieszkańców dyskusji dotyczących ekonomii społecznej oraz motywowanie ich do podejmowania aktywności ukierunkowanych na rozwój ekonomii społecznej, w tym m.in. w formie spółdzielni uczniowskich, kooperatyw, w tym spożywczych,

‒inicjowanie współpracy PES z sektorem biznesu, w tym przy wykorzystaniu CSR.

Usługi animacyjne są zatem skierowane do mieszkańców i mieszkanek danej społeczności, jednostek samorządu lokalnego, podmiotów ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych, i lokalnych przedsiębiorców.

Usługi animacji lokalnej nie obejmują udzielania wsparcia finansowego (przekazywania środków pieniężnych).

8.Działania wspierające liderów i animatorów lokalnych są prowadzone przez animatora. Mają postać np. spotkań indywidualnych i grupowych - z udziałem nie tylko liderów i animatorów lecz także innych przedstawicieli społeczności lokalnej i instytucji, rozmów telefonicznych, wymiany maili, planowania współpracy przy działaniach na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w danej społeczności. Tematem wymienionego wsparcia jest sposób aktywizacji mieszkańców, prowadzenie działań lokalnych oraz rozwoju społeczności lokalnej w zakresie społeczno-ekonomicznym.

Animatorzy i liderzy lokalni to aktywni mieszkańcy i mieszkanki danej społeczności. Czasem osoby te są związane z jakąś formą instytucjonalną, np. Kołem Gospodyń Wiejskich, Ochotniczą Strażą Pożarną, biblioteką, sołectwem, itp. Powiązanie osoby z instytucją lub podmiotem nie jest wymogiem projektowym. Osoby zgłaszają się do udziału w Projekcie samodzielnie (dobrowolność udziału) po uzyskaniu informacji na temat zakresu działań Projektu.

Usługi animacji lokalnej nie obejmują udzielania wsparcia finansowego ani przekazywania środków pieniężnych. Liderzy i animatorzy lokalni w zamian za otrzymane wsparcie nie są do niczego zobowiązani.

9.Zgodnie z Regulaminem udzielania wsparcia finansowego wsparcie finansowe udzielane jest przedsiębiorstwom społecznym w związku z utworzeniem nowego miejsca pracy w istniejącym przedsiębiorstwie społecznym, nowym przedsiębiorstwie społecznym lub podmiocie ekonomii społecznej przekształconym w przedsiębiorstwo społeczne.

10.Na podstawie Regulaminu konkursu „Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej pełnią rolę operatorów wsparcia finansowego (polegającego na finansowaniu kosztów utworzenia miejsc pracy) i usług towarzyszących. Za nowoutworzone miejsce pracy uznajemy:

‒miejsca utworzone w nowych przedsiębiorstwach społecznych,

‒nowe miejsca pracy utworzone w istniejących przedsiębiorstwach społecznych,

‒nowe miejsca pracy utworzone w podmiotach ekonomii społecznej, wyłącznie pod warunkiem przekształcenia tych podmiotów w przedsiębiorstwa społeczne”.

Dalej - w Regulaminie konkursu:

„Wsparcie finansowe na utworzenie jednego nowego miejsca pracy jest kwalifikowalne wyłącznie w formie stawki jednostkowej, o której mowa w podrozdziale 7.1 Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020 i wynosi 21 020 zł. Stawkę można uznać za kwalifikowalną, jeżeli osiągnięty zostanie wskaźnik - liczba dofinansowanych nowych miejsc pracy utworzonych w PS, a także spełnione zostaną pozostałe założenia określone we wskazanym podrozdziale” [...] „Wsparcie finansowe przyznaje się na podstawie biznesplanu. W związku z tym OWES gwarantuje konkurencyjny, transparentny i oparty na merytorycznych przesłankach sposób przyznawania wsparcia finansowego, opierający się na jednolitych zasadach obejmujących co najmniej regulamin udzielania dotacji.”

Wspomniany regulamin udzielania Instytucja Pośrednicząca ustaliła i przekazała do stosowania w postaci dokumentu pn. Regulamin udzielania wsparcia finansowego. Zawiera on zasady i warunki udzielania przez OWES wsparcia finansowego oraz usług towarzyszących (w tym wsparcia pomostowego - które również jest przekazywane w formie pieniężnej - co zostało opisane w odpowiedzi na pyt. 6).

Kluczowe zasady udzielania wsparcia finansowego, zgodnie z zapisami Regulaminu udzielania wsparcia finansowego (w poniższym cytacie przez Klienta OWES należy rozumieć uczestnika Projektu):

„3. Ogólne zasady przyznawania bezzwrotnego wsparcia:

3.1.Celem udzielenia bezzwrotnego wsparcia finansowego i usług towarzyszących jest zapewnienie wsparcia na pokrycie wydatków niezbędnych do rozpoczęcia lub prowadzenia działalności w ramach przedsiębiorstwa społecznego w związku z utworzeniem nowego miejsca pracy w istniejącym przedsiębiorstwie społecznym, nowym przedsiębiorstwie społecznym lub podmiocie ekonomii społecznej przekształconym w przedsiębiorstwo społeczne.

3.2.Klient OWES, który otrzyma wsparcie finansowe i usługi towarzyszące jest zobowiązany do zapewnienia trwałości utworzonych miejsc pracy co najmniej:

3.2.1. przez 12 miesięcy od dnia utworzenia miejsca pracy,

3.2.2. przez 6 miesięcy od zakończenia wsparcia pomostowego.

3.3.Klient OWES, który otrzyma wsparcie finansowe i usługi towarzyszące jest zobowiązany do zapewnienia trwałości przedsiębiorstwa społecznego, tj.:

3.3.1. spełnienia łącznie wszystkich cech przedsiębiorstwa społecznego, o których mowa w definicji tego podmiotu, przez okres obowiązywania umowy o udzielenie wsparcia finansowego i/lub wsparcia pomostowego,

3.3.2. zapewnienia, iż przed upływem trzech lat od zakończenia wsparcia w projekcie, podmiot nie przekształci się w podmiot gospodarczy niespełniający definicji podmiotu ekonomii społecznej, a w przypadku likwidacji tego podmiotu ekonomii społecznej - zapewnienia, iż majątek zakupiony w związku z udzieleniem wsparcia finansowego zostanie ponownie wykorzystany na wsparcie przedsiębiorstwa społecznego, o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej.

4. Wsparcie finansowe

4.1.Wsparcie finansowe jest udzielane wyłącznie na tworzenie nowych miejsc pracy dla osób wskazanych w punkcie 2.1 lit. b regulaminu. [...]

4.6.Formą zatrudnienia w ramach miejsc pracy utworzonych ze wsparcia finansowego jest umowa o pracę lub spółdzielcza umowa o pracę. Miejsce pracy w ramach projektu może zostać utworzone przez przedsiębiorstwo społeczne bądź podmiot ekonomii społecznej przekształcany w przedsiębiorstwo społeczne nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku o wsparcie finansowe.

4.7.Jedno przedsiębiorstwo społeczne może uzyskać maksymalnie dziesięciokrotność stawki jednostkowej, o której mowa w punkcie 4.8 regulaminu: [...]

4.8.Wsparcie finansowe na utworzenie jednego nowego miejsca pracy jest kwalifikowalne wyłącznie w formie stawki jednostkowej i wynosi 21 020 zł na jedno miejsce pracy.

4.9.Wsparcie finansowe jest przyznawane na podstawie wniosku zawierającego część finansową (biznesplan). Wzór formularza wniosku określa OWES. Część merytoryczna i finansowa wniosku (biznesplan) zawiera co najmniej: dane wnioskodawcy, wnioskowaną kwotę wsparcia finansowanego, kalkulację budżetu (szczegółowe zestawienie towarów i usług, które przewidziane są do zakupienia w ramach realizacji biznesplanu wraz ze wskazaniem ich parametrów technicznych lub jakościowych oraz wartości jednostkowej) wraz z uzasadnieniem wydatków, planowane wydatki w ramach wsparcia pomostowego, opis działalności/planowanej działalności, zasoby przedsiębiorstwa/grupy inicjatywnej w związku z planowanym przedsięwzięciem, opis ryzyka i konkurencji, opis i uzasadnienie tworzonych stanowisk pracy wraz z informacją o formie i wymiarze zatrudnienia. Wszystkie wartości powinny być przedstawione w kwotach netto bez podatku VAT. Wydatki objęte stawką jednostkową powinny być uwzględnione w ramach tej stawki. […]

6.Zasady wnioskowania i oceny

6.1.Wnioski o przyznanie wsparcia finansowego i/lub usług towarzyszących składane są przez Klientów OWES w terminie naboru. [...]

6.3.Wniosek o przyznanie wsparcia finansowanego i/lub usług towarzyszących podlega ocenie formalnej i merytorycznej.

6.4.Wymogi formalne dotyczące Wniosku o przyznanie wsparcia finansowanego i/lub usług towarzyszących:

6.1.1.wniosek został złożony w terminie;

6.1.2.wniosek został złożony na wskazanym przez OWES formularzu (formularz wniosku zawiera co najmniej cześć opisową i część finansową - biznesplan);

6.1.3.wniosek złożony przez podmiot uprawniony;

6.1.4.wszystkie pola wniosku zostały wypełnione poprawnie;

6.1.5.wartości wymienione w biznesplanie (części finansowe wniosku) zostały wyliczone prawidłowo.[...]

6.9.Ocena merytoryczna wniosku o przyznanie wsparcia finansowanego i/lub usług towarzyszących zostanie zakończona do 20 dni roboczych od daty zakończenia oceny formalnej. Ocenie merytorycznej zostaną poddane jedynie te wnioski o przyznanie wsparcia finansowanego i/lub usług towarzyszących, które otrzymają pozytywną ocenę formalną.

6.10.Ocena merytoryczna Wniosków o przyznanie środków finansowych dokonywana jest przez Komisję Oceny Wniosków (KOW), powoływaną przez OWES.

6.11.Członkami KOW są niezależni eksperci posiadający praktyczną wiedzę na temat prowadzenia działalności gospodarczej, w tym w szczególności w formie przedsiębiorstw społecznych oraz przedstawiciele OWES.

6.12.Na etapie oceny merytorycznej przewiduje się możliwość uzupełnienia braków i/lub korekty błędów w przypadku stwierdzenia błędów w treści Wniosku, utrudniających osobom oceniającym właściwe zrozumienie intencji Wnioskodawcy (np. błędy rachunkowe, oczywiste omyłki). Nie ma możliwości dokonywania uzupełnień innych niż wskazane przez Oceniających lub uzgodnionych z OWES. Uzupełnienie braków i/lub korekty błędów musi nastąpić w wyznaczonym przez OWES terminie.

6.13.KOW ocenia wnioski na podstawie poniższych kryteriów:

6.13.1. celowość przedsięwzięcia - uzasadnienie utworzenia miejsc pracy w PS - maksymalna liczba punktów stanowi 20% całości punktacji

6.13.2. wykonalność przedsięwzięcia - dostępność zasobów, możliwości pozyskania i utrzymania rynków zbytu, zapewnienie płynności finansowej, potencjał i zasoby wnioskującego- maksymalna liczba punktów stanowi 20% całości punktacji

6.13.3. niezbędność i racjonalność finansowa zakupów towarów i usług przewidzianych w Planie założenia i działalności PS/Planie wykorzystania środków finansowych ze środków przyznanych PS w ramach Projektu; - maksymalna liczba punktów stanowi 20% całości punktacji

6.13.4. tworzenie miejsc pracy i PS w kluczowych sferach rozwojowych wskazanych w KPRES, tj. zrównoważony rozwój, solidarność pokoleń, polityka rodzinna, turystyka społeczna, budownictwo społeczne, lokalne produkty kulturowe oraz w kierunkach rozwoju określonych w strategii rozwoju województwa i w regionalnym programie rozwoju ekonomii społecznej - maksymalna liczba punktów stanowi 12% całości punktacji

6.13.5. zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju - maksymalna liczba punktów stanowi 12% całości punktacji

6.13.6. operatywność - przejrzystość, prostota, zrozumiałość założeń - maksymalna liczba punktów stanowi 8% całości punktacji

6.13.7. kompletność - całościowość opisu przedsięwzięcia - maksymalna liczba punktów stanowi 8% całości punktacji.

6.14.Każdemu wnioskowi osoba Oceniająca przyznaje odpowiednią liczbę punktów, zgodnie z kryteriami merytorycznymi, określonymi szczegółowo przez OWES dla danego wzoru Wniosku.

6.15.Wnioski, które uzyskały mniej niż 60% punktów nie znajdą się na liście rankingowej. [...]

6.20. Klientowi OWES, którego wniosek otrzymał negatywną ocenę merytoryczną, przysługuje prawo odwołania się od oceny i prośba o weryfikację przyznanych punktów przez KOW. [...]

6.24. Powtórna ocena Wniosku jest oceną wiążącą i ostateczną, od której nie przysługuje odwołanie.

7.Umowa o przyznanie wsparcia finansowego i usług towarzyszących

7.1.Podstawą przekazania wsparcia finansowego i/lub świadczenia usług towarzyszących jest Umowa o przyznanie wsparcia finansowego na utworzenie nowych/-ego miejsc pracy i Umowa o udzielnie wsparcia pomostowego (załączniki nr 4 i 5), zawarta między Klientem OWES a OWES.

7.2.Umowa o przyznanie wsparcia finansowego i usług towarzyszących wraz z wymaganymi załącznikami jest zawierana zgodnie ze wzorem określonym przez OWES. Klient OWES przed podpisaniem umowy musi prowadzić przedsiębiorstwo społeczne, rozpocząć prowadzenie przedsiębiorstwa społecznego bądź prowadzić podmiot ekonomii społecznej przekształcany w przedsiębiorstwo społeczne.

7.3.Umowa powinna zawierać w szczególności zobowiązanie uczestnika projektu do:

a)zachowania wymaganych okresów trwałości;

b)wydatkowania wsparcia finansowanego zgodnie z zatwierdzonym biznesplanem;

c)złożenia rozliczenia otrzymanych środków, w określonym przez OWES terminie;

d)poddania się kontroli OWES i właściwych instytucji w okresie obowiązywania umowy oraz dostarczenia wymaganych przez OWES dokumentów;

e)wniesienia zabezpieczenia prawidłowej realizacji umowy;

f)złożenia oświadczeń, że:

i.Klient OWES nie był karany karą zakazu dostępu do środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej „ufp”) i jednocześnie zobowiązuje się do niezwłocznego powiadomienia OWES o zakazach dostępu do środków o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1 i 4 ufp orzeczonych w stosunku do niego w okresie realizacji umowy,

ii. Klient OWES nie był karany za przestępstwo skarbowe oraz korzysta w pełni z praw publicznych i posiada pełną zdolność do czynności prawnych,

iii. Klient OWES nie korzystał lub nie skorzysta równolegle z innych środków publicznych, w tym zwłaszcza ze środków PFRON, Funduszu Pracy oraz środków oferowanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, na pokrycie tych samych wydatków związanych z podjęciem oraz prowadzeniem przedsiębiorstwa społecznego bądź podmiotu ekonomii społecznej przekształcanego w przedsiębiorstwo społeczne,

iv. przedsiębiorstwo społeczne bądź podmiot ekonomii społecznej przekształcany w przedsiębiorstwo społeczne, na które otrzymuje środki, nie były prowadzone wcześniej przez członka rodziny, z wykorzystaniem zasobów materialnych (pomieszczenia, sprzęt itp.) stanowiących zaplecze dla tego przedsiębiorstwa bądź podmiotu ekonomii społecznej,

g)zwrotu, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania od OWES, dofinansowania wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia otrzymania dofinansowania w przypadku:

i.   wykorzystania otrzymanego dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem,

ii.  niezachowania okresów trwałości bądź niedostarczenia wymaganych przez OWES dokumentów,

iii.  złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia, zaświadczenia lub informacji wymaganych w umowie.

7.4.Klient OWES może wystąpić do beneficjenta z pisemnym wnioskiem o zmianę biznesplanu, w szczególności w zakresie zestawienia towarów lub usług przewidywanych do zakupienia, ich parametrów technicznych lub jakościowych oraz wartości jednostkowych. Zmiana nie może wpływać na zwiększenie wysokości udzielonego wsparcia finansowanego.

7.5.Rozliczenie środków następuje poprzez złożenie oświadczenia (bez dokumentów księgowych potwierdzających wydatkowanie środków) o dokonaniu zakupów towarów lub usług zgodnie z biznesplanem oraz zawartą umową, oświadczenia przedsiębiorstwa społecznego o wzroście liczby miejsc pracy netto w tym przedsiębiorstwie, kopii umów o pracę wraz z oświadczeniami zatrudnionych o spełnianiu warunków określonych w punkcie 2.1 lit b), potwierdzenia opłacania składek ZUS. W ramach rozliczenia środków Klient OWES nie przedkłada faktur lub rachunków na potwierdzenie zakupu towarów i usług zgodnie z biznesplanem, ale fakt dokonania zakupów towarów i usług jest kontrolowany przez OWES oraz właściwe instytucje zgodnie z punktem 7.3 lit. d Regulaminu.

7.6.Po podpisaniu umowy z Klientem OWES następuje wypłata środków”.

W Regulaminie udzielania wsparcia finansowego jest zapis, że „Korzystanie ze wsparcia OWES jest bezpłatne w zakresie udzielania wsparcia finansowego i usług towarzyszących”.

11.Projekt „(…)” Wnioskodawca realizuje samodzielnie. Nie jest o projekt partnerski.

Niektóre z czynności w projekcie (np. doradztwo specjalistyczne) zlecają Państwo podwykonawcom - osobom fizycznym lub prawnym. Większość działań w projekcie wykonują osoby zatrudnione przez Stowarzyszenie na umowę o pracę.

12.Na etapie wnioskowania o dofinansowanie kwotę dofinansowania określają Państwo jako wnioskodawca przygotowując budżet projektu oraz opierając się o założenia dotyczące minimalnej i maksymalnej kwoty oraz procenta dofinansowania projektu przedstawione w Regulaminie konkursu dla poszczególnych subregionów.

Jeden z załączników do Regulaminu konkursu określa minimalny poziom wskaźników rezultatu i produktu wymaganych do osiągniecia w poszczególnych subregionach. Regulamin konkursu zakłada, że „Zgodnie z kryterium dostępu nr 6 dopuszczamy do realizacji jedynie projekty rozliczane na podstawie faktycznie poniesionych wydatków, z wyjątkiem stawki jednostkowej na utworzenie miejsca pracy w przedsiębiorstwie społecznym oraz kosztów pośrednich, rozliczanych z wykorzystaniem stawek ryczałtowych, określonych w rozdziale 9.2 niniejszego regulaminu”.

Zgodnie z Regulaminem konkursu:

„Koszty zaplanowane we wniosku o dofinansowanie przedstawione są w formie budżetu zadaniowego, co oznacza, że musisz wskazać koszty bezpośrednie (tj. koszty kwalifikowalne dotyczące poszczególnych zadań merytorycznych w projekcie) i koszty pośrednie (tj. koszty administracyjne, których katalog został wskazany w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności oraz Regulaminie konkursu).”

W Projekcie dokonali Państwo podziału na 2 zadania merytoryczne:

Zadanie 1: Świadczenie usług wspierających rozwój ekonomii społecznej - animacja środowiska na rzecz rozwoju ekonomii społecznej, inicjowanie grup inicjatywnych, tworzenie podmiotów ekonomii społecznej, tworzenie i inkubacja przedsiębiorstw społecznych oraz wsparcie istniejących przedsiębiorstw społecznych, uruchamianie partnerstw lokalnych na rzecz rozwoju ekonomii społecznej, edukacja mieszkańców z zakresu ekonomii społecznej itp.

Realizacja zadania 1 mierzona jest wskaźnikami:

‒Liczba organizacji pozarządowych prowadzących działalność odpłatną pożytku publicznego lub działalność gospodarczą utworzonych w wyniku działalności OWES,

‒Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie,

‒Liczba podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem,

‒Liczba grup inicjatywnych, które w wyniku działalności OWES wypracowały założenia co do utworzenia podmiotu ekonomii społecznej,

‒Liczba środowisk, które w wyniku działalności OWES przystąpiły do wspólnej realizacji przedsięwzięcia mającego na celu rozwój ekonomii społecznej,

‒Liczba inicjatyw dotyczących rozwoju ekonomii społecznej sfinansowanych ze środków EFS.

Zadanie 2: Tworzenie miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej dla osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym - przyznawanie wsparcia finansowego (w formie dotacji i wsparcia pomostowego).

Realizacja zadania 2 mierzona jest wskaźnikami:

‒Liczba miejsc pracy utworzonych w wyniku działalności OWES dla osób, wskazanych w definicji przedsiębiorstwa społecznego,

‒Liczba miejsc pracy utworzonych w przedsiębiorstwach społecznych,

‒Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym pracujących po opuszczeniu programu (łącznie z pracującymi na własny rachunek),

‒Procent wzrostu obrotów przedsiębiorstw społecznych objętych wsparciem.

Złożony wniosek o dofinansowanie podlegał ocenie merytorycznej w Instytucji Pośredniczącej. Ocena ta m.in. - zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu obejmowała efektywność kosztową:

„Zgodnie z kryterium merytorycznym nr 9 „Efektywność kosztowa projektu i prawidłowość sporządzenia budżetu” oceniamy:

‒niezbędność zaplanowanych wydatków w kontekście zadań i celu projektu;

‒zgodność ze standardem i cenami rynkowymi określonymi w Regulaminie konkursu;

‒kwalifikowalność wydatków;

‒racjonalność i efektywność wydatków projektu;

‒poprawność uzasadnienia wydatków w ramach kwot ryczałtowych (o ile dotyczy).

Koszty bezpośrednie w ramach projektu powinny zostać przez Ciebie oszacowane należycie z zastosowaniem warunków i procedur kwalifikowalności określonych w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności oraz stawek zawartych w załączniku nr 6 Lista najczęściej finansowanych towarów i usług.

II.Zarówno na etapie oceny projektu jak i w trakcie realizacji projektu weryfikujemy, czy w ramach kosztów bezpośrednich nie wykazałeś wydatków pośrednich.

III.Koszty pośrednie stanowią koszty administracyjne związane z obsługą projektu”.

W Regulaminie konkursu znajduje się katalog kosztów administracyjnych, tym niemniej są one rozliczane jako określony procent wydatków bezpośrednich, niezależnie od tego ile faktycznie wyniosą. Zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu koszty pośrednie rozlicza się wyłącznie z wykorzystaniem stawek ryczałtowych określonych w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności - jest to określony % kosztów bezpośrednich projektu. Zgodnie z Regulaminem konkursu „koszty pośrednie w projektach nie powinny być niższe, i nie mogą być wyższe niż wskazane limity.”

Jeśli chodzi wydatki rozliczane na podstawie stawki jednostkowej na utworzenie miejsca pracy w przedsiębiorstwie społecznym, to w myśl Umowy o dofinansowanie „Kwota wydatków kwalifikowalnych w projekcie ustalana jest na podstawie przemnożenia ustalonej stawki jednostkowej dla danego typu usługi przez liczbę usług faktycznie zrealizowanych w ramach realizowanego Projektu.”

Wysokość przyznanego dofinansowania została wpisana do Umowy o dofinasowanie a szczegółowe przypisanie kwot do zadań i kosztów pośrednich znajduje się we Wniosku o dofinansowanie który stał się załącznikiem do Umowy o dofinasowanie.

Regulamin konkursu przewiduje, że:

„Oceny kwalifikowalności poniesionego wydatku dokonujemy przede wszystkim w trakcie realizacji projektu poprzez weryfikację wniosków o płatność oraz w trakcie kontroli projektu, w szczególności kontroli w miejscu realizacji projektu lub Twojej siedzibie. Polega ona na analizie zgodności poniesionego wydatku z obowiązującymi przepisami prawa unijnego i prawa krajowego, umową o dofinansowanie i Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności oraz innymi dokumentami, do których stosowania będziesz zobowiązany w umowie o dofinansowanie.

Na etapie oceny wniosku o dofinansowanie również dokonujemy oceny kwalifikowalności planowanych wydatków.

Przyjęcie przez Nas Twojego projektu do realizacji i podpisanie z Tobą umowy o dofinansowanie nie oznacza, że wszystkie wydatki, które przedstawiłeś we wniosku o płatność w trakcie realizacji projektu, zostaną poświadczone, zrefundowane lub rozliczone”.

Niezależnie od kwoty przyznanego dofinasowania możliwe jest jego pomniejszenie zarówno w toku realizacji projektu , jak i po jego zakończeniu, co jest opisane w odpowiedziach dalsze pytania.

13.Beneficjent, w myśl Umowy o dofinansowanie, „[...] nie może przeznaczać otrzymanych transz dofinansowania na cele inne niż związane z Projektem, w szczególności na finansowanie swojej podstawowej, pozaprojektowej działalności pod rygorem zwrotu całości lub części dofinansowania [...]”.

Umowa o dofinansowanie w paragrafie 2 określa, że Stowarzyszenie, jako Beneficjent, otrzymuje środki pieniężne, jako „dofinansowanie na realizację Projektu” (ust. 1) i dalej - ust. 2 „Dofinansowanie, o którym mowa w ust. 1, jest przeznaczone na pokrycie wydatków kwalifikowalnych ponoszonych przez Beneficjenta w związku z realizacją Projektu”. Pozostałą część wartości projektu stanowi wkład własny Stowarzyszenia.

Dofinansowanie jest przeznaczone wyłącznie na pokrycie kosztów kwalifikowanych, na które składają się koszty bezpośrednie, tj. dotyczących zadań merytorycznych w projekcie oraz pośrednie (tj. koszty administracyjne związane z obsługą projektu).

14.Zasady rozliczania się w trakcie realizacji projektu reguluje Umowa o dofinansowanie. Wnioskodawca rozlicza się z Instytucją Pośredniczącą. (…) pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej (IP), działającą w imieniu Instytucji Zarządzającej. Przez Instytucję Zarządzającą (IZ) należy rozumieć Zarząd Województwa będący Instytucją Zarządzającą Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa na lata 2014-2020.

W myśl Umowy o dofinansowanie, paragraf 8:

„1. Dofinansowanie, o którym mowa w § 2, wypłacane jest w formie zaliczki lub refundacji poniesionych wydatków oraz rozliczane w wysokości określonej w Harmonogramie płatności stanowiącym załącznik nr 4 do Umowy. [...]

8. Odsetki bankowe od przekazanych Beneficjentowi transz dofinansowania podlegają zwrotowi po zakończeniu realizacji Projektu w terminie zgodnym z terminem wskazanym w § 10 ust. 7 oraz na każde wezwanie Instytucji Pośredniczącej, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej.

9. Beneficjent przekazuje informację na temat wysokości i zwrotu odsetek, o których mowa w ust. 8, we Wnioskach o płatność, w terminach wskazanych w § 10 ust. 2 oraz na każde wezwanie Instytucji Pośredniczącej.

10. Zaliczki pochodzące z dotacji celowej z budżetu państwa, niewydatkowane w ramach Projektu, podlegają zwrotowi na rachunek wskazany przez Instytucję Pośredniczącą, nie później niż do dnia złożenia Wniosku o płatność końcową”.

I dalej - w paragrafie 10 Umowy o dofinansowanie:

„1. Beneficjent składa pierwszy wniosek o zaliczkę, będący podstawą wypłaty pierwszej transzy dofinansowania, zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 1, w wysokości i terminie określonym w Harmonogramie płatności.

2. Beneficjent składa Wniosek o płatność zgodnie z Harmonogramem płatności, o którym mowa w § 8 ust. 1, w terminie 10 dni roboczych od zakończenia okresu rozliczeniowego, z zastrzeżeniem, że końcowy Wniosek o płatność składany jest w terminie do 30 dni kalendarzowych od dnia zakończenia okresu realizacji Projektu, z zastrzeżeniem ust. 3).

3. W przypadku, gdy Wniosek o dofinansowanie Projektu przewiduje trwałość Projektu lub rezultatów, Beneficjent po okresie realizacji Projektu jest zobowiązany do przedkładania do Instytucji Pośredniczącej, rocznego sprawozdania z zachowania trwałości, stanowiącego załącznik nr 11 do Umowy, potwierdzającego zachowanie trwałości Projektu lub rezultatów. Każde sprawozdanie obejmuje rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym złożono sprawozdanie. [...].

4. Beneficjent przedkłada Wniosek o płatność oraz dokumenty niezbędne do rozliczenia Projektu za pośrednictwem SL2014, chyba że z przyczyn technicznych nie jest to możliwe. W takim przypadku stosuje się § 18 ust. 8, przy czym wzór papierowej wersji Wniosku o płatność określają Wytyczne w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w postaci elektronicznej na lata 2014-2020.

5. Beneficjent zobowiązuje się do przedkładania wraz z każdym Wnioskiem o płatność:

1) dokumentów związanych z wyborem wykonawców do realizacji zamówień o wartości równej lub wyższej niż próg określony w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843, z późn. zm.) albo dokumentacji dotyczącej wyboru wykonawców do realizacji Zamówień publicznych o wartości równej lub wyższej niż progi określone w drodze obwieszczenia Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych wydanego na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, z późn. zm.);

2) informacji o wszystkich uczestnikach Projektu, zgodnie z zakresem określonym w załączniku nr 5 do Umowy i na warunkach określonych w Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014­-2020.

6. Beneficjent zobowiązuje się ująć każdy wydatek kwalifikowalny we wniosku przekazywanym do Instytucji Pośredniczącej w terminie do 3 miesięcy od dnia jego poniesienia.

7. Beneficjent jest zobowiązany do rozliczenia całości otrzymanego dofinansowania, przekazanego kolejnymi transzami zaliczek, w końcowym Wniosku o płatność składanym w terminie 30 dni kalendarzowych od dnia zakończenia okresu realizacji Projektu. W przypadku, gdy z rozliczenia wynika, że przekazane środki dofinansowania nie zostały w całości wykorzystane na wydatki kwalifikowalne, Beneficjent zwraca tę część dofinansowania w terminie nie późniejszym niż w dniu złożenia Wniosku o płatność końcową.

8. Niezwrócenie niewykorzystanej części zaliczki w terminie, w związku z rozliczeniem Wniosku o płatność końcową, skutkuje naliczeniem, od środków pozostałych do rozliczenia, odsetek jak dla zaległości podatkowych, liczonych od dnia przekazania środków do dnia faktycznego zwrotu środków jeśli zwrot nastąpił po dniu złożenia wniosku (zgodnie z art. 67 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych)”.

Paragraf 11 Umowy o dofinansowanie stanowi, że:

„1. Instytucja Pośrednicząca dokonuje weryfikacji formalno-rachunkowej i merytorycznej pierwszej złożonej przez Beneficjenta wersji Wniosku o płatność, w terminie do 20 dni roboczych od daty jego otrzymania. Termin ten ulega wydłużeniu do 25 dni roboczych gdy weryfikacja obejmuje również dokumenty finansowo-księgowe, do ww. terminu nie wlicza się czasu oczekiwania przez Instytucję Pośredniczącą na ich dostarczenie. Kolejne wersje Wniosku o płatność podlegają weryfikacji w terminie do 15 dni roboczych od daty ich otrzymania. W przypadku gdy:

1)w ramach Projektu jest dokonywana kontrola i złożony został końcowy Wniosek o płatność;

2)Instytucja Pośrednicząca zleciła kontrolę doraźną w związku ze złożonym Wnioskiem o płatność, termin weryfikacji ulega wstrzymaniu do dnia przekazania do Instytucji Pośredniczącej informacji o wykonaniu/zaniechaniu wykonania zaleceń pokontrolnych, chyba że wyniki kontroli nie wskazują na wystąpienie wydatków niekwalifikowalnych w Projekcie lub nie mają wpływu na rozliczenie końcowe Projektu.

2. W przypadku stwierdzenia błędów w złożonym Wniosku o płatność, Instytucja Pośrednicząca może dokonać uzupełnienia lub poprawienia Wniosku o płatność, o czym informuje Beneficjenta lub wzywa Beneficjenta do poprawienia lub uzupełnienia Wniosku o płatność lub złożenia dodatkowych wyjaśnień w wyznaczonym terminie, w szczególności Instytucja Pośrednicząca może wezwać Beneficjenta do złożenia lub przesłania w systemie SL2014 skanów oryginałów dokumentów księgowych dotyczących Projektu.

3. Beneficjent zobowiązuje się do usunięcia błędów lub złożenia wyjaśnień, lub złożenia dokumentów dotyczących Projektu w wyznaczonym przez Instytucję Pośredniczącą terminie, jednak nie dłuższym niż 5 dni roboczych.

4. Instytucja Pośrednicząca, po pozytywnym zweryfikowaniu Wniosku o płatność, przekazuje Beneficjentowi w terminie, o którym mowa w ust. 1, informację o wyniku weryfikacji wniosku, przy czym informacja o zatwierdzeniu całości lub części Wniosku o płatność powinna zawierać:

1) kwotę wydatków, które zostały uznane za niekwalifikowalne wraz z uzasadnieniem;

2) zatwierdzoną kwotę rozliczenia kwoty dofinansowania oraz wkładu własnego wynikającą z pomniejszenia kwoty wydatków rozliczanych we Wniosku o płatność o wydatki niekwalifikowalne, o których mowa w pkt 1, oraz o dochody, o których mowa w § 12.

5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, Beneficjent ma prawo wnieść w terminie 14 dni kalendarzowych zastrzeżenia do ustaleń Instytucji Pośredniczącej w zakresie wydatków niekwalifikowalnych. Przepisy art. 25 ust. 2-12 ustawy wdrożeniowej stosuje się wówczas odpowiednio. W przypadku, gdy Instytucja Pośrednicząca nie przyjmie ww. zastrzeżeń i Beneficjent nie zastosuje się do zaleceń Instytucji Pośredniczącej dotyczących sposobu skorygowania wydatków niekwalifikowalnych, stosuje się § 14.

6. Z wyłączeniem przypadków, o których mowa w ust. 1 i 7, Instytucja Pośrednicząca zobowiązuje się do zatwierdzenia Wniosku o płatność nie później niż w terminie 90 dni kalendarzowych od dnia przedłożenia jego pierwszej wersji. W przypadku, gdy na 5 dni roboczych przed upływem tego terminu Beneficjent nie przedłoży dokumentów potwierdzających kwalifikowalność wydatków ujętych we Wniosku o płatność, Instytucja Pośrednicząca uznaje w tej części wydatki za niekwalifikowalne. Postanowienia ust. 4 stosuje się odpowiednio.

7. Po zakończeniu Projektu Beneficjent zobowiązuje się przekazać w terminie 30 dni kalendarzowych ostateczne dane na temat realizacji wskaźników rezultatu określonych w aktualnym wniosku o dofinansowanie.”

15.W umowie o dofinansowanie projektu znajdują się poniższe zapisy, które zobowiązują Państwa do zwrotu całości lub części otrzymanych środków pieniężnych w opisanych sytuacjach:

Paragraf 14. Umowy o dofinansowanie:

„1. Jeżeli na podstawie Wniosków o płatność lub czynności kontrolnych uprawnionych organów zostanie stwierdzone, że dofinansowanie jest przez Beneficjenta:

1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem;

2) wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;

3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości,

Instytucja Pośrednicząca wzywa Beneficjenta do zwrotu całości lub części dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków lub do wyrażenia zgody na pomniejszenie wypłaty kolejnej należnej mu transzy dofinansowania.

2. Odsetki, o których mowa w ust. 1, naliczane są zgodnie z art. 207 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

3. Zwrot, o którym mowa w ust. 1, Beneficjent dokonuje wraz z odsetkami, na pisemne wezwanie Instytucji Pośredniczącej, w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania do zapłaty na rachunek bankowy wskazany przez Instytucję Pośrednicząca w tym wezwaniu, albo wyraża, z wykorzystaniem SL2014, zgodę na pomniejszenie wypłaty kolejnej należnej mu transzy dofinansowania.

4. Beneficjent dokonuje również zwrotu kwot korekt wydatków kwalifikowalnych oraz innych kwot zgodnie z § 31 ust. 4.

5. Beneficjent dokonuje opisu przelewu zwracanych środków, o których mowa w ust. 1 i 4, zgodnie z zaleceniami Instytucji Pośredniczącej.

6. W przypadku niedokonania przez Beneficjenta zwrotu środków zgodnie z ust. 3 Instytucja Pośrednicząca, po przeprowadzeniu postępowania określonego przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735, z późn. zm.), wydaje decyzję, o której mowa w art. 207 ust. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Od ww. decyzji Beneficjentowi przysługuje odwołanie do Instytucji Zarządzającej.

Paragraf 15. Umowy o dofinansowanie

„1. W przypadku stwierdzenia w Projekcie nieprawidłowości, o której mowa w art. 2 pkt 36 Rozporządzenia 1303/2013, wartość Projektu określona w aktualnym Wniosku o dofinansowaniu Projektu, o którym mowa w § 3 ust. 1, ulega odpowiedniemu pomniejszeniu o kwotę nieprawidłowości. Pomniejszeniu ulega także wartość dofinansowania, o której mowa w § 2 ust. 1, w części w jakiej nieprawidłowość została sfinansowana ze środków dofinansowania. Zmiana, o której mowa w zdaniu pierwszym, nie wymaga formy aneksu do Umowy.

2. Do zwrotu nieprawidłowości, o której mowa w ust. 1, stosuje się postanowienia § 14”

Paragraf 29. Umowy o dofinansowanie

„1. Instytucja Pośrednicząca może rozwiązać Umowę w trybie natychmiastowym, w przypadku gdy:

1)Beneficjent lub Partnerzy wykorzysta/ją w całości bądź w części przekazane środki na cel inny niż określony w Projekcie lub niezgodnie z Umową;

2)Beneficjent złoży sfałszowane, podrobione, przerobione lub stwierdzające nieprawdę dokumenty w celu uzyskania wsparcia finansowego w ramach Umowy;

3)Beneficjent ze swojej winy nie rozpoczął realizacji Projektu w ciągu 3 miesięcy od ustalonej we Wniosku o dofinansowanie Projektu początkowej daty okresu realizacji Projektu, zaprzestał realizacji Projektu lub realizuje go w sposób niezgodny z Umową;

4)Beneficjent nie przedłoży zabezpieczenia prawidłowej realizacji Umowy zgodnie z § 17;

5)zostanie stwierdzone, że osoby upoważnione do dysponowania środkami Projektu lub osoby upoważnione do podejmowania wiążących decyzji finansowych w imieniu Beneficjenta zostały prawomocnie skazane za przestępstwo przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wiarygodności dokumentów lub za przestępstwo skarbowe w trakcie realizacji Projektu i Beneficjent nie zastąpił w Projekcie osoby skazanej inną.

2. Instytucja Pośrednicząca może rozwiązać Umowę z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia, w przypadku gdy:

1)Beneficjent nie realizuje Projektu zgodnie z harmonogramem załączonym do Wniosku o dofinansowanie Projektu;

2)Beneficjent nie osiągnie zamierzonego w Projekcie celu z przyczyn przez siebie zawinionych;

3)Beneficjent odmówi poddania się kontroli, o której mowa w § 21;

4)Beneficjent w ustalonym przez Instytucję Pośredniczącą terminie nie doprowadzi do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości;

5)Beneficjent nie przedkłada Wniosków o płatność zgodnie z Harmonogramem płatności, z zastrzeżeniem § 8 ust. 3;

6)Beneficjent nie przestrzega przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych albo przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych w zakresie, w jakim przepisy ww. ustaw stosują się do Beneficjenta;

7)Beneficjent w sposób uporczywy uchyla się od wykonywania obowiązków, o których mowa w § 21 ust. 1.”

Paragraf 31. Umowy o dofinansowanie

„1. W przypadku rozwiązania Umowy na podstawie § 29, Beneficjent zobowiązany jest do zwrotu całości lub części otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków dofinansowania.

2. W przypadku rozwiązania Umowy w trybie § 29, Beneficjent ma prawo do wydatkowania wyłącznie tej części otrzymanych transz dofinansowania, które odpowiadają prawidłowo zrealizowanej części Projektu.

3. Beneficjent zobowiązuje się przedstawić rozliczenie otrzymanych transz dofinansowania, w formie Wniosku o płatność.

4. Niewykorzystana część otrzymanych transz dofinansowania podlega zwrotowi na rachunek bankowy wskazany przez Instytucję Pośredniczącą w terminie 30 dni od zakończenia realizacji Projektu. W przypadku niedokonania zwrotu w ww. terminie, stosuje się postanowienia § 14 Umowy.

5. Rozwiązanie Umowy, bez względu na to czy następuje na podstawie § 29 lub § 30, nie obejmuje obowiązków Beneficjenta wynikających z § 12, § 16, § 20, § 21, § 26, § 27 i § 28, które zobowiązany jest on wykonywać w dalszym ciągu.

6. Postanowienie ust. 5 nie obejmuje sytuacji, gdy w związku z rozwiązaniem Umowy Beneficjent zobowiązany jest do zwrotu całości otrzymanego dofinansowania”.

16.W przypadku nieotrzymania dofinansowania projektu w ramach konkursu (…) Stowarzyszenie dołożyłoby wszelkich starań, aby zrealizować część zadań zawartych w projekcie (poza wsparciem finansowym dla PS), choćby w znacznie mniejszym zakresie zadań i o mniejszej wartości finansowej i poszukiwałoby środków z innych źródeł (w tym środków publicznych) na realizację założeń zapisanych w projekcie.

Projekt rozumiany jako spójna całość zapisana we wniosku o dofinansowanie nie byłby zrealizowany bez otrzymania tego dofinansowania.

17.Ponoszą Państwo odpowiedzialność za realizację projektu jako całości, mierzonej zestawem wskaźników rezultatu. Oceny kwalifikowalności wydatków dokonuje Instytucja Pośrednicząca, tj. (…). Zgodnie z paragrafem 28 Umowy o dofinansowanie:

„1. Na etapie rozliczenia końcowego Wniosku o płatność, kwalifikowalność wydatków w Projekcie oceniana jest w odniesieniu do stopnia osiągnięcia założeń merytorycznych określonych we Wniosku o dofinansowanie Projektu. Zasadność rozliczenia Projektu w oparciu o regułę proporcjonalności oceniana jest przez IP według stanu na zakończenie realizacji Projektu na etapie weryfikacji końcowego Wniosku o płatność.

2. Założenia merytoryczne Projektu, o których mowa w ust. 1, mierzone są poprzez wskaźniki produktu i rezultatu bezpośredniego określone we Wniosku o dofinansowanie.

3. Zgodnie z regułą proporcjonalności:

1)w przypadku nieosiągnięcia założeń merytorycznych Projektu, IP może uznać wszystkie lub odpowiednią część wydatków rozliczonych w ramach Projektu za niekwalifikowalne;

2)wysokość wydatków niekwalifikowalnych uzależniona jest od stopnia nieosiągnięcia założeń merytorycznych Projektu. Wydatki niekwalifikowalne z tytułu reguły proporcjonalności obejmują wydatki związane z zadaniem merytorycznym (zadaniami merytorycznymi), którego/ych założenia nie zostały osiągnięte oraz proporcjonalnie koszty pośrednie.

4. Instytucja Pośrednicząca podejmuje decyzję o:

1)odstąpieniu od rozliczenia Projektu zgodnie z regułą proporcjonalności w przypadku wystąpienia siły wyższej;

2)obniżeniu wysokości albo odstąpieniu od żądania zwrotu wydatków niekwalifikowalnych z tytułu reguły proporcjonalności, jeśli Beneficjent o to wnioskuje i należycie uzasadni przyczyny nieosiągnięcia założeń, w szczególności wykaże swoje starania zmierzające do osiągnięcia założeń Projektu.”

O odpowiedzialności mówią także zapisy paragrafu 5 Umowy o dofinansowanie:

„4. Instytucja Pośrednicząca w przypadkach rażącego naruszenia przez Beneficjenta postanowień Umowy w zakresie zarządzania Projektem uznaje za niekwalifikowalną część kosztów pośrednich podczas zatwierdzania Wniosku o płatność. Wysokość kosztów niekwalifikowalnych obliczana jest zgodnie z załącznikiem nr 13 do Umowy. Instytucja Pośrednicząca może odstąpić od uznania za niekwalifikowalną części kosztów pośrednich jeżeli Beneficjent wykaże, że naruszenie Umowy wynika z okoliczności od niego niezależnych

5. Potencjalna ocena kwalifikowalności wydatków dokonywana jest na etapie wyboru Wniosku o dofinansowanie Projektu, natomiast potwierdzenie kwalifikowalności dokonywane jest podczas realizacji Projektu, na etapie weryfikacji wniosków o płatność przedkładanych przez Beneficjenta, tj. podczas tzw. kontroli administracyjnej wydatków, a także kontroli w miejscu realizacji Projektu/siedzibie Beneficjenta, zarówno doraźnych, jak i na zakończenie realizacji Projektu oraz kontroli przeprowadzanych przez inne instytucje systemu wdrażania w szczególności IZ, Instytucję Certyfikującą, Instytucję Audytową, a także kontroli przeprowadzanych przez instytucje spoza systemu wdrażania np. Urząd Zamówień Publicznych, organy ścigania etc.”.

Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczeń, do których wykonania są Państwo zobowiązani w związku z realizacją Projektu może mieć zatem wymiar finansowy - względem Instytucji Pośredniczącej, bądź - w zależności od rodzaju nieprawidłowości i uprawnień organów kontrolujących prawidłowość działania Stowarzyszenia i/lub wydatkowania środków publicznych - Stowarzyszenie ponosi odpowiedzialność przewidzianą w prawie.

Pytania

1)Czy dofinansowanie otrzymane przez Stowarzyszenie na realizację Projektu stanowi podstawę opodatkowania podatkiem VAT, w sytuacji gdy realizacja Projektu nie jest działalnością gospodarczą Stowarzyszenia, nie jest to wynagrodzenie za świadczone usługi ani też dofinansowanie mające bezpośredni wpływ na cenę świadczonych usług?

2)Czy Stowarzyszeniu przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i/lub usług w związku z realizacją Projektu na podstawie przywołanej Umowy?

3)Czy na podstawie przepisów ustawy o VAT i/lub innych przepisów krajowych Stowarzyszenie ma prawo odzyskiwać na zasadach ogólnych lub na zasadach proporcji VAT naliczony z tytułu nabycia towarów i/lub usług w związku z realizacją Projektu?

Państwa stanowisko w sprawie

Stowarzyszenie stoi na stanowisku, że:

ad 1) dofinansowanie otrzymane na realizację Projektu nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, ponieważ nie jest działalnością gospodarczą Stowarzyszenia ani nie jest to wynagrodzenie za świadczone usługi, nie jest także dofinansowaniem mającym bezpośredni wpływ na cenę świadczonych usług. Dofinansowanie w przewidzianym kształcie służy jedynie pokryciu wydatków kwalifikowalnych w związku z realizacją Projektu;

ad 2) nie przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku naliczonego;

ad 3) nie ma prawnej możliwości odzyskania podatku VAT na żadnych zasadach i podatek VAT nie podlega zwrotowi lub odliczeniu na rzecz Stowarzyszenia.

Stanowisko w zakresie pytania 1

Zgodnie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT. Przez świadczenie usług na gruncie przepisów o VAT należy zatem rozumieć przede wszystkim określone zachowanie podatnika na rzecz innego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Niemniej, aby świadczenie usług na terytorium kraju mogło być uznane za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

‒w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (usługobiorca) jest bezpośrednim odbiorcą świadczenia,

‒świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony usługobiorcy (wynagrodzenie). Przy czym za tego rodzaju świadczenie wzajemne możliwe jest również wypłacone wynagrodzenie przez osobę trzecią.

Nie każde jednak świadczenie na terytorium kraju wykonywane za odpłatnością podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem aby dane świadczenie (odpłatna dostawa towaru lub świadczenie usług) było opodatkowane podatkiem VAT, musi być również wykonane przez podmiot, który w związku z jego wykonaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, rozumie się natomiast wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Powyższe przepisy są wyrazem zasady powszechności opodatkowania podatkiem VAT, w myśl której opodatkowaniu tym podatkiem powinien podlegać możliwie każdy obrót towarem i świadczenie usług. W tym miejscu należy wskazać, że definicja działalności gospodarczej wynikająca z ustawy o VAT ma charakter autonomiczny względem innych gałęzi prawa i powinna być rozpatrywana niezależnie od tych innych przepisów. Z perspektywy przepisów o podatku VAT działalność gospodarcza nie musi być - co do zasady - prowadzona w celu osiągania zysku, gdyż w ramach działalności gospodarczej podatnik VAT może dążyć do osiągnięcia celów innych niż zarobkowe. Bez znaczenia także dla bycia podatnikiem VAT jest efekt prowadzonej działalności, w szczególności, czy jest to działalność dochodowa, czy też przynosząca straty.

W konsekwencji stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlega tylko to świadczenie (dostawa towaru lub świadczenie usług) w przypadku, w którym istnieje skonkretyzowany konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść i które jest dokonywane przez podmiot działający w charakterze podatnika podatku VAT. Jeśli jednak świadczenie nie jest wykonywane w ramach działalności gospodarczej, tj. nie jest wykonywane przez podmiot działający w charakterze podatnika VAT lub gdy nie istnieje skonkretyzowany podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związane z danym świadczeniem, świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Czynności podejmowane przez Stowarzyszenie w ramach realizacji zadań w Projekcie nie stanowią wykonywania działalności gospodarczej, a Stowarzyszenie w tym zakresie nie działa jako podatnik VAT. Przedmiotowe czynności realizowane są po pierwsze w celach niekomercyjnych, lecz dla potrzeb realizacji celów statutowych pożytku publicznego, dla których Stowarzyszenie zostało powołane i w swej istocie działania te są nieodpłatną działalnością statutową Stowarzyszenia. W takim zakresie zarówno w praktyce interpretacyjnej, jak i doktrynie, stowarzyszenia nie są uznawane za podmioty prowadzące działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Kluczowe w sprawie jest, że przedmiotowym czynnościom nie towarzyszy jakakolwiek odpłatność (świadczenie wzajemne), jaką Stowarzyszenie miałoby otrzymać od kogokolwiek. W ocenie Stowarzyszenia, nieodzowną cechą działalności gospodarczej jest jej odpłatny charakter i niemożliwym jest uznać, aby podmioty wymienione w definicji działalności gospodarczej sformułowanej na potrzeby ustawy o podatku VAT prowadziły działalność bez uzyskiwania jakiejkolwiek odpłatności za podejmowane czynności, nawet jeśli w praktyce odpłatność ta ma charakter symboliczny i wcale nie musi przekładać się na uzyskiwanie zysku. Odpłatność taka, musi jednak, co do zasady, wystąpić, aby mówić o tym, że dana czynność jest w ogóle podejmowana w ramach działalności gospodarczej, a tym samym, że świadczeniodawca działa w charakterze podatnika VAT.

Takie podejście nie narusza przy tym zasady powszechności opodatkowania podatkiem VAT, która wymaga, aby opodatkowaniu podlegał możliwie każdy obrót towarem i świadczenie usług. Zasada ta nie wyłącza jednak istnienia pewnej sfery działań, która jest poza opodatkowaniem podatkiem VAT. Dotyczy to w szczególności inicjatyw o charakterze społecznym (pożytku publicznego), działalności badawczo-naukowej, działalności charytatywnej i temu podobnych, które nie są inicjatywami podejmowanymi dla celów zarobkowych.

Z przepisu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podstawą opodatkowania (z zastrzeżeniami, które nie mają znaczenia w tej sprawie) „jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika”. Jego treść nawiązuje do unijnego pierwowzoru, który stanowił art. 11 (A) ust. 1 lit. a). Dyrektywy Rady z 77/388/EWG z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U. L 145 z 13 czerwca 1977 r.). Obecnie stanowi on implementację art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego podatku od wartości dodanej (Dz.U. UE seria L z 2006 r. Nr 341/1 (dalej: Dyrektywa 112). Zgodnie z art. 73 Dyrektywy 112 w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług innych niż te, o których mowa w art. 74-77 (które nie odnoszą się do stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy) „podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia”.

Z przytoczonych wyżej przepisów: art. 29a ust. 1 ustawy o VAT oraz art. 73 Dyrektywy 112 wynika więc, że nie wszystkie dopłaty (dotacje, subwencje i inne wpłaty o podobnym charakterze) otrzymane przez podatnika od osoby trzeciej w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług będą zaliczane do podstawy opodatkowania. Warunkiem jest ich bezpośredni wpływ (związek) na cenę towarów lub usług dostarczanych lub świadczonych przez podatnika. Takie rozumienie tych przepisów potwierdza również orzecznictwo ETS, interpretujące poprzednio obowiązujący przepis art.11 (A) ust. 1.lit. a) VI Dyrektywy, z którego także wynikało, że podstawą opodatkowania jest zasadniczo „wszystko, co stanowi wynagrodzenie, które dostawca otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy, klienta lub osoby trzeciej z tytułu tych czynności, włączając subwencje bezpośrednio związane z ich ceną”. Najszersza analiza tego przepisu została dokonana w wyroku ETS z 22 listopada 2001 r., C‑184/00 (niepubl. w j. polskim), do którego Trybunał nawiązuje także w innych wyrokach (zob. np. dostępny w j. polskim wyrok ETS z 15 lipca 2004 r., C-463/02; zob. również W. Varga, glosa do wyroku ETS z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie C-353/00, Lex/el 2012; B. Niedziółka w: „VI Dyrektywa VAT, komentarz” pod red. K. Sachsa, Warszawa 2003 s. 241 -243). Z orzeczeń tych wynika, że sam fakt, iż subwencja może mieć wpływ na cenę towarów lub usług dostarczanych lub świadczonych przez podatnika nie jest wystarczający aby wchodziła do podstawy opodatkowania. Konieczne jest bowiem, aby była przyznawana konkretnie podmiotowi subwencjonowanemu po to aby dostarczał on określonego towaru lub wykonywał określoną usługę. Przy tym cena, którą ma zapłacić nabywca lub usługobiorca powinna być ustalona w taki sposób, aby zmniejszała się w stosunku odpowiadającym subwencji przyznanej sprzedawcy towarów lub świadczącemu usługi, która stanowiłaby zatem element determinujący ceny, jakiej ten ostatni zażąda. Należy zatem zbadać, czy okoliczność, że subwencja jest przyznawana sprzedawcy lub świadczącemu usługi, pozwala obiektywnie na sprzedaż towarów lub świadczenie usług po cenie niższej od tej, której by żądał, gdyby nie otrzymał subwencji (ww. wyrok C-184/00 pkt 12 -14, cyt. za wyrokiem C‑463/02). W piśmiennictwie analizującym to orzecznictwo ETS zwraca się uwagę, że w przypadku subwencji (dotacji) służących pokryciu całości lub części kosztów podatnika, mających umożliwić temu podatnikowi wykonywanie określonych czynności, konieczna jest szczegółowa analiza relacji pomiędzy warunkami otrzymywania dotacji a obowiązkiem wykonywania określonych świadczeń i wpływem dotacji na cenę świadczenia (zob. B. Niedziółka op. cit. s. 243). Kluczowa dla uznania kwoty otrzymanego przez podatnika dofinansowania za składnik podstawy opodatkowania z tytułu dokonanej dostawy towarów lub świadczenia usług jest bowiem możliwość jednoznacznego przyporządkowania kwoty dofinansowania do konkretnej transakcji. Z okoliczności faktycznych transakcji musi wynikać, że dofinansowanie zostało udzielone przez podmiot trzeci jako część wynagrodzenia podatnika z tytułu konkretnej transakcji. W przypadku gdy taki bezpośredni związek nie istnieje należy uznać, że otrzymane przez podatnika dofinansowanie prowadzonej przez niego działalności nie powinno być uwzględniane w podstawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług, nawet, jeśli dzięki opodatkowaniu efektywnie podatnik jest w stanie obniżyć cenę oferowanych towarów lub usług (zob. M. Wojda w: Dyrektywa VAT 2006/112/WE pod red. J. Martini, Wrocław 2010 r. s. 422-425). W podobny sposób art. 29a ust. 1 ustawy o VAT interpretowany jest w orzecznictwie NSA (wyroki NSA z 27 września 2018 r., I FSK 1875/16 i I FSK 1876/16). Konieczne jest stwierdzenie, że dotacja ta jest dokonywana w celu sfinansowania konkretnej czynności opodatkowanej (dostawy towarów lub świadczenia usług). Dla oceny, czy dotacja jest elementem istotnym wpływającym na włączenie jej do podstawy opodatkowania, kluczowe jest stwierdzenie, czy dotacje są przekazywane w celu sfinansowania dostawy konkretnych towarów lub świadczenia konkretnych usług. Tylko bowiem w takiej sytuacji można uznać, że stanowią one element wynagrodzenia. Dotacje nie dające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT nie stanowią obrotu w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, czyli nie zwiększają obrotu (vide A. Bartosiewicz R. Kubacki, VAT Komentarz, Wydanie III s. 429 i n.).

W wyroku z 12 października 2021 r. I FSK 1247/18 Naczelny Sąd Administracyjny zauważył: „Nie wszystkie dopłaty (dotacje, subwencje i inne wpłaty o podobnym charakterze) otrzymane przez podatnika od osoby trzeciej w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług będą zaliczane do podstawy opodatkowania. Warunkiem jest ich bezpośredni wpływ (związek) na cenę towarów lub usług dostarczanych lub świadczonych przez podatnika.”. W uzasadnieniu sąd podtrzymał stanowisko sądu pierwszej instancji, że opisane rekompensaty za świadczone usługi transportu zbiorowego nie mogą być uznane za dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze, zaliczane do podstawy opodatkowania, o której mowa art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Rekompensaty te nie mają bowiem bezpośredniego wpływu na ceny za usługi świadczone przez spółkę (ceny za bilety). Celem rekompensat ma być przede wszystkim pokrycie strat związanych z tego rodzaju działalnością  i umożliwienie jej prowadzenia w tego rodzaju sytuacji. Także sposób przyznania tych rekompensat wskazuje, że stanowią one dopłatę o charakterze podmiotowym związaną z kosztami funkcjonowania spółki w zakresie, w jakim świadczy przewozy o charakterze użyteczności publicznej, a nie z cenami usług przewozowych, na które rekompensata nie oddziaływuje. Rekompensata, nie jest związana z ceną sprzedawanych biletów. Wnioskodawca pragnie podkreślić, że oczywiście przedmiotowe dofinansowanie przedstawione w stanie faktycznym nie dotyczy rekompensaty za bilety, jednakże celem takiej projekcji jest wskazanie, że dopłata do ceny biletu, za którą otrzymano rekompensatę jest bardziej cenotwórcza niż przedmiotowe dofinansowanie Projektu, i ma rzeczywisty wpływ na cenę, a mimo to Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż nie stanowi podstawy opodatkowania.

Analogiczne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 października 2021 r. sygn. akt I FSK 217/21, podzielając stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku ETS z 22 listopada 2001 r., C-184/00 w którym „stwierdzono, że sam tylko fakt, że dotacja (czy inny sposób dofinansowania) wpływa na ostateczną cenę świadczenia (co niemal zawsze ma miejsce), nie może być decydujący dla uznania, że dotacja ta powinna zwiększać podstawę opodatkowania”, napisał w swoim uzasadnieniu: „Z powyższego wynika, że kryterium uznania dotacji za zwiększającą obrót jest stwierdzenie, że dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opodatkowaniu podlegają bowiem jedynie przedmiotowe dotacje do ceny sprzedaży (u dostawcy towaru lub usługi). Nie podlegają natomiast opodatkowaniu przedmiotowe dotacje do ceny zakupu (u nabywcy towaru lub usługi)”.

W sprawie chodziło o dotację na realizację projektu badawczo-rozwojowego pochodzącą ze środków NCBiR. NSA oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego, uznając że taka dotacja nie będzie stanowiła podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, ani nie będzie wynagrodzeniem za świadczoną usługę. Dofinansowanie przekazane przez NCBiR nie wpływa bezpośrednio na cenę towarów lub usług, środki finansowe pochodzą z dotacji celowej udzielonej NCBiR z budżetu państwa na realizację zadań publicznych z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa. Jednocześnie nie ulega wątpliwości, że dotacja otrzymana z NCBiR nie ma bezpośredniego wpływu na cenę dostarczanych towarów lub świadczonych przez spółkę usług. Finansowanie otrzymane z NCBiR ma bowiem charakter zwrotu poniesionych przez spółkę kosztów związanych z realizacją projektu w zakresie badań naukowych lub prac rozwojowych - stanowi zatem rodzaj tzw. „dotacji kosztowej”.

Dofinansowanie otrzymane na realizację Projektu nie jest przyznane w celu sfinansowania konkretnej/-ych czynności podlegającej/-ych opodatkowaniu podatkiem VAT, lecz służy pokryciu kosztów realizacji Projektu, jako integralnej całości. Otrzymane przez Stowarzyszenie dofinansowanie przeznaczone zostanie wyłącznie na sfinansowanie kosztów kwalifikowalnych (bezpośrednich i pośrednich), niezbędnych do prawidłowej realizacji Projektu. Na realizowany Projekt składają się różne działania, o których wskazano w stanie faktycznym. Dofinansowanie jest przeznaczone na pokrywanie kosztów kwalifikowalnych w Projekcie, natomiast nie stanowi wynagrodzenia za poszczególne czynności w projekcie. Aby dotacja (dofinansowanie) była bezpośrednio powiązana z ceną świadczonych usług konieczne byłoby, by miała bezpośredni wpływ na cenę danej usługi i obniżała ją o możliwą do sprecyzowania kwotę. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie występuje, gdyż dofinansowanie przeznaczone jest na realizację Projektu, jako całości i nigdy nie została ustalona w jakiejkolwiek formie cena (odpłatność) za świadczone usługi. O prawidłowym wykonaniu Projektu, a tym samym kwalifikowalności kosztów świadczy szereg wskaźników merytorycznych, spośród których żaden nie odnosi się do konkretnych rodzajów usług dla konkretnych odbiorców. Ewentualne obniżenie poziomu dofinansowania Projektu nie jest związane z ilością i konkretnymi rodzajami wykonanych czynności lecz z poziomem osiągniecia wskaźników produktu oraz rezultatu (reguła proporcjonalności), wniesieniem wkładu własnego w niższej niż deklarowana wysokości; bądź naruszeniami w zakresie zarządzania projektem.

Sprowadzenie działań realizowanych w ramach Projektu tylko do poszczególnych usług jest nieuprawnione, ponieważ otrzymane dofinansowanie przeznaczone jest na realizację Projektu, jako całości, przez co nie można przyjąć, że wpływa w sposób bezpośredni na cenę świadczonych usług.

Powyższe rozważania w zakresie wykładni art. 29a ust. 1 ustawy o VAT korespondują ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wyrażonym w wyroku z dnia z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt I FSK 821/13, w którym stwierdzono, że skoro przyznana skarżącej dotacja przeznaczona jest na wydatki niezbędne do wykonania całego realizowanego przez skarżąca projektu, to nie jest ona związana bezpośrednio z usługą szkoleniową wykonywaną przez skarżącą. Nie ma więc uzasadnienia stanowisko, by dotacja ta zwiększała obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT. To, że uczestnik szkolenia w rezultacie ponosi niższe koszty szkolenia nie ma większego wpływu na ocenę czy dotacja stanowi obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 tej ustawy czy też nie. Istotne jest bowiem to, czy ma ona bezpośredni wpływ na cenę danej usługi. Skoro otrzymana dotacja pokrywa koszty realizacji projektu, to stanowi ona zwrot kosztów poniesionych w związku z zarządzaniem projektem i realizacją szkoleń. Podobne zapatrywanie wyrażono również w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt I FSK 571/08 oraz z dnia 8 stycznia 2014 r., sygn. akt I FSK 176/13 a także w nieprawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt I SA/Bd 733/17 w którym wyraźnie zaznaczono, że w praktyce prawie zawsze dofinansowanie działalności podatnika wpływa w jakiś sposób na poziom stosowanych przez niego cen. Przyjmując odmienne stanowisko należałoby stwierdzić, że każda dotacja podlega wliczeniu do podstawy opodatkowania, bowiem zawsze w jakimś sensie wpływa na odpłatność za świadczoną usługę/dostawę towaru. Elementem istotnym, wpływającym na ewentualne włączenie dofinansowania do podstawy opodatkowania, jest natomiast stwierdzenie, czy dotacje są przekazywane w celu dostawy konkretnych towarów lub świadczenia konkretnych usług. Dofinansowanie w niniejszej sprawie nie odnosi się do ceny konkretnego towaru, czy usługi, lecz ma charakter ogólny - odnosi się do realizacji Projektu, jako pewnej całości. Przy czym podkreślić należy, że całego Projektu nie można potraktować jako jedną standaryzowaną usługę.

Wskazać należy również na orzecznictwo, w którym dotacje, dopłaty i subwencje są rozpoznawane jako dopłata do usługi. W szczególności Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 lipca 2016 r., sygn. akt I FSK 773/16 uznając, że dotacja ma wpływ na podstawę opodatkowana w myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, wskazał, że dotacja ta musi być korelatem usługi tzn. jest wypłacana tylko w razie świadczenia usług i jest ściśle zależna od ilości świadczonych usług doradczych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 20 października 2017 r., sygn. akt I SA/Lu 540/17, stojąc na stanowisku, że dofinansowanie udzielone gminie w ramach RPO WL podlega wliczeniu do podstawy opodatkowania VAT w przypadku świadczenia usług, rozpoznawał sprawę, w której już w momencie uzyskania dofinansowania wiadomo było, jaka kwota dotyczy jakiej usługi, jakiej nieruchomości, jakiego mieszkańca, a otrzymana dotacja wpływała proporcjonalnie na obniżenie kwoty, którą obowiązany był pokryć z własnych środków dany mieszkaniec korzystający z przedmiotowego projektu. Stanowisko to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie potwierdził następnie w dwóch wyrokach: z dnia 7 listopada 2017 r. sygn. akt I SA/Lu 786/17 wskazał, że wartość partycypacji mieszkańców - nabywców usługi zależy od wysokości tego dofinansowania. Stanowi ono zatem w założeniu część ceny usługi, adresowanej do określonego kręgu usługobiorców, a nie powszechnej i nieodpłatnej. Natomiast w wyroku z dnia 15 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Lu 797/17 WSA w Lublinie zaznaczył, że projekt, na który przyznano skarżącej dofinansowanie, polegał na realizacji określonej liczby instalacji na oznaczonych nieruchomościach, a kwoty, jakie obciążały mieszkańców w związku z wykonaniem instalacji, były uzależnione od wielkości dofinansowania i z tego względu uznał, że uzyskane dofinansowanie jest bezpośrednio związane z finansowaniem konkretnych usług i ma bezpośredni wpływ na cenę tych usług.

Dofinansowanie, o którym mowa w niniejszym wniosku o indywidualną interpretację podatkową nie jest korelatem usługi tzn. jego wypłacanie nie ma związku ze świadczeniem usług ani ich ilością. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lipca 2021r. sygn. I SA/Bk 283/21 (orzeczenie prawomocne), w zbliżonym stanie faktycznym Sąd zajął następujące stanowisko: „Sama okoliczności, że dotacja wypłacana jest PPŁ w celu umożliwienia świadczenia ww. usług na rzecz przedsiębiorstw, nie implikuje jeszcze jej bezpośredniego wpływu na cenę. Idąc dalej, nie ma więc uzasadnienia stanowisko, jakoby przedmiotowa dotacja zwiększała obrót w rozumieniu art. 29a ust. 1 u.p.t.u. To, że uczestnik Projektu nie ponosi kosztów świadczonych w ramach Projektu usług, nie ma większego wpływu na ocenę, czy dotacja stanowi obrót w rozumieniu art. 29a ust. 1 u.p.t.u. czy też nie. Istotne jest bowiem to, czy ma ona bezpośredni wpływ na cenę danej usługi. Uzyskiwane przez PPŁ dofinansowanie pokrywa koszty współrealizacji Projektu ogółem, a nie dostarczanie konkretnie wskazanych usług. W rzeczywistości budząca spór dotacja stanowi pokrycie kosztów poniesionych w związku z zarządzaniem projektem i realizacją usług objętych projektem, co potwierdza również sposób określenia finansowania Projektu: kwota dofinansowania ustalona jest dla całego Projektu i stanowić ma pokrycie wydatków kwalifikowanych (kosztów), a składowe źródeł dofinansowania (środki krajowe oraz środki UE) mają charakter ilościowy, tj. procentowy w stosunku do określonych kwotowo kosztów Projektu. Nie można wobec tego zgodzić się z organem, jakoby dofinansowanie było przeznaczane na pokrycie określonych wydatków, wyodrębnionych z ogółu działalności PPŁ”.

Stanowczo trzeba również podkreślić, że dofinansowanie do Projektu ma charakter dotacji zakupowej, tj. środki te Stowarzyszenie może przeznaczyć jedynie na pokrycie wydatków ponoszonych na realizację Projektu, a nie na wynagrodzenie za podejmowane przez siebie czynności, a tym bardziej za świadczenie jakichkolwiek usług lub dostawę towarów.

Skoro otrzymywane dofinansowanie na realizację Projektu:

‒nie stanowi dopłaty do ceny usługi, gdyż dofinansowanie zostało przyznane na pokrycie wydatków realizacji Projektu jako integralnej całości a nie konkretnych czynności

‒nie da się wskazać konsumenta (odbiorcy) dla takiej hipotetycznej usługi ani jej ceny,

‒a tym bardziej, nie da się wskazać, o jaką konkretnie kwotę cena takiej usługi miałaby być obniżona w związku z otrzymaniem dofinansowania,

to nie można uznać, że dofinansowanie w tej części jest w sposób zindywidualizowany i policzalny związana z ceną jakiegokolwiek świadczenia ze strony Stowarzyszenia i dlatego jego kwota nie powinna zwiększać podstawy opodatkowania.

Mając zatem na względzie to, że:

‒za działania podejmowane w toku realizacji Projektu – Stowarzyszenie nie otrzymuje jakiejkolwiek odpłatności,

‒dla działań tych nie istnieje dostatecznie skonkretyzowany konsument (odbiorca), aby uznać, że mogą stanowić one świadczenie usług,

‒skoro Stowarzyszenie nie świadczy usług w tym zakresie, to tym bardziej nie może istnieć cena dla takiej usługi, w odniesieniu do której można byłoby potraktować uzyskane dofinansowanie jako mające bezpośredni wpływ na tę nieistniejącą cenę,

‒dofinansowanie w tym zakresie ma charakter dotacji zakupowej związanej z pokryciem kosztów realizacji Projektu,

należy przyjąć, że nie są to czynności podejmowane w ramach działalności gospodarczej, tj. przy ich wykonaniu Stowarzyszenie nie działa w charakterze podatnika podatku VAT, a otrzymane przez nie dofinansowanie w tym zakresie nie może stanowić wynagrodzenia za świadczenie usług lub bezpośredniej dopłaty do ceny usług. W rezultacie, kwota dofinansowania otrzymana przez Stowarzyszenie na realizację Projektu nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem VAT.

Stanowisko w zakresie pytania nr 2 i nr 3

Wydatki poniesione w ramach realizacji Projektu nie były, nie są i nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, zatem nie jest spełniony warunek określony w art. 86 Ustawy o VAT, umożliwiający podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego, jeśli występuje związek zakupów z wykonywaniem czynności opodatkowanych w rozumieniu ustawy o VAT, gdyż w opisanym stanie faktycznym taki związek nie zachodzi.

Stowarzyszenie realizuje Projekt o charakterze niezarobkowym, jako działalność nieodpłatną pożytku publicznego. Wykonuje go według postanowień Umowy, zgodnie z założonym celem oraz zatwierdzonymi przez Instytucję Pośredniczącą procedurami dotyczącymi realizacji Projektu i w takim charakterze otrzymuje środki finansowe na realizację Projektu. Stowarzyszenie, realizując postanowienia Umowy nie prowadzi działalności gospodarczej, lecz wykonuje czynności związane z realizacją określonego Projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu państwa. Tym samym, Stowarzyszenie nie działa jako podatnik podatku VAT w rozumieniu art. 15 Ustawy o VAT, gdyż za określone wynagrodzenie nie świadczy usług w związku z Umową, lecz przyjmuje środki finansowe na realizację określonego Projektu współfinansowanego z EFS.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 ustawy o VAT. 

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku VAT naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podmiot działający w charakterze podatnika podatku VAT, oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Wskazana zasada (tj. zasada neutralności podatku VAT) wyłącza tym samym możliwość dokonywania odliczeń podatku VAT naliczonego, związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu VAT.

W przypadku, gdy nabywane towary i usługi są wykorzystywane zarówno do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT, jak i czynności zwolnionych z tego podatku albo nieobjętych podatkiem VAT w ogóle, podatnikowi przysługuje tzw. odliczenie częściowe, w tym ustalane w oparciu o tzw. współczynnik struktury sprzedaży, o którym mowa w 90 ust. 2 ustawy o VAT oraz tzw. pre-współczynnik (sposób określenia proporcji), o którym mowa w art. 86 ust. 2a i następne tejże ustawy.

Należy przy tym zaznaczyć, że podatnik VAT ma prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego - w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika VAT prawa do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku VAT naliczonego.

Przenosząc powyższe przepisy na grunt opisanego stanu faktycznego, należy zauważyć, że czynności podejmowane przez Stowarzyszenie w ramach realizacji Projektu są czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest to, że Stowarzyszeniu nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług służących wykonywaniu tych czynności, nawet jeśli w odniesieniu do tych zakupów zastosowania nie znajdują/znajdować będą przesłanki negatywne, o których mowa w art. 88 ustawy o VAT.

W związku z tym, że w ramach realizacji Projektu Stowarzyszenie nie prowadzi żadnej sprzedaży, jak wskazano powyżej, nie ma ono prawnej możliwości obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, ani odzyskania podatku VAT, jak również naliczony podatek VAT nie podlega zwrotowi lub odliczeniu na rzecz Stowarzyszenia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług definiuje  ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwana dalej „ustawą”.

Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Art. 2 pkt 6 ustawy:

Art. 7 ust. 1 ustawy:

Art. 8 ust. 1 ustawy:

Art. 8 ust. 2a ustawy:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie

podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

‒w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

‒świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne (wynagrodzenie).

Przy czym oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ponadto, z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Przepisy dotyczące funkcjonowania podatku VAT w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlegają harmonizacji na zasadach określonych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą. Uszczegółowieniem zasad obowiązywania i funkcjonowania podatku VAT określonych w Dyrektywie są wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

W sprawie C‑16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, Trybunał w wyroku z 3 marca 1994 r. zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

TSUE, w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG wskazał, że „(...) w ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem, jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT (zob. wyrok z dnia 29 października 2009 r. w sprawie C-246/08 Komisja przeciwko Finlandii, Zb. Orz. s. I-10605, pkt 43). W tym świetle świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy (ww. wyrok w sprawie MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring, pkt 47). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „świadczenie usług dokonywane odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem (wyrok z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie C-40/09 Astra Zeneca UK, Zb. Orz. s. I-7505, pkt 27 i przytoczone orzecznictwo)” (pkt 17-19).

W wyroku z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie C-151/13 Le Rayon d’Or SARL przeciwko Ministre de l’Économie et des Finances Trybunał wskazał, że „(...) aby świadczenie usług mogło być uznane za „odpłatne” w rozumieniu tej dyrektywy, nie wymaga ona, aby świadczenie wzajemne za taką usługę było uzyskane bezpośrednio od jej odbiorcy. Świadczenie wzajemne może pochodzić także od osoby trzeciej (zob. podobnie wyrok Loyalty Management UK i Baxi Group, C-53/09 i C-55/09, EU:C:2010:590, pkt 56)” (pkt 34).

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem, aby dana czynność (usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Aby dana czynność była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku VAT.

Art. 15 ust. 1 ustawy:

Art. 15 ust. 2 ustawy:

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma charakter uniwersalny. Pozwala na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Status podatnika podatku od towarów i usług wynika również z okoliczności dokonania czynności, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

We wniosku wskazali Państwo, że Stowarzyszenie prowadzi działalność nieodpłatną pożytku publicznego i w jej ramach realizują Państwo Projekt:  (…). Projekt jest dofinansowany przez Województwo.

Projekt obejmuje dwa typy działań:

1.świadczenie usług wspierających rozwój ekonomii społecznej

2.tworzenie miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej dla osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.

W ramach tych działań przewidziane są:

a)animacje lokalne,

b)usługi świadczone na rzecz podmiotów biorących udział w projekcie,

c)wsparcie finansowe i pomostowe mające formę pieniężną.

Przewidują Państwo, że w Projekcie objętych wsparciem zostanie 10 podmiotów ekonomii społecznej oraz 37 osób, w tym 17 z grup zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

Stowarzyszenie, jako Beneficjent, otrzymuje ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (80% wartości projektu) oraz z budżetu państwa (ok. 16% wartości projektu) środki pieniężne, jako dofinansowanie na realizację Projektu, przeznaczone na pokrycie wydatków (kosztów) kwalifikowalnych ponoszonych przez Beneficjenta w związku z realizacją Projektu. Pozostałą część wartości projektu stanowi wkład własny Stowarzyszenia. Dofinansowanie wypłacane jest Stowarzyszeniu w formie zaliczki lub refundacji poniesionych wydatków.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy dofinansowanie otrzymane przez Stowarzyszenie na realizację Projektu stanowi podstawę opodatkowania podatkiem VAT.

Podstawa opodatkowania jest zdefiniowana w art. 29a ust. 1 ustawy:

W świetle art. 29a ust. 6 ustawy, podstawa opodatkowania obejmuje:

Oznacza to, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.

Dla określenia, czy dane dotacje (subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze) są czy też nie są opodatkowane, istotne są szczegółowe warunki ich przyznawania, określające cele realizowanego w określonej formie dofinansowania. Kryterium uznania dotacji za stanowiącą podstawę opodatkowania jest zatem stwierdzenie, że dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dotacje nie dające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowią podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 29a ust. 1 ustawy.

Włączenie do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze ma miejsce tylko wówczas, gdy jest to dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana bezpośrednio z dostawą towaru lub świadczeniem usługi. Nie jest więc podstawą opodatkowania ogólna dotacja (subwencja, inna dopłata o podobnym charakterze) uzyskana przez podatnika, niezwiązana z dostawą towaru lub świadczeniem usługi. W przypadku natomiast, gdy podatnik otrzyma dofinansowanie, które będzie związane z dostawą lub świadczeniem usług, jako pokrycie części lub całości ceny konkretnego świadczenia lub rekompensatę z tytułu wykonania określonego świadczenia po cenach obniżonych, płatność taka będzie zaliczana do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług zwiększa się tylko o takie dotacje, które w sposób bezwzględny i bezpośredni są związane z daną dostawą towarów lub świadczeniem usług. Jeżeli jednak taki bezpośredni związek nie występuje, dofinansowanie ogólne – na pokrycie kosztów działalności nie zwiększa podstawy opodatkowania, a tym samym nie podlega opodatkowaniu.

Przepis art. 29a ust. 1 ustawy jest odpowiednikiem art. 73 Dyrektywy, zgodnie z którym:

Opodatkowanie subwencji (dotacji) stanowi wyjątek od zasad ogólnych wspólnego systemu VAT. Nie wszystkie subwencje (dotacje) stanowią element podstawy opodatkowania VAT. Jedynie takie, które są subwencjami (dotacjami) związanymi bezpośrednio z ceną dostawy towarów czy ceną świadczenia usług. Wyjątek ten należy interpretować w sposób ścisły. Wykładnia ścisła prowadzi do wniosku, że tylko subwencje bezpośrednio wpływające na cenę transakcji podlegają opodatkowaniu. Natomiast inne subwencje (dotacje) nie wchodzą tym samym do podstawy opodatkowania, a w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu VAT. Jednocześnie nie ma znaczenia status podmiotu wypłacającego dofinansowanie ani pochodzenie środków, z których dofinansowanie jest wypłacane.

Z treści powołanych przepisów wynika, że w sytuacji, gdy podatnik, w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, otrzymuje dofinansowanie (dotację, subwencję), stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi, tego rodzaju dofinansowanie stanowi obok ceny, uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu danej dostawy lub świadczenia.

Dla wykładni art. 29a ust. 1 ustawy niezbędne jest wyjaśnienie pojęcia „dotacja bezpośrednio związana z ceną”.

W tym kontekście istotne znaczenie ma orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności wyroki w sprawach C-184/00 (Office des produits wallons ASBL v. Belgian State) oraz C-353/00 (Keeping Newcastle Warm Ltd. v. Commisioners of Customs and Excise, w skrócie KNW).

W wyroku C-184/00 Trybunał stwierdził, że pojęcie subwencji (dotacji) bezpośrednio związanych z ceną należy interpretować jako obejmujące wyłącznie subwencje, które stanowią całość lub część wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, a które są wypłacane przez podmiot trzeci w stosunku do sprzedawcy lub świadczącego. Trybunał argumentował, że w celu ustalenia, czy dotacja stanowi wynagrodzenie, cena towarów i usług musi, co do zasady, być ustalana nie później, niż w momencie zdarzenia podlegającego opodatkowaniu. Zobowiązanie do zapłaty dotacji dokonane przez osobę, która jej udziela, rodzi korelat, jakim jest prawo beneficjenta do jej otrzymania, ponieważ dokonał on dostawy podlegającej opodatkowaniu. Ten związek pomiędzy dotacją a ceną musi być jednoznacznie widoczny na podstawie indywidualnej analizy okoliczności stanowiących podstawę wypłaty tego wynagrodzenia. Z drugiej strony nie jest konieczne, aby cena towarów lub usług bądź część tej ceny została ustalona. Wystarczy by możliwe było jej ustalenie. Cena jaką płaci nabywca musi być ustalana w taki sposób, że zmniejsza się ona w proporcji do dotacji przyznanej sprzedawcy towarów lub świadczącemu usługi, co zatem stanowi element ustalenia ceny, jakiej żąda ten ostatni. Trybunał w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wskazał sądowi odsyłającemu szereg wskazówek, stwierdzając, że sąd krajowy musi zbadać obiektywnie, czy fakt, iż dotacja jest wypłacana sprzedawcy lub świadczącemu pozwala mu sprzedawać towary lub świadczyć usługi po cenie niższej, niż musiałby on żądać w braku takiej dotacji. Nie jest konieczne, by dotacja odpowiadała bezpośrednio zmniejszeniu ceny dostarczanych towarów, wystarczy by relacja pomiędzy zmniejszeniem ceny a dotacją, która może być wyrażona ryczałtowo, była istotna.

W wyroku C-353/00 Trybunał wyraził pogląd, że niezależnie od tego, czy dofinansowanie spełnia warunek bezpośredniego związku z ceną, czy też nie spełnia takiego warunku, zwiększać będzie podstawę opodatkowania, jeśli osoba trzecia (także organ władzy publicznej) wpłaca pewną kwotę pieniędzy na poczet usług świadczonych na rzecz osoby fizycznej. Orzeczenie to dotyczyło dopłat wypłacanych firmie zajmującej się usługami związanymi z doradztwem w dziedzinie energetyki.

Związek dotacji z ceną nie został szczegółowo przeanalizowany w tym wyroku. Szersze uwagi na ten temat znalazły się natomiast w opinii rzecznika generalnego oraz pisemnym stanowisku rządu Wielkiej Brytanii, które zaaprobował Trybunał. Jak wskazuje rzecznik, dotacje mogą mieć różną formę i charakter. Zwykle przez dotacje (subwencje) rozumie się sumy wypłacane danemu podmiotowi z funduszy publicznych w interesie ogólnym. W praktyce dotacje mogą mieć postać dopłat ogólnych do działalności przedsiębiorstwa (i wówczas nie podlegają opodatkowaniu) albo też stanowić subsydia do konkretnych dostaw lub usług, umożliwiając nabycie ich ostatecznemu odbiorcy po niższej cenie (lub w ogóle bez odpłatności z jego strony). W tym ostatnim przypadku podlegają podatkowi VAT.

Tego rodzaju dotacje występowały w przypadku KNW. Istniał bezpośredni związek pomiędzy usługami podatnika a otrzymywanymi dotacjami (dotacje były korelatem usług i wypłacano je tylko w razie ich świadczenia; również kwotowo zależały od liczby usług). Wpływ na cenę również był oczywisty: ostateczny odbiorca nie musiał płacić za usługę właśnie z powodu pokrycia jej dotacją. Mimo, że dotacje oczywiście wpływały na działalność przedsiębiorstwa i w sensie ekonomicznym pokrywały część kosztów jego funkcjonowania, przede wszystkim były one związane z ceną. Dlatego też nie można było ich traktować jako pozostających poza podatkiem VAT.

Jeżeli otrzymywane dofinansowanie (dotacja) jest w sposób zindywidualizowany i policzalny związany z ceną danego świadczenia/danej dostawy (tj. świadczenie/dostawa dzięki dotacji ma cenę niższą o konkretną kwotę lub świadczeniobiorca otrzymuje je za darmo), takie dofinansowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jeżeli natomiast związek tego rodzaju nie występuje i równocześnie dofinansowanie nie jest elementem wynagrodzenia związanego z danymi dostawami towarów lub usług, wówczas można – i należy – potraktować je jako płatność niepodlegającą podatkowi VAT.

Bezpośrednio z art. 29a ust. 1 ustawy wynika, że nie ma znaczenia od kogo dostawca towaru lub świadczący usługę otrzymuje zapłatę – czy od nabywcy czy od osoby trzeciej, ważne jest aby było to wynagrodzenie za dane konkretne świadczenie lub za daną konkretną dostawę.

Zatem dotacja podlega opodatkowaniu, jeżeli ma bezpośredni związek z ceną towaru/usługi świadczonej przez otrzymującego dotację. W takiej sytuacji przyjmuje się, że dotacja stanowi składnik tej ceny. Innymi słowy dotacja „uzupełnia” podstawę opodatkowania z tytułu dostawy towaru/usługi i jest opodatkowana na takich samych zasadach jak czynność, której dotyczy.

Bezpośredni związek dotacji z ceną (a więc cenotwórczy charakter) występuje w przypadku, gdy w sposób precyzyjny można określić jej wpływ na poziom ceny konkretnego towaru/usługi. Jest to możliwe w przypadku, gdy dotację można uznać za „korelat” świadczonej usługi lub dostarczanego towaru, tzn. gdy wypłacana jest tylko w razie świadczenia konkretnych usług lub dostawy konkretnego towaru, kwotowo również zależy od ilości świadczonych usług lub dostarczonych towarów. Także wtedy gdy dopłata ustalana jest jako określony procent poniesionych wydatków (określonej kategorii poniesionych wydatków), ma ona proste przełożenie na cenę świadczenia, gdy powoduje redukcję kwoty należnej od świadczeniobiorcy. W przypadku bowiem nieotrzymania dopłaty, odbiorca usług/towarów musiałby zapłacić cenę wyższą od oferowanej przez świadczeniodawcę, którego koszty (część kosztów) finansowane są z zewnętrznego źródła.

Otrzymanie dofinansowania (dotacji, dopłaty) nie stanowi samo w sobie żadnej czynności, ani też zdarzenia opodatkowanego. Dotacje (dopłaty) podlegają opodatkowaniu jako składnik ceny czynności, z którą są związane. Dotacje, które stanowią dopłatę do ceny sprzedawanych towarów, czy świadczonych usług, są ściśle związane z daną usługą, czy towarem i podlegają opodatkowaniu.

Aby dana czynność (dostawa lub usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy dokonywaną dostawą towarów lub świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za dokonaną dostawę towarów lub wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Analiza przedstawionego opisu stanu faktycznego, przepisów prawa podatkowego oraz orzecznictwa TSUE prowadzą do wniosku, że w Państwa sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której w ramach Projektu wystąpią:

‒skonkretyzowane świadczenia na rzecz uczestników Projektu w zamian za określone wynagrodzenie,

‒świadczenia niemające bezpośredniego, konkretnego odbiorcy,

‒płatności, za które Stowarzyszenie nie otrzyma świadczenia wzajemnego.

A zatem część przekazywanych Stowarzyszeniu środków finansowych w postaci dofinansowania na realizację przedmiotowego Projektu stanowi dotację, która ma bezpośredni wpływ na cenę świadczonych przez Stowarzyszenie usług.

Wskazali Państwo, że w celu wykonywania swoich działań w Projekcie Stowarzyszenie wydatkuje środki z Projektu na pokrycie kosztów bezpośrednich (tj. kosztów kwalifikowalnych dotyczących poszczególnych zadań merytorycznych w projekcie) oraz kosztów pośrednich (tj. kosztów administracyjnych związanych z obsługą projektu). Koszty pośrednie stanowią określony w Umowie procent poniesionych, udokumentowanych i zatwierdzonych w ramach Projektu wydatków bezpośrednich.

W ramach kosztów bezpośrednich pokrywane są m.in. wydatki na wynagrodzenia pracowników i zleceniobiorców, pokrycie kosztów ich przejazdów, udzielanie dotacji (stawka jednostkowa) i wsparcia pomostowego na utworzenie miejsca pracy w przedsiębiorstwie społecznym, oraz na nabycie towarów i/lub usług opodatkowanych podatkiem VAT. W szczególności są to usługi doradztwa specjalistycznego, biznesowego, branżowego, szkolenia, wizyty studyjne, usługi prawne, księgowe, marketingowe, reintegracyjne oraz usługi im towarzyszące,  niezbędne do przeprowadzenia ww. usług takie jak: opieka nad dziećmi i osobami zależnymi, wsparcie udziału osób z niepełnosprawnością, materiały edukacyjne i szkoleniowe, katering, ubezpieczenie, dojazd uczestników. Stowarzyszenie nie będzie nabywało środków trwałych w Projekcie.

Zgodnie z Regulaminem Konkursu (…), do realizacji dopuszczone są jedynie projekty rozliczane na podstawie faktycznie poniesionych wydatków, z wyjątkiem stawki jednostkowej na utworzenie miejsca pracy w przedsiębiorstwie społecznym,  oraz kosztów pośrednich, rozliczanych z wykorzystaniem stawek ryczałtowych.

Korzystanie ze wsparcia udzielanego w Projekcie jest bezpłatne – Stowarzyszenie nie pobiera i nie przewiduje pobierania od Uczestników Projektu jakichkolwiek opłat z tytułu uczestnictwa i otrzymywania wsparcia w Projekcie.

W ramach Projektu zawierają Państwo umowy z podmiotami korzystającymi ze wsparcia szkoleniowo-doradczego, wsparcia finansowego oraz wsparcia pomostowego. W pozostałych przypadkach nie zawierają Państwo umów z uczestnikami, a  uczestnik – osoba fizyczna – deklaruje przystąpienie do projektu na zasadach opisanych w Regulaminie Świadczenia Usług (…). Jednak jest to również formą umowy, bo nie musi być ona zawarta w formie pisemnej.

Wynagrodzenie za świadczone usługi otrzymują Państwo od Instytucji Pośredniczącej, z którą również są Państwo związani umową. W szczególności wniosek o dofinansowanie musiał zawierać budżet zadaniowy, w którym musieli Państwo wskazać koszty dotyczące poszczególnych zadań merytorycznych, a w trakcie realizacji Projektu poniesione wydatki podlegają analizie Instytucji Pośredniczącej. Nie mogą Państwo przeznaczyć otrzymanych na podstawie Umowy transz dofinansowania na cele inne niż związane z Projektem, w szczególności na finansowanie swojej działalności podstawowej oraz pozaprojektowej pod rygorem zwrotu całości lub części dofinansowania z Umowy. Prowadzą Państwo ewidencję księgową wydatków Projektu w taki sposób, aby możliwa była identyfikacja poszczególnych operacji związanych Projektem.

W analizowanej sprawie w zakresie skonkretyzowanych świadczeń  usług wykonanych w ramach Projektu skierowanych do wybranych podmiotów i osób fizycznych przekazane dofinansowanie na realizację ww. Projektu należy uznać za środki otrzymane od osoby trzeciej (dotacje, subwencje, lub dopłaty o podobnym charakterze), które mają bezpośredni wpływ na cenę świadczonych przez Państwa usług.

W rozpatrywanej sprawie nie ma znaczenia okoliczność, że nie otrzymują Państwo wynagrodzenia od Uczestników Projektu, a od osoby trzeciej, tj. że pochodzi ono ze środków przeznaczonych na realizację  z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa. Kryterium uznania dotacji za stanowiącą podstawę opodatkowania jest stwierdzenie, że dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Projekt jest konkretnym zadaniem, wyodrębnionym z ogólnej Państwa działalności i dofinansowanie nie jest udzielane do ogólnych kosztów funkcjonowania Stowarzyszenia, ani do ogólnych kosztów Projektu, lecz służy m.in. pokryciu kosztów usług dla indywidualnych Uczestników Projektu tj. ww. podmiotów oraz osób fizycznych.

Z okoliczności sprawy wynika, że nie mogą Państwo przeznaczać otrzymanych transz dofinansowania na cele inne niż związane z Projektem, w szczególności na finansowanie swojej działalności podstawowej, pozaprojektowej działalności, pod rygorem zwrotu całości lub części dofinansowania.

Zatem otrzymane przez Państwa kwoty, stanowiące dofinansowanie na pokrycie wydatków związanych z realizacją Projektu skierowanych do konkretnych podmiotów i osób fizycznych, należy uznać za mające bezpośredni wpływ na cenę usług świadczonych w ramach Projektu, gdyż dzięki dofinansowaniu Uczestnicy Projektu biorą w nim udział bezpłatnie, a w normalnych warunkach rynkowych musieliby zapłacić cenę za usługi w wysokości co najmniej równej wydatkom związanym z ich świadczeniem.

Konkretny Uczestnik Projektu (tj. wybrany podmiot lub osoba fizyczna) nie ponosi kosztów świadczonych dla niego usług, czyli w rzeczywistości Państwo pokrywają ceny usług z otrzymanego dofinansowania.

Dofinansowanie to zatem będzie bezpośrednio kształtowało cenę usługi określoną przez Państwa na rzecz tych konkretnych podmiotów lub osób fizycznych wybranych w ramach Projektu (tj. będzie pozwalało na bezpłatne organizowanie ww. usług dla ich odbiorców) i będzie miało charakter cenotwórczy. Zatem, wbrew Państwa twierdzeniu, fakt, że konkretny uczestnik tj. wybrany podmiot lub osoba fizyczna nie wnosi opłaty za  usługi wykonane na jego rzecz w Projekcie, nie oznacza, że świadczą Państwo nieodpłatne usługi na rzecz uczestników Projektu w postaci m.in. dostępu do usług specjalistycznych (prawnych, księgowych, marketingowych), doradztwa, w tym doradztwa biznesowego, zwiększenia konkurencyjności produktów przedsiębiorczości społecznej, szkoleń, warsztatów, doradztwa, mentoringu, coachingu, tutoringu, współpracy, wizyt studyjnych, usług służących nabyciu i rozwijaniu kompetencji i kwalifikacji zawodowych potrzebnych do pracy w przedsiębiorstwie społecznym itd.

W związku z powyższym, przyznane Państwu dofinansowanie na realizację Projektu w ramach świadczenia konkretnych usług na rzecz konkretnych podmiotów, które stanowią dla nich indywidualne świadczenie wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej oraz świadczenia skierowane do konkretnych osób, które mają wpływ na podniesienie ich kwalifikacji oraz umiejętności, ma bezpośredni wpływ na kwotę należną (cenę) z tytułu świadczenia tych usług, a zatem stanowi zapłatę otrzymaną od osoby trzeciej tj. Instytucji Finansującej. Dla opodatkowania danej czynności nie jest istotne, czy wykonanie tej czynności prowadzi do powstania po stronie świadczącego zysku, czy też straty. Opodatkowaniu bowiem podatkiem VAT podlega każde świadczenie, za które zostało wypłacone wynagrodzenie.

W związku z powyższym, w przedmiotowej sprawie przyznane Państwu dofinansowanie na realizację Projektu w zakresie, w jakim będą świadczone usługi na rzecz Uczestników Projektu, tj. konkretnych podmiotów lub osób fizycznych, stanowi dopłatę do ceny świadczonych na rzecz uczestników usług, a więc jest dofinansowaniem bezpośrednio wpływającym na wartość świadczonych usług i zwiększa podstawę opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 w zw. z ust. 6 ustawy, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Należy podkreślić, że zarówno z ustawy, jak i orzecznictwa TSUE, jasno wynika, że usługobiorca nie musi być podmiotem tożsamym z podmiotem przekazującym wynagrodzenie usługodawcy. Usługodawca (jak i dostawca towaru) może otrzymać zapłatę od osoby trzeciej. Ważne jest, aby było to wynagrodzenie za dane konkretne świadczenie lub za daną konkretną dostawę – co ma miejsce w Państwa sprawie w odniesieniu do usług świadczonych przez Stowarzyszenie na rzecz Uczestników Projektu w postaci dostępu do usług specjalistycznych (prawnych, księgowych, marketingowych), doradztwa, w tym doradztwa biznesowego, zwiększenia konkurencyjności produktów przedsiębiorczości społecznej, szkoleń, warsztatów, doradztwa, mentoringu, coachingu, tutoringu, współpracy, wizyt studyjnych, usług służących nabyciu i rozwijaniu kompetencji i kwalifikacji zawodowych potrzebnych do pracy w przedsiębiorstwie społecznym itd.

Nie można się z Państwem zgodzić, że otrzymane w Projekcie środki nie są wynagrodzeniem za podejmowane przez Państwa czynności.  Cena usługi może być skalkulowana na poziomie ponoszonych kosztów. Istotne jest to, że dotacja redukuje cenę konkretnej usługi realizowanej dla określonego uczestnika, a zatem ma na celu sfinansowanie ceny sprzedaży tej usługi i nie można jej przypisać charakteru zakupowego.

Na kwalifikację tych świadczeń jako usług świadczonych za wynagrodzeniem nie może wpłynąć prawo Instytucji Pośredniczącej do obniżenia kwoty dofinansowania w przypadku nieosiągnięcia wskaźników. Na gruncie podatku VAT ani rezultat, ani cel działalności wykonywanej przez podatnika, nie ma znaczenia dla oceny charakteru wykonywanej czynności, co wynika z art. 15 ust. 1 ustawy.

A zatem, w części przeznaczonej na świadczenie usług na rzecz konkretnych Uczestników Projektu – zarówno tych, którzy podpisali umowę, jak i tych, którzy złożyli deklarację udziału w Projekcie – otrzymane  przez Państwa dofinansowanie ma związek z ceną świadczonych usług i bezpośrednio wpływa na wartość tych świadczeń, zatem zwiększa podstawę opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ponadto część czynności, które wykonują Państwo w ramach animacji lokalnych, również należy uznać za usługi podlegające opodatkowaniu.

W opisie sprawy wskazali Państwo, że usługi animacji lokalnych realizowane są w różnych formach, na przykład w postaci wsparcia w przygotowaniu diagnozy potencjału i potrzeb  PES/ES, lub  działań wspierających liderów i animatorów lokalnych. Jeśli więc w ramach Projektu nabywają Państwo towary i usługi, aby realizować świadczenia na rzecz konkretnych odbiorców, m.in. samorządów, PES/PS, liderów i animatorów lokalnych – i otrzymują na nie dofinansowanie, to w tym zakresie otrzymane  przez Państwa dofinansowanie również ma związek z ceną świadczonych usług i bezpośrednio wpływa na wartość tych świadczeń, zatem zwiększa podstawę opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Z opisu stanu faktycznego wynika również, że w ramach Projektu wykonywane będą czynności niemające bezpośredniego, konkretnego odbiorcy świadczenia, który odnosiłby korzyść o charakterze majątkowym.

We wniosku wskazali Państwo, że realizując Projekt prowadzą Państwo m.in. działania zmierzające do  pobudzenia aktywności osób, grup i instytucji w przestrzeni publicznej i aktywnej współpracy z grupami w środowisku lokalnym w ramach animacji lokalnych. Z opisu sprawy wynika, że odbywa się to na przykład w formie spotkań animacyjnych z przedstawicielami różnych grup społecznych, sektorów, subregionów, regionów lub dialogu obywatelskiego – w tym konsultacji społecznych. Odbiorca tych działań określony jest więc w sposób ogólny, a nie zindywidualizowany.

Zatem dla czynności wykonywanych w ramach usług animacji, dla których brak jest zindywidualizowanego odbiorcy, nie można mówić o świadczeniu wzajemnym, brak jest bowiem konkretnego odbiorcy świadczonych usług. Skoro zatem odbiorca tych czynności wykonywanych przez Państwa określony jest w sposób ogólny, a  nie jako konkretne osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy – to nie można tych czynności uznać za podlegające opodatkowaniu. W tym zakresie bowiem nie zostały spełnione przesłanki warunkujące uznanie wykonywanych w ramach Projektu czynności za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.