Brak opodatkowania darowizny udziałów w spółce jawnej na rzecz męża.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 grudnia 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 5 grudnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania darowizny udziałów w spółce jawnej na rzecz męża.

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem nadanym 22 lutego 2023 r. (wpływ 27 lutego 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług biura podatkowego w formie spółki cywilnej. Ponadto jest wspólnikiem spółki jawnej, w której posiada udziały w wysokości 50%. Przedmiotem działalności spółki są usługi hotelarskie. Spółka jawna jest czynnym podatnikiem VAT. 25% praw i obowiązków wynikających z posiadanych udziałów (50%) Wnioskodawczyni zamierza przekazać aktem darowizny mężowi, z którym pozostaje we wspólności ustawowej majątkowej. Umowa spółki daje możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę. Ponadto pozostali wspólnicy wyrażają na to zgodę. Wnioskodawczyni zaznacza, że właścicielem rzeczy i nieruchomości oraz praw do majątku jest spółka a nie jej wspólnicy, wobec czego, w przypadku zbycia udziałów mężowi majątek spółki nadal pozostanie jej majątkiem. Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej, która zajmuje się obrotem udziałami ani działalności w zakresie zarządzania udziałami.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni nie będzie zbywała udziałów w spółce na rzecz męża w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej.

Wnioskodawczyni nie uczestniczy w zarządzaniu spółką jawną, której udziały będą przedmiotem darowizny na rzecz męża, w zakresie wykraczającym poza prawa i obowiązki udziałowca.

Udział Wnioskodawczyni w zarządzaniu polega na kontroli podmiotu w ramach wspólnego zarządzania z pozostałymi wspólnikami. Decyzje podejmowane są wspólnie. W ramach prowadzonej w spółce cywilnej działalności gospodarczej (biuro rachunkowe) Wnioskodawczyni prowadzi księgowość spółki.

Posiadanie udziałów w spółce nie było i nie jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej Wnioskodawczyni.

Pytanie

Czy darowizna udziałów w spółce jawnej dokonana na rzecz męża będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, opisana darowizna udziałów mężowi nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. W tym opisanym przypadku pomimo, że Wnioskodawczyni jest czynnym podatnikiem VAT, nie będzie występować w roli podatnika o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT. Darowizna udziałów będzie czynnością zwykłego zarządu majątkiem prywatnym a nie prowadzeniem działalności gospodarczej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą,

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy,

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy,

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy,

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć również należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał w charakterze podatnika.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy,

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy,

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma na tyle uniwersalny charakter, że pozwala na objęcie pojęciem „podatnika” te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Dlatego też, nie każda czynność dokonana przez podmiot mający status podatnika będzie podlegać opodatkowaniu. Status podatnika podatku od towarów i usług nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. Zatem, za działalność rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług należy uznać tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu i zbywaniu własnych akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyrokach w sprawach C-60/90 Polysar Investments Netherlands BV z 20 czerwca 1991 r. i C-155/94 Wellcome Trust Ltd z 20 czerwca 1996 r. oraz w sprawie C-80/95 Harnas & Helm CV z 6 lutego 1997 r., TSUE podkreślał, że samo posiadanie, czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika. Natomiast w wyroku z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro TSUE uznał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej.

Posiłkując się tym orzecznictwem należy stwierdzić, że co do zasady, powyższe czynności nie stanowią działalności gospodarczej, a zatem podmiot dokonujący tych czynności nie ma statusu podatnika, nawet jeżeli z tytułu innej działalności jest podatnikiem.

Od tej zasady orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przewiduje pewne wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania i zbywania papierów wartościowych (akcji, udziałów) wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Dotyczy to sytuacji, gdy:

‒posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada;

‒sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej;

‒posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Należy zatem zauważyć, że w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia/sprzedaży udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób ciągły. Aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności. Podkreślić należy, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z 14 listopada 2000 r. w sprawie C-142/99 Floridienne S.A. Beginvest przeciwko Państwu belgijskiemu stwierdził, że zaangażowanie w zarządzanie spółkami zależnymi (w holdingu) należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 (2) VI Dyrektywy, ale tylko w zakresie, w jakim pociąga to za sobą dokonywanie transakcji podlegających VAT na mocy art. 2 VI Dyrektywy, takich jak świadczenie przez Floridienne usług administracyjnych, rachunkowych i informatycznych na rzecz swoich spółek zależnych.

Również w orzeczeniu z 12 lipca 2001 r. w sprawie C-102/00 Welthgrove BV (także spółka holdingowa) przeciwko Staatssecretaris van Financien TSUE wyraźnie wskazał, że samo zaangażowanie spółki holdingowej w zarządzanie jej spółkami zależnymi, lecz bez dokonywania transakcji podlegających VAT w rozumieniu art. 2 VI Dyrektywy, nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 (2) tej Dyrektywy. Wobec tego, działalnością gospodarczą będzie tylko takie zarządzanie spółkami zależnymi, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 VI Dyrektywy.

W orzeczeniu TSUE z 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 Cibo Participations, Trybunał podtrzymał stanowisko, że udział spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, których udziały nabyła, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, ale tylko w przypadku, gdy pociąga to za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 ust. 1 tej Dyrektywy, takich jak świadczenie przez spółkę holdingową na rzecz spółek zależnych usług administracyjnych, finansowych, handlowych lub technicznych.

Natomiast w wyroku z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro TSUE uznał, że „zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej”.

W związku z powyższym, zdaniem TSUE, samo nabycie i posiadanie akcji spółki nie powinno być traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, nadająca ich posiadaczowi status podatnika. Trybunał powtórzył tu wyrażone wcześniej w orzeczeniu z 20 czerwca 1996 r. C-155/94 stanowisko, że jeżeli objęcie akcji nie stanowi działalności gospodarczej, to również nie ma takiego charakteru ich zbycie (także orzeczenie TSUE z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-442/01).

Interpretując wskazany w tym orzecznictwie wyjątek od omawianej zasady, sprowadzający się do możliwości uznania za działalność gospodarczą posiadania (zbywania) udziałów, jeżeli towarzyszyłoby temu uczestnictwo w zarządzaniu spółką – WSA w Opolu w wyroku z 25 czerwca 2010 r. sygn. akt I SA/Op 176/10, stwierdził, że taka możliwość ograniczona jest do sytuacji szczególnych, w których udział w zarządzaniu pociąga za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu, takich jak świadczenie usług na rzecz spółki.

Wskazać zatem należy, że nie każde uczestnictwo w zarządzie przedsiębiorstwa pozwala na uznanie zarządzania za działalności gospodarczą, lecz tylko takie, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji opodatkowanych.

Jak wynika z okoliczności sprawy jest Pani podatnikiem podatku od towarów i usług. Prowadzi Pani działalność gospodarczą w zakresie usług biura podatkowego w formie spółki cywilnej. Ponadto jest Pani wspólnikiem spółki jawnej, w której posiada Pani udziały w wysokości 50%. Przedmiotem działalności spółki są usługi hotelarskie. Spółka jawna jest czynnym podatnikiem VAT. 25% praw i obowiązków wynikających z posiadanych udziałów (50%) zamierza Pani przekazać aktem darowizny mężowi, z którym pozostaje Pani we wspólności ustawowej majątkowej. Umowa spółki daje możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę. Ponadto pozostali wspólnicy wyrażają na to zgodę.  Zaznaczyła Pani, że właścicielem rzeczy i nieruchomości oraz praw do majątku jest spółka a nie jej wspólnicy, wobec czego, w przypadku zbycia udziałów mężowi majątek spółki nadal pozostanie jej majątkiem. Nie prowadzi Pani działalności gospodarczej, która zajmuje się obrotem udziałami ani działalności w zakresie zarządzania udziałami.

Nie będzie Pani zbywała udziałów w spółce na rzecz męża w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej.

Nie uczestniczy Pani w zarządzaniu spółką jawną, której udziały będą przedmiotem darowizny na rzecz męża, w zakresie wykraczającym poza prawa i obowiązki udziałowca.

Pani udział w zarządzaniu polega na kontroli podmiotu w ramach wspólnego zarządzania z pozostałymi wspólnikami. Decyzje podejmowane są wspólnie. W ramach prowadzonej w spółce cywilnej działalności gospodarczej (biuro rachunkowe) prowadzi Pani księgowość spółki.

Posiadanie udziałów w spółce nie było i nie jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem Pani działalności gospodarczej.

Pani wątpliwości dotyczą kwestii, czy darowizna udziałów w spółce jawnej dokonana na rzecz męża będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie ustawy  o podatku od towarów i usług.

Z uwagi na przywołane przepisy prawa, orzecznictwo TSUE oraz opis sprawy należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku nie będą spełnione przesłanki warunkujące uznanie transakcji darowizny udziałów w spółce jawnej za działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy, a Pani nie uzyska statusu podatnika podatku od towarów i usług w tym zakresie.

W opisanym zdarzeniu przyszłym darowizna udziałów w spółce jawnej na rzecz męża, pomimo że jest Pani podatnikiem podatku od towarów i usług, nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.  W przedstawionych okolicznościach sprawy wskazana czynność darowizny udziałów nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ będzie czynnością zwykłego zarządu majątkiem prywatnym a nie przejawem prowadzenia działalności gospodarczej.

Pani stanowisko jest prawidłowe.