Interpretacja indywidualna - stanowisko nieprawidłowe - Interpretacja - null

fot. Shutterstock
Interpretacja indywidualna - stanowisko nieprawidłowe - Interpretacja - null

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna - stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 maja 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 5 maja 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnej cesji przypadającej ciotce części roszczenia o stwierdzenie niepodlegania nieruchomości pod przepisy reformy rolnej oraz zapłatę odszkodowania za bezpodstawne przejęcie nieruchomości przez Skarb Państwa. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pani poprzednik prawny - WP był wyłącznym właścicielem majątku ziemskiego położonego w (...). Wskutek wejścia w życie Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, powyższa nieruchomość przeszła, z mocy prawa, na własność Skarbu Państwa, co zostało potwierdzone poświadczeniem Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w (...) z dnia (...) r., (...). Przedmiotowa nieruchomość była następnie przedmiotem szeregu czynności prawnych i obecnym jej właścicielem jest podmiot trzeci niezwiązany ze Skarbem Państwa - osoba prawna.

Spadkobiercami WP są Pani, Pani matka EP oraz Pani ciotki JP i TP.

Wszystkie spadkobierczynie podjęły działania nakierowane na wydanie przez Wojewodę (...) decyzji w zakresie stwierdzenia, iż wskazana powyżej nieruchomość nie podlegała przejściu na własność Skarbu Państwa, w oparciu o przepisy Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. W stosownym wniosku wszczynającym sprawę przed Wojewodą (...) wnioskodawczynie przedstawiły szereg argumentów, z których wynika, iż przedmiotowa nieruchomość nie spełniała przesłanek, których wystąpienie było konieczne w celu przejścia własności nieruchomości na własność Skarbu Państwa. Przedmiotowe postępowania toczy się przed Wojewodą (...) do znaku (...) i nie zostało zakończone do chwili obecnej. Ewentualne pomyślne zakończenie przedmiotowego postępowania (tj. stwierdzenie, iż nieruchomość w (...) nie podlegała pod przepisy reformy rolnej) otworzy spadkobiercom WP (pierwotnego właściciela) drogę do wystąpienia do sądu powszechnego z roszczeniem o zapłatę odszkodowania za bezprawne przejęcie własności nieruchomości. Zwrot nieruchomości w naturze nie może bowiem nastąpić z uwagi na fakt, iż właścicielem nieruchomości jest osoba trzecia.

Pani ciotka - JP, wyraziła wstępną wolę zawarcia z Panią nieodpłatnej umowy cesji, obejmującej przypadającą jej część roszczenia o stwierdzenie niepodlegania ww. nieruchomości pod przepisy reformy rolnej oraz przypadającą jej część roszczenia o zapłatę odszkodowania za bezpodstawne przejęcie własności tej nieruchomości przez Skarb Państwa.

Pytania

   1. Czy nieodpłatna umowa cesji (przelewu) zawarta pomiędzy JP (darczyńca) a Panią (obdarowana), obejmująca wierzytelność, która może przysługiwać JP od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości w (...), podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn?

   2. Czy obowiązek podatkowy w przypadku nieodpłatnej umowy cesji (przelewu) wierzytelności, która może przysługiwać JP od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości w (...) powstaje:

a) w dniu zawarcia nieodpłatnej umowy cesji (przelewu) w formie pisemnej,

b) w dniu wydania przez sąd powszechny prawomocnego wyroku zasądzającego odszkodowanie od Skarbu Państwa,

c) w dniu faktycznego otrzymania przez obdarowaną od Skarbu Państwa środków pieniężnych tytułem odszkodowania.

   3. Czy moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie nieodpłatnej umowy cesji wierzytelności, która może przysługiwać JP od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości w (...), jest zależny od formy zawarcia umowy cesji?

   4. Czy, w przypadku uznania, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy cesji, podstawa opodatkowania w niniejszym stanie faktycznym może przejawiać wartość niższą od aktualnej, rynkowej wartości bezprawnie przejętej nieruchomości w (...), skoro nabyta wierzytelność w dniu zawarcia umowy cesji przejawia nieznaczną wartość z uwagi na fakt, iż jest wielce niepewna i zależna od szeregu niezależnych od stron czynników?

   5. Czy, w przypadku uznania, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy cesji, w razie wskazania jako podstawy opodatkowania wartości niższej niż przyznane następnie odszkodowanie, obdarowana zobowiązana będzie do uzupełnienia wymiaru podatku w oparciu o faktycznie uzyskane przysporzenie?

Pani stanowisko w sprawie

   1. Pani zdaniem, nieodpłatna umowa cesji (przelewu) zawarta pomiędzy Pani ciotką JP (darczyńca) a Panią (obdarowana), obejmująca wierzytelność, która może przysługiwać JP od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości w (...), podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, bowiem jest darowizną w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na jej podstawie następuje bowiem nabycie praw majątkowych pod tytułem darmym.

   2. Pani zdaniem, obowiązek podatkowy w przypadku nieodpłatnej umowy cesji (przelewu) wierzytelności, która może przysługiwać JP od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości w (...), powstaje w dniu wydania przez sąd powszechny prawomocnego wyroku zasądzającego odszkodowanie od Skarbu Państwa, ewentualnie w dniu faktycznego otrzymania przez obdarowaną od Skarbu Państwa środków pieniężnych tytułem odszkodowania - w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn „obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.”

Przepis ten stanowi, że w razie zawarcia umowy darowizny bez zachowania formy aktu notarialnego, dopiero z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia powstaje obowiązek podatkowy.

W tej sprawie pod pojęciem „świadczenia” nie można rozumieć wierzytelności (roszczenia) o wystąpienie o zapłatę odszkodowania, bowiem sama wierzytelność nie jest świadczeniem - jest nim dopiero faktyczne uzyskanie odszkodowania, nie zaś potencjalna możliwość jego uzyskania. Z całą pewnością chwilą „spełnienia przyrzeczonego świadczenia” nie jest samo złożenie przez darczyńcę oświadczenia o przeniesieniu wierzytelności na rzecz obdarowanego, bowiem, jak wskazano już powyżej - wierzytelność nie jest świadczeniem.

Dodatkowo podnieść trzeba, iż uznanie, że „spełnienie świadczenia” nastąpi w tej sprawie wraz z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia co do przeniesienia wierzytelności na obdarowaną, stałoby w sprzeczności z art. 6 ust. 1 pkt 4 in fine ustawy o podatku od spadków i darowizn, który stanowi, iż jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. Zgodnie z treścią art. 511 Kodeksu cywilnego, jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony. Wierzytelność, która miałaby być przedmiotem cesji w tej sprawie nie jest stwierdzona pismem, a co za tym idzie - do skuteczności umowy cesji nie jest wymagana zachowanie żadnej szczególnej formy. Z powyższego wynika, że w przypadku zawarcia umowy cesji - takiej jak w tej sprawie - obowiązek podatkowy nie powstaje z chwilą złożenia oświadczeń przez strony umowy cesji, który to wniosek wynika a contrario z treści z art. 6 ust. 1 pkt 4 in fine ustawy o podatku od spadków i darowizn (gdyż obowiązek podatkowy nie powstaje z chwilą złożenia oświadczeń jedynie w przypadku przelewów wierzytelności, które wymagają zachowania szczególnej formy).

   3. Pani zdaniem, moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie nieodpłatnej umowy cesji wierzytelności, która może przysługiwać JP od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości w (...), jest zależny od formy zawarcia umowy cesji. Zgodnie bowiem z treścią art. art. 6 ust. 1 pkt 4 in fine ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy, w przypadku darowizn, powstaje wraz z chwilą złożenia oświadczeń przez strony, wyłącznie w przypadku przelewów wierzytelności, które wymagają zachowania szczególnej formy. Wobec treści art. 511 Kodeksu cywilnego uznać trzeba, że cesja wierzytelności w tym stanie faktycznym nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy, co oznacza, że momentem spełnienia świadczenia nie może być moment złożenia oświadczeń przez strony, gdyż byłoby to sprzeczne z treścią art. art. 6 ust. 1 pkt 4 in fine ustawy o podatku od spadków i darowizn.

   4. Pani zdaniem, w przypadku uznania, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy cesji, podstawa opodatkowania w tym stanie faktycznym może przejawiać wartość niższą od aktualnej, rynkowej wartości bezprawnie przejętej nieruchomości w (...). Wskazać trzeba bowiem, iż zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 ustawy stawy o podatku od spadków i darowizn, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Wobec powyższego, w celu ustalenia podstawy opodatkowania należy wziąć pod uwagę wartość nabytej wierzytelności oraz jej stan, biorąc pod uwagę moment zawarcia umowy darowizny. Jeśli zatem umowa cesji zostałaby zawarta przed zakończeniem postępowania przed Wojewodą (...), to uznać należałoby, iż nabyta wierzytelność nie przejawia znaczącej wartości, bowiem szanse na uzyskanie odszkodowania są wielce niepewne i niezależne od stron umowy. W pierwszej kolejności bowiem Wojewoda (...) musiałby uznać, iż przejęcie nieruchomości na własność Skarbu Państwa było nienależne (możliwe, iż konieczne będzie w tym zakresie pokonanie wszystkich instancji, w tym rozpatrzenie skargi przez sąd administracyjny). Następnie, w przypadku uzyskania ww. prejudykatu, konieczne będzie dokonanie oceny roszczenia odszkodowawczego przez sąd powszechny.

Przewidzenie rezultatu powyższych, wielce długotrwałych, działań jest niemożliwe, a co za tym idzie - nie sposób uznać, że podstawą opodatkowania w przypadku zawarcia umowy cesji w tym stanie faktycznym miałaby być aktualna rynkowa wartość przejętej nieruchomości w (...).

   5. Pani zdaniem, w przypadku ostatecznego uzyskania przez obdarowaną odszkodowania w kwocie przewyższającej pierwotnie podaną podstawę opodatkowania, obdarowana zobowiązana będzie do uzupełnienia wymiaru podatku i do wskazania faktycznie uzyskanego odszkodowania, jako podstawy opodatkowania.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Ustawa nie definiuje pojęcia darowizny, w związku z tym należy sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Jak stanowi art. 890 § 1 cyt. Kodeksu:

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Art. 89  Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Art. 6 ust. 1 pkt 4, ust. 2 oraz ust. 4 ww. ustawy stanowi, że:

Obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku. Naczelnik urzędu skarbowego może jednak ustalić należność podatkową, jaka przypadałaby w razie ziszczenia się takiego warunku, i należność tę zabezpieczyć.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.

Jak wynika z art. 7 ust. 1 tej ustawy:

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

W myśl art. 8 ust. 1 omawianej ustawy:

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.

Art. 9 ust. 1 oraz 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi natomiast, że:

Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1) 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2) 27 090 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3) 5733 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

4)

Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Zgodnie z art. 14 ust. 1-3 tej ustawy:

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

     1) do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

  2) do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

  3) do grupy III - innych nabywców.

Stosownie do treści art. 17a ust. 1 cyt. ustawy:

Podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, Pani poprzednik prawny był wyłącznym właścicielem majątku ziemskiego. Wskutek wejścia w życie Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, powyższa nieruchomość przeszła, z mocy prawa, na własność Skarbu Państwa. Przedmiotowa nieruchomość była następnie przedmiotem szeregu czynności prawnych i obecnym jej właścicielem jest podmiot trzeci niezwiązany ze Skarbem Państwa - osoba prawna. Spadkobiercami są m.in. Pani i Pani ciotka JP. Wszystkie spadkobierczynie podjęły działania nakierowane na wydanie przez Wojewodę (...) decyzji w zakresie stwierdzenia, iż wskazana powyżej nieruchomość nie podlegała przejściu na własność Skarbu Państwa. Ewentualne pomyślne zakończenie postępowania (tj. stwierdzenie, iż nieruchomość nie podlegała pod przepisy reformy rolnej) otworzy spadkobiercom pierwotnego właściciela drogę do wystąpienia do sądu powszechnego z roszczeniem o zapłatę odszkodowania za bezprawne przejęcie własności nieruchomości. Pani ciotka - JP, wyraziła wstępną wolę zawarcia z Panią nieodpłatnej umowy cesji, obejmującej przypadającą jej część roszczenia o stwierdzenie niepodlegania ww. nieruchomości pod przepisy reformy rolnej oraz przypadającą jej część roszczenia o zapłatę odszkodowania za bezpodstawne przejęcie własności tej nieruchomości przez Skarb Państwa.

Pani zdaniem, nieodpłatna umowa cesji (przelewu) zawarta pomiędzy Pani ciotką (darczyńcą),a Panią (obdarowaną), obejmująca wierzytelność, która może przysługiwać Pani ciotce od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego przejęcia własności nieruchomości, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, bowiem jest darowizną w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

O ile należy się z Panią zgodzić, że opisana umowa przelewu (cesja roszczenia) zawarta pomiędzy Panią i Pani ciotką podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn jako darowizna, o tyle należy wskazać, że nie można utożsamiać pojęć roszczenia oraz wierzytelności. Nie można zatem zastosować analogicznie przepisów o cesji wierzytelności do przekazania roszczenia.

W opisanej sytuacji nie mamy do czynienia z cesją wierzytelności, gdyż ta wierzytelność jeszcze nie istnieje. Co prawda doktryna dopuszcza przelew wierzytelności przyszłych, jednak wierzytelności te muszą być już oznaczone aby mogły być przedmiotem obrotu - co również nie ma miejsca w opisanej sytuacji, gdyż dopiero toczy się postępowanie przed Wojewodą i jego wynik jest niepewny.

Opis zdarzenia wskazuje natomiast, że planowane jest dokonanie przelewu roszczenia stanowiącego prawo majątkowe (roszczenia o zapłatę odszkodowania).

Zatem - jak sama Pani wskazuje - przelew roszczenia zostanie zawarty nieodpłatnie między Pani ciotką - darczyńcą a Panią - obdarowanym, a wobec tego będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na podstawie przepisów przewidzianych dla darowizny.

Stoi Pani także na stanowisku, że obowiązek podatkowy powstaje w dniu wydania przez sąd powszechny prawomocnego wyroku zasądzającego odszkodowanie od Skarbu Państwa, ewentualnie w dniu faktycznego otrzymania przez obdarowaną od Skarbu Państwa środków pieniężnych tytułem odszkodowania - w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej.

Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.

Z treści przywołanego wyżej art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Innymi słowy - samo oświadczenie darczyńcy jest nieważne. Staje się ono ważne, jeżeli świadczenie zostało już spełnione. Nawet gdy oświadczenie woli darczyńcy nie zostanie utrwalone w akcie notarialnym, możliwa jest konwalidacja tego oświadczenia (nadanie mu mocy prawnej), o ile świadczenie darczyńcy zostało spełnione.

Jeżeli więc darczyńca spełnia przyrzeczone świadczenie, wówczas darowizna może wywierać skutki prawne. Gdy umowa darowizny wymaga konwalidacji, wobec niezachowania dla oświadczenia darczyńcy formy aktu notarialnego, konieczny jest zewnętrzny przejaw woli stron, iż obejmują one swoją wolą wykonanie umowy. Przesłanką „uzdrowienia” nieformalnej darowizny (czyli takiej, która nie została zawarta w formie aktu notarialnego) jest spełnienie przez darczyńcę świadczenia, które ten przyrzekł obdarowanemu. Bez konwalidacji nieważnej umowy brak jest między stronami jakiegokolwiek stosunku prawnego, a tym samym zobowiązania. Dopiero na skutek spełnienia świadczenia, dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz obdarowanego, umowa jest skuteczna prawnie.

Umowę darowizny za wykonaną w sposób niewątpliwy należy uznać wtedy, gdy nastąpi wydanie obdarowanemu przedmiotu darowizny. Z tą chwilą umowa darowizny jest uważana za ważną, bez względu na formę, w jakiej oświadczenia stron zostały złożone.

Innymi słowy: w zakresie, w jakim darowizna została dokonana - umowa została zrealizowana, nieważne co było w umowie. Został bowiem osiągnięty skutek czynności prawnej.

Art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn wskazuje, że obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstaje, w sytuacji, w której dla oświadczenia darczyńcy nie jest dochowana przewidziana przez Kodeks cywilny forma aktu notarialnego, z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia, a zatem w momencie wykonania takiej umowy, która nie była zawarta w formie aktu notarialnego. Jeśli umowa zachowuje formę aktu notarialnego, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego.

W rozpatrywanej sytuacji - w praktyce - niezależnie czy umowa będzie zawarta w formie aktu notarialnego czy bez zachowania tej formy, obowiązek podatkowy powstanie w chwili zawarcia umowy. Obowiązek podatkowy powstaje bowiem dla aktu notarialnego w chwili złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego, a więc w dniu jego zawarcia. Natomiast dla innych form umowy obowiązek powstaje z chwilą spełnienia świadczenia - a spełnieniem świadczenia w omawianej sprawie jest wydanie (przekazanie) prawa (roszczenia) - do tego dochodzi w momencie podpisania umowy, a zatem także obowiązek podatkowy powstaje w dniu zawarcia umowy przekazującej prawo wynikające z roszczenia o odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość.

W omawianej umowie darowizny - z uwagi na jej przedmiot - nie dojdzie do przeniesienia posiadania przedmiotu darowizny (jak w przypadku darowizny rzeczy ruchomych). Należy zatem uznać, że w omawianej sprawie do spełnienia przyrzeczonego świadczenia - w świetle przywołanych przepisów - dojdzie w dniu zawarcia umowy darowizny, w której to umowie darczyńca złoży oświadczenie o darowaniu przysługującego roszczenia (tj. darowaniu praw majątkowych), a obdarowany złoży oświadczenie o przyjęciu tej darowizny. Z momentem zawarcia opisanej umowy darowizny, to Pani będzie bowiem posiadała uprawnienia do otrzymania odszkodowania w kwocie powiększonej o tą wartość, do której prawo posiadała Pani ciotka przed zawarciem umowy darowizny. Na podstawie zawartej umowy darowizny nabędzie więc Pani określone prawo majątkowe, którego wartość należy określić według wartości rynkowych (art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Podkreślić należy, że mowa o wartości rynkowej roszczenia, nie zaś o wartości rynkowej wywłaszczonej nieruchomości. Jest zatem możliwe, że wartość roszczenia będzie niższa niż wartość nieruchomości. Zgłaszając zatem darowiznę na druku zeznania o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 należy wskazać taką wartość nabywanego prawa, jaka odpowiada wartości rynkowej roszczenia - nie wartości rynkowej nieruchomości.

W sytuacji, gdy ostatecznie wypłacone odszkodowanie nie będzie odpowiadało wykazanej w zeznaniu wartości roszczenia, nie będzie Pani zobowiązana do dopłaty podatku, ponieważ to nie wartość faktycznie otrzymanego odszkodowania stanowi podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, a wartość rynkowa darowanego roszczenia. Posiadanie roszczenia nie gwarantuje bowiem otrzymania odszkodowania. Choć wypłata odszkodowania jest ściśle związana z posiadaniem roszczenia, to stanowi już inny, odrębny tytuł nabycia. Tytułem darowizny (nieodpłatnej cesji) nabywa Pani bowiem roszczenie (prawo do wystąpienia o odszkodowanie), nie zaś samo odszkodowanie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

   - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja jest zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

   - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

   - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.