Obowiązek podatkowy z tytułu zasiedzenia stwierdzonego na rzecz zmarłej matki.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 lipca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 24 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych powstałych z tytułu zasiedzenia stwierdzonego na rzecz Pani zmarłej mamy.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani spadkobierczynią po mamie (…), co potwierdza akt poświadczenia dziedziczenia. 

Sąd Rejonowy w (…) mocą postanowienia z (…) w sprawie (…) stwierdził, że Pani mama, na podstawie zasiedzenia, nabyła nieruchomość stanowiącą działkę ewidencyjną nr (…) o pow. 0,0380 ha położoną w (…). W trakcie trwania postępowania, Pani mama zmarła, a Pani wstąpiła w jej miejsce jako następca prawny.

Po śmierci mamy, złożyła Pani do Urzędu Skarbowego w (…), formularz SD-Z2 w terminie 6 miesięcy.

Pytanie

Czy w zaistniałym stanie faktycznym jest Pani zwolniona od podatku od zasiedzenia, a co za tym idzie nie powinna Pani płacić podatku od zasiedzenia?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, nie powinna Pani płacić podatku od zasiedzenia, bowiem zasiedzenie zostało stwierdzone na Pani mamę.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1) dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego,

2) darowizny, polecenia darczyńcy,

3) zasiedzenia,

4) nieodpłatnego zniesienia współwłasności,

5) zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu,

6) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia  1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610).

W myśl art. 922 § 1 tej ustawy:

Przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego  z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy:

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy:

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Z kolei kwestia zasiedzenia uregulowana została w przepisach art. 172-176 ustawy Kodeks cywilny. 

W myśl art. 172 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).

Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Zasiedzenie jest tzw. instytucją dawności, służącą korygowaniu rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Prowadzi ono do nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy, czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy. Poprzez zasiedzenie można nabyć własność rzeczy ruchomych i nieruchomych, udziału we współwłasności, prawa użytkowania wieczystego, służebność gruntową. Zasiedzenie jest instytucją prowadzącą do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Umożliwia ono, sankcjonując stan faktyczny, usunięcie długotrwałej niezgodności między stanem prawnym a stanem posiadania. Na skutek zasiedzenia, które następuje ex lege, dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od niego; jest więc ono pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego.

Przechodząc ponownie na grunt ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy zauważyć, że, co do zasady, zarówno dziedziczenie jak i zasiedzenie – jako tytuły wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

W myśl art. 5 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 i 6 oraz ust. 4 cyt. ustawy:

Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku.

Obowiązek podatkowy powstaje, przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.

Skalę podatkową określa art. 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Jak wynika z powyższych przepisów, nabycie w drodze dziedziczenia i nabycie tytułem zasiedzenia to dwa odrębne nabycia. Zatem ewentualny obowiązek podatkowy uzależniony jest od tego, na podstawie jakich tytułów nastąpiło nabycie.

W przypadku nabycia w drodze dziedziczenia obowiązuje zwolnienie, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z ww. art. 4a ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy:

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego  w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku,  z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Stosownie do treści art. 4a ust. 1a ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Jeżeli dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, termin 6 miesięcy,  o którym mowa w ust. 1 pkt 1, do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

W myśl art. 4a ust. 2 i 3 ww. ustawy:

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pani spadkobierczynią po mamie, co zostało potwierdzone aktem poświadczenia dziedziczenia. Sąd Rejonowy mocą postanowienia z (...), stwierdził, że Pani mama, na podstawie zasiedzenia, nabyła nieruchomość stanowiącą działkę. W trakcie trwania postępowania, Pani mama zmarła, a Pani wstąpiła w jej miejsce jako następca prawny. Po śmierci mamy, złożyła Pani do Urzędu Skarbowego formularz SD-Z2. Pani wątpliwości budzi kwestia, czy od ww. zasiedzenia powinna Pani zapłacić podatek od spadków i darowizn.

Pani zdaniem, nie powinna Pani płacić podatku od zasiedzenia, bowiem zasiedzenie to zostało ustanowione na rzecz Pani mamy.

Jak już powyżej wskazano, nabycie tytułem zasiedzenia jest tytułem odrębnym od nabycia tytułem dziedziczenia (spadku).

Jeżeli w postanowieniu stwierdzającym zasiedzenie, sąd wskaże, iż termin zasiedzenia upłynął przed dniem śmierci spadkodawcy, tj. nieruchomość znajdowała się w posiadaniu spadkodawcy tak długo, iż wypełnione zostały terminy ustawowe – zasiedzenie może być wykonane jedynie w jego imieniu (spadkodawcy). Oznacza to, że nawet gdyby z wnioskiem wystąpił jego spadkobierca, lecz sąd w postanowieniu stwierdzającym zasiedzenie stwierdzi, iż zasiedzenia dokonał spadkodawca – a tym samym nabył własność nieruchomości tym tytułem (zasiedzenie następuje z mocy prawa; postępowanie przed sądem jedynie ten stan potwierdza), to w takiej sytuacji spadkobiercy nabywają własność nieruchomości w drodze spadkobrania, a nie w drodze zasiedzenia, bowiem nabycie własności w drodze zasiedzenia powstało jeszcze za życia spadkodawcy.

Jak Pani wskazała, Sąd Rejonowy mocą postanowienia z 27 kwietnia 2023 r., stwierdził, że Pani mama, na podstawie zasiedzenia, nabyła nieruchomość. Jednakże w trakcie trwania postępowania, Pani mama zmarła.

Odpowiadając na Pani wątpliwości, czy od ww. zasiedzenia powinna Pani zapłacić podatek od spadków i darowizn, należy wyjaśnić, że z tytułu stwierdzenia przez Sąd zasiedzenia nieruchomości (działki) na rzecz Pani mamy, nie powstał po Pani stronie obowiązek podatkowy, z uwagi na to, że zasiedzenie zostało stwierdzone na rzecz Pani mamy (pomimo, że w trakcie postępowania Pani mama zmarła).       

W przypadku gdy zasiedzenie jest stwierdzone na rzecz osoby zmarłej, zobowiązanie podatkowe z tego tytułu w ogóle nie powstanie, ponieważ brak jest podmiotu, któremu można by doręczyć decyzję o wymiarze podatku z tego tytułu.

Zatem należy zgodzić się z Pani stanowiskiem, że po Pani stronie nie powstał obowiązek zapłaty podatku z tytułu zasiedzenia, ponieważ zasiedzenie zostało stwierdzone na rzecz Pani zmarłej mamy, a nie na Pani rzecz.

Tytułem prawnym, na podstawie którego Pani stała się właścicielem nieruchomości (działki) nie było zasiedzenie lecz dziedziczenie po mamie. Zatem aby mogła Pani skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w przywołanym powyżej art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, przedmiotowa nieruchomość (stanowiąca składnik masy spadkowej po Pani mamie) powinna zostać wykazana przez Panią w składanej do urzędu skarbowego deklaracji SD-Z2.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm., dalej jako: Ordynacja podatkowa). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

  - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

  - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

  - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.