Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna
– stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
11 sierpnia 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 6 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności mieszkania. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Postanowieniem z (…) r., w sprawie o sygnaturze akt (…) Sąd (…) umieścił u Pani – jako w rodzinie zastępczej – małoletnią siostrzenicę (…), która przebywała u Pani – w rodzinie zastępczej – do pełnoletności.
Łączy Panie głęboka więź emocjonalna. Nadal Panie razem zamieszkują. Siostrzenica opiekuje się Panią jako osobą niepełnosprawną (znaczny stopień niepełnosprawności).
Zamierza Pani umową darowizny przenieść na siostrzenicę własność Pani lokalu mieszkalnego w (…), z jednoczesnym ustanowieniem na Pani rzecz dożywotniej i bezpłatnej służebności mieszkania w darowanym lokalu wspólnie z obdarowaną.
Siostrzenica uzyskała już indywidualną interpretację podatkową nr (…) potwierdzającą, że darowizna lokalu od Pani dla niej podlega zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 i ust. 4 pkt 2 w zw. z art. 14 ust. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Pytanie
Czy planowane przez Panią, jako rodzica zastępczego, nabycie służebności osobistej zamieszkiwania w lokalu w (…), od siostrzenicy, której własność tego lokalu Pani podaruje, będzie w całości zwolnione od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 w zw. z art. 14 ust. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn?
Pani stanowisko w sprawie
Pani zdaniem, nieodpłatne ustanowienie służebności podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Należy Pani do II grupy podatkowej w stosunku do ustanawiającej służebność siostrzenicy. Z uwagi jednak na to, że była Pani dla siostrzenicy rodziną zastępczą od (…) r. do chwili osiągnięcia przez nią pełnoletności, powinna Pani mieć możliwość zwolnienia od podatku od spadków i darowizn w zakresie ustanowienia na Pani rzecz służebności osobistej mieszkania.
Pani córka zastępcza zalicza się bowiem do kategorii Pani zstępnych.
Nie będzie również obowiązku zgłoszenia przez Panią w organie podatkowym ustanowienia służebności albowiem czynność będzie miała formę aktu notarialnego i zgłoszenia dokona notariusz.
Podstawą prawną jest art. 4a ust. 1 i ust. 4 pkt 2 w zw. z art. 14 ust. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Na podstawie art. 5 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności oraz użytkowania – z chwilą ustanowienia tych praw.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ww. ustawy:
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 36 120 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.
Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.
Art. 14 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 ww. ustawy:
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy:
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1)do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2)do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III – innych nabywców.
Zgodnie z art. 14 ust. 4a ww. ustawy:
Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2024 r. poz. 177, 742, 743, 858 i 1572), a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Na mocy przywołanego powyżej przepisu za zstępnych uważa się m.in. osoby aktualnie przebywające w rodzinie zastępczej oraz osoby, które w przeszłości przebywały w takiej rodzinie.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy:
Notariusze są płatnikami podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności.
Jak z powyższych przepisów wynika, ustanowienie nieodpłatnej służebności – co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
W myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 1a-2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.
Z treści przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn jednoznacznie wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby, których łączą relacje ściśle w przepisie określone (tzw. grupa zerowa). Między innymi są to zstępni.
Jak wynika z treści art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że postanowieniem Sądu Rejonowego umieszczono u Pani – w rodzinie zastępczej – małoletnią siostrzenicę, która przebywała u Pani jako w rodzinie zastępczej do pełnoletności. Zamierza Pani umową darowizny przenieść na siostrzenicę własność Pani lokalu mieszkalnego z jednoczesnym ustanowieniem na Pani rzecz dożywotniej i bezpłatnej służebności mieszkania w darowanym lokalu wspólnie z obdarowaną. Z wniosku wynika, że cała czynność będzie dokonana w formie aktu notarialnego.
Ma Pani wątpliwości czy planowane przez Panią nabycie służebności osobistej zamieszkiwania w lokalu będzie w całości zwolnione od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.
Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „służebności”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).
Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego:
Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.
W myśl art. 245 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
Zgodnie z art. 296 Kodeksu cywilnego:
Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
W myśl art. 297 ww. Kodeksu:
Do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego.
Źródłem powstania służebności (ograniczonego prawa rzeczowego) jest co do zasady czynność prawna (umowa), stanowiąca wynik uzgodnień stron i w takim przypadku, jeżeli umowa ta jest zawierana w formie aktu notarialnego dla skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie ma wymogu złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych. Tak samo, takiego wymogu nie ma, gdy służebność ustanawiana jest na podstawie jednostronnego oświadczenia woli składanego w formie aktu notarialnego.
W związku z powyższym, nabycie przez Panią prawa tytułem nieodpłatnej służebności ustanowionej przez siostrzenicę, nad którą sprawowała Pani pieczę zastępczą na Pani rzecz, tj. osoby wymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 w zw. z art. 14 ust. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a powołanej ustawy. Jak słusznie Pani stwierdziła, w celu uzyskania zwolnienia nie będzie obowiązku zgłoszenia do naczelnika urzędu skarbowego, gdyż czynność będzie dokonana w formie aktu notarialnego.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k–14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.