Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe w części dotyczącej skutków podatkowych zwrotu przez bank kwoty dodatkowej i kwoty nadpłaty oraz nieprawidłowe w pozostałej części.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 maja 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 12 maja 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 23 czerwca 2025 r. (data wpływu 24 czerwca 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A.A. – osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, zamieszkała przy ul. (…) (kod pocztowy: (…)) w (…) (dalej „Wnioskodawczyni” lub „Kredytobiorczyni”) zawarła 24 czerwca 2008 r. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (…) „(…)” z (…) S.A. z siedzibą w (…) (dalej „Bank”), który został udzielony we frankach szwajcarskich. Kredyt został zaciągnięty zgodnie z literalnym brzmieniem umowy „na potrzeby własne”, a w rzeczywistości – w celu zaspokojenia osobistych potrzeb mieszkaniowych. Kwota udzielonego kredytu – 71.122,04 CHF. Kredyt wypłacono 1 lipca 2008 r.

Na mocy umowy kredytu Wnioskodawczyni dokonała spłaty:

1.Kredytu (...) nr (…).

2.Limitu odnawialnego w rachunku (…) prowadzonego w (…) w (…);

3.Zadłużenia karty kredytowej z limitem 20.000 zł w (…) S.A.

Kredyt został zabezpieczony hipoteką zwykłą o wartości kredytu (71.122,04 CHF) na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny położony w (…) przy ul. (…), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (…) przez Sąd (…) dla (…) w (…), (…) Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych, z siedzibą w (…), jak również hipoteką kaucyjną o wartości 35.600 CHF na tej samej nieruchomości.

Wskazać należy, że Kredytobiorczyni zawarła 2 września 2007 r. umowę przedwstępną sprzedaży mieszkania położonego w województwie (…) przy ul. (…) (kod pocztowy: (…)) w (…), w którym zamieszkuje do dnia dzisiejszego. Wnioskodawczyni zapłaciła sprzedającemu zadatek w kwocie 110.000 zł w 9 ratach, płatnych do dnia 30 listopada 2008 roku. Następnie, w dniu 29 stycznia 2009 r. zawarła umowę przyrzeczoną.

Kredyt objęty niniejszym wnioskiem (poza dokonaniem spłat, o których mowa w pkt 1-3 powyżej) został spożytkowany na zakup ww. mieszkania i jego umeblowanie.

W przedmiotowym mieszkaniu, Kredytobiorczyni od początku mieszkała i służyło ono jedynie zaspokojeniu celów mieszkaniowych (w szczególności przedmiotowe mieszkanie nigdy nie było wynajmowane ani nie była w nim prowadzona żadna działalność gospodarcza).

Kredytobiorczyni wszystkie środki z kredytu spożytkowała de facto na lokal mieszkalny, w którym wraz z rodziną do dnia dzisiejszego zamieszkuje i zamieszkiwać planuje dalej.

Wnioskodawczyni wzięła jedynie jeden kredyt hipoteczny w walucie obcej (tj. w CHF).

SPÓR SĄDOWY ORAZ UGODA:

Z uwagi na zawarty w umowie niedozwolony charakter postanowień umowy – klauzule abuzywne (art. 385¹ Kodeksu cywilnego), jak również niezgodność umowy z zasadami współżycia społecznego, Kredytobiorczyni 13 lutego 2025 r. złożyła pozew o ustalenie nieważności umowy kredytowej i zapłatę. Sprawa toczyła się przed Sądem (…) w (…), (…) Wydział Cywilny, pod sygn. akt (…).

Kredytobiorczyni podjęła negocjacje mające na celu wypracowanie warunków ugody z Bankiem, albowiem obu Stronom zależało na polubownym zakończeniu sporu sądowego.

Strony na mocy umowy ugody z 16 kwietnia 2025 r. zawartej przed Sądem ustaliły, że:

·W księgach rachunkowych Banku wysokość zadłużenia Kredytobiorczyni z tytułu umowy wynosiła 28.874,75 CHF;

·Bank wypłacił Kredytobiorczyni kwotę kredytu przeznaczoną na realizację celu kredytu;

·Kapitał (pozostała kwota kredytu do spłaty) wynosi 28.695,30 CHF;

·Odsetki skapitalizowane: 0,00 CHF;

·Odsetki zapadłe niespłacone: 147.41 CHF;

·Odsetki od zadłużenia przeterminowanego: 0,00 CHF;

·Odsetki zawieszone 0,00 CHF;

·Odsetki bieżące: 32,04 CHF,

co oznacza, że po przeliczeniu na walutę polską PLN po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego dzień zawarcia ugody (kiedy to kurs wynosił 4,6257) zadłużenie Kredytobiorczyni na dzień zawarcia ugody wynosiło 133.565,93 zł:

·Kapitał (pozostała kwota kredytu do spłaty): 132.735,85 złotych;

·Odsetki skapitalizowane: 0,00 złotych;

·Odsetki zapadłe niespłacone: 681,87 złotych;

·Odsetki od zadłużenia przeterminowanego: 0,00 złotych;

·Odsetki zawieszone: 0,00 złotych;

·Odsetki bieżące: 148,21 złotych,

a zadłużenie Kredytobiorczyni z tytułu niezapłaconych kosztów i opłat związanych z umową wynosi 0,00 złotych.

Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, że kredyt zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia umowy (24 czerwca 2008 r.) stanowił kredyt złotówkowy. Zgodnie z § 1 ust. 7 „Rozliczenie dotychczas spłaconych rat kredytu udzielonego na podstawie Umowy na poczet kredytu w złotych, o którym mowa w § 1 ust. 5, a którego warunki udzielenia zostały określone w § 1 ust. 6, następuje w ten sposób, że wartość spłat dokonanych na podstawie Umowy zostanie zaliczona w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie - rat kapitałowych kredytu w złotych...”. W § 1 ust. 8 Strony oświadczyły, że kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, która wynosi 33.841,15 zł (słownie: trzydzieści trzy tysiące osiemset czterdzieści jeden złotych 15/100), w tym:

·kapitał – 31.908,43 zł;

·odsetki – 1.932,72 zł.

W § 5 ust. 3 ugody Bank zobowiązał się w terminie 21 dni od podpisania ugody wypłacić Kredytobiorczyni kwotę dodatkową w wysokości 62.008,85 zł na rachunek bankowy Kredytobiorczyni.

Finalnie Bank zobowiązał się do:

1.Zapłaty na rzecz Kredytobiorczyni kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w łącznej wysokości 33.841,15 zł (§ 1 ust. 8-9 ugody).

2.Zapłaty na rzecz Kredytobiorczyni kwoty dodatkowej w wysokości 62.008,85 zł (§ 5 ust. 3 ugody).

3.Zwrotu kosztów procesu poniesionych przez Kredytobiorczynię w związku ze sporem sądowym w wysokości 10.800 zł oraz połowy opłaty od pozwu w wysokości 500,00 zł (§ 5 ust. 1 ugody).

Ponadto, Bank umorzył „wirtualne” zadłużenie Kredytobiorczyni w kwocie 133.417,72 zł (§ 1 ust. 10 ugody), która dokonane zwolnienie z długu przyjęła. Finalnie kredyt uznano za spłacony w całości i na tej podstawie, Strony zrzekły się względem siebie wzajemnych roszczeń z tytułu umowy kredytu.

Kredytobiorczyni przyjęła do wiadomości, że w wyniku zwolnienia z części długu (umorzenia) zgodnie z § 1 ust. 10 oraz wypłaty odsetek od nadpłaty zgodnie § 1 ust. 9 powstaje po Jej stronie przychód, a na Banku ciąży obowiązek wypełnienia obowiązku informacyjnego, tj. sporządzenia informacji PIT-11.

Dowód: ugoda sądowa z 16 kwietnia 2025 r.

Ugoda została zawarta:

1.Przed Sądem (…) w (…), (…) Wydział Cywilny, sygn. akt (…). Powyższe oznacza, że ugoda została zatwierdzona przez Sąd, a postępowanie sądowe zostało prawomocnie umorzone (zakończone).

2.Na zasadach ogólnych swobody umów i kształtowania kontraktu z Kodeksu cywilnego.

PODSUMOWANIE:

1.         Kredytobiorczyni wypłacono: 144.719,32 zł.

2.         Kredytobiorczyni w trakcie realizacji umowy do dnia zawarcia ugody, tj. 16 kwietnia 2025 r. spłaciła: 242.106,56 zł.

3.         W wyniku ugody Kredytobiorczyni otrzymała:

a)nadpłacone środki w wysokości: 33.841,15 zł;

b)dodatkowe środki w wysokości: 62.008,85 zł;

(tj. razem pkt a) i b) powyżej 95.850 zł);

c)zwrot kosztów zastępstwa procesowego wysokości 10.800 zł, w wysokości zgodnej z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie/radcowskie oraz połowę opłaty od pozwu w wysokości 500 zł (w sytuacji gdy realnie całkowite koszty procesu w tym rozliczenie z Kancelarią, która reprezentowała Kredytobiorczynię były znacznie wyższe), a ponadto Bank stwierdził, iż:

d)umarza „wirtualne” zadłużenie Kredytobiorczyni w kwocie 133.417,72 zł.

Reasumując, Kredytobiorczyni miała wypłacone z Banku, z tytułu kredytu: 144.719,32 zł, a spłaciła 242.106,56 zł, w wyniku ugody otrzymała łączną kwotę 95.850 zł, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10.800 zł oraz zwrot połowy opłaty od pozwu w wysokości 500 zł. Ponadto, Wnioskodawczyni poniosła całkowite koszty zastępstwa procesowego w znacznie wyższej wysokości. Bank nie wypłacił Kredytobiorczyni żadnych odsetek.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że była jedynym Kredytobiorcą zaciągającym kredyty, o których mowa we wniosku.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Na jaki konkretnie cel (cele), zgodnie z treścią umowy kredytowej został zaciągnięty 24 czerwca 2008 r. kredyt konsolidacyjny? Czy z treści umowy kredytowej wynika, że ww. kredyt konsolidacyjny został zaciągnięty na spłatę:

·Kredytu (...),

·Limitu odnawialnego w rachunku (…),

·Zadłużenia karty kredytowej w (…) S.A., bądź

·na zakup mieszkania położonego w (…) przy ul. (…) i jego umeblowanie?”,

wskazała Pani, że kredyt konsolidacyjny nr (…) z 24 czerwca 2008 r. został zaciągnięty w celu „na potrzeby własne” – literalne brzmienie umowy kredytowej, a w rzeczywistości – w celu zaspokojenia osobistych potrzeb mieszkaniowych.

W treści umowy kredytowej jest zapis „przeznaczenie kredytu na potrzeby własne”, w tej rubryce treści kredytu nie są wymienione poniższe zobowiązania:

·Kredytu (...) nr (…);

·Limitu odnawialnego w rachunku (…) prowadzonego w (…) w (…);

·Zadłużenia karty kredytowej z limitem 20.000 zł w (…) S.A.

W treści umowy kredytowej konsolidacyjnej w pozycji o nazwie „Inne” wskazano:

·spłata kredytu (...) nr (…);

·spłata limitu odnawialnego w rachunku (…) prowadzonego w (…) w (…);

·spłata zadłużenia karty kredytowej z limitem 20.000 zł w (…) S.A.;

·na cel dowolny.

W treści umowy kredytowej nie było wskazane, że kredyt konsolidacyjny został zaciągnięty na zakup mieszkania położonego w (…) przy ul. (…) i jego umeblowanie – ale taki był rzeczywisty cel jego zaciągnięcia i powyżej wymienione zobowiązania, tj.:

·spłata kredytu (...) nr (…);

·spłata limitu odnawialnego w rachunku (…) prowadzonego w (…) w (…);

·spłata zadłużenia karty kredytowej z limitem 20.000,00 zł w (…) S.A.;

są wskazane w treści w rubryce „inne”.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy spłata limitu odnawialnego w rachunku (…) dotyczyła spłaty kredytu odnawialnego zaciągniętego przez Panią?”, wskazała Pani, że tak, ten kredyt był zaciągnięty na wykończenie mieszkania.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy z umowy kredytu odnawialnego wprost wynikało, że kredyt ten został zaciągnięty na własne cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.), a jeżeli tak, to na jaki konkretnie cel, o którym mowa w tym artykule oraz jakiej konkretnie nieruchomości dotyczył i gdzie położonej?”, wskazała Pani, że nie, bezpośrednio nie wynikało, acz de facto po to właśnie kredyt ten został zaciągnięty, tj. na nabycie i remont lokalu mieszkalnego służącego do zaspokajania własnych potrzeb mieszkaniowych.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Na jaki cel, zgodnie z treścią umowy kredytowej został zaciągnięty Kredyt (...)?”, wskazała Pani, że w umowie jest wpisany „Na sfinansowanie celu konsumpcyjnego”, acz de facto został w całości wykorzystany na remont i wyposażenie mieszkania położonego w województwie (…) przy ul. (…) (kod pocztowy: (…)) w (…).

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy z umowy kredytowej dotyczącej Kredytu (...) wprost wynikało, że kredyt ten został zaciągnięte na własne cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.), a jeżeli tak, to na jaki konkretnie cel, o którym mowa w tym artykule oraz jakiej konkretnie nieruchomości dotyczył i gdzie położonej?”, wskazała Pani, że odpowiedź nie wynikało, acz de facto po to właśnie kredyt ten został zaciągnięty, tj. na nabycie i remont lokalu mieszkalnego służącego do zaspokajania własnych potrzeb mieszkaniowych.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy kredyt konsolidacyjny, Kredyt (...) oraz kredyt odnawialny zostały udzielone przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów?”, wskazała Pani, że tak, wszystkie powyższe były udzielone przez Banki, tj. w szczególności Bank (…).

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy hipoteką ustanowioną na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny położony w (…) przy ul. (…) zabezpieczono kredyt konsolidacyjny?”, wskazała Pani, że tak, kredyt konsolidacyjny był zabezpieczony na tym mieszkaniu. Dla ww. lokalu Sąd (…) dla (…) w (…), (…) Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą KW nr (…).

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy Kredyt (...) oraz kredyt odnawialny zostały zabezpieczone w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie – a jeśli tak to na jakiej nieruchomości/prawie majątkowym ustanowiono zabezpieczenie hipoteczne w związku z zaciągniętymi kredytami, a także kto jest jej właścicielem/współwłaścicielem?”, wskazała Pani, że nie, nie były zabezpieczone żadną hipoteką.

Na pytania Organu o treści cyt.: „czy kredyt konsolidacyjny, Kredyt (...) oraz kredyt odnawialny – proszę wskazać osobno w odniesieniu do każdego kredytu:

• zostały zaciągnięte na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.), czy też zostały zaciągnięte na inne cele?”, wskazała Pani, że tak, wszystkie ww. wymienione kredyty zostały zaciągnięte na zakup, wykończenie i wyposażenie ww. mieszkania (położonego w województwie (…) przy ul. (…) (kod pocztowy: (…)) w (…)), które od początku do dnia dzisiejszego służy jedynie zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych;
• „zostały zaciągnięte na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej?”, wskazała Pani, że tak, zostały zaciągnięte tylko na zakup jednej inwestycji mieszkaniowej, tj. mieszkania położonego w województwie (…) przy ul. (…) (kod pocztowy: (…)) w (…);
• „czy celem, na który zaciągnięto ww. kredyty jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:
• jednego gospodarstwa domowego albo
• więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843)?”,

wskazała Pani, że jednego gospodarstwa domowego, tj. Pani, wszystkie wyżej wymienione kredyty służyły na zakup, wykończenie i wyposażenie ww. mieszkania, które od początku do dnia dzisiejszego służyło, służy i będzie służyć zaspokojeniu Pani osobistych potrzeb mieszkaniowych. W powyższym mieszkaniu była i jest Pani zameldowana.

• „dotyczą nieruchomości (praw majątkowych) położonych w Polsce lub innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej?”, wskazała Pani, że przedmiotowe mieszkanie znajduje się w Polsce.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Co składało się na kwotę objętą ugodą – kwotę, w stosunku do której Pani jako kredytobiorca została zwolniona z długu (kwotę umorzenia), tj. czy jest to kwota kapitału, kwota odsetek skapitalizowanych, kwota tzw. odsetek karnych (odsetek od zadłużenia przeterminowanego) opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń? Jeżeli w skład ww. kwoty wchodziła kwota odsetek karnych (odsetek od zadłużenia przeterminowanego), to czy w zawartej umowie kredytu określone zostały jednoznacznie, wiążące dla stron umowy, zasady naliczenia takich odsetek? Proszę o udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, wybierając spośród wskazanych kwot”, wskazała Pani, że wypłacony kapitał przez Bank z tytułu umowy kredytu wynosił po podpisaniu umowy kredytu: 144.719,32 zł. Sumarycznie kwota, którą spłaciła Pani Bankowi z tytułu kredytu (do zawarcia ugody) wyniosła: 240.570 zł.

Różnica pomiędzy kwotą jaką Pani Bankowi zapłaciła a jaką Bank wypłacił z tytułu podpisania umowy kredytowej (przed zawarciem ugody): 240.570 zł – 144.719.32 zł = 95.850 zł.

Na powyższą różnicę składa się zgodnie z ugodą:

·nadpłata należna Kredytobiorcy, która wynosi 33.841,15 zł (w tym kapitał 31.908,43 zł oraz odsetki 1.932,72 zł);

·kwota dodatkowa: 62.008,85 zł.

Zgodnie z brzmieniem § 1 ust. 10 umowy ugody: „Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie 133.565,93 złotych stanowiącej kwotę zadłużenia wskazaną w ust. 3, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmuje. Na kwotę zwolnienia z długu składa się z następującego tytułu w poniższych wysokościach:

• kapitał 132.735,85 złotych;
• odsetki skapitalizowane: 0,00 złotych;
• odsetki zapadłe niespłacone: 681,87 złotych;
• odsetki od zadłużenia przeterminowanego: 0,00 złotych;
• odsetki zawieszone 0,00 złotych;

Dodatkowo Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy) w kwocie 0,00 PLN stanowiącej wysokość kosztów i opłat, o których mowa w ust. 3, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmuje”.

Na pytanie Organu o treści cyt.: „Czy w przeszłości korzystała już Pani z zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego? Jeśli tak, kiedy i w związku z jakim kredytem, na jakie cele zaciągniętym?”, wskazała Pani, że nigdy Pani nie korzystała.

Na pytania Organu o treści cyt.: „W odniesieniu do kwoty dodatkowej, którą bank zobowiązał się Pani wypłacić, proszę wskazać:

• czy ugoda z bankiem wyodrębnia tę kwotę jako odrębne świadczenie banku na rzecz Pani, a jeśli tak, czy ugoda określa charakter przedmiotowego świadczenia (jeśli tak, w jaki sposób)?”, wskazała Pani, że zgodnie z brzmieniem § 5 ust. 3 ugody: „Bank w terminie 21 dni od podpisania Ugody wypłaci Kredytobiorcy kwotę dodatkową w wysokości 62.008,85 zł na rachunek bankowy należący do Kredytobiorcy o numerze (…) prowadzony w (…) S.A.”. Powyższe jest jedynym odniesieniem i wyodrębnieniem kwestii opłaty dodatkowej w ugodzie;
• „czy kwota dodatkowa stanowi zwrot na rzecz Pani środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania kredytu hipotecznego, przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania?”, wskazała Pani, że tak;
• „czy z zawartej ugody z bankiem wynika, że ww. kwota dodatkowa, którą bank Pani wypłacił/wypłaci, stanowi zwrot na rzecz Pani środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania kredytu hipotecznego, przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania?”, wskazała Pani, że tak;
• „czy kwota dodatkowa stanowi przysporzenie ponad kwoty uiszczane przez Panią tytułem spłaty kredytu hipotecznego czy też mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią do banku tytułem spłaty zadłużenia na rzecz banku?”, wskazała Pani, że nie stanowi przysporzenia, mieści się w kwocie wpłaty przez Panią na rzecz Banku (tj. jak powyżej, wpłaciła Pani do Banku sumarycznie 240.570 zł);
• „jest wynagrodzeniem za odstąpienie przez Panią od dochodzenia od dalszych roszczeń związanych z umową kredytową?”, wskazała Pani, że nie jest wynagrodzeniem za odstąpienie od dochodzenia od dalszych roszczeń związanych z umową kredytową;
• „jest odszkodowaniem, jakie wypłacił/wypłaci Pani bank (jeśli tak, to z tytułu jakiej szkody)?”, wskazała Pani, że nie jest odszkodowaniem;
• „jest zadośćuczynieniem ze strony banku na Pani rzecz (jeśli tak, z tytułu jakich krzywd)?”, wskazała Pani, że nie jest zadośćuczynieniem ze strony Banku na Pani rzecz;
• „jest świadczeniem z tytułu kredytu mieszkaniowego związanym z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania?”, wskazała Pani, że nie jest świadczeniem z tytułu kredytu mieszkaniowego związanym z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania;
• „na jakiej podstawie (w oparciu o jakie wartości lub wskaźniki) została w ugodzie ustalona ww. kwota dodatkowa?”, wskazała Pani, że kwota dodatkowa została ustalona wedle następującego wzorca:

Suma świadczeń wpłaconych przez Panią – pomniejszona o (odjąć):

kapitał, który wypłacił Pani Bank z tytułu kredytu, tj. Bank wypłacił Pani mniej niż to co Pani zapłaciła tytułem realizacji umowy kredytu wszystkie świadczenia (raty odsetkowe, ubezpieczenie itp.).

Przy czym bank podzielił powyższą kwotę na:

• nadpłata należna Kredytobiorcy, która wynosi 33.841,15 zł,
• kwota dodatkowa: 62 008,85 zł.

Powyższa kwota wzięła się z:

(wszystko co Pani spłaciła Bankowi) 240.570 zł – 144.719,32 zł (co bank wypłacił z tytułu zawarcia kredytu) = 95.850 zł (czyli suma: 33.841,15 zł + 62.008,85 zł).

Ponadto, Bank wypłacił Pani:

• połowę opłaty od pozwu w wysokości 500 zł;
• koszty zastępstwa procesowego w wysokości 10.800 zł w wysokości zgodnej z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie/radcowskie, w sytuacji, gdy rzeczywiste koszty były kilkukrotnie wyższe.

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy w przedstawionym stanie faktycznym, Kredytobiorczyni w związku z tym, że otrzymała mniej środków niż wpłaciła do Banku (mniej nawet po odjęciu kapitału, który Bank Jej wypłacił), a de facto środki spożytkowała na cele mieszkaniowe i to Jej jedyny kredyt walutowy, to korzysta w całości ze zwolnienia podatkowego wynikającego z Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?

2.Czy mając na uwadze, że środki wpłacone przez Kredytobiorczynię Bankowi i koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) – czyli koszty, które Wnioskodawczyni poniosła, aby uzyskać „pożytki” z ugody – są większą kwotą środków: otrzymanych sumarycznie przez Kredytobiorczynię w ramach zawartej z Bankiem ugody i wypłaconych przez Bank po podpisaniu umowy kredytu, tj. suma kwot wpłat przez Kredytobiorczynię i kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, są większe niż suma wszystkich kwot otrzymanych sumarycznie przez Kredytobiorczynię od Banku (w wyniku ugody i w wyniku zawartej umowy kredytowej), należy uznać, że brak jest podstawy do naliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych?

3.Czy kwoty:

·  „dodatkowa” (§ 5 ust. 3 ugody), stanowiąca częściowy zwrot spłacanych przez Kredytobiorczynię rat wynikających z umowy ugody w walucie franka szwajcarskiego,

·  „nadpłaty” (§ 1 ust. 8-9 ugody), dokonanej przez Kredytobiorczynię z umowy ugody w walucie franka szwajcarskiego,

wypłacone w przeważającym zakresie na potrzeby mieszkaniowe (jedyny kredyt w walucie obcej), podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

4.Czy kwota umorzona przez Bank a stanowiąca zwolnienie z długu na mocy umowy ugody (§ 1 ust. 10 ugody), podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w sytuacji wystawienia przez Bank (…) S.A. PIT-11 na tę kwotę, czy podlega zwolnieniu z poboru podatku na mocy Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?

5.Czy od podstawy opodatkowania może Pani odjąć koszty uzyskania przychodu, tj. całkowite udokumentowane koszty obsługi prawnej oraz koszty procesowe?

Pani stanowisko w sprawie (ostatecznie doprecyzowane w uzupełnieniu wniosku)

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 1, korzysta Pani ze zwolnienia podatkowego wynikającego z Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 2, nie uzyskała Pani żadnego dochodu a jedynie stratę, a wobec powyższego żadne środki i pożytki (tzw. umorzenie) nie podlegają opodatkowaniu – brak obowiązku podatkowego.

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 3, kwoty: dodatkowa i nadpłaty, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 4, kwota umorzona przez Bank, stanowiąca zwolnienie z długu na mocy umowy ugody (§ 1 ust. 10 ugody), podlega zwolnieniu z poboru podatku na mocy Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów).

W Pani ocenie, w odniesieniu do pytania nr 5, może Pani odjąć całkowite udokumentowane koszty obsługi prawnej i koszty procesu od podstawy opodatkowania.

STANOWISKO WNIOSKODAWCZYNI WRAZ Z UZASADNIENIEM:

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że korzysta w całości ze zwolnienia podatkowego wynikającego z Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, a zatem żadne środki i pożytki tzw. „umorzenie” nie podlegają opodatkowaniu.

Rozporządzenie to zostało wprowadzone przez Ministra Finansów wobec istniejącej potrzeby wsparcia kredytobiorców walutowych. Obowiązująca ulga oznacza dla podatników zwolnienie z podatku PIT w zakresie umorzonej kredytobiorcy na podstawie ugody kwoty wierzytelności z tytułu walutowego kredytu hipotecznego. Bez wątpienia w niniejszej sprawie mamy do czynienia z taką właśnie sytuacją, ponieważ Wnioskodawczyni nie osiągnęła przychodu, bowiem Bank wypłacił Kredytobiorczyni kwotę 144.719,32 zł, a Kredytobiorczyni w trakcie realizacji umowy do dnia zawarcia ugody, tj. 16 kwietnia 2025 r. spłaciła: 242.106,56 zł.

Z uwagi na niedozwolone praktyki Banku w zakresie klauzul abuzywnych w umowie kredytowej zawartej z Wnioskodawczynią jako konsumentką – Kredytobiorczyni zmuszona była złożyć powództwo o ustalenie nieważności umowy kredytowej i zapłatę. W celu uniknięcia długotrwałego postępowania sądowego, Wnioskodawczyni przystała na propozycję Banku. Na skutek powyższego, przed Sądem prowadzącym postępowanie o sygn. akt (…), zawarła ugodę z Bankiem, która została zatwierdzona przez Sąd, a postępowanie sądowe zostało prawomocnie umorzone.

Kredyt został zaciągnięty w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawczyni i Jej rodziny. Kredytobiorczyni spożytkowała środki finansowe wypłacone przez Bank w celu zakupu lokalu mieszkalnego, w którym wraz z rodziną do dnia dzisiejszego zamieszkuje i zamieszkiwać planuje dalej. Przedmiotowe mieszkanie nigdy nie było wynajmowane ani nie była w nim prowadzona żadna działalność gospodarcza.

W wyniku ugody Kredytobiorczyni otrzymała:

• nadpłacone środki w wysokości: 33.841,15 zł;
• dodatkowe środki w wysokości: 62.008,85 zł, stanowiące częściowy zwrot spłacanych przez Kredytobiorczynię rat wynikających z umowy ugody (razem 95 850 zł);
• zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10.800 zł w wysokości zgodnej z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie/radcowskie oraz połowę opłaty od pozwu w wysokości 500 zł.

Z pewnością wszystkie wypłacone przez Bank środki (określone powyższej) nie mogą być uznane za przysporzenie majątkowe. Powyższe oznacza, że nie można ich zaliczyć do kategorii przychodów enumeratywnie wymienionych w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163).

Podkreślenia wymaga także, że Wnioskodawczyni nie korzystała dotychczas z żadnej ulgi objętej Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Mając na uwadze, iż otrzymane przez Wnioskodawczynię kwoty (w wyniku zawarcia umowy ugody dotyczącej kredytu w walucie obcej – franku szwajcarskim), nie stanowią dla Wnioskodawczyni przychodu – nie ma również podstaw, by uznać je za dochód podlegający opodatkowaniu.

KWOTA DODATKOWA W WYSOKOŚCI: 62.008,85 ZŁ:

Kwota dodatkowa w wysokości 62.008,85 zł stanowi formę częściowego zwrotu Kredytobiorczyni wpłat uprzednio od Niej pobranych (których dokonywała w tracie trwania umowy finansowania z tytułu odsetek i spłaty kapitału) i nie może być uznana za przysporzenie majątkowe. Zwrot świadczenia powoduje otrzymanie uprzednio wpłaconego Bankowi kapitału (wpłacanego w stosunku miesięcznym w ratach kapitałowo-odsetkowych). Bank przez zapłatę „kwoty dodatkowej” dokonał zwrotu części środków finansowych wpłaconych na rzecz Wnioskodawczyni w związku z wykonaniem umowy ugody. Podkreślenia wymaga, że dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

Otrzymana przez Wnioskodawczynię „kwota dodatkowa” nie będzie stanowiła żadnej dodatkowej korzyści, przysporzenia majątkowego czy wartości dodatniej wchodzącej w skład majątku. Nienależne świadczenie, o którym mowa w art. 410 w zw. z art. 405 Kodeksu cywilnego nie zostało wymienione jako odrębne źródło przychodów w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

KWOTA UMORZONA PRZEZ BANK W WYSOKOŚCI 133.417,72 ZŁ

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że kwota 33.417,72 zł umorzona przez Bank a stanowiąca zwolnienie z długu na mocy § 1 ust. 10 umowy ugody, podlega pod zwolnienie z poboru podatku, o którym mowa w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, w sytuacji wystawienia przez Bank PIT-11 (zgodnie z przyjętą praktyką).

UZASADNIENIE PRAWNE STANOWISKA WNIOSKODAWCZYNI:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych wart. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów (art. 9 ust. 1a ww. ustawy).

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych rozróżnia źródła przychodów (art. 10 ustawy) oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Odrębnym źródłem przychodów są - inne źródła.

Stosownie do art. 20 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Zgodnie z art. 69 ustawy Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata są obojętne podatkowo, co zostało potwierdzone w interpretacjach indywidualnych nr 0115-KDIT3.4011.39.2025.2.DP oraz nr 0115-KDIT1.4011.679.2024.1.MST.

Zgodnie z art. 917 ustawy Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061), przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Mając na uwadze treść Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592; Dz. U. z 2024 r. poz. 102), zgodnie z § 1 ust. 1, zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.         Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.         W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.         W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

§ 3 ust. 1. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2. Za kredyt mieszkaniowy uważa się również pożyczkę, o ile spełnia warunki określone w ust. 1.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić, w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Umorzenie wierzytelności

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia Pani przez bank w kwietniu 2025 r. wierzytelności od zaciągniętego w czerwcu 2008 r. kredytu konsolidacyjnego, wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Instytucja zwolnienia z długu uregulowana została w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Istota zwolnienia z długu sprowadza się do tego, że skoro wierzytelność jest prawem wierzyciela, nie ma przeszkód, aby wierzyciel zrzekł się tego prawa, tj. by umorzył zobowiązanie bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Zwolnienie z długu należy do czynności prawnych rozporządzających, bowiem skutkuje ono wygaśnięciem zobowiązania. Samo zrzeczenie się wierzyciela aktem jednostronnym nie wystarcza do zwolnienia z długu.

Dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, zawartego układu, czy też poprzez oświadczenie, umowę). Wierzytelność będzie umorzona wówczas, gdy wierzyciel uzyska wiadomość od dłużnika, że przyjął on (dłużnik) zwolnienie z długu.

Konsekwencją rozporządzeniowego charakteru umowy o zwolnienie z długu jest przysporzenie po stronie dłużnika, które następuje przez zmniejszenie pasywów jego majątku. Skoro zatem dłużnik godzi się na zawarcie zwolnienia z długu to osiąga on przychód, bowiem uzyskuje on przysporzenie.

Wobec tego na skuteczne zwolnienie z długu, w myśl art. 508 Kodeksu cywilnego, składają się dwa elementy:

1)oświadczenie woli wierzyciela o umorzeniu zobowiązania,

2)akceptacja tego oświadczenia przez dłużnika.

Przy czym wskazuje się, że zwolnienie z długu może odnosić się do wierzytelności istniejących. Dopuszczalne jest także zwolnienie z długu przyszłego.

Tak więc dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Poprawność powyższego stanowiska potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2633/10, w którym Sąd wskazał, że „gdy dochodzi do umorzenia wierzytelności przez kredytodawcę nie jest istotne, czy u podstaw uzyskanego nieodpłatnego świadczenia leży umowa o zwolnienie z długu, czy też decyzja wierzyciela o rezygnacji z dochodzenia należności. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie takich zdarzeń dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia. Po jego stronie powstaje tym samym przychód stanowiący równowartość umorzonej kwoty zobowiązania, którego nie musi już świadczyć na rzecz wierzyciela. Faktyczna rezygnacja wierzyciela z dochodzenia należności prowadzi więc do powstania przychodu, podobnie jak w przypadku zawarcia umowy o zwolnienie z długu, albowiem w każdym z tych przypadków po stronie dłużnika ustaje obowiązek spełnienia świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy”.

Tym samym, wartość umorzonych Pani kwot wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego (kwoty kapitału i odsetek), na podstawie zawartej w kwietniu 2025 r. ugody z bankiem, stanowi przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Nie można zatem zgodzić się z Panią, że skoro środki wpłacone przez Panią bankowi i koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) – czyli koszty, które Pani poniosła, aby uzyskać „pożytki” z ugody – są większą kwotą środków: otrzymanych sumarycznie przez Panią w ramach zawartej z bankiem ugody i wypłaconych przez bank po podpisaniu umowy kredytu, tj. suma kwot wpłat przez Panią i kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, są większe niż suma wszystkich kwot otrzymanych sumarycznie przez Panią od banku, należy uznać, że żadne środki i pożytki (umorzenie) nie podlegają opodatkowaniu – brak obowiązku podatkowego.

W sytuacji opisanej we wniosku, w wyniku umorzenia przez bank kwoty wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego powstał przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na powstanie którego nie ma wpływu, czy poniesione przez Panią na rzecz banku koszty i koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) są większe niż suma wszystkich kwot otrzymanych sumarycznie przez Panią od banku.

Zatem, Pani stanowisko, w odniesieniu do pytania nr 2, w którym wskazała Pani, że nie uzyskała Pani żadnego dochodu a jedynie stratę, a wobec powyższego żadne środki i pożytki (tzw. umorzenie) nie podlegają opodatkowaniu – brak obowiązku podatkowego, należało uznać za nieprawidłowe.

Zaniechanie poboru podatku

Jednakże, zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102) w aktualnie obowiązującym brzmieniu zmienionym Rozporządzeniem Ministra Finansów z 20 grudnia 2024 r. (Dz. U. 2024 poz. 1912):

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Stosownie do § 4a tego rozporządzenia:

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zatem, zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

·kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

·kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

·kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

·kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Analizowane zaniechanie może mieć zastosowanie także w przypadku umorzenia kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w sytuacji, gdy zarówno kredyt refinansowy, jak i kredyt konsolidacyjny został zaciągnięty na spłatę kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (§ 1 ust. 4 ww. rozporządzenia). W takiej sytuacji, zaniechanie obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Skutki podatkowe umorzenia Pani wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że 24 czerwca 2008 r. zawarła Pani umowę kredytu konsolidacyjnego. Kredyt konsolidacyjny został zaciągnięty „na potrzeby własne” – literalne brzmienie umowy kredytowej, a w rzeczywistości – w celu zaspokojenia osobistych potrzeb mieszkaniowych.

W treści umowy kredytowej jest zapis „przeznaczenie kredytu na potrzeby własne”.

W treści umowy kredytowej konsolidacyjnej w pozycji o nazwie „Inne” wskazano:

·spłata kredytu (...) nr (…);

·spłata limitu odnawialnego w rachunku (…) prowadzonego w (…) w (…);

·spłata zadłużenia karty kredytowej z limitem 20.000 zł w (…) S.A.;

·na cel dowolny.

W treści umowy kredytowej nie było wskazane, że kredyt konsolidacyjny został zaciągnięty na zakup mieszkania położonego w (…) przy ul. (…) i jego umeblowanie – ale taki był rzeczywisty cel jego zaciągnięcia i przeznaczenie go na powyżej wymienione cele.

Kredyt konsolidacyjny został zabezpieczony hipoteką zwykłą na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny.

Z umowy kredytu odnawialnego nie wynikało bezpośrednio, że kredyt ten został zaciągnięty na własne cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią umowy kredytowej Kredyt (...), został zaciągnięty „na sfinansowanie celu konsumpcyjnego”.

Kredyt (...) oraz kredyt odnawialny nie zostały zabezpieczone w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Kredyt konsolidacyjny (poza dokonaniem spłat kredytu (...), spłaty limitu odnawialnego, spłaty zadłużenia karty kredytowej), został spożytkowany na zakup ww. mieszkania i jego umeblowanie.

W przywołanym wcześniej rozporządzeniu w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w § 3 pkt 3 wskazano, że ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto, w § 3 pkt 2 ww. rozporządzenia zaznaczono, że przez kredyt mieszkaniowy należy rozumieć kredyt, który został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie.

Zatem, zobowiązania wobec banku, które nie zostały zabezpieczone hipoteką nie spełniają warunku określonego w § 3 pkt 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów uprawniającego do skorzystania z zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności.

Mając na uwadze okoliczności faktyczne sprawy oraz powołane przepisy prawa stwierdzam, że kredyt (...) oraz kredyt odnawialny, nie spełniają warunku określonego w § 3 pkt 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów, uprawniającego do skorzystania z zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności, ponieważ nie zostały zabezpieczone hipoteką na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie.

Ponadto, w odniesieniu do kredytu (...), który zgodnie z treścią umowy kredytowej został zaciągnięty na sfinansowanie celu konsumpcyjnego, informuję, że przepis art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odnosi się do kredytów konsumpcyjnych.

Przepis art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odnosi się również do wydatków poniesionych na spłatę zadłużenia karty kredytowej.

Natomiast, w odniesieniu do kredytu konsolidacyjnego, w części, w jakiej został on zaciągnięty na dowolny cel, przyjmując za Panią, że kredyt konsolidacyjny (poza dokonaniem spłat kredytu (...), spłaty limitu odnawialnego, spłaty zadłużenia karty kredytowej), został spożytkowany na zakup lokalu mieszkalnego – w celu zaspokojenia Pani osobistych potrzeb mieszkaniowych i jego remont/wykończenie oraz umeblowanie, wyposażenie, to w części, w jakiej kwota uzyskana w ramach tego kredytu konsolidacyjnego w części zaciągniętego na cel dowolny została przeznaczona na zakup lokalu mieszkalnego i jego remont/wykończenie (z wyłączeniem umeblowania, wyposażenia), stanowi on kredyt mieszkaniowy, o którym jest mowa w ww. rozporządzeniu, ponieważ spełnia wszystkie warunki wskazane w § 3 tego rozporządzenia. Natomiast, w części, w jakiej kwota uzyskana w ramach tego kredytu konsolidacyjnego w części zaciągniętego na dowolny cel została przeznaczona na umeblowanie, wyposażenie zakupionego lokalu mieszkalnego, nie stanowi on kredytu mieszkaniowego, o którym jest mowa w ww. rozporządzeniu, ponieważ wydatki na umeblowanie, wyposażenie lokalu mieszkalnego nie zostały wymienione w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając zatem na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa stwierdzam, że kwota wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego zaciągniętego w czerwcu 2008 r., która została Pani umorzona przez bank w kwietniu 2025 r. (kwota kapitału i odsetek), stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W stosunku do uzyskanego przez Panią przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu tego kredytu zaciągniętego na cel dowolny, w części, w jakiej kwota uzyskana w ramach tego kredytu konsolidacyjnego w części zaciągniętego na cel dowolny została przeznaczona na zakup lokalu mieszkalnego i jego remont/wykończenie (z wyłączeniem umeblowania, wyposażenia) w celu zaspokojenia Pani osobistych potrzeb mieszkaniowych, znajdzie zastosowanie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Spełnia Pani bowiem wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do tej części umorzonego kredytu.

Zatem, w sytuacji przedstawionej we wniosku, nie jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu umorzenia w 2025 r. przez bank, kwoty wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu tego kredytu zaciągniętego na cel dowolny, w części, w jakiej kwota uzyskana w ramach tego kredytu konsolidacyjnego w części zaciągniętego na cel dowolny została przeznaczona na zakup lokalu mieszkalnego i jego remont/wykończenie (z wyłączeniem umeblowania, wyposażenia) w celu zaspokojenia Pani osobistych potrzeb mieszkaniowych (kwoty kapitału i odsetek).

Natomiast, w stosunku do uzyskanego przez Panią przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego w części zaciągniętej na spłatę kredytu (...), na spłatę limitu kredytu odnawialnego, które nie zostały zabezpieczone hipoteką i w przypadku kredytu (...) – który został zaciągnięty na cele konsumpcyjne, a także na spłatę zadłużenia karty kredytowej oraz na dowolny cel – w części, w jakiej kwota uzyskana w ramach tego kredytu konsolidacyjnego w części zaciągniętego na cel dowolny została przeznaczona na umeblowanie, wyposażenie lokalu mieszkalnego, nie znajdzie zastosowania ww. zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

W konsekwencji, w związku z umorzeniem tej części kredytu konsolidacyjnego uzyskała Pani przychód z innych źródeł, od którego powinna Pani zapłacić podatek dochodowy.

Zatem, Pani stanowisko w odniesieniu do pytania nr 4, w którym wskazała Pani, że kwota umorzona przez bank, stanowiąca zwolnienie z długu na mocy umowy ugody, podlega zwolnieniu z poboru podatku na mocy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów), należało uznać za nieprawidłowe.

Przy czym, nie można zgodzić się z Panią, że skoro otrzymała Pani mniej środków niż wpłaciła do banku (mniej nawet po odjęciu kapitału, który bank Pani wypłacił), a środki pieniężne spożytkowała na cele mieszkaniowe, to korzysta w całości z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Zastosowanie zaniechania poboru podatku na podstawie ww. rozporządzenia ma zastosowanie wyłącznie do kwot umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego – po spełnieniu warunków określonych w tym rozporządzeniu bądź otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania. Fakt, że uzyskała Pani od banku mniej niż Pani wpłaciła, pozostaje bez znaczenia dla zastosowania zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie ww. rozporządzenia. W sytuacji opisanej we wniosku, w wyniku umorzenia przez bank kwoty wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego powstał przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast spłata kredytu dokonywana przez Panią na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętna podatkowo.

Zatem, Pani stanowisko w odniesieniu do pytania nr 1 należało uznać za nieprawidłowe.

Skutki podatkowe zwrotu przez bank kwoty „dodatkowej” i kwoty nadpłaty oraz kosztów zastępstwa procesowego

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Wobec powyższego, skoro jak wskazała Pani we wniosku i jego uzupełnieniu – kwota dodatkowa, którą bank Pani wypłacił, stanowi zwrot na rzecz Pani środków pieniężnych, które wcześniej, na mocy umowy finansowania kredytu hipotecznego, przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania oraz mieści się w kwocie wpłat dokonywanych przez Panią na rzecz banku, to stwierdzam, że zwrot ten nie stanowi dla Pani przychodu.

Z opisu sprawy wynika również, że za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, że kredyt zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia umowy stanowił kredyt złotówkowy. Zgodnie z § 1 ust. 7 „Rozliczenie dotychczas spłaconych rat kredytu udzielonego na podstawie Umowy na poczet kredytu w złotych, o którym mowa w § 1 ust. 5, a którego warunki udzielenia zostały określone w § 1 ust. 6, następuje w ten sposób, że wartość spłat dokonanych na podstawie Umowy zostanie zaliczona w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie - rat kapitałowych kredytu w złotych...”. W § 1 ust. 8 Strony oświadczyły, że kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, która wynosi 33.841,15 zł, w tym:

• kapitał – 31.908,43 zł;
• odsetki – 1.932,72 zł.

Zatem, również zwrot kwoty nadpłaty, powstałej w wyniku rozliczenia dotychczas spłaconych rat kredytu, nie stanowi dla Pani przychodu.

W konsekwencji, w analizowanej sprawie po Pani stronie nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzymała Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz Banku w ramach spłaty części rat udzielonego kredytu konsolidacyjnego. A zatem otrzymała Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota „dodatkowa” i kwota nadpłaty otrzymane na podstawie ugody nie powodują więc faktycznego przyrostu w Pani majątku. Wypłata tych kwot jest dla Pani neutralna podatkowo.

Otrzymane przez Panią kwota „dodatkowa” i kwota nadpłaty nie stanowią dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie natomiast z art. 98 § 1, § 2, § 3, § 4 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda. Zwrot ten nie rodzi więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie będzie przewyższać faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.

Zatem, zwrot kosztów zastępstwa procesowego, w ramach ugody, którą zawarła Pani z bankiem, nie spowodował powstania u Pani przychodu, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile zwracana przez bank kwota nie przewyższała poniesionych przez Panią wydatków z tego tytułu. W takiej sytuacji zwrot ten nie stanowi po Pani stronie przysporzenia, wzrostu Pani majątku. Otrzymana kwota stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej przez Panią wydatków.

Pieniądze te nie są Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, należy zgodzić się z Panią, że mając na uwadze, że otrzymane przez Panią kwoty: kwota dodatkowa, kwota nadpłaty i koszty zastępstwa procesowego w wyniku zawarcia ugody dotyczącej kredytu w walucie obcej – franku szwajcarskim, nie stanowią dla Pani przychodu – nie ma również podstaw, by uznać je za dochód podlegający opodatkowaniu.

Zatem, Pani stanowisko w odniesieniu do pytania nr 3, w którym wskazała Pani, że kwoty: dodatkowa i nadpłaty, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należało uznać za prawidłowe.

Możliwość odjęcia od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanymi przychodami. Z oceny związku z uzyskanym przychodem powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie mógł się przyczynić do osiągnięcia przychodów z danego źródła. Przy czym związek przyczynowy między poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu, powinien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

• pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
• nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• być właściwie udokumentowany.

Koszty poniesione w celu uzyskania przychodów to te, które zostały poniesione z zamiarem uzyskania przychodu. Ten zamiar (cel) musi być, po pierwsze – obiektywnie realny, po drugie – istniejące okoliczności faktyczne muszą wskazywać na to, że dany wydatek w istocie mógł podatnikowi pozwolić na przewidywanie osiągnięcia przychodu. Natomiast koszty ponoszone w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu, to wydatki mające na celu ochronę źródła przychodu tak, by źródło to istniało w stanie niepogorszonym.

Koszty uzyskania przychodów nie są kosztami uzyskania jakichkolwiek przychodów, lecz zawsze związane są z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła. Koszty uzyskania przychodu z danego źródła pomniejszają przychody z tego właśnie źródła, a nie jakiekolwiek przychody. Koszty uzyskania przychodu są zatem ściśle i funkcjonalnie przyporządkowane do danego źródła przychodów. Aby bowiem w ogóle mogło dojść do powstania kosztu uzyskania przychodu, podatnik musi ponieść faktyczny wydatek (ekonomiczny ciężar) związany ze zdarzeniem prawnym mającym wpływ na uzyskanie przychodu lub zachowanie bądź zabezpieczenie źródła przychodu.

Zatem, kosztem uzyskania przychodów nie są wszystkie wydatki, ale tylko takie, które nie są wymienione w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i których poniesienie pozostaje w związku przyczynowym z uzyskaniem (zwiększeniem) przychodu z danego źródła bądź też zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Jednakże ciężar wskazania owego związku spoczywa na podatniku, który wywodzi z tego określone skutki prawne.

W okolicznościach niniejszej sprawy, skoro bank dokonał zwrotu na Pani rzecz kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 10.800 zł oraz zwrotu połowy opłaty od pozwu w wysokości 500 zł, nie można zatem stwierdzić, że w odniesieniu do ww. zwrotu poniosła Pani koszty, które można uznać za koszty uzyskania przychodu, które podlegałyby odliczeniu od przychodu. Fakt otrzymania zwrotu części poniesionych wydatków powoduje, że zwrócone wydatki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto, w opisie sprawy wskazała Pani, że poniosła Pani całkowite koszty zastępstwa procesowego w znacznie wyższej wysokości niż zwróconej przez bank.

Mając na uwadze powyższe, do kosztów uzyskania przychodu z tytułu umorzonych przez bank kwot do których nie znajduje zastosowania ww. zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe – może zostać zaliczona stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwota udokumentowanych kosztów obsługi prawnej oraz kosztów procesowych w wysokości, w jakiej nie została Pani zwrócona przez bank. Ww. koszty nie mogą natomiast stanowić kosztu uzyskania przychodu z tytułu kwoty nadpłaty i kwoty dodatkowej, ponieważ nie uzyskała Pani przychodu z tytułu zwrotu tych kwot.

Zatem, Pani stanowisko w odniesieniu do pytania nr 5, w którym wskazała Pani, że może Pani odjąć całkowite udokumentowane koszty obsługi prawnej i koszty procesu od podstawy opodatkowania, należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku w kontekście zadanych pytań, natomiast nie rozstrzyga innych kwestii wynikających z opisu stanu faktycznego, które nie były przedmiotem pytań i własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

Odnosząc się do powołanych przez Panią interpretacji wskazać należy, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników, dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.