Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - null

shutterstock
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - 0112-KDIL2-1.4011.517.2025.2.AK

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

·prawidłowe – w zakresie dotyczącym odsetek za opóźnienie wypłaty środków zasądzonych wyrokiem sądowym;

·nieprawidłowe – w zakresie ulgi odsetkowej.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 maja 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 20 maja 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 1 lipca 2025 r. (wpływ 4 lipca 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W roku 2006 wraz z mężem A.B. zaciągnęła Pani kredyt hipoteczny w Banku (…) na kwotę (…) CHF, co miało stanowić kwotę (…) PLN.

W latach 2009-2023 do zeznania podatkowego dołączała Pani PIT/D , w którym odliczana była ulga odsetkowa związaną z kredytem – odsetkami. W tym czasie odliczona została kwota (…) PLN (przy czym w roku 2009 kwota odliczenia wyniosła (…) podczas gdy pozostałe kwoty rocznych odliczeń wahają się w przedziale …- …).

Nie posiada Pani dokumentów na podstawie których można stwierdzić tak duże odliczenie za 2009 rok. Możliwe, że była to łączna suma odliczeń odsetek od kredytu razem z materiałami budowlanymi, które również odliczała Pani na termoizolację domu.

W roku 2023 złożyła Pani pozew do sądu, dotyczący unieważnienia umowy z bankiem z uwagi na klauzury abuzywne zawarte w umowie.

W roku 2024 sąd wydał wyrok, w którym ustala nieistnienie stosunku prawnego wynikającego z powyższej umowy z bankiem oraz „zasądza od … z siedzibą ..., na rzecz Pani i Pani męża łącznie kwotę (…) PLN oraz kwotę (…) CHF wraz z odsetkami za opóźnienie w wysokości ustawowej liczonymi od dnia 28 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty”.

Wyrok sądu się uprawomocnił, gdyż bank nie wniósł apelacji. W lutym 2025 r. bank dokonał przelewu ww. środków na konta bankowe Pani i Pani męża.

W wyniku rozliczenia w dniu 16 maja 2025 r. dokonali Państwo zapłaty kwoty (…) PLN oraz (…) CHF na rzecz banku (…) tytułem rozliczenia roszczeń związanych z nieważnością umowy, które zostały przedstawione przez bank w wezwaniu do zapłaty.

W uzupełnieniu wniosku podała Pani, że przedmiotem zapytania są skutki podatkowe dotyczące odliczenia w latach 2009-2023 ulgi odsetkowej.

Ponadto, wskazała Pani, że w wyroku sądu nie ma informacji związanych ze zwrotem środków pieniężnych stanowiących raty kapitałowo-odsetkowe. Jest zasądzenie od banku wypłaty w wysokości (…) PLN i (…) CHF.

Sąd zasądził od (…) wypłatę odsetek za opóźnienie wypłaty środków w wysokości ustawowej.

W wyroku nie zasądzono zwrotu środków na rzecz banku w ramach umowy kredytowej. Sąd jedynie pouczył Panią podczas rozprawy o takim stanie rzeczy.

W wyniku rozliczeń z bankiem otrzymała Pani wezwanie do zapłaty, które zostało zrealizowane w dniu 16 maja 2025 r. Wpłaciła Pani (…) PLN oraz (…) CHF. Jednocześnie nadmienia Pani, że kwota zaciągniętego kredytu hipotecznego w CHF w przybliżeniu wynosiła (…) PLN. Nie zna Pani wskaźnika przeliczenia CHF na PLN, a kredyt został wypłacony w ratach (to jeden z powodów unieważnienia umowy kredytowej z bankiem). Zatem wpłaciła Pani na rzecz banku kwoty, które zostały wskazane w wezwaniu do zapłaty i stanowią - Pani zdaniem - wielkość zaciągniętego kredytu.

„Odsetki ustawowe” - to odsetki zasądzone w wyroku za opóźnienie wypłaty środków przez bank liczone od dnia … kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty.

Przedmiotem odliczeń w ramach ulgi odsetkowej w latach 2009-2023 w pierwszych latach były także środki związane z budową domu, na którą został zaciągnięty kredyt. Jednak nie posiada Pani faktur oraz danych związanych z ich wysokością, także w urzędzie skarbowym otrzymała Pani informację - że nie oddzielnej rubryki w której wykazana by była oddzielność odliczanych środków (co na budowę, a co na odsetki).

Wykazana kwota odliczanych odsetek stanowi zatem łączną wartość całej ulgi odsetkowej w latach 2009-2023 wpisaną w danym polu w kolejnych zeznaniach podatkowych.

Pytania (sformułowane we wniosku oraz w uzupełnieniu wniosku)

1)Czy powinna Pani zapłacić podatek od odsetek ustawowych zasądzonych przez sąd i doliczyć do przychodu/dochodu w rozliczeniu PIT za rok 2025 kwotę (…) PLN w celu odprowadzenia podatku dochodowego od ulgi odsetkowej, która była odliczona w ubiegłych latach? Jakie skutki podatkowe związane z ulgą odsetkową odliczana w latach 2009-2023 będą dotyczyły Pani osoby w związku z wyrokiem sądu dotyczącym nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy o kredyt mieszkaniowy?

2)Jednakże w wyroku jest także mowa o odsetkach od banku za opóźnienie wypłaty środków w wysokości ustawowej, czy ich wysokość podlega opodatkowaniu, a tym samym czy powinna je Pani wykazać w zeznaniu podatkowym za rok 2025?

Pani stanowisko w sprawie (wynikające z wniosku i jego uzupełnienia)

W Pani ocenie, biorąc pod uwagę fakt, że kwoty zawarte w wyroku sądu oraz zwrócone bankowi tytułem rozliczenia roszczeń stanowią przybliżoną kwotę (…) PLN, zaś wartość odsetek odliczonych w PIT/D w latach 2009-2023 wynosi (…) PLN domniemywa Pani, że odsetki od kapitału nie zostały Pani i Pani małżonkowi zwrócone przez bank i tym samym nie ma podstawy prawnej do składania korekt zeznań podatkowych za lata 2009-2023 oraz do doliczenia do PIT za rok 2025 przychodu/dochodu w kwocie (…) PLN w ramach odliczonej ulgi odsetkowej.

Zgodnie z art. 45 ust. 3a mówiącym: „Jeżeli podatnik obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy odliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części) w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza się odpowiednio kwoty poprzednio odliczone”.

W wezwaniu do zapłaty oraz w samym wyroku sądu nie ma pojęcia i kwot związanych lub wskazujących na „zwrot odsetek”, które stanowiłyby postawę do zastosowania powyższego przepisu w ramach Pani ulgi odsetkowej.

Ponadto, biorąc pod uwagę art. 70 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Jednocześnie różnica pomiędzy kwotą jaką zwrócił Pani i mężowi bank na podstawie wyroku, a Pani wpłatą na rzecz banku nie wskazuje, żeby zostały Pani i mężowi przekazane środki w kwocie (…) PLN, stanowiące o zwróceniu odsetki. Różnice w kwotach to głównie prowizje bankowe oraz różnice w kursach CHF zarówno w roku wypłaty kredytu w roku 2006, a kursem CHF, który przyjęto do wypłaty środków zawartych w wyroku. Jedyna wartość to odsetki ustawowe za uchybienie terminu wypłaty przez bank zawarte w wyroku.

W ramach odsetek ustawowych to art. 21 ust. 1 pkt 36 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brzmi, iż zwolnienia przedmiotowe dotyczą m.in. odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień.

Podsumowując całość rozliczeń z bankiem, uważa Pani, że nie powinna Pani doliczać kwoty (…) PLN do zeznania za rok 2025 oraz korygować zeznań podatkowych za rok 2009-2023 w ramach ulgi odsetkowej oraz uiszczać jakiegokolwiek innego podatku w związku z otrzymanym wyrokiem sądu.

W uzupełnieniu podała Pani, że stanowisko w sprawie dotyczy głównie ulgi odsetkowej w latach 2009-2023, która Pani zdaniem nie powinna być zwracana z uwagi na dokonane rozliczenia z bankiem, które oscylują w granicach zaciągniętego kredytu tj. (…) PLN zarówno w samym wyroku sądu jak również późniejszym w rozliczeniu z bankiem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest:

·prawidłowe – w zakresie dotyczącym odsetek za opóźnienie wypłaty środków zasądzonych wyrokiem sądowym;

·nieprawidłowe – w zakresie ulgi odsetkowej.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z opisu sprawy wynika, że w 2006 zaciągnęła Pani wraz z mężem kredyt hipoteczny na kwotę (…) CHF, co miało stanowić kwotę (…) PLN. W latach 2009-2023 odliczała Pani ulgę odsetkową związaną z ww. kredytem. W roku 2023 Kredytobiorcy złożyli pozew do sądu, dotyczący unieważnienia umowy z bankiem z uwagi na klauzury abuzywne zawarte w umowie. W roku 2024 w związku z wyrokiem sądu stwierdzającym nieistnienie stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytowej zawartej w 2006 r. zasądzony został na rzecz Kredytobiorców zwrot łącznej kwoty (…) PLN oraz kwoty (…) CHF wraz z odsetkami za opóźnienie wypłaty środków liczonymi od 28 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty. Po uprawomocnieniu się wyroku w lutym 2025 r. bank dokonał przelewu ww. środków na konta bankowe Kredytobiorców. W związku z otrzymanym od banku wezwaniem do zapłaty 16 maja 2025 r. Kredytobiorcy dokonali zapłaty na rzecz banku kwoty (…) PLN oraz (…) CHF tytułem roszczeń związanych z nieważnością umowy.

Wątpliwości Pani dotyczą skutków podatkowych związanych z odliczaniem przez Panią w latach 2009-2023 ulgi odsetkowej oraz wypłaty przez bank odsetek za opóźnienie wypłaty środków pieniężnych związanych z unieważnienia przez sąd umowy kredytowej.

Przystępując do oceny skutków podatkowych wypłaty odsetek ustawowych związanych z nieważnością umowy kredytowej w pierwszej kolejności wskazać należy na art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646, ze zm.), z którego wynika, że:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061, ze zm.):

Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:

Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W myśl art. 3851 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności jednostkowych umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Z analizy sprawy wynika, że w związku z prawomocnym wyrokiem sądu doszło do rozliczeń wzajemnych - między Kredytobiorcami a bankiem - wynikających ze stwierdzenia nieważności umowy kredytu. W lutym 2025 r. bank dokonał przelewu ww. środków na konta bankowe Pani i Pani męża. Natomiast Państwo 16 maja 2025 r. dokonali na rzecz banku tytułem rozliczeń, które zostały przedstawione przez bank w wezwaniu do zapłaty. W wyroku zasądzone zostały również odsetki za opóźnienie liczone od 28 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty przez bank na rzecz Kredytobiorców środków pieniężnych.

W tym miejscu zauważam, że ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z tym przepisem:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W opisanej sytuacji odsetki dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym, stanowiącego bowiem dokonany przez bank zwrot środków, które wcześniej zostały wpłacone do banku w oparciu o nieważną umowę kredytową. Oznacza to, że otrzymane przez Panią ww. odsetki podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, uzyskana przez Panią kwota stanowiąca odsetki z tytułu opóźnienia wypłaty przez bank środków pieniężnych - zasądzona prawomocnym wyrokiem - nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zatem nie powinna Pani kwoty tej wykazywać w zeznaniu podatkowym za 2025 r.

Odnosząc się natomiast do skutków podatkowych dotyczących korzystania przez Panią z ulgi odsetkowej wskazuję, że zasady dokonywania odliczeń wydatków poniesionych na spłatę odsetek od kredytu udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych regulują przepisy art. 26b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

Powołany wyżej przepis art. 26b ust. 1 ustawy stanowi, że:

Od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1, odlicza się, z zastrzeżeniem ust. 2-4, faktycznie poniesione w roku podatkowym wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi, o którym mowa w art. 3 ust. 1, na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z:

1)budową budynku mieszkalnego albo

2)wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, albo

3)zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, albo

4)nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

W przepisie art. 26b ust. 4 pkt 1-2 ustawy ustawodawca określił wysokość dokonywanych odliczeń, gdyż są one limitowane.

Stosownie do art. 26b ust. 6 ww. ustawy:

Odsetki, o których mowa w ust. 4, zapłacone przed rokiem określonym w ust. 5, mogą być odliczone od podstawy obliczenia podatku za rok podatkowy, w którym podatnik po raz pierwszy odlicza odsetki.

Natomiast w myśl art. 26b ust. 7 tej ustawy:

Odsetki, o których mowa w ust. 4, zapłacone przed rokiem określonym w ust. 5 mogą być odliczone od podstawy obliczenia podatku również w roku podatkowym bezpośrednio następującym po roku, w którym podatnik po raz pierwszy odliczył odsetki; w tym przypadku odliczeniu podlega wyłącznie różnica między sumą odsetek przypadających do odliczenia a kwotą odsetek faktycznie odliczonych w roku, w którym podatnik dokonał pierwszego odliczenia.

Zgodnie z art. 26b ust. 8 cytowanej ustawy:

Wydatki, o których mowa w ust. 1, dotyczą odsetek zapłaconych łącznie przez oboje małżonków. Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu - odliczeń dokonuje się, zgodnie z wnioskami zawartymi w zeznaniach rocznych, bądź od dochodu każdego z małżonków, w proporcji wskazanej we wniosku, bądź od dochodu jednego z małżonków.

Pomimo uchylenia art. 26b ustawodawca zagwarantował korzystanie z ulgi odsetkowej w ramach praw nabytych.

Jak bowiem stanowi art. 9 ust. 1 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2006 poz. 1588 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2008 r.:

Podatnikowi, któremu w latach 2002-2006 został udzielony kredyt (pożyczka), o którym mowa w art. 26b ustawy wymienionej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r., przysługuje na zasadach określonych w tej ustawie oraz w ustawie wymienionej w art. 2, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r., prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu (pożyczki), do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt (pożyczkę) zawartej przed dniem 1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2027 r.

Z pytań, które sformułowała Pani we wniosku oraz uzupełnieniu wynika, że wątpliwość Pani budzi również to czy – w związku z wyrokiem sądu dotyczącym nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy o kredyt mieszkaniowy – ma Pani doliczyć do przychodu/dochodu w rozliczeniu PIT za rok 2025 kwotę (…) PLN, która była odliczona w latach 2009-2023 w ramach ulgi odsetkowej.

W uzupełnieniu wniosku podała Pani, że w wyroku sądu nie ma informacji związanych ze zwrotem środków pieniężnych stanowiących raty kapitałowo-odsetkowe. Jest zasądzenie od banku wypłaty w wysokości (…) PLN i (…) CHF.

Pani zdaniem nie powinna Pani doliczać kwoty (…) PLN do zeznania za rok 2025 oraz korygować zeznań podatkowych za rok 2009-2023 w ramach ulgi odsetkowej oraz uiszczać jakiegokolwiek innego podatku w związku z otrzymanym wyrokiem sądu.

W tym miejscu stwierdzam, że w przypadku zwrotu - w wyniku stwierdzenia nieważności umowy kredytowej - wartości odsetek, z którymi związane było prawo podatnika do korzystania z ulgi odsetkowej, ustawodawca przewidział rozwiązanie dla tego rodzaju szczególnych sytuacji.

W analizowanej sprawie w związku z wyrokiem sądu Strony zobowiązane zostały do wzajemnego zwrotu nienależnych świadczeń, które wcześniej otrzymały w ramach zawartej umowy kredytowej. Kredytodawca zwraca więc – jak już wcześniej wskazałem – wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu.

W ramach zawartej umowy z bankiem dokonywała Pani wpłat środków pieniężnych z tytułu udzielonego Pani kredytu, w tym również wpłat na poczet odsetek, które następnie odliczała Pani w ramach ulgi odsetkowej. Zatem, w sytuacji unieważnienia na podstawie wyroku sądowego umowy kredytowej, bank zobowiązany był do zwrotu wszystkich otrzymanych od Pani w ramach umowy kredytowej środków pieniężnych, w tym również wpłaconych z tytułu odsetek.

Stosownie do art. 45 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.

Z powyższego wynika, że w zeznaniu składanym za ten rok, w którym dochodzi do zwrotu odsetek powinno być dokonane ich rozliczenie. Jeśli więc wynikiem wygrania procesu frankowego jest m in. zwrot odliczonych wcześniej odsetek, to w zeznaniu rocznym za rok wypłaty tej należności należy ją doliczyć do podstawy opodatkowania (dochodu).

Zauważam, że samo unieważnienie kredytu frankowego nie ma wpływu na rozmiar zobowiązania podatkowego w momencie składania wcześniejszych PIT. Dopiero wzajemne rozliczenia między bankiem a kredytobiorcą mogą mieć wpływ na zastosowanie ulgi odsetkowej.

Zgodnie natomiast z art. 70 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm):

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego zaczyna biec od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku, a kończy się z upływem 5 lat. Istotą „przedawnienia” uregulowanego w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej jest to, że na skutek upływu czasu zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa i organ podatkowy nie może skutecznie domagać się od podatnika jego zapłaty, zobowiązanie podatkowe przestaje bowiem istnieć.

Natomiast z cytowanego wcześniej art. 45 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wynika, że przepis ten dotyczy jedynie zwrotu kwot odliczonych za lata nieprzedawnionych zobowiązań podatkowych.

Kwestia przedawnienia Pani zobowiązań podatkowych za lata wcześniejsze nie ma znaczenia dla rozliczenia przez Panią ulgi odsetkowej w związku z nieważnością kredytu, gdyż zobowiązanie podatkowe dotyczące rozliczenia z tytułu zwrotu odsetek, z którymi była związana ulga odsetkowa, powstaje dopiero w momencie otrzymania zwrotu odsetek w wyniku unieważnienia umowy kredytowej. Nie ma znaczenia również fakt, że treść art. 45 ust. 3a w brzmieniu obowiązującym w latach 2009-2010 odnosiła się do doliczenia do dochodu lub podatku jedynie otrzymanych uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, odliczonej darowizny czy zapłaconego za granicą i odliczonego podatku. Zatem w przypadku zwrotu w 2025 r. na Pani rzecz odsetek w ramach rozliczenia roszczeń pomiędzy Panią a bankiem zastosowanie znajdzie przepis art. 45 ust. 3a w brzmieniu obowiązującym w roku, w którym dokonano przedmiotowego zwrotu (tj. w brzmieniu obowiązującym w roku 2025 r.).

W przypadku zwrotu środków, z tytułu których korzystała Pani z ulgi odsetkowej, nie mają zatem znaczenia lata, w których korzystała Pani z tej ulgi. Ważny jest moment (rok) rozliczenia z bankiem tych środków - to on jest podstawą do obliczenia okresu przedawnienia.

W każdej więc sytuacji, w której nastąpiłby zwrot uprzednio zapłaconych przez Panią rat odsetkowych uwzględnionych przez Panią we wcześniejszych rozliczeniach podatkowych w ramach ulgi odsetkowej, przepis art. 45 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje na obowiązek dokonywania doliczenia kwot poprzednio odliczonych w takich przypadkach.

Zeznanie podatkowe za rok przedmiotowego zwrotu powinno obejmować odsetki za cały okres odliczeń w ramach ulgi odsetkowej.

Zatem, zwróconą przez bank kwotę odsetek należy wykazać wraz z innymi przychodami opodatkowanymi skalą podatkową, w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za rok podatkowy, w którym doszło do zwrotu tych odsetek, w części H.1: Zwiększenia podstawy obliczenia podatku/zmniejszenia straty, w wierszu: Zwiększenia podstawy obliczenia podatku.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie ze wskazaniem we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, Pani jest wnioskodawcą w niniejszej sprawie. Tym samym wystąpiła Pani o interpretację przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako jeden ze współkredytobiorców. Dlatego niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytania w niej zawarte tylko w odniesieniu do Pani osoby. Nie wywiera ona skutku prawnego dla Pani małżonka.

Ponadto, wskazuję że wydając interpretacje indywidualne nie odnoszę się do kwot i nie dokonuję wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek określenia podstawy opodatkowania, a prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.