Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwo stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 maja 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy obowiązków płatnika. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Łączył Państwa stosunek pracy z pracownikiem, zatrudnionym na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 4 301 zł brutto. Pismem z 10 maja 2023 r. na podstawie przepisu art. 30 §1 pkt 2 Kodeksu pracy wypowiedzieli Państwo pracownikowi umowę o pracę z dniem 31 sierpnia 2023 r., z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Nie zgadzając się z Państwa stanowiskiem pracownik złożył pozew do Sądu Rejonowego (...) o przywrócenie do pracy (sygn. akt. (...)).

Podstawą prawną złożonego przez pracownika pozwu był art. 45 Kodeksu pracy, który reguluje roszczenia pracownika w przypadku nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę, w tym roszczenie o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie. Pracownik wniósł pozew do Sądu o przywrócenie do pracy lub o zasądzenie odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę w sposób niezgodny z prawem.

Pracownica domagała się zasądzenia od Państwa kwoty 12 900 zł tytułem odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie stosunku pracy oraz kwoty 25 806 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

Pracownik odstąpił od roszczenia powrotu do pracy na rzecz trzymiesięcznego odszkodowania.

(...) 2024 r. Sąd Rejonowy (...) wydał wyrok:

„Zasądza od pozwanego X z o.o. w A. na rzecz powódki kwotę 12 900 zł tytułem odszkodowania. Oddala powództwo w pozostałym zakresie. Nadaje wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 4 300 zł.”

Wyrok uprawomocnił się 1 października 2024 r.

Z uwagi na to, że powódka dokonała modyfikacji powództwa Sąd zasądził na jej rzecz trzymiesięczne odszkodowanie, oddalając powództwo w zakresie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, które jest ściśle powiązane z powrotem pracownika do pracy w wyniku przywrócenia do pracy.

W treści uzasadnienie Sąd Rejonowy (...) wskazał, iż zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku prawnego ze wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z inną osobą wykonującą pracę zarobkową będącą członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnioną do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy.

W samej zaś sentencji wyroku Sąd Rejonowy nie wskazał, iż wypowiedzenie umowy było nieuzasadnione lub zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy dotyczących rozwiązania umów o pracę. W wyroku również nie ma informacji, iż odszkodowanie wyczerpuje wszelkie roszczenia stron.

Wysokość przyznanego świadczenia (12 900 zł) została określona przez Sąd, jednak wyrok nie zawierał szczegółowych zasad ustalania tej kwoty. Można przypuszczać, że Sąd uwzględnił utracone wynagrodzenie pracownika za 3-miesięczny okres wypowiedzenia.

Zasady ustalania wysokości odszkodowania wynikają z art. 45 Kodeksu pracy, który wskazuje, że wysokość odszkodowania powinna odpowiadać wynagrodzeniu, które pracownik otrzymałby, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana.

Wysokość odszkodowania została zasądzona na podstawie tej zasady, przy czym Sąd uwzględnił również okres wypowiedzenia (3 miesiące).

Wypłacone świadczenie miało na celu zrekompensowanie utraconych korzyści (czyli utraconego wynagrodzenia) wynikających z wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę. Wysokość odszkodowania odpowiadała wartości wynagrodzenia za trzy miesiące, które pracownik mógłby otrzymać, gdyby umowa nie została rozwiązana.

Wypłacili Państwo pracownikowi odszkodowanie w dniu 29 lipca 2024 r. i 10 grudnia 2024 r. oraz pobrali i odprowadzili zaliczkę na PIT z tytułu wypłacenia pracownikowi odszkodowania zasądzonego na podstawie wyroku, na rachunek właściwego Urzędu Skarbowego.

Tymczasem zdaniem pracownika kwota odszkodowania powinna być zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Pytanie

Czy wypłacone odszkodowanie w związku z wydanym wyrokiem podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji czy na Państwu ciążył obowiązek płatnika w rozumieniu art. 32 ust. 1 ww. ustawy?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, odszkodowanie nie podlegało zwolnieniu, ponieważ skutkuje powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy. Odszkodowanie ma rekompensować pracownikowi nie rzeczywisty uszczerbek w jego majątku, a korzyści utracone w wyniku rozwiązania umowy o pracę, czyli niewypłacone wynagrodzenie.

Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, w szczególności w art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz pkt 3b, zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych podlegają określone świadczenia, takie jak odszkodowania wypłacane w przypadku rozwiązania stosunku pracy.

Odszkodowanie za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę - zgodnie z przepisami, odszkodowanie wypłacane w związku z rozwiązaniem umowy o pracę nie jest zwolnione z opodatkowania, jeżeli stanowi rekompensatę za utracony dochód.

W niniejszym przypadku, odszkodowanie jest związane z rozwiązaniem stosunku pracy i ma na celu pokrycie utraconych dochodów, które pracownik mógłby uzyskać, gdyby umowa została rozwiązana w sposób zgodny z przepisami prawa pracy.

Oznacza to, że w analizowanej sprawie, odszkodowanie wypłacone pracownikowi w wyniku rozwiązania stosunku pracy jest świadczeniem mającym na celu rekompensatę za utracony dochód, dlatego nie podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Pracownikowi przysługuje prawo do odszkodowania, jednak w myśl obowiązujących przepisów, byli Państwo zobowiązani do pobrania zaliczki na podatek dochodowy i jej odprowadzenia do Urzędu Skarbowego, zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, wypłacone odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego.

W konsekwencji, jako płatnik mieli Państwo obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i odprowadzenia jej na rachunek właściwego Urzędu Skarbowego.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stanowi on, że:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa m.in. do odszkodowania wypłaconego pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem odszkodowania takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku.

Przy czym na podmiocie dokonującym wypłaty ww. świadczeń (pracodawcy) ciążą natomiast obowiązki płatnika, wynikające z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.

W myśl art. 38 ust. 1 ww. ustawy:

Płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.

Ze złożonego przez Państwa wniosku wynika, że powzięli Państwo wątpliwość czy wypłacone byłemu pracownikowi odszkodowanie podlega zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji czy ciążył na Państwu obowiązek płatnika.

Wyjaśniam zatem, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

W świetle zaś art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W kontekście powyższego wyjaśnić należy, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost ze stosownych przepisów prawa lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Natomiast zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z racji tego, że odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, zaś zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, możliwość skorzystania przedmiotowego odszkodowania ze zwolnienia należy rozpatrywać we wskazanej wyżej kolejności.

Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem, nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – niesprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru wskazanego rodzaju świadczenia.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, niemniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że w celu uniknięcia takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć – niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

Odnośnie zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: deliktową, która wynika z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego i następne) oraz kontraktową – powstającą z mocy umowy (art. 471 K.c. i nast.). Tym samym, na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania lub czynu niedozwolonego.

Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.):

W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Oznacza to, że przepisy Kodeksu cywilnego, wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy), nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Mając na uwadze powyższe wyjaśniam, że przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² omawianego Kodeksu).

Stosownie zaś do art. 32 § 1 ustawy Kodeks pracy:

Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem.

W myśl art. 36 § 1 pkt 3 ww. Kodeksu:

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Zgodnie z art. 45 ww. Kodeksu:

§ 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

§ 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli przed wydaniem orzeczenia upłynął termin, do którego umowa o pracę zawarta na czas określony miała trwać, lub jeżeli przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.

§ 3. Przepisu § 2 zdanie pierwsze nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 41¹; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Na postawie art. 47¹ ww. Kodeksu:

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.

Przepis art. 47¹ Kodeksu pracy określa zatem dolną i górną granicę wysokości odszkodowania, o którym mowa w art. 45 ww. Kodeksu.

Z powyższych przepisów wynika, że w kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy). Jednocześnie zgodnie z art. 47¹ Kodeksu pracy, odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.

Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.

Ocena skutków podatkowych Państwa sytuacji

Wskazuję, że z przedstawionego przez Państwa opisu zdarzenia wynika, że łączył Państwa stosunek pracy z pracownikiem, zatrudnionym na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 4 301 zł brutto. Pismem z 10 maja 2023 r. na podstawie przepisu art. 30 §1 pkt 2 Kodeksu pracy wypowiedzieli Państwo pracownikowi umowę o pracę z dniem 31 sierpnia 2023 r., z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Państwa były pracownik złożył pozew do Sądu Rejonowego (...) o przywrócenie do pracy (sygn. akt. (...)). Podstawą prawną złożonego przez pracownika pozwu był art. 45 Kodeksu pracy. Finalnie pracownik domagał się od Państwa trzymiesięcznego odszkodowania. Sąd Rejonowy (...) wydał wyrok: „Zasądza od pozwanego X Spółka z o.o. w A. na rzecz powódki kwotę 12 900 zł tytułem odszkodowania. Oddala powództwo w pozostałym zakresie. Nadaje wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 4 300 zł.” Sąd zasądził na rzecz pracownika trzymiesięczne odszkodowanie, oddalając powództwo w zakresie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, które jest ściśle powiązane z powrotem pracownika do pracy w wyniku przywrócenia do pracy. W treści uzasadnienia Sąd Rejonowy (...) wskazał, iż zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku prawnego ze wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z inną osobą wykonującą pracę zarobkową będącą członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnioną do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Wysokość przyznanego świadczenia (12 900 zł) została określona przez Sąd, jednak wyrok nie zawierał szczegółowych zasad ustalania tej kwoty. Wskazali Państwo, że można przypuszczać, że Sąd uwzględnił utracone wynagrodzenie pracownika za 3-miesięczny okres wypowiedzenia. Zasady ustalania wysokości odszkodowania wynikają z art. 45 Kodeksu pracy, który wskazuje, że wysokość odszkodowania powinna odpowiadać wynagrodzeniu, które pracownik otrzymałby, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana. Wysokość odszkodowania została zasądzona na podstawie tej zasady, przy czym Sąd uwzględnił również okres wypowiedzenia (3 miesiące). Wyrok uprawomocnił się 1 października 2024 r. Wypłacili Państwo pracownikowi odszkodowanie w dniu 29 lipca 2024 r. i 10 grudnia 2024 r. oraz pobrali i odprowadzili zaliczkę na PIT z tytułu wypłacenia pracownikowi odszkodowania zasądzonego na podstawie wyroku, na rachunek właściwego Urzędu Skarbowego. Ponadto, z przedstawionego przez Państwa opisu nie wynika także, aby zachodziły wyłączenia, o jakich mowa w lit. a-g art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, skoro otrzymane przez Państwa byłego pracownika świadczenie:

1)jest odszkodowaniem,

2)zostało przyznane i obliczone przez Sąd na podstawie przepisów Kodeksu pracy w związku ze złożonym przez pracownika pozwem, którego podstawą prawną był art. 45 ww. Kodeksu,

3)w uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał na art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych,

4)nie zachodzą wyłączenia uniemożliwiające zwolnienie z opodatkowania,

–to stwierdzam, że założenia wynikające z treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały w warunkach niniejszej sprawy spełnione i przyznane Państwa byłemu pracownikowi odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym od wypłaconego Państwa byłemu pracownikowi świadczenia nie byli Państwo zobowiązani do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem Państwa stanowisko uznałem za nieprawidłowe.

Skoro przedmiotowe odszkodowanie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to bezprzedmiotowe staje się odnoszenie do możliwości zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.