Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 kwietnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

1 sierpnia 2024 r. rozwiązali Państwo umowę o pracę z pracownikiem z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. W związku z rozwiązaniem umowy, pracownik wniósł powództwo przed Sąd pracy, domagając się uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach względnie zasądzenia odszkodowania na podstawie art. 45 Kodeksu pracy, a także zwrotu kosztów procesu.

Składając odpowiedź na pozew, wnioskowali Państwo o oddalenie powództwa, podkreślając, że wypowiedzenie zostało dokonane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy.

W trakcie postępowania sądowego Sąd Pracy zaproponował stronom zawarcie ugody. 28 listopada 2024 r. strony osiągnęły porozumienie, którego istotne dla niniejszego wniosku postanowienia brzmiały:

1.Pozwany zobowiązuje się wydać powodowi świadectwo pracy, w którym stwierdza się, że stosunek pracy ustał z dniem 30 listopada 2024 r. za porozumieniem stron – w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania;

2.Pozwany zobowiązuje się zapłacić na rzecz powoda kwotę 6.500 zł (sześć tysięcy pięćset złotych) tytułem odszkodowania w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności, na rachunek bankowy powoda znany pracodawcy;

3.Koszty zastępstwa procesowego wzajemnie się znoszą;

4.Strony oświadczają, że niniejsza ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy.

Ugoda nie zawierała zapisów wskazujących, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy. Nie zawarto w niej również uznania powództwa w zakresie żądania przywrócenia do pracy ani zmiany roszczeń pracownika na roszczenie odszkodowawcze, o którym mowa w art. 45 § 1 oraz art. 47¹ Kodeksu pracy.

W ramach ugody zmieniono natomiast tryb rozwiązania umowy o pracę. Zamiast rozwiązania z woli Pracodawcy uzgodniono rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron. Ugoda została zatwierdzona prawomocnym postanowieniem Sądu rozpoznającego sprawę.

Pomimo, że w toku postępowania nie ustalono, iż do rozwiązania umowy doszło z Państwa winy, to dla polubownego zakończenia sprawy zdecydowali się Państwo na zawarcie ugody, która w części odpowiadała roszczeniom pracownika.

Od kwoty wynikającej z ugody sądowej została pobrana zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Pracownik twierdzi, że kwota ta została przez Państwa nienależnie obciążona potrąceniami publicznymi (podatkiem i składkami ZUS). W treści ugody nie zostało określone na podstawie jakich przepisów została zawarta.

Pytanie

Czy postąpili Państwo zgodnie z prawem pobierając podatek dochodowy przy wypłaceniu byłemu pracownikowi kwoty wynikającej z zawartej ugody sądowej?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, od kwoty ustalonej w ugodzie sądowej należało pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, ponieważ świadczenie to nie podlega zwolnieniu podatkowemu przewidzianemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 ani art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa PIT”), a tym samym w całości podlega opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT, zwolnione z opodatkowania są odszkodowania lub zadośćuczynienia, pod warunkiem, że ich wysokość lub zasady ustalania wynikają bezpośrednio z przepisów odrębnych ustaw.

Oznacza to, że możliwość skorzystania ze zwolnienia podatkowego istnieje wyłącznie wówczas, gdy kwota odszkodowania lub sposób jej ustalenia są jednoznacznie określone w przepisach prawa.

W niniejszej sprawie kluczową przesłanką do opodatkowania odszkodowania wypłaconego byłemu pracownikowi na podstawie ugody sądowej jest zmiana trybu rozwiązania stosunku pracy. W punkcie 1 ugody z dnia 28 listopada 2024 r. strony ustaliły zmianę trybu rozwiązania umowy o pracę z „za wypowiedzeniem” na „za porozumieniem stron”. Tymczasem przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w przypadku rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron, co oznacza, że brak jest podstaw prawnych do określenia wysokości takiego świadczenia na gruncie Kodeksu pracy.

W rezultacie ugoda zawarta między Państwem a byłym pracownikiem ma charakter porozumienia w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że stanowi ona formę wzajemnych ustępstw, które strony podjęły w celu zakończenia sporu oraz zaspokojenia roszczeń pracownika zgłoszonych w postępowaniu sądowym.

Ugoda ta przewiduje również, że były pracownik zrzeka się wszelkich roszczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wydania nowego świadectwa pracy oraz do wypłaty odszkodowania określonego w ugodzie.

W konsekwencji wypłacona kwota ma charakter umowny i uwzględnia interesy obu stron, a jej wysokość nie wynika z przepisów prawa, układów zbiorowych pracy ani innych regulacji określających zasady ustalania odszkodowania. W rzeczywistości świadczenie to stanowi rekompensatę za rezygnację byłego pracownika z roszczenia o przywrócenie do pracy, a nie odszkodowanie w rozumieniu ustawy PIT.

W Państwa ocenie, odszkodowanie przewidziane w ugodzie sądowej nie spełnia również warunków zwolnienia podatkowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że opodatkowaniu podlegają odszkodowania wynikające z wyroku lub ugody sądowej, jeżeli stanowią one rekompensatę za utracone korzyści – czyli za dochód, który podatnik mógłby uzyskać, gdyby nie doszło do powstania szkody. W niniejszym przypadku wypłacona kwota ma na celu wyrównanie byłemu pracownikowi dochodu, jaki mógłby osiągnąć, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana. Nie jest to więc rekompensata rzeczywistej szkody (np. bezprawnego rozwiązania stosunku pracy), lecz forma wyrównania utraconych korzyści.

Państwa zdaniem, świadczenie wypłacone byłemu pracownikowi na podstawie ugody stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy PIT. Przepis ten wskazuje, że do przychodów ze stosunku pracy (a także stosunku służbowego, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy) zalicza się wszelkie wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze lub ich ekwiwalenty, niezależnie od źródła ich finansowania.

Obejmuje to m.in. wynagrodzenia zasadnicze, dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop oraz inne świadczenia, zarówno pieniężne, jak i nieodpłatne lub częściowo odpłatne.

W niniejszej sprawie wypłacone odszkodowanie pozostaje w bezpośrednim związku z zatrudnieniem byłego pracownika. Oznacza to, że gdyby strony nie łączył stosunek pracy, pracownik nie miałby podstaw do występowania z roszczeniem wobec Państwa.

Mając na uwadze powyższe, świadczenie wypłacone byłemu pracownikowi – Państwa zdaniem – stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy PIT, który nie spełnia przesłanek do zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT i w całości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stanowi on, że:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 omawianej ustawy:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.

Przy czym na podmiocie dokonującym wypłaty ww. świadczeń (pracodawcy) ciążą natomiast obowiązki płatnika, wynikające z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.

Z kolei z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy wynika, że:

Płatnicy, o których mowa w art. 32-35, przekazują, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jeżeli między kwotą potrąconego podatku a kwotą wpłaconego podatku występuje różnica, należy ją wyjaśnić w deklaracji, o której mowa w ust. 1a.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Z kolei art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W kontekście powyższego wyjaśnić należy, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g tego przepisu.

Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost ze stosownych przepisów prawa lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Natomiast zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem, nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – niesprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem, nie determinuje takiego charakteru wskazanego rodzaju świadczenia.

Z treści wniosku wynika, że 1 sierpnia 2024 r. rozwiązali Państwo umowę o pracę z pracownikiem z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. W związku z rozwiązaniem umowy, pracownik wniósł powództwo przed Sąd pracy, domagając się uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach względnie zasądzenia odszkodowania na podstawie art. 45 Kodeksu pracy, a także zwrotu kosztów procesu. Składając odpowiedź na pozew, wnioskowali Państwo o oddalenie powództwa, podkreślając, że wypowiedzenie zostało dokonane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy. W trakcie postępowania sądowego Sąd Pracy zaproponował stronom zawarcie ugody. 28 listopada 2024 r. strony osiągnęły porozumienie, którego istotne dla niniejszego wniosku postanowienia brzmiały:

1.Pozwany zobowiązuje się wydać powodowi świadectwo pracy, w którym stwierdza się, że stosunek pracy ustał z dniem 30 listopada 2024 r. za porozumieniem stron – w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania;

2.Pozwany zobowiązuje się zapłacić na rzecz powoda kwotę 6.500 zł (sześć tysięcy pięćset złotych) tytułem odszkodowania w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności, na rachunek bankowy powoda znany pracodawcy;

3.Koszty zastępstwa procesowego wzajemnie się znoszą;

4.Strony oświadczają, że niniejsza ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy.

Ugoda nie zawierała zapisów wskazujących, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane z naruszeniem przepisów prawa pracy. Nie zawarto w niej również uznania powództwa w zakresie żądania przywrócenia do pracy ani zmiany roszczeń pracownika na roszczenie odszkodowawcze, o którym mowa w art. 45 § 1 oraz art. 47¹ Kodeksu pracy. W ramach ugody zmieniono natomiast tryb rozwiązania umowy o pracę. Zamiast rozwiązania z woli Pracodawcy uzgodniono rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron. Ugoda została zatwierdzona prawomocnym postanowieniem Sądu rozpoznającego sprawę. Pomimo, że w toku postępowania nie ustalono, iż do rozwiązania umowy doszło z Państwa winy, to dla polubownego zakończenia sprawy zdecydowali się Państwo na zawarcie ugody, która w części odpowiadała roszczeniom pracownika. Od kwoty wynikającej z ugody sądowej została pobrana zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych. Pracownik twierdzi, że kwota ta została przez Państwa nienależnie obciążona potrąceniami publicznymi (podatkiem i składkami ZUS). W treści ugody nie zostało określone na podstawie jakich przepisów została zawarta.

Powzięli Państwo wątpliwość czy postąpili Państwo zgodnie z prawem pobierając podatek dochodowy przy wypłaceniu byłemu pracownikowi kwoty wynikającej z zawartej ugody sądowej.

Wobec powyższego wyjaśniam, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, niemniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że w celu uniknięcia takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć – niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

Odnośnie zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: deliktową, która wynika z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego i następne) oraz kontraktową – powstającą z mocy umowy (art. 471 K.c. i nast.). Tym samym, na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania lub czynu niedozwolonego.

Powyższe regulacje mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.):

W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Oznacza to, że przepisy Kodeksu cywilnego, wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy), nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Mając na uwadze powyższe wyjaśnić należy, że przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² omawianego Kodeksu).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 komentowanego Kodeksu), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 cytowanego Kodeksu), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 wskazanego Kodeksu). Ponadto, odszkodowanie przysługuje również w przypadku gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 11 omawianego Kodeksu).

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę.

Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.

Zgodnie zaś z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania, czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień, czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Ocena skutków podatkowych Państwa sytuacji

W konsekwencji, w przypadku, w którym wypłata świadczenia następuje na podstawie zawartego przez strony porozumienia (ugody), a więc wyrażonej w ten sposób woli takiego ułożenia wzajemnych relacji prawnych, nie może być mowy o bezprawności działania i naprawieniu wyrządzonej szkody lub krzywdy. Podkreślić również należy, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron.

Jak Państwo wyjaśnili, zawarta ugoda nie zawierała zapisów wskazujących, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane z naruszeniem przepisów pracy, a w związku z jej zawarciem doszło do zmiany trybu rozwiązania stosunku pracy na rozwiązanie za porozumieniem stron.

Wobec powyższego wynikające z ugody świadczenie nie spełnia wymogów określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji nie jest objęte zwolnieniem przedmiotowym wynikającym z tego przepisu. Przedstawione przez Państwa okoliczności wskazują jednoznacznie, że jego wysokość lub zasady ustalania nie wynikały z regulacji wymienionych w tym przepisie. Jak wyjaśniłem bowiem powyżej przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron.

Świadczenie to ma zatem w istocie charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jego wysokość uwzględnia interesy obu stron – co potwierdza wskazanie, że ugoda sądowa wyczerpywała wszelkie roszczenia stron wynikające z łączącego je stosunku pracy.

Do wypłaconej kwoty nie ma również zastosowania zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b omawianej ustawy. W sytuacji gdy ostatecznie rozwiązanie umowy nastąpiło za porozumieniem stron (czyli za zgodą pracownika) to otrzymane świadczenie nie może zostać uznane za rekompensatę za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę. Świadczenie to, co prawda zostało wypłacone na podstawie ugody sądowej, jednak nie stanowi odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w tym przepisie. Nie dotyczy ono szkody rzeczywistej, lecz ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę, które uzyskałby gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę.

Zatem skoro wypłacone świadczenie nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to stanowi dla byłego pracownika przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, bowiem wypłata tego świadczenia miała swe źródło w uprzednio łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy.

W konsekwencji, wykonując obowiązki płatnika – stosownie do art. 32 ust. 1 komentowanej ustawy – byli Państwo zobowiązani do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od kwoty wypłaconej byłemu pracownikowi na podstawie zawartej ugody sądowej.

Wobec powyższego Państwa stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.