Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 kwietnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 31 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 czerwca 2025 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(...) 2006 r. będąc stanu wolnego Wnioskodawca zawarł umowę kredytu hipotecznego z X, waloryzowanego w CHF w kwocie 84.378,29 CHF, co w dniu postawienia do dyspozycji ww. środków stanowiło równoważność 216.000,02 zł. Kredyt ten został zaciągnięty na zakup na rynku wtórnym domu jednorodzinnego w trakcie budowy, usytuowanego na działce gruntu nr ew. 1, położonego w miejscowości A, powiat (...), ul. B1, o nr ew. (...). Cel ten został zrealizowany w roku 2006, czego potwierdzeniem jest akt notarialny, na podstawie którego zostało ustanowione prawo własności nieruchomości na rzecz Wnioskodawcy.

Kredyt został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego. Wnioskodawca nigdy nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej niż wymieniona we wniosku.

(...) 2025 r. Wnioskodawca złożył do Sądu Okręgowego w (...) pozew o ustalenie nieważności umowy oraz zwrot 85.312,70 zł w związku z nadpłaceniem kwoty kredytu do raty z dnia (...) 2025 r. ponad kwotę wypłaconego nominalnie kredytu w wysokości 216.000,02 zł, z tytułu nienależnego świadczenia.

W wyniku prowadzonych negocjacji bank przedstawił Wnioskodawcy do akceptacji treść ugody, na mocy której obie strony rozliczają roszczenia w wyniku wzajemnego potrącenia wierzytelności. W związku z wykonywaniem umowy i przyjęciem jej nieważności bankowi przysługuje w stosunku do osoby Wnioskodawcy roszczenie o zapłatę 216.000,02 zł, zaś na rzecz Wnioskodawcy 300.944,94 zł (roszczenie wynikające ze świadczeń spełnionych w wykonywaniu umowy). Strony dokonują wzajemnego potrącenia, wobec czego wierzytelności umarzają się wzajemnie do kwoty 216.000,02 zł. Na skutek dokonanego potrącenia bank zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy pozostałej kwoty przysługującego mu roszczenia, tj. 84.944,92 zł. Dodatkowo bank w ramach ugody zobowiązuje się dokonać zwrotu na rzecz klienta kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800 zł, które będą należne kancelarii prawnej jako wynagrodzenie. W wyniku zawarcia ugody pozew zostanie cofnięty, strony zrzekną się wszelkich roszczeń związanych z umową kredytową, a postępowanie sądowe zostanie umorzone.

Dodatkowo bank informuje klienta, że w związku z zawartą ugodą bank wystąpił do Dyrektora KIS o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W zakresie stanu faktycznego powstałego w wyniku zawartej ugody Dyrektor KIS wydał interpretację podatkową i potwierdził, że po stronie klienta nie powstaje przychód podatkowy, a w związku z tym na banku nie ciąży obowiązek przygotowania informacji PIT-11. Interpretacja, na którą powołuje się bank, nie jest dołączona do umowy przedstawionej klientowi.

Uzupełnienie wniosku

Przedmiotowy wniosek dotyczy przepisów art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca wyjaśnia, że w treści ugody nie ma wskazanych odsetek, jest to rozliczenie nominalne z bankiem i dotyczy nadpłaty świadczonych przeze Wnioskodawcę rat kapitałowo- odsetkowych ponad kwotę wypłaconego nominalnie kredytu hipotecznego, przez omyłkę we wniosku wskazano odsetki, które nie są elementem ugody.

Pytania (po uzupełnieniu wniosku)

1.Czy w związku z zamiarem zawarcia ugody z X, mającej na celu zakończenie sporu na tle umowy, otrzymana kwota 84.944,92 zł stanowić będzie dla Wnioskodawcy przychód i w związku z tym powstanie po jego stronie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych?

2.Czy zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10.800 zł jest przychodem, od którego należy odprowadzić podatek?

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, nie jest on zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty, jaką miałby otrzymać od X w wyniku zawarcia ugody, jako że kwota ta nie stanowi przychodu. W projekcie ugody strony zobowiązują się do wzajemnego rozliczenia umowy kredytowej. Bank zobowiązuje się do zapłaty na rzecz klienta pozostałej kwoty roszczenia, czyli kwoty 84.944,92 zł, która stanowi nadpłatę udzielonego kredytu hipotecznego.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia źródła przychodów, z których przychód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nadpłata świadczenia nie została uwzględniona jako źródło przychodu. W związku z tym kwoty tej nie można traktować w kategorii przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w tej sytuacji nie następuje po stronie Wnioskodawcy żadne przysporzenie majątkowe.

Dodatkowo kredyt otrzymany przez Wnioskodawcę na podstawie umowy spełnia również warunki z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym udzielanym na cele mieszkaniowe. Kredyt został udzielony na cele mieszkaniowe jednego gospodarstwa domowego, Wnioskodawca nigdy nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych, zaciągnięty kredyt został w całości przeznaczony na zakup lokalu mieszkaniowego.

Według Wnioskodawcy, od kosztów zastępstwa procesowego nie trzeba będzie zapłacić podatku od osób fizycznych. W wyniku procesu sądowego umowa kredytowa zostanie uznana za nieważną na mocy ugody i potrącenia świadczeń. Wytoczenie powództwa było konieczne, koszt zwrotu kosztów zastępstwa procesowego jest niższy niż wynagrodzenie pełnomocnika prowadzącego proces sądowy, w związku z powyższym po stronie Wnioskodawcy nie nastąpi przysporzenie majątkowe podlegające opodatkowaniu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zawarcie ugody nie spowoduje uzyskania przez Wnioskodawcę przysporzenia majątkowego, wzrostu jego majątku. Otrzymana kwota stanowi zwrot własnych pieniędzy, które Wnioskodawca nienależnie wpłacił wcześniej do banku. Pieniądze te nie są przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia) reguluje przepis art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061). Zgodnie z tym przepisem:

Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.

Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie).

W sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.

Mając na uwadze powyższe, otrzymana przez Pana kwota na podstawie porozumienia kompensacyjnego będzie de facto zwrotem zapłaconych Bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwróconą przez bank kwotę uznać za przychód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo. Tym samym nie będzie miał Pan obowiązku rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.

Przechodząc do Pana wątpliwości dotyczących zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, zwrot ten także nie stanowi przysporzenia majątkowego i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem kosztów nie wystąpi po Pana stronie realne przysporzenie majątkowe.

Wynika to z tego, że koszty te w pierwszej kolejności zostały sfinansowane z własnych środków podatnika, a następnie na podstawie ugody zostają mu zwrócone. W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej nakładów – nie jest więc przychodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego jest obojętna podatkowo.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.