Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 kwietnia 2025 r. złożył Pan wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 19 maja 2025 r. i 13 czerwca 2025 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 29 listopada 2007 r. wspólnie z żoną zawarli Państwo z … umowę kredytu budowlanego hipotecznego na budowę domu jednorodzinnego, we franku szwajcarskim. Kwota udzielonego kredytu to 45 682,96 CHF w walucie wymienialnej.

Umowa kredytu została zabezpieczona hipoteką umowną i kaucyjną. Kredyt hipoteczny zaciągnięty został wyłącznie na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. W związku ze stosowaniem przez … klauzul niedozwolonych wystąpił Pan z roszczeniem w sprawie unieważnienia umowy i zwrot nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych.

Zapisy umowy kredytowej w swej treści zawierały tożsame postanowienia, które ujęte zostały w wykazie klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Rzecznika Finansowego. Na wniosek Rzecznik Finansowy podjął interwencję w Pana sprawie wobec Banku. W wyniku mediacji przeprowadzonych w … w dniu 23 grudnia 2024 r. zawarł Pan wspólnie z żoną ugodę z …. W treści ugody postanowiono „Strony zgodnie postanawiają, że kwota zadłużenia z tytułu umowy, wynosząca 7 526,59 CH będzie przeliczona na walutę polską (PLN) po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP ostatniego dnia roboczego poprzedzający dzień zawarcia ugody. Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie kredytobiorcy) w zakresie kwoty 34 472,53 PLN na ww. kwotę składa się kwota 34 472,53 PLN kapitału bieżącego (nie wymagalnego) kwota 0,00 PLN kapitału przeterminowanego (wymagalnego), kwota 0,00 zł odsetek zapadłych niespłaconych (wymagalnych), kwota 0,00 odsetek zapadłych podwyższonych (wymagalnych). Kredytobiorca oświadcza, że to ww. zwolnienie z długu przyjmuje”.

„Strony postanawiają, że Bank dodatkowo wypłaci Kredytobiorcy kwotę 48 500,00 PLN, w związku z rozliczeniem umowy na rachunek bankowy … w terminie miesiąca od dnia zawarcia ugody.”

Bank przelał kwotę 48 500,00 zł na konto Pana żony,  z którego potrącone były raty 30 grudnia 2024 r. Nigdy nie korzystali Państwo z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Kredyt hipoteczny został udzielony przed 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady jego funkcjonowania. Kredyt został zaciągnięty na pokrycie kosztów budowy domu jednorodzinnego. Kwota 48 500,00 zł którą otrzymali Państwo tytułem "rozliczenia umowy" to wynegocjowana z Bankiem kwota z tytułu pobrania przez Bank nienależnych rat kapitałowo-odsetkowych z zastosowaniem klauzul abuzywnych. Kwota ta nie stanowiła przysporzenia majątku. Spełniają Państwo warunki określone do zaniechania poboru podatku określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. ponieważ:

-wierzytelność umorzona zgodnie z ugodą wynika z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej i zabezpieczonego hipotecznie, udzielonego przed dniem 15 stycznia 2015 r.,

-zabezpieczenie w postaci hipoteki ustanowiono na nieruchomości stanowiącej własność

małżeńską wpisanej do księgi wieczystej,

-do dnia zawarcia ugody nie skorzystali Państwo z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, zabezpieczonego hipotecznie zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej niż określona w umowie kredytu będącego przedmiotem ugody.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

W piśmie z 13 czerwca 2025 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku wskazał Pan, że:

Umowa kredytu z dnia 29 listopada 2007 r. Nr umowy … z … podpisana była tylko i wyłącznie przez Pana i Pana żonę. Kredyt został zaciągnięty tylko przez Państwa obydwoje jako małżeństwo. Innych kredytobiorców tego kredytu nie było.

Wspólnie z żoną, jako kredytobiorcy, odpowiadali Państwo solidarnie za spłatę kredytu zaciągniętego 29 listopada 2007 r.

Zgodnie z umową z dnia 29 listopada 2007 r. par. 1 ust. 3 umowy: „Kredyt przeznaczony jest na dokończenie budowy domu jednorodzinnego położonego w …, dla której Sąd Rejonowy … Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą ….

Celem inwestycji mieszkaniowej, na który został zaciągnięty kredyt jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych poprzez dokończenie budowy domu jednorodzinnego.

Jest Pan współwłaścicielem nieruchomości - działki nr …, na którą został zaciągnięty kredyt z przeznaczeniem na dokończenie budowy domu jednorodzinnego.

Kredyt zaciągnięty w 2007 r. został zabezpieczony hipoteką zwykłą oraz hipoteką kaucyjną na nieruchomości stanowiącej działkę nr ..., której jest Pan właścicielem wspólnie z żoną (własność majątkowa małżeńska).

Zapis Ugody z dnia 23 grudnia 2024 r. brzmi cyt.:

„3.2. Strony postanawiają, że Bank dodatkowo wypłaci Kredytobiorcy kwotę 48 500,00 zł w związku z rozliczeniem Umowy na rachunek bankowy nr … w terminie miesiąca od dnia zawarcia Ugody”.

W dniu 30 grudnia 2024 r. otrzymał Pan kwotę 48 500,00 zł na konto żony, ponieważ z tego konta potrącane były raty kredytu i odsetki.  Bank następnie w lutym 2025 r.  wydał Panu PIT-11 na kwotę 24 250,00 zł oraz dla Pana żony również na kwotę 24 250,00 zł odrębny PIT-11.

Ugoda zawiera zapis iż:

„zamiarem banku i Kredytobiorcy jest polubowne rozstrzygnięcie sporu dotyczącego ważności oraz skuteczności umowy lub niedozwolonego charakteru jej postanowień, a tym samym uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z umowy lub z wykonania świadczeń z umowy, przez przyjęcie przewidzianych w ugodzie rozwiązań.”

„Ustępstwo po stronie Kredytobiorcy polega na tym, że Kredytobiorca odstępuje od dochodzenia od Banku roszczeń wywodzonych z zarzutu nieważności umowy lub niedozwolonego charakteru postanowień umowy w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej niniejszą ugodą, w zamian za dokonanie zmian umowy w sposób, opisany w ugodzie, w szczególności umorzenie zobowiązania Kredytobiorcy względem Banku i usunięcie niepewności co do roszczeń wynikających z umowy lub z wykonania świadczeń z umowy.”

Kwota wypłaty 48 500,00 zł nie stanowi przysporzenia majątku. W wyniku przewalutowania kredytu powstała nadpłata. Wartość wpłat ze  środków własnych  na rzecz Banku rat kapitałowo-odsetkowych opiewa na kwotę ok. 15 tys. zł. Wobec zawarcia klauzul niedozwolonych w umowie, zawarto ugodę, której istotą było, że wypłacona kwota stanowi zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Kwotę 48 500,00 zł wynegocjowano w mediacji, w miejsce pozwu sądowego o unieważnienie umowy.

Pytania (pytanie nr 1 ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z 13 czerwca 2025 r.)

1. Czy kwota wypłacona przez Bank tytułem rozliczenia umowy kredytowej w kwocie 48 500,00 zł , którą Bank wypłacił Pana żonie jako współkredytobiorcy w wyniku zawartej ugody będzie stanowić dla Pana przychód podatkowy podlegający opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w sytuacji gdy jako wspólność majątkowa małżeńska otrzymał Pan PIT-11 na kwotę 24 250,00 zł, jako połowę, a żona otrzymała PIT-11 na drugą połowę 24 250,00 zł?

2. Czy kwota umorzenia powstała w wyniku zawarcia ugody podlegać będzie zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?

Pana stanowisko w sprawie

Ad. 1 (Ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z wniosku z 13 czerwca 2025 r.)

Na podstawie umowy kredytu budowlanego na dokończenie budowy domu jednorodzinnego z 29 listopada 2007 r. zaciągnął Pan wspólnie z żoną kredyt w wysokości 45 682,96 CHF.

Zapis w umowie kredytu brzmi cyt. „Przy założeniu, że roczna stopa oprocentowania nie ulegnie zmianie oraz, że kredyt zostanie wypłacony i spłacony w kwotach i terminach określonych w umowie, całkowity koszt kredytu, obejmujący opłatę przygotowawczą, odsetki, koszty ustanowienia zabezpieczenia spłaty kredytu oraz inne koszty ponoszone przez kredytobiorcę będzie wynosił 49 149,55 zł.”

Umowa kredytu zawierała postanowienia niedozwolone ujęte w wykazie klauzul abuzywnych prowadzonym przez Rzecznika Nadzoru Finansowego. Wystąpili Państwo z roszczeniem do Banku o unieważnienie umowy kredytu. Bank dwukrotnie proponował Panu pozasądowe rozwiązanie sporu poprzez zawarcie ugody.

Ugoda podpisana została 23 grudnia 2024 r. z inicjatywy Banku, na którą wyraził Pan zgodę wspólnie z żoną. Posiadają Państwo wspólność majątkową małżeńską od dnia zawarcia małżeństwa 12 września 1992 r. do obecnej chwili.

Zapis ugody brzmi:

„2.1. Strony zgodnie postanawiają, że kwota zadłużenia z tytułu umowy, wynosząca 7 526,59 CHF będzie przeliczona na walutę polską (PLN) po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zawarcia ugody.

2.2 Strony zgodnie postanawiają, że po przewalutowaniu zostanie dokonane umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu, o którym mowa w ppkt 2.1.”

Następnie:

„3.1. Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie kredytobiorcy) w zakresie kwoty 34 472,53 PLN – na ww. kwotę składa się kwota 34 472,53 zł kapitału bieżącego (nie wymagalnego) kwota 0,00 PLN kapitału przeterminowanego (wymagalnego) kwota 0,00 PLN odsetek zapadłych niespłaconych (wymagalnych) kwota 0,00 PLN odsetek zapadłych podwyższonych (wymagalnych). Kredytobiorca oświadcza, że to ww. zwolnienie z długu przyjmuje.

Strony postanawiają, że Bank dodatkowo wypłaci Kredytobiorcy kwotę 48 500 PLN w związku z rozliczeniem umowy na rachunek bankowy nr … w terminie miesiąca od dnia zawarcia ugody.”

Ugoda stanowi:

„4. Strony zgodnie oświadczają, że ugoda prowadzi do definitywnego uchylenia sporu dotyczącego ważności umowy, jej bezskuteczności lub niedozwolonego charakteru jej postanowień, a tym samym uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z treści postanowień umowy lub z wykonania świadczeń z umowy - w brzmieniu sprzed zmiany umowy dokonanej niniejszą ugodą. W związku z tym strony nie będą występować względem siebie z takimi roszczeniami, a przyjęte w ugodzie rozwiązania, w tym w szczególności zwolnienie kredytobiorcy z długu, o którym mowa w pkt 3 ugody, w pełni wyczerpują wzajemne roszczenia stron w tym zakresie.”

Ugoda i umorzenie kredytu dotyczy obojga kredytobiorców. Bank w treści ugody wskazał, że wystawi PIT-11 w związku ze zwolnieniem z długu (umorzeniem) z tytułu zadłużenia kredytowego oraz w związku z wypłatą kwoty 48 500 zł. Kwota 48 500 zł została wynegocjowana w postępowaniu mediacyjnym prowadzonym w wyniku mediacji przeprowadzonych w ….

Poza zapisem pkt 3.2 jak wyżej o wypłacie kwoty w związku z rozliczeniem umowy 48 500,00 zł Bank w ugodzie nie zawarł szczegółowych zapisów. Istotą sporu były klauzule abuzywne w umowie kredytu skutkujące nieważnością umowy. Raty kredytu stały się faktycznie nieprzewidywalne i niezmierzalne przez Bank. Bank wypłacił kredyt w złotych wg Kurs CHF, który wynosił 2,15 zł, kwotę 98 218,36 zł. Wahania kursu franka szwajcarskiego na przestrzeni kilkunastu lat sięgały nawet 5,00 zł, co powodowało niekontrolowany wzrost rat kredytu.

Spłata kredytu na dzień 23 listopada 2023 r. wynosiła już blisko 150 tys. zł (nie uwzględnia rat wpłaconych do dnia zawarcia ugody 23 grudnia 2024 r.

Zgodnie z postanowieniami ugody, cyt.: „świadczenie spełnione na podstawie umowy zawierającej niedozwolone postanowienie umowne może być postrzegane jako świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 par. 2 kc w takim przypadku kredytobiorca mógłby żądać od Banku zwrotu wszystkiego, co świadczył na rzecz Banku w wykonaniu umowy, zaś Bank mógłby żądać od Kredytobiorcy zwrotu udostępnionej kwoty kapitału.”

Mając na względzie wypłaconą kwotę kredytu 98 218,36 zł. Bank pobrał tytułem rat kapitałowo-odsetkowych kwoty znacznie przewyższające wypłacony kapitał (ponad 150 tys. zł). W sytuacji unieważnienia umowy z powodu klauzul niedozwolonych strony umowy zobowiązane są do wzajemnego zwrotu świadczeń. W tej sytuacji Bank zobowiązany byłby do zwrotu nienależnie pobranych kwot znacznie przewyższających wypłaconą przez Bank kwotę kapitału. Wypłata kwoty  48 500 zł nie przekracza kwoty, którą Bank zobowiązany byłby do zwrotu jako nienależne w przypadku stwierdzenia nieważności umowy. Na podstawie ugody strony postanowiły o odstąpieniu od dochodzenia roszczeń. Tym samym kwota 48 500,00 zł wynegocjowana została w celu polubownego zakończenia sporu.

Pana zdaniem, skoro obie strony byłyby zobowiązane do zwrotu wzajemnych świadczeń w przypadku stwierdzenia nieważności umowy ze względu na klauzule niedozwolone, uzgodnienie między stronami wypłaty przez Bank kwoty 48 500,00 zł tytułem rozliczenia umowy, miało na celu zwrot nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych. Kwota ta nie przekracza łącznej sumy wpłaconych na rzecz Banku rat kapitałowo-odsetkowych .

Wpłata kwoty 48 500,00 zł, która została podzielona po połowie w PIT-11 czyli po 24 500,00 zł dla Pana i Pana żony, nie stanowi przysporzenia majątku. W wyniku przewalutowania kredytu powstała nadwyżka, którą Bank zwrócił, jako nienależne świadczenie.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym wymienia źródła przychodów, z których przychód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nienależne świadczenie, o którym mowa w art. 410 w związku z art. 405 KC nie stanowi odrębnego źródła przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 ustawy.

Zwrot wzajemnych świadczeń nie jest przychodem. Skoro Bank udzielił kredytu na kwotę 98 218,36 zł, a pobrał bezpodstawnie świadczenie na kwotę ok. 150 tys. zł, to wypłata kwoty 48 500,00 zł mieści się w tej kwocie i nie przekracza jej. Uważa Pan, że kwota wypłaty nie jest przysporzeniem majątku, tylko zwrotem tego co zostało wpłacone do Banku. Ugoda prowadzi do wzajemnego rozliczenia się zamiast unieważnienia umowy kredytu przez sąd, które to unieważnienie prowadziłoby do takich samych skutków wzajemnych rozliczeń. Kwotę 48 500,00 zł uważa Pan za zwrot nadpłaconego kredytu.  Kwota przekazana przez Bank na podstawie ugody nie spowoduje faktycznego przyrostu majątku. Zatem wypłacona kwota nie jest przysporzeniem majątkowym powodującym obowiązek podatkowy.

Ad. 2

Pana zdaniem, kwota umorzenia (zwolnienia z długu) 34 472,53 PLN nie podlega opodatkowaniu, bowiem podlega zaniechaniu poboru podatku na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, bowiem spełniają Państwo wszystkie warunki tam określone:

-kredyt hipoteczny został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej;

-jako strony umowy nie korzystali Państwo z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

-kredyt zabezpieczony został hipoteką umowną i kaucyjną;

-kredyt udzielony przed 15 stycznia 2015 r. na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

·dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

·dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić, w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że wspólnie z żoną zawarł Pan w dniu 29 listopada 2007 r. z Bankiem umowę kredytu budowlanego hipotecznego na budowę domu jednorodzinnego, we franku szwajcarskim. Kwota udzielonego kredytu to 45 682,96 CHF w walucie wymienialnej. Umowa kredytu została zabezpieczona hipoteką umowną i kaucyjną. Kredyt hipoteczny zaciągnięty został wyłącznie na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. W związku ze stosowaniem przez Bank klauzul niedozwolonych wystąpił Pan z roszczeniem w sprawie unieważnienia umowy i zwrot nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych. W dniu 23 grudnia 2024 r. zawarli Państwo wspólnie z żoną ugodę z Bankiem. W treści ugody postanowiono „Strony zgodnie postanawiają, że kwota zadłużenia z tytułu umowy, wynosząca 7 526,59 CH będzie przeliczona na walutę polską (PLN) po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP ostatniego dnia roboczego poprzedzający dzień zawarcia ugody. Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie kredytobiorcy) w zakresie kwoty 34 472,53 PLN na ww. kwotę składa się kwota 34 472,53 PLN kapitału bieżącego (nie wymagalnego) kwota 0,00 PLN kapitału przeterminowanego (wymagalnego), kwota 0,00 zł odsetek zapadłych niespłaconych (wymagalnych), kwota 0,00 odsetek zapadłych podwyższonych (wymagalnych). Kredytobiorca oświadcza, że to ww. zwolnienie z długu przyjmuje”. „Strony postanawiają, że Bank dodatkowo wypłaci Kredytobiorcy kwotę 48 500,00 PLN, w związku z rozliczeniem umowy.”

W dniu 30 grudnia 2024 r. wypłacono kwotę 48 500,00 zł na konto żony. Bank następnie w lutym 2025 r.  wydał Panu PIT-11 na kwotę 24 250,00 zł oraz dla Pana żony również na kwotę 24 250,00 zł odrębny PIT-11. Kwota wypłaty 48 500,00 zł nie stanowi przysporzenia majątku. W wyniku przewalutowania kredytu powstała nadpłata. Wartość wpłat ze środków własnych na rzecz Banku rat kapitałowo-odsetkowych opiewała na kwotę ok. 150 tys. zł. Wobec zawarcia klauzul niedozwolonych w umowie, zawarto ugodę, której istotą było, że wypłacona kwota stanowi zwrot nienależnie pobranych świadczeń.

Skutki podatkowe otrzymania kwoty stanowiącej zwrot uiszczonych kwot na rzecz Banku w związku z zaciągniętym kredytem

Powziął Pan wątpliwość, czy zwrócona Panu przez Bank kwota, stanowiąca nadpłatę z tytułu rozliczenia kredytu zaciągniętego w 2007 r., będzie stanowić przychód, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wobec powyższego, kwota nadpłaconego kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2007 r., którą bank zwrócił Panu w związku z zawarciem ugody, nie stanowi dla Pana przychodu. Czynność ta nie powoduje uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. Otrzymana przez Pana kwota 24 250 zł stanowi nadpłatę powstałą w wyniku przewalutowania kredytu. 

Zatem ww. środki pieniężne nie są Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pana stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Umorzenie wierzytelności

Należy w tym miejscu wyjaśnić, że umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Istota zwolnienia z długu sprowadza się do tego, że skoro wierzytelność jest prawem wierzyciela, nie ma przeszkód, aby wierzyciel zrzekł się tego prawa, tj. by umorzył zobowiązanie bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Zwolnienie z długu należy do czynności prawnych rozporządzających, bowiem skutkuje ono wygaśnięciem zobowiązania. Samo zrzeczenie się wierzyciela aktem jednostronnym nie wystarcza do zwolnienia z długu.

Dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, zawartego układu, czy też poprzez oświadczenie, umowę). Wierzytelność będzie umorzona wówczas, gdy wierzyciel uzyska wiadomość od dłużnika, że przyjął on (dłużnik) zwolnienie z długu.

Konsekwencją rozporządzeniowego charakteru umowy o zwolnienie jest przysporzenie po stronie dłużnika, które następuje przez zmniejszenie pasywów jego majątku. Skoro zatem dłużnik godzi się na zawarcie zwolnienia z długu to osiąga on przychód, bowiem uzyskuje on przysporzenie.

Wobec tego na skuteczne zwolnienie z długu, w myśl art. 508 Kodeksu cywilnego, składają się dwa elementy:

1)oświadczenie woli wierzyciela o umorzeniu zobowiązania,

2)akceptacja tego oświadczenia przez dłużnika.

Przy czym wskazuje się, że zwolnienie z długu może odnosić się do wierzytelności istniejących. Dopuszczalne jest także zwolnienie z długu przyszłego.

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Poprawność powyższego stanowiska potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2633/10, w którym Sąd wskazał, że „gdy dochodzi do umorzenia wierzytelności przez kredytodawcę nie jest istotne, czy u podstaw uzyskanego nieodpłatnego świadczenia leży umowa o zwolnienie z długu, czy też decyzja wierzyciela o rezygnacji z dochodzenia należności. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie takich zdarzeń dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia. Po jego stronie powstaje tym samym przychód stanowiący równowartość umorzonej kwoty zobowiązania, którego nie musi już świadczyć na rzecz wierzyciela. Faktyczna rezygnacja wierzyciela z dochodzenia należności prowadzi więc do powstania przychodu, podobnie jak w przypadku zawarcia umowy o zwolnienie z długu, albowiem w każdym z tych przypadków po stronie dłużnika ustaje obowiązek spełnienia świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy”.

Skoro zatem, w wyniku ugody z bankiem nastąpi zwolnienie Pana z długu (umorzenie Pana zadłużenia z tytułu kredytu), tj. wszelkich wierzytelności banku wynikających z umowy kredytu i Pan to zwolnienie z długu przyjmie, to wskutek zmniejszenia Pana zobowiązań wobec banku (umorzenia zadłużenia w zakresie pozostałego do spłaty salda kredytu), po Pana stronie nastąpi przysporzenie majątkowe.

Tym samym stwierdzam, że kwota wierzytelności z tytułu zaciągniętego 29 listopada 2007 r. kredytu hipotecznego, która została Panu umorzona przez bank, stanowi dla Pana przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. 2024 r. poz. 102 ze zm.):

Z kolei § 3 ww. rozporządzenia zmieniony rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 1912), które weszło w życie 24 grudnia 2024 r. stanowi, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia zmieniony ww. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. stanowi, że:

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazanego w § 3 ww. rozporządzenia:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Wobec powyższego, ww. zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r. osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia). Kwota ww. wierzytelności może przy tym obejmować kapitał, odsetki, a także prowizje oraz poniesione opłaty niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń. Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pana skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, w § 3 pkt 3 odsyła do art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. katalogu wydatków mieszkaniowych.

W świetle przepisów określających katalog wydatków sfinansowanych z kredytu mieszkaniowego objętych zaniechaniem poboru podatku dochodowego, wybudowanie nieruchomości mieszkalnej spełnia ww. przesłankę.

Jak wskazał Pan we wniosku i jego uzupełnieniu, zaciągnięty 29 listopada 2007 r. przez Pana kredyt hipoteczny został przeznaczony na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, tj. dokończenie budowy domu jednorodzinnego, do którego przysługuje Panu prawo własności wspólnie z żoną. Kredytowana nieruchomość jest przez Pana wykorzystywana na Pana cele mieszkaniowe.

Zatem do przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego 29 listopada 2007 r. na budowę domu jednorodzinnego, w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

W konsekwencji, kwota umorzenia powstała w wyniku zawarcia ugody jest objęta zaniechaniem poboru podatku dochodowego, o którym mowa powyżej i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, Pana stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego, stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

Ponadto, wskazuję, że z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa – niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie Pana. Nie wywołuje skutków prawnych dla innych osób (np. drugiego współkredytobiorcy – Pana żony).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.