
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna
– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:
- nieprawidłowe w części dotyczącej skutków podatkowych wypłaty odsetek od kwoty stanowiącej zwrot świadczeń pieniężnych przekazanych na rzecz banku w ramach rat kapitałowo-odsetkowych;
- prawidłowe w pozostałym zakresie.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
25 marca 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 19 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 30 kwietnia 2025 r. (wpływ 29 kwietnia 2025 r.) oraz pismem z 20 maja 2025 r. . Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Dnia 26 kwietnia 2007 roku zawarł Pan umowę nr (…) z (…) o kredyt hipoteczny w wysokości 213.880,00 zł (słownie: dwustu trzynastu tysięcy ośmiuset osiemdziesięciu złotych). Następnie dnia 26 kwietnia 2008 roku do umowy tej zawarł Pan aneks na mocy którego, wysokość Pana zobowiązania została przewalutowana na kwotę 101.604,37 CHF (słownie: sto jeden tysięcy sześćset cztery franki trzydzieści siedem centymów).
Kredyt został zaciągnięty na kupno działki budowlanej na której zbudował Pan dom w którym obecnie mieszka Pan z żoną i dziećmi.
Pozwem z dnia 29 lipca 2024 roku wystąpił Pan przeciwko (…) będącym następcą prawnym pierwotnego kredytodawcy o ustalenie, że łącząca Pana umowa jest nieważna oraz o zapłatę na Pana rzecz różnicy pomiędzy kwotą udzielonego Panu kredytu, a kwotą jaką przekazał Pan Bankowi z tytułu wykonywania nieważnej od początku umowy. Po wytoczeniu powództwa Bank zwrócił się do Pana z propozycją zawarcia ugody pozasądowej o następującej treści:
"1. Strony potwierdzają, że wolą obu Stron:
- było zawarcie Umowy oraz
- jest utrzymanie tej Umowy w mocy przez cały okres kredytowania z uwzględnieniem zmian, które wynikają z tej Ugody.
2. Na dzień zawarcia tej Ugody zadłużenie Kredytobiorcy/ów z tytułu niespłaconego kapitału Kredytu w kwocie 49.270,89 CHF po przeliczeniu na PLN po kursie średnim Narodowego Banku Polskiego według Tabeli kursów średnich walut obcych z dnia 18 grudnia 2024 r. publikowanej przez Narodowy Bank Polski na stronie www.nbp.pl wynosi 223.926,34 PLN. Odsetki naliczone za okres od ostatniej spłaty rat do daty podpisania Ugody wynoszą 262,96 CHF, po przeliczeniu na PLN po kursie średnim Narodowego Banku Polskiego według Tabeli kursów średnich walut obcych z dnia 18 grudnia 2024 r. publikowanej przez Narodowy Bank Polski na stroniewww.nbp.pl wynoszą 1.195,10 PLN.
3. Strony zmieniają walutę zadłużenia na PLN i uzgadniają, że zadłużenie z tytułu salda kredytu oraz odsetek na dzień zawarcia Ugody wynosi łącznie 225.121,44 PLN.
4. Bank zwalnia Kredytobiorcę/ów z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy/ów z tytułu kredytu) w kwocie 225.121,44 PLN ustalonej przez Strony i wskazanej w ust. 3 powyżej, a Kredytobiorca/y dokonane zwolnienie z długu przyjmuje/ją.
5. W związku ze zwolnieniem z długu (wskazanym w ust. 4) zadłużenie Kredytobiorcy/ów wobec Banku z tytułu Kredytu uznaje się za spłacone w całości.
6. Bank dodatkowo zwróci na rzecz Kredytobiorcy/ów ustalaną przez Strony kwotę 70.000,00 PLN.
7. Bank zwróci Kredytobiorcy/om kwotę wskazaną w § 1 ust. 6 powyżej w terminie 30 dni od daty zawarcia niniejszej Ugody na rachunek należący Kredytobiorcy/ów o numerze:
8. Strony oświadczają, że zachowana zostaje tożsamość i ciągłość wierzytelności wynikającej z Umowy z uwzględnieniem zmian, które wynikają z Ugody.
9. Zawarcie tej Ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 Kodeksu cywilnego.
10. W związku z zawarciem Ugody, Strony zgodnie oświadczają, że nie będą występować w przyszłości względem siebie z żadnymi roszczeniami wywodzonymi z treści postanowień Umowy, a w szczególności które dotyczyłyby lub byłyby związane z:
a. zasadami ustalania kursu waluty,
b. zasadami waloryzacji do waluty obcej (tzw. klauzula ryzyka walutowego) Ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia Stron.
11. Bank informuje, że postanowienia Umowy dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w podobnych sprawach, z powództwa innych Kredytobiorców, uznano za niedozwolone postanowienia umowne, a klauzula o tożsamej lub zbliżonej treści jak ta zawarta w Umowie została wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych. Kredytobiorca/y oświadcza/ją, że w związku z zawartą Ugodą i umorzeniem zadłużenia określonego w ust. 4 i 6 Ugody, świadomie zrzeka/ją się roszczeń w kwocie 1.739,68 PLN jakie mógłby/mogliby dochodzić na drodze sądowej i oświadcza/ją, że nie będzie/będą występować w przyszłości względem Banku z żadnymi roszczeniami wywodzonymi z treści postanowień Umowy, które dotyczą ubezpieczenia niskiego wkładu własnego ani podwyżki w marży związanej z brakującym wkładem własnym (w tym z roszczeniami wywodzonymi z zarzutu abuzywności tych postanowień).
12. W związku z tym, że Kredytobiorca/y wytoczył/li przeciwko Bankowi pozew indywidualny dotyczący Umowy (sygn. akt [(…)]), Kredytobiorca/y zobowiązuje się / zobowiązują się cofnąć pozew w tej sprawie ze zrzeczeniem się roszczenia. Strony ponadto zgodnie oświadczają, że koszty procesu w tym koszty sądowe, w sprawie/ach sądowych których przedmiotem jest niniejsza Umowa lub roszczenia z niej wynikające albo roszczenia będące skutkiem nieważności (bezskuteczności postanowień Umowy), na mocy niniejszej Ugody znoszą się wzajemnie. Treść pisma procesowego z cofnięciem pozwu stanowi załącznik do Ugody.
13. Kredytobiorca/y oświadcza/ją, że przed zawarciem Ugody nie przeniósł/przenieśli ani nie zobowiązał/li się do przeniesienia na rzecz jakiejkolwiek osoby trzeciej jakiegokolwiek roszczenia lub prawa dotyczącego Umowy lub związanego z Umową.
14. W związku ze zwolnieniem z długu (wskazanym w ust. 5) zwolnienie prawnych zabezpieczeń Kredytu nastąpi na zasadach określonych w Umowie w części dotyczącej całkowitej spłaty Kredytu. Strony zobowiązują się współdziałać w zakresie niezbędnym jaki będzie konieczny do realizacji Ugody.
15. Kredytobiorca/y przyjmuje/ą do wiadomości, że w wyniku zwolnienia z długu (umorzenia), w odniesieniu do kwoty wskazanej w § 1 ust. 4 Ugody, po jego/ich stronie powstaje przychód, a w związku z tym Bank ma obowiązek informacyjny (musi wystawić informację PIT-11 zgodnie z właściwymi przepisami prawa). Jednocześnie Kredytobiorca/y przyjmuje/ą do wiadomości, że aby do osiągniętego przychodu zastosowanie miała regulacja rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe niezbędne jest spełnienie przez Kredytobiorcę/ów warunków określonych w tym rozporządzeniu. W tym celu Kredytobiorca/y potwierdza/ją oświadczeniem, że Kredyt został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku kilku kredytów, że zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego lub więcej niż jednego gospodarstwa domowego (o których mowa w Rozporządzeniu) oraz że nie skorzystał/li z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu żadnego innego kredytu mieszkaniowego zabezpieczonego hipotecznie, zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej. Oświadczenie może dotyczyć również Kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego. Wzór oświadczenia jest załącznikiem do Ugody.
16. Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w wyniku zwrotu, w odniesieniu do kwoty wskazanej w § 1 ust. 6 Ugody, po jego stronie nie powstaje przychód podatkowy, a w związku z tym na Banku nie ciąży obowiązek informacyjny, tj. obowiązek przygotowania informacji PIT-11 dla kwoty zwrotu.
17. Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, iż Bank wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie stanu faktycznego powstałego w wyniku zawartej Ugody, co do tego czy po stronie Kredytobiorcy powstaje przychód w związku ze zwrotem wskazanym w § 1 ust. 6 Ugody, a tym samym na Banku nie ciąży wyżej wskazany obowiązek informacyjny. Bank otrzymał interpretację indywidualną i zamieścił o niej komunikat na stronie internetowej (…)."
W przeszłości nie korzystał Pan z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności.
Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego
Kredyt o którym jest mowa w złożonym wniosku został Panu udzielony przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym.
Podmiot, który udzielił Panu kredytu jest uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.
Kredyt został zabezpieczony hipotecznie na nieruchomości dla której w Sądzie Rejonowym w (…) prowadzona jest księga wieczysta oznaczona kw. (…).
Ugoda z Bankiem na dzień 29 kwietnia 2025 roku nie została przez Pana podpisana. Nie jest znana dokładna data podpisania ugody. Pana stanowisko odnośnie zawarcia ugody z Bankiem jest uzależnione od treści decyzji wydanej w przedmiotowej sprawie przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Stroną projektowanej ugody mają być:
a) ze strony kredytobiorcy: (…) zamieszkały w (…), posługujący się numerem PESEL: (…);
b) ze strony Banu: (…) z siedzibą w (…).
Przedmiotem projektowanej ugody będzie:
a) zmiana waluty zadłużenia na PLN i uzgodnienie, że zadłużenie z tytułu salda kredytu oraz odsetek na dzień zawarcia ugody wynosi łącznie 225.121,44 zł (słownie: dwieście dwadzieścia pięć tysięcy sto dwadzieścia jeden złoty czterdzieści cztery grosze);
b) wskutek zawarcia ugody Bank zwolni mnie jako Kredytobiorcę z długu (umorzy zadłużenie Kredytobiorcy z tytułu kredytu w kwocie 225.121,44 zł (słownie: dwieście dwadzieścia pięć tysięcy sto dwadzieścia jeden złoty czterdzieści cztery grosze) ustalonej przez Strony wskazanej powyżej, a Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmie;
c) w związku ze zwolnieniem z długu, o którym jest mowa wyżej, zadłużenie Kredytobiorcy wobec Banku z tytułu kredytu uznane będzie za spłacone w całości.
Umorzenie będzie dotyczyło wyłącznie kwoty kapitału i odsetek. Umorzenie nie będzie dotyczyło innych opłat takich jak prowizje, ubezpieczenia, czy jakiekolwiek inne opłaty.
W skład umorzenia nie będą wchodziły kwoty odsetek karnych (odsetek od zadłużenia przeterminowanego).
Dodatkowo Bank zwróci na Pana rzecz jako Kredytobiorcy ustaloną przez strony kwotę 70.000,00 zł (słownie: siedemdziesiąt tysięcy złotych), na którą składają się następujące wartości:
- 57.220,67 zł (słownie: pięćdziesiąt siedem tysięcy dwieście dwadzieścia złotych sześćdziesiąt siedem groszy) tytułem zwrotu na Pana rzecz środków pieniężnych, które wcześniej na mocy finansowania hipotecznego przekazał Pan na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego finansowania;
- 10.800,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego przed Sądem pierwszej instancji;
- 1.000,00 zł (słownie: jeden tysiąc złotych) tytułem opłaty sądowej od pozwu;
- 17,00 zł (słownie: siedemnaście złotych) tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa przed Sądem;
- 962,33 zł (słownie: dziewięćset sześćdziesiąt dwa złote trzydzieści trzy grosze) tytułem części odsetek od kwoty w wysokości 57 220,67 zł (słownie: pięćdziesiąt siedem tysięcy dwieście dwadzieścia złotych sześćdziesiąt siedem groszy) o której jest mowa wyżej.
Jest Pan jedynym kredytobiorcą. Do żadnej z umów nie przystąpił inny kredytobiorca.
Oświadcza Pan, że koszty procesowe przed Sądem związane z dochodzeniem przez Pana roszczenia od Banku zostały poniesione w całości przez Pana ze środków własnych.
Kwota zwrócona w przyszłości Panu wskutek zawarcia ugody z bankiem poza Sądem w wysokości 70.000,00 zł (słownie: siedemdziesiąt tysięcy złotych) nie będzie przewyższała faktycznie poniesionych przez Pana wydatków.
Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu)
1. Czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym dokonanie pomniejszenia kwoty pierwotnego zobowiązania kredytowego walutowego i jego spłat o kwotę wyliczonego nowego zobowiązania kredytowego złotowego i jego spłaty zgodnie z zawartą ugodą i tym samym ustalenie kwoty zwrotu nienależnie wpłaconego zobowiązania kredytowego nie stanowi przychodu podatkowego po stronie Kredytobiorcy i nie będzie skutkować obowiązkiem sporządzenia przez Bank informacji o której jest mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzeniu przyszłym dokonanie umorzenia wierzytelności kredytowej w ramach zawartej ugody i złożeniu przez Kredytobiorcę oświadczenia, że spełnia warunki do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego nie będzie skutkowało obowiązkiem sporządzenia przez Bank informacji o której jest mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
3. Czy w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzeniu przyszłym jako Kredytobiorca powinien Pan zapłacić podatek dochodowy od wypłaconej Panu w ramach ugody kwoty 70.000,00 zł (słownie: siedemdziesiąt tysięcy złotych), która została określona w ugodzie jako kwota dodatkowa, a stanowi w istocie różnicę pomiędzy wartością wpłat dokonanych przez Pana jako Kredytobiorcę, a kwotą wypłaconą Panu przez Bank?
Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu)
Ad. 1
W Pana ocenie dokonanie pomniejszenia kwoty pierwotnego zobowiązania kredytowego walutowego i jego spłat o kwotę wyliczonego nowego zobowiązania kredytowego zlotowego i jego spłat zgodnie z zawartą Ugodą i tym samym ustalenie kwoty zwrotu nienależnie wpłaconego zobowiązania kredytowego nie stanowi przychodu podatkowego po mojej stronie jako Kredytobiorcy i tym samym nie będzie skutkowało obowiązkiem sporządzenia przez Bank informacji o której jest mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ad. 2
W Pana ocenie dokonanie umorzenia wierzytelności kredytowej w ramach zawartej Ugody w opisanym stanie faktycznym i złożeniu przez Pana jako Kredytobiorcy oświadczenia, że spełnia Pan warunki do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego nie będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty przez Pana podatku dochodowego i obowiązkiem sporządzenia przez bank informacji o której jest mowa w art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ad. 3
W Pana ocenie z korespondencji w toku negocjacji ugodowych wynika, że dodatkowa kwota wypłacona przez Bank będzie odpowiadała w większości kwocie nominalnie wpłaconej przez Kredytobiorcę do Banku ponad kwotę udzielonego kredytu. Oznacza to, że wypłacone Kredytobiorcy świadczenie stanowiło zwrot części świadczenia w postaci spłaty rat, które stanowiło świadczenie nienależne w związku z nieważnością zawartej z Bankiem Umowy kredytu, a nie świadczenie dodatkowe stanowiące przychód podatkowy po stronie Kredytobiorcy. Polubowne zakończenie sporu z bankiem na opisanych zasadach świadczy więc, że wolą stron było rozliczenie wzajemnych roszczeń na zasadach tożsamych do stanu, w którym zapada wyrok sądowy uwzględniający powództwo Kredytobiorcy. Tożsamość wypłaconej "dodatkowej" kwoty z kwotą należności Kredytobiorcy z tytułu wpłat dokonanych ponad kwotę udzielonego kredytu, jak również treść korespondencji przedugodowych stron, dowodzi, że kwota ta stanowiła zwrot nienależnego świadczenia (art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.). Zwrot świadczenia nienależnego nie stanowi natomiast przychodu, a co za tym idzie - nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z całokształtu opisywanej sytuacji faktycznej i kontekstu postanowień ugody wynika, że zapłata dodatkowej kwoty stanowi zadośćuczynienie obowiązkowi zwrotu świadczenia nienależnego, chociażby nie zostało to wyraźnie w ugodzie w ten sposób nazwane. Biorąc pod uwagę trwający spór sądowy, stanowisko stron i utrwaloną linię orzeczniczą, a także wolę, by w wyniku ugody doszło do całościowego rozliczenia stron z tytułu umowy kredytu, nie może ulegać wątpliwości, że kwota wynikająca z ugody stanowi zwrot majątku, a nie jego przysporzenie. Z dostępnych interpretacji wynika, że takie kwoty stanowiące zwrot wpłaconych przez kredytobiorców rat nie stanowią przychodu i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych:
- pismo z 26 listopada 2024 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0112-KDIL2- 1.4011.741.2024.2.AK, w którym wskazano, że: "skoro kwota, którą otrzyma Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieścić się będzie w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego, jej otrzymanie nie spowoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo",
- pismo z 7 października 2024 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0115- KDIT1.4011.442.2024.2.DB, w którym wskazano, że: "skoro kwota dodatkowa, którą otrzymała Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego to jej otrzymanie nie powoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego",
- pismo z 15 stycznia 2024 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0115- KDIT2.4011.519.2023.3.ŁS, w którym wskazano, że "W wyniku zwrotu nadpłaty kredytu w ramach zawartej ugody nie osiągnie Pani konkretnego przysporzenia majątkowego, a w związku z tym nie będzie ciążył na Pani obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu",
- pismo z 9 lutego 2023 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0115- KDIT2.4011.696.2022.1.MM, w którym wskazano, że "w związku z zawarciem Ugody i dokonaniem Zwrotu uprzednio nadpłaconego Kredytu, po stronie Kredytobiorcy nie powstaje/nie powstanie przychód podatkowy w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych".
Uzasadnienie
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkie dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 230, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z przepisów tych wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik - czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.
Z kolei art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty. Nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł mowa w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
W związku z tym, świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.
Z mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.
Mając na względzie dyspozycję art. 42a ust. 1 ustawy o PIT należy zatem przyjąć, że osoba prawna nie jest zobowiązana do sporządzenia oraz przeslania podatnikowi i urzędowi skarbowemu informacji PIT-8C lub PIT-11 przy założeniu, że zostaną łącznie spełnione następujące warunki:
- płatnik dokonuje wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT,
- dokonywana płatność stanowi dochód (przychód) wymieniony w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c ustawy o PIT lub dochód, od którego, na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji Kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a Kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego splata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie Kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem Kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela z prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa. Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).
Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stanowisko takie potwierdzone zostało np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2633/10, w którym Sąd wskazał, że:
"gdy dochodzi do umorzenia wierzytelności przez kredytodawcę nie jest istotne, czy u podstaw uzyskanego nieodpłatnego świadczenia leży umowa o zwolnienie z długu, czy też decyzja wierzyciela o rezygnacji z dochodzenia należności. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie takich zdarzeń dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia. Po jego stronie powstaje tym samym przychód stanowiący równowartość umorzonej kwoty zobowiązania, którego nie musi już świadczyć na rzecz wierzyciela. Faktyczna rezygnacja wierzyciela z dochodzenia należności prowadzi więc do powstania przychodu, podobnie jak w przypadku zawarcia umowy o zwolnienie z długu, albowiem w każdym z tych przypadków po stronie dłużnika ustaje obowiązek spełnienia świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że pojęcie "nieodpłatnego świadczenia" obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy".
Z kolei stosownie do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.), wyjaśnić należy, że zgodnie z § 1 pkt 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:
1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:
a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz
b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;
2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
Z kolei zgodnie z § 1 pkt 2 Rozporządzenia MF kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:
1) kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);
2) odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;
3) opłaty, jeżeli ich poniesienie przez Kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.
Jednocześnie w myśl § 1 pkt 3 Rozporządzenia MF w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.
Zgodnie z § 1 pkt 4 Rozporządzenia MF, w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.
Jednocześnie zgodnie z Rozporządzeniem MF (z § 1 pkt 5 i 6) przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:
1) jednego gospodarstwa domowego albo
2) więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).
Przez jedno gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.
Jeżeli stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.
Z kolei 4 ww. Rozporządzenia MF, zmienionego rozporządzeniem z dnia 20 grudnia 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 2743), które weszło w życie 24 grudnia 2022 r., zaniechanie, o którym mowa w § 1 i 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r. Obowiązywanie tego Rozporządzenia zostało przedłużone do końca 2026 roku.
Natomiast w myśl § 3 komentowanego Rozporządzenia MF ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:
1) udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz
2) zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz
3) zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:
a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,
b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,
c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,
d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,
e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.
Zaniechanie poboru podatku znajdzie więc zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. Rozporządzenia MF).
Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są także wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.
Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe i faktyczne oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że umorzone przez Bank kwoty kredytu (kapitału, odsetek, opłat i prowizji), stanowić będą przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.
Jednocześnie należy wskazać, że w przypadku uzyskania przychodu (zgodnie z moim oświadczeniem jako Kredytobiorcy) związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu hipotecznego (na jedną inwestycję mieszkaniową), zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.
Konsekwentnie, zgodnie z dyspozycją art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, Bank nie będzie zobowiązany do sporządzania informacji PIT-11 na rzecz Kredytobiorców korzystających z umorzenia wierzytelności kredytowych (w części opisanej w stanie faktycznym jako umorzenie wierzytelności kredytowej), którzy zdecydują się skorzystać z oferty podpisując stosowną Ugodę oraz składając stosowne Oświadczenia.
Jednocześnie należy wskazać, iż zgodnie z uzasadnieniem do Rozporządzenia MF za jego wydaniem stoi szczególna potrzeba wyprowadzenia istotnej zachęty do zawierania przez kredytodawców i kredytobiorców ugód w celu restrukturyzacji tzw. kredytów frankowych, które ograniczają negatywne skutki wynikające ze zmiany kursu waluty szwajcarskiej na możliwość terminowej spłaty kredytów mieszkaniowych denominowanych w tej walucie przez polskich obywateli. Jednocześnie w uzasadnieniu wskazano, że "nie bez znaczenia jest fakt, że część kredytobiorców toczy spory sądowe z bankami zarzucając abuzywność klauzul indeksacyjnych przy hipotecznych kredytach mieszkaniowych denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej. Opodatkowanie umarzanych kredytobiorcom kwot w sytuacji, gdy dochodzą oni przed sądami nieważności zawartych przez nich umów (częściowej lub całkowitej), czyli podważają zasadność wymagalności tych kwot, budziłoby zatem istotne kontrowersje". Ponadto nie sposób nie zgodzić się, że "uzyskane przez kredytobiorców umorzenie kredytu będzie stanowiło dla tej grupy realną, wymiernie poprawiającą jej położenie korzyść, wyłącznie w sytuacji, jeśli działania instytucji finansowych zmierzające do ułatwienia spłaty zadłużenia kredytobiorcom spotkają się z synergiczną reakcją ze strony państwa".
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Jak wskazano powyżej, przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu.
Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dal wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
Jeżeli więc mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego świadczenia, to należy wskazać, iż zwrot ten nie będzie stanowił przychodu po stronie Kredytobiorcy.
W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie Ugody zawartej do umowy kredytowej Klient otrzymuje z powrotem swój kapitał - zwrot zapłaconych Bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.
Podejście to znajduje odzwierciedlenie w wielu wydawanych indywidualnych interpretacjach podatkowych skierowanych do podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, np. w interpretacji z dnia 16 października 2023 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115- KDIT2.4011.437.2023.1.LS:
"W konsekwencji stwierdzić należy, że kwota wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2008 r., która zostanie Pani umorzona przez Bank w ramach zawarcia ugody, będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, do którego zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Przy czym zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych będzie miało zastosowanie wówczas gdy ugodę z Bankiem, na mocy której dojdzie do ww. umorzenia wierzytelności, zawrze Pani w okresie obowiązywania ww. rozporządzenia, tj. do 31 grudnia 2024 r. Odnosząc się natomiast do skutków podatkowych wypłaty Pani przez Bank, kwoty pieniężnej w ramach zawarcia ugody, na którą składać się będzie kwota wpłaconych przez Panią wcześniej własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu umowy kredytu zawartej z Bankiem, stwierdzić należy, że wyplata ta nie spowoduje po Pani stronie powstania przysporzenia majątkowego. Wyplata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo. Tym samym z tego tytułu nie powstanie po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mający podlegać opodatkowaniu".
Podobne stanowisko zostało przedstawione np. w interpretacji z dnia 28 sierpnia 2023 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0114-KDIP3-2.4011.607.2023.2.MN:
"Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że:
1) w dniu (...) 2005 r. zawarł Pan umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF;
2) w związku z zawarciem w umowie kredytowej klauzul niedozwolonych zawarł Pan z bankiem ugodę, na mocy której dokonano zmiany w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej;
3) na mocy ww. ugody otrzymał Pan od banku zwrot nadpłaconego kapitału w kwocie (...) zł i zwrot nienależnie pobranego świadczenia w kwocie (...) zł.
Skoro zatem mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranego świadczenia, to należy zgodzić się z Panem, że zwrot ten nie będzie stanowił przychodu po Pana stronie.
W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał - zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo".
W związku z powyższym wnosi Pan o potwierdzenie prawidłowości stanowiska przedstawionego we wniosku, zgodnie z którym w zakresie kwot stanowiących efekt rozliczenia kredytu nie powstaje przychód podatkowy po stronie Kredytobiorcy, a tym samym nie powstaje po stronie Banku obowiązek wystawienia informacji podatkowej PIT-11. Jednocześnie Bank nie jest zobowiązany do wystawienia informacji podatkowej PIT-11 na rzecz Kredytobiorców korzystających z umorzenia wierzytelności kredytowych korzystających z zaniechania poboru podatku. Kwota przez Pana otrzymana to nadpłata ponad saldo zwróconego kredytu i koszty jakie poniósł Pan w celu dochodzenia swoich praw przed Sądem.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Reguły dotyczące opodatkowania
Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.), jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:
- pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
- pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.
Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.
Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.
Źródła przychodów
Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Źródłami przychodów są inne źródła.
Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się – pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie – powoduje, że zobowiązanie wygasa. Zgodnie bowiem z art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
W związku z tym, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, kredytobiorca uzyskuje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaliczany do „innych źródeł”.
Zwrot nienależnie pobranego zobowiązania kredytowego (nadpłata)
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.
Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
W analizowanej sprawie na podstawie ugody dojdzie do zmiany waluty Pana zadłużenia. Przeliczenie Kwoty Zadłużenia jest dokonywane z zastosowaniem aktualnego kursu średniego Narodowego Banku Polskiego (z dnia wypłaty). Wysokość zwrotu nadpłaty jest ustalana przez Bank indywidualnie z Kredytobiorcą, w zależności od warunków Ugody.
Dokonanie pomniejszenia kwoty pierwotnego zobowiązania kredytowego walutowego i jego spłat o kwotę wyliczonego nowego zobowiązania kredytowego złotowego i jego spłat zgodnie z zawartą Ugodą i tym samym ustalenie kwoty zwrotu nienależnie wpłaconego zobowiązania kredytowego, nie stanowi przychodu podatkowego po Pana stronie.
Zatem w ww. zakresie należy się z Panem zgodzić, że po Pana stronie jako Kredytobiorcy nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu otrzymanego zwrotu nadpłaconego zobowiązania kredytowego. W konsekwencji taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów.
Podsumowując, w związku z dokonaniem zwrotu nienależnie wpłaconego zobowiązania kredytowego, po Pana stronie nie powstanie przychód podatkowy, a tym samym Bank nie będzie zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Panu, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 20 ust. 1 tej ustawy.
Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.
Umorzenie kredytu
Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.
Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Tak więc dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).
Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Tym samym, umorzoną Panu kwotę wierzytelności należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zaniechanie poboru podatku
Przychód taki może natomiast skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, bowiem zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102) w aktualnie obowiązującym brzmieniu zmienionym Rozporządzeniem Ministra Finansów z 20 grudnia 2024 r. (Dz. U. 2024 poz. 1912):
1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:
1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:
a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz
b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;
2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
2. Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:
1) kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);
2) odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;
3) opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.
3. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.
4. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego
5. Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:
1) jednego gospodarstwa domowego albo
2) więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).
6. Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.
7. W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.
Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:
Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.
Stosownie do § 4a tego rozporządzenia:
Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, w przypadku pożyczek, o których mowa w § 3 ust. 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.
Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:
1. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:
1) udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz
2) zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz
3) zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
2. Za kredyt mieszkaniowy uważa się również pożyczkę, o ile spełnia warunki określone w ust. 1.
Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:
a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,
b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,
c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,
d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,
e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego
- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.
Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:
- kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;
- kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;
- kredyt był zabezpieczony hipotecznie;
- kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.
Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że:
- w 2007 roku zaciągnął Pan kredyt hipoteczny w wysokości 213.880,00 zł na kupno działki budowlanej na której zbudował Pan dom, w którym obecnie mieszka Pan z żoną i dziećmi;
- w 2008 roku do ww. umowy kredytowej zawarł Pan aneks, na mocy którego wysokość Pana zobowiązania została przewalutowana na kwotę 101.604,37 CHF;
- kredyt został zabezpieczony hipotecznie;
- nie korzystali Państwo wcześniej z zaniechania poboru podatku dochodowego.
Państwa skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności
Umorzona przez Bank kwota kredytu (kapitału i odsetek), stanowić będą przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.
Jednocześnie do uzyskanego przez Pana przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa we wniosku, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.
W związku z powyższym nie będzie na Panu ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.
Bank nie będzie zobowiązany do sporządzania informacji PIT-11 na Pana rzecz jako Kredytobiorcy korzystającego z umorzenia wierzytelności kredytowych (w części opisanej w stanie faktycznym jako umorzenie wierzytelności kredytowej).
Zatem, Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2 należało również uznać za prawidłowe.
Skutki podatkowe zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych
Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo.
Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.
Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
W Pana przypadku – otrzyma Pan od banku zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy kredytu wpłacił Pan tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Pana rzecz tego zwrotu będzie dla Pana neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągnie Pan bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje po Pana stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Tym samym - nie będzie na Panu ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.
Pana stanowisko w ww. zakresie jest prawidłowe.
Skutki podatkowe zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem pierwszej instancji, opłaty od pozwu oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa przed Sądem
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu – jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
Zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):
Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Stosownie do art. 98 § 2 cytowanej ustawy:
Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie.
Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.
Z kolei w myśl art. 98 § 3 tej ustawy:
Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:
Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.
Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego przed Sądem pierwszej instancji, opłaty sądowej od pozwu oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa przed Sądem) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda.
Zwrot ten nie rodzi więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.
Z wniosku wynika, że otrzymał Pan zwrot kosztów postępowania i połowy opłaty od pozwu poniesionych przez Pana. Koszty te poniósł Pan z własnych środków.
W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu.
Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego i połowy opłaty od pozwu jest obojętna podatkowo.
W konsekwencji nie podlega Pan opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z tego tytułu.
Pana stanowisko w ww. zakresie jest prawidłowe.
Skutki podatkowe wypłaty odsetek
Odnosząc się do kwestii odsetek ustawowych za opóźnienie należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zgodnie z którym:
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Kwota otrzymanych odsetek stanowi przychód, ale nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu.
Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.
Ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.
Zgodnie z ww. przepisem:
Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Skoro zwrot wpłaconych przez Pana rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki podlegają zwolnieniu z opodatkowania na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Pomimo, że otrzymane przez Pana ww. odsetki nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych, to Pana stanowisko w powyższym zakresie uznałem za nieprawidłowe. Jak wyżej wskazałem – odsetki ustawowe stanowią dla Pana przychód, ale zgodnie z ww. przepisem korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast z Pana własnego stanowiska wynika, że wypłacone odsetki nie stanowią przychodu, są neutralne podatkowo.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił, i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Wydając interpretacje indywidualną tutejszy Organ nie dokonuje wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym. Dlatego też, tutejszy Organ nie odniósł się do kwot wskazanych we wniosku.
Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a,
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”. Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA) albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.
