Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 marca 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 11 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 2 kwietnia 2025 r. (wpływ 2 kwietnia 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pana Matka, od (…) sierpnia 2004 r. była właścicielką lokalu mieszkalnego nr (…) przy ul. (…) w X, dla której SR prowadzi księgę wieczystą. (…) grudnia 2018 r. Pana matka zawarła z państwem A umowę dożywocia, mocą której prawo własności ww. lokalu zostało przekazane na rzecz państwa A. Na mocy powyższej umowy państwo A uzyskali wpis swojego prawa własności w księdze wieczystej nieruchomości.

Następnie (…) maja 2019 r. Pana matka wystąpiła do sądu z powództwem o ustalenie, że powyższa umowa dożywocia z uwagi na błąd lub podstęp przy jej zawieraniu, jest nieważna. W trakcie postępowania sądowego prowadzonego przez Sąd Okręgowy (…) marca 2022 r. Pana matka zmarła. Jedynym spadkobiercą jest Pan – Wnioskodawca.

Postępowanie sądowe o stwierdzenie, że umowa dożywocia jest nieważna, zakończyło się ostatecznie zawarciem przez strony ugody sądowej potwierdzającej, że umowa dożywocia jest nieważna. Ugoda została zawarta (…) maja 2024 r. Ze strony pozwanych ugodę zawarła jedynie Panią A, albowiem jej małżonek zmarł w trakcie postępowania, a ona została jego jedyną spadkobierczynią.

Uzyskał Pan wpis swojego prawa własności do księgi wieczystej lokalu. Wskazuje Pan, że skoro umowa dożywocia była nieważna, to nie wywołała skutków prawnych i państwo A nigdy nie zostali właścicielami ww. lokalu, a pozostawała nim do swojej śmierci Pana matka, a po jej śmierci – Pan, jako jej jedyny spadkobierca.

Nosi się Pan z zamiarem sprzedaży ww. lokalu i chce potwierdzenia, że jest on objęty wyłączeniem z opodatkowania, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a w zw. z art. 10 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.g.d.o.f.) i że w związku z powyższym przychód ze sprzedaży lokalu nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W uzupełnieniu do wniosku doprecyzował Pan opis sprawy o następujące informacje:

Przepisy powołane w pozwie jako podstawa prawna nieważności umowy dożywocia to art. 84 k.c. (błąd) i art. 86 k.c. (podstęp). Ostatecznie wobec treści wyroku skazującego Panią A uważa Pan, że podstawą prawną stwierdzenia nieważności umowy był podstęp (art. 86 k.c.). W treści ugody nie są powołane żadne przepisy i nie ma ona uzasadnienia. Ugoda została jednak zawarta w postępowaniu sądowym z pozwu, w którym podstawami prawnymi były wcześniej wskazane przepisy art. 84 i 86 k.c.

Ugoda nie zawiera wyraźnego wskazania podstawy prawnej. Zgodnie z treścią umowy umowa dożywocia jest nieważna ex tunc – wynika to z treści ugody.

W skład spadku po Pana matce, nie wchodziło nic, poza roszczeniami jak w postępowaniu sądowym zakończonym ugodą dołączoną do wniosku o wydanie interpretacji podatkowej.

Był Pan w postępowaniu sądowym następcą matki na zasadzie sukcesji uniwersalnej - w oparciu o akt poświadczenia dziedziczenia.

Pytanie

Czy prawidłowe jest Pana stanowisko, że okres pięciu lat, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. już upłynął wobec faktu, że umowa dożywocia z (…) grudnia 2018 r. jest nieważna, a przez to:

1.Pana matka nigdy nie przestała być właścicielką nieruchomości – aż do swojej śmierci,

2.Pan – Wnioskodawca stał się właścicielem przedmiotowej nieruchomości (…) marca 2022 r., tj. w dniu śmierci Pana matki i pozostaje nim do teraz?

Pana stanowisko w sprawie

Wskazuje Pan, że skoro umowa dożywocia z (…) grudnia 2018 r. jest nieważna, to Pana matka nigdy nie przestała być właścicielką lokalu położonego przy ul. (…) w X. Siłą rzeczy Pan, jako jej jedyny spadkobierca stał się właścicielem lokalu z chwilą jej śmierci. W związku z powyższym może doliczyć Pan do swojego okresu bycia właścicielem ww. nieruchomości okres, w jakim to prawo przysługiwało Pana matce, czyli od (…) sierpnia 2004 r. w związku z powyższym w razie sprzedaży lokalu Pana przychód, uzyskany w wyniku sprzedaży lokalu, nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że nienastępująca w wykonaniu działalności gospodarczej sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw nastąpi po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, co do zasady decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment i sposób ich nabycia.

Z opisu sprawy wynika, że Pana Matka, od (…) sierpnia 2004 r. była właścicielką lokalu mieszkalnego. (…) grudnia 2018 r. Pana matka zawarła z państwem A umowę dożywocia, mocą której prawo własności ww. lokalu zostało przekazane na rzecz państwa a. Na mocy powyższej umowy państwo a uzyskali wpis swojego prawa własności w księdze wieczystej nieruchomości.

Następnie (…) maja 2019 r. Pana matka wystąpiła do sądu z powództwem o ustalenie, że powyższa umowa dożywocia z uwagi na błąd lub podstęp przy jej zawieraniu, jest nieważna. W trakcie postępowania sądowego, (…) marca 2022 r. Pana matka zmarła. Jedynym spadkobiercą jest Pan. Był Pan w postępowaniu sądowym następcą matki na zasadzie sukcesji uniwersalnej.

Postępowanie sądowe o stwierdzenie, że umowa dożywocia jest nieważna, zakończyło się zawarciem przez strony ugody sądowej potwierdzającej, że umowa dożywocia jest nieważna. Ugoda została zawarta (…) maja 2024 r. Ugoda nie zawiera wyraźnego wskazania podstawy prawnej. Zgodnie z treścią umowy umowa dożywocia jest nieważna ex tunc. Uzyskał Pan wpis swojego prawa własności do księgi wieczystej lokalu.

Dokonując oceny skutków podatkowych sprzedaży lokalu mieszkalnego i kwestii zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu tej sprzedaży wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego:

Jak wynika z przywołanego przepisu – przez umowę o dożywocie właściciel nieruchomości zobowiązuje się przenieść jej własność na nabywcę, nabywca zaś zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, pomoc i pielęgnację. Umowa o dożywocie jest zatem umową zobowiązującą i wzajemną.

Natomiast stosownie do art. 910 § 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 910 § 2 Kodeksu cywilnego:

Powyższe oznacza, że nabywca nieruchomości pomimo nałożonych zobowiązań wynikających z ustanowionego dożywocia nie jest ograniczony w rozporządzaniu nabytą nieruchomością i może ją zbyć.

Niewątpliwie umowa o dożywocie jest jedną z form zbycia nieruchomości (przeniesienia własności). Zgodnie z brzmieniem art. 908 Kodeksu cywilnego treść umowy o dożywocie polega na tym, iż jedna ze stron przenosi na drugą własność nieruchomości, druga zaś zobowiązuje się w zamian za to do dożywotniego utrzymania zbywcy. Na zobowiązanie to – przy braku innego porozumienia (umowy) – składa się: obowiązek przyjęcia dożywotnika jako domownika, dostarczanie mu wyżywienia, ubrania, światła, opału, pomoc i pielęgnacja w czasie choroby oraz sprawienie mu na koszt nabywcy pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym (art. 908 § 1 i 3 Kodeksu cywilnego).

Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem tej nieruchomości prawem dożywocia, do którego to obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych (art. 910 § 1 Kodeksu cywilnego). Z istoty prawa dożywocia jako prawa do uzyskania przez dożywotnika (zbywcy nieruchomości lub osoby mu bliskiej) dożywotniego utrzymania wynika, iż zakres związanych z tym obowiązków nabywcy powinien sięgać tak daleko, aby uprawniony nie był zmuszony poszukiwać dodatkowo środków utrzymania z innych źródeł. Oznacza to, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości dożywotnik w ramach dożywotniego utrzymania otrzymuje określone świadczenia także o charakterze majątkowym mające zaspokoić jego potrzeby życiowe. W tym znaczeniu zbycie nieruchomości w drodze dożywocia jest zbyciem na podstawie umowy nie tylko wzajemnej, ale także odpłatnej (ekwiwalentnej), przy którym otrzymywane przez dożywotnika (zbywcę lub osobę mu bliską) środki utrzymania stanowią odpłatę za zbytą nieruchomość. Z kolei odpłatne czynności prawne charakteryzują się tym, że każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową, niekoniecznie w postaci pieniężnej: mogą to być także świadczenia innego rodzaju (usługi, rzeczy, wierzytelności, inne prawa), byleby dały się określić w pieniądzu. W piśmiennictwie przyjęło się traktować umowę dożywocia za umowę nazwaną, odpłatną, konsensualną, zobowiązującą, kauzalną, przysparzającą, dwustronnie zobowiązującą, wzajemną, o charakterze losowym. Odpłatność takiej umowy nie powinna budzić wątpliwości (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 20 maja 2010 r., I SA/Gd 825/09).

Zgodnie natomiast z art. 58 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Jak stanowi art. 58 § 2 ustawy Kodeks cywilny:

Powyższy artykuł określa, od strony negatywnej, zakres dopuszczalnej treści czynności prawnej. Ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, zarówno do jednostronnych, jak i do umów, w tym umowy dożywocia (por. Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1-44910. Tom I, red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, 2013, C. H. Beck, Wydanie 7).

Czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania (ab initio). Uznanie czynności za nieważną ma wobec tego charakter pierwotny, nie następczy – czynność taka nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych tak, jak gdyby nigdy nie istniała. Co istotne, nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa, bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dodatkowych zdarzeń. Nie jest wymagane ani oświadczenie woli stron czynności, ani konstytutywne orzeczenie sądu.

Z uzupełnienia wniosku wynika, że przepisy powołane w pozwie jako podstawa prawna nieważności umowy dożywocia to art. 84 k.c. (błąd) i art. 86 k.c. (podstęp). Ostatecznie wobec treści wyroku skazującego Panią A wskazał Pan, że podstawą prawną stwierdzenia nieważności umowy był podstęp (art. 86 k.c.). W treści ugody nie są powołane żadne przepisy i nie ma ona uzasadnienia. Ugoda została jednak zawarta w postępowaniu sądowym z pozwu, w którym podstawami prawnymi były wcześniej wskazane przepisy art. 84 i 86 k.c. Ugoda nie zawiera wyraźnego wskazania podstawy prawnej, zgodnie z jej treścią umowa dożywocia jest nieważna ex tunc.

W świetle przywołanych powyżej przepisów należy stwierdzić, że skutkiem stwierdzenia przez Sąd nieważności umowy dożywocia zawartej (…) grudnia 2018 r. pomiędzy Pana matką a państwem A jest to, że umowę tę traktować należy jako nigdy nie zawartą.

Tymczasem, jak wskazano wyżej, przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, jeżeli nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej, skutkuje powstaniem przychodu.

Tym samym, skoro czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania, a zatem umowę dożywocia z (…) grudnia 2018 r. należy traktować jako nigdy nie zawartą (nie byłą), oznacza to, że Pana matka nie utraciła prawa własności nieruchomości.

Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że jeżeli nieruchomości lub prawa majątkowe określone przez art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c tej ustawy zostały nabyte w drodze spadku, to ich odpłatne zbycie (dokonane poza działalnością gospodarczą) stanowi przychód podlegający opodatkowaniu, jeżeli nastąpiło ono przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości bądź nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.

Do wyliczenia 5-letniego okresu, od którego uzależnione jest opodatkowanie sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych nabytych w drodze spadku, wliczany jest zatem nie tylko okres posiadania nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkobiercę, który dokonuje sprzedaży, ale także okres posiadania nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkodawcę. Jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie nieruchomości bądź nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę, do momentu odpłatnego zbycia nieruchomości (praw majątkowych) przez spadkobiercę upłynęło 5 lat – to sprzedaż nie podlega opodatkowaniu.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Pana matka nabyła przedmiotowy lokal mieszkalny (…) sierpnia 2004 r. Pana matka zmarła (…) marca 2022 r., a Pan jest jej jedynym spadkobiercą.

W świetle powyższego, pięcioletni okres, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w odniesieniu do nabytego mieszkania, należy liczyć od daty jego nabycia przez Pana matkę (spadkodawcę), tj. od końca 2004 r.

Zatem, planowana sprzedaż mieszkania nie będzie stanowiła dla Pana źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nastąpi po upływie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie tego mieszkania przez Pana matkę (spadkodawcę).

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Organ podatkowy wydający interpretacje indywidualne nie jest uprawniony do analizowania i oceny załączonych dokumentów – jest związany wyłącznie opisem zdarzenia przyszłego przedstawionym przez Pana we wniosku, zadanym przez Pana pytaniem oraz zajętym stanowiskiem. W związku z powyższym załączone do wniosku dokumenty nie mogą stanowić przedmiotu merytorycznej analizy w niniejszej sprawie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.