Preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko - Interpretacja - 0111-KDSB2-2.4011.292.2023.3.SD

shutterstock

Interpretacja indywidualna z dnia 9 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDSB2-2.4011.292.2023.3.SD

Temat interpretacji

Preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 sierpnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z rozliczenia dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 14 września 2023 r. (ta sama data wpływu) i 18 września 2023 r. (ta sama data wpływu).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

 (…) 2019 roku złożyła Pani pozew o rozwód w związku ze zdradą małżeńską oraz porzuceniem przez Pani męża definitywnie rodziny w (…) 2019 r. Od tego czasu, czyli od (…) 2019 roku jest Pani osobą, która sprawuje wyłączną, faktyczną i samotną opiekę nad małoletnim synem. Syn od czasu porzucenia rodziny przez jego ojca, mieszka wyłącznie z Panią. To Pani sprawuje wyłączną, faktyczną i samodzielna opiekę nad synem od (…) 2019 roku. Zostało to też potwierdzone w sądowym planie wychowawczym - który wskazuje miejsce zamieszkania dziecka przy matce, czyli przy Pani. Sprawa rozwodowa trwa już 4 rok i z uwagi na wciąż przekładane sprawy sądowe przez sąd i brak „wolnych” terminów w sądach, nie ma nadziei na to żeby w najbliższym czasie uległo to zmianie. Z uwagi na powyższe, pomimo, że nie jest to Pani winą i nie może Pani mieć żadnego wpływu na przyspieszenie sądowej sprawy rozwodowej, od 4 lat nie ma Pani wciąż orzeczenia rozwodu prawomocnym wyrokiem sądowym. Jednocześnie oświadcza Pani, że małoletni syn (…) nieprzerwanie od (…) 2019 r. jest wyłącznie pod Pani opieką codzienną, mieszka z Panią we wspólnym gospodarstwie domowym (potwierdzone sądowym planem wychowawczym na czas rozprawy rozwodowej). To Pani, jako jego opiekun prawny sprawuje wyłączną, samotną i faktyczną opiekę nad synem. Jednocześnie oświadcza Pani, że nie uzyskuje dochodu opodatkowanego podatkiem liniowym, zryczałtowanym podatkiem dochodowym, zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów osób duchownych, podatkiem tonażowym czy zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji. Zwraca się Pani więc z uprzejmą prośbą o interpretację czy stan fatyczny, czyli sprawowanie samodzielnej, fatycznej opieki nad małoletnim synem potwierdzonym sądowym planem wychowawczym, uprawnia Panią do rozliczania się jako osoba samotnie wychowująca dziecko (ulga dla samotnego rodzica), a także uprawnia Panią do skorzystania z możliwości preferencyjnego wspólnego rozliczania z dzieckiem, czyli z preferencyjnego rozliczenia dochodów osób samotnie wychowujących dzieci. Oświadcza Pani jednocześnie, że mieszkają Państwo tylko we dwoje (Pani i syn) w gospodarstwie domowym bez niczyjej pomocy. Małoletni syn nie ma też żadnych dochodów.

W pismach z 18 września 2023 r. stanowiących uzupełnienie wniosku wskazała Pani, że:

Nie jest Pani osobą w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Chce Pani po raz kolejny podkreślić, że jest faktycznie osobą samotnie wychowującą dziecko. Jest Pani w trakcie sprawy rozwodowej, która z uwagi na sytuację w polskim sądownictwie trwa już piąty rok z rzędu. Dwie ostatnie rozprawy, wyznaczane co około 6 miesięcy, nie odbyły się z winy sądu. Raz była to nieobecność sędziego - rozprawa odwołana dzień przed, kolejny raz - brak akt sprawy na rozprawie (niedosłane z innego wydziału). Wcześniej były tez inne powody jak np. sąd „zapomniał” wysłać wezwań do świadków na rozprawę. Uważa Pani, że jako podatnik nie powinna Pani ponosić skutków podatkowych sądowych zaniedbań, na które nie ma Pani żadnego wpływu. Mogłaby Pani wnieść kolejną sprawę o orzeczenie separacji faktycznej, jednak jest to kolejny proces sądowy, koszt oraz przede wszystkim czas.

Miejsce zamieszkania dziecka jest przy Pani czyli przy matce, tj. (…). Oczekuje Pani wydania interpretacji za lata w których faktycznie była Pani osobą samotnie sprawującą opiekę nad synem, tj. rok 2019, 2020, 2021, 2022 oraz bieżący rok 2023. Nie jest Pani matką ani opiekunem prawnym innych dzieci i nie wykonuje władzy rodzicielskiej względem innych dzieci. W wyżej wskazanym gospodarstwie domowym mieszka tylko Pani i syn. Ma Pani przyznane świadczenie wychowawcze w pełnej wysokości tj. 500 zł. Między Panią a ojcem dziecka nie została ustalona opieka naprzemienna. To Pani sprawuje codzienną, samotną opiekę nad synem. Ojciec dziecka nie wypełnia aktualnie w 100% spotkań z synem, które zostały ustalone sądowym planem wychowawczym. Spotkania te ograniczają się aktualnie do spotkań w wymiarze ok. 4-5 dni w całym miesiącu. Ojciec dziecka jest zobowiązany do płacenia zabezpieczenia alimentacyjnego, które ma pokrywać częściowe koszty utrzymania syna. Zaległość na dzień dzisiejszy z tytułu tego zabezpieczenia wynosi (…) i będzie Pani zmuszona egzekwować je komorniczo, ponieważ nie ma woli z jego strony spłaty tego zadłużenia dobrowolnie. W okresie, którego dotyczy wniosek nie prowadziła Pani działalności gospodarczej. W okresie którego dotyczy wniosek do Pani i do syna nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (podatek liniowy), ani ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z wyjątkiem najmu prywatnego, ani ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, ani ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Pani zeznania podatkowe w okresie którego dotyczy wniosek, nie były przedmiotem postępowania podatkowego, ani kontroli podatkowej.

Pytanie

Czy będąc osobą faktycznie samotnie wychowującą dziecko i sprawującą samotną faktyczną opiekę nad dzieckiem od (…) 2019 roku może Pani jako rodzic korzystać z ulgi dla samotnego rodzica a także skorzystać z możliwości preferencyjnego wspólnego rozliczania z dzieckiem, czyli z preferencyjnego rozliczenia dochodów osób samotnie wychowujących dzieci, pomimo tego, że nie ma Pani jeszcze prawnie statusu osoby rozwiedzionej, ale jest osobą w trakcie sprawy rozwodowej?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, pomimo tego, że nie ma Pani statusu „rozwódki”, od 4 lat jest Pani faktycznie samotnym rodzicem, który sprawuje samotną, samodzielną i wyłączną opiekę nad małoletnim synem. Nie jest Pani winą, że Polski System Sądownictwa ze względu na przewlekłość i nieterminowość nie jest w stanie wydać wyroku rozwodowego od 4 lat oraz ustalić terminów spraw sądowych, aby zakończyć sprawę rozwodową bez niepotrzebnego przedłużania.

Dodatkowo posiada Pani dokument sądowy - czyli sądowy plan wychowawczy - który na czas postępowania rozwodowego ustala i potwierdza zamieszkanie syna z Panią, co potwierdza stan faktyczny.

To Pani ponosi wszystkie koszty i ciężar wychowania syna i to z Panią syn przebywa we wspólnym gospodarstwie domowym. Sprawuje więc Pani opiekę nad małoletnim synem jak samotny rodzic. Uważa Pani więc, że ma prawo do możliwości skorzystania z wszelkich ulg podatkowych przysługujących samotnym rodzicom w świetle ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)    małoletnie,

2)    bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)    do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska  państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o  której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

W myśl art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265 ze zm.), który to przepis stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r.:

Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1) małoletnie,

2) pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa  w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących  w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie

- podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Stosownie do art. 6 ust. 4d wskazanej ustawy, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Według art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dodanego przez art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265), który to przepis stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270).

W świetle art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Na mocy art. 6 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.), wynika, że:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków:

1) stosuje przepisy:

a) art. 30c lub

b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

– w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2) podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Wyjaśnić przy tym należy, że na gruncie art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dodanego przez art. 9 pkt 7 ustawy z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2427):

W przypadku opodatkowania dochodów uzyskanych w 2021 r., o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2021 r., przepis art. 6 ust. 8 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się odpowiednio do osoby samotnie wychowującej dzieci i jej dziecka.

Art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, stanowi, że:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1)stosuje przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

-w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Natomiast art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw stanowi, że:

przepisy art. 6 ust. 4c–4h, 8 (…) ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, (…) stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących małoletnie dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

-    posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dzieci (dziecko);

-    wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka);

-    nieuzyskiwania przez rodzica i dzieci (dziecko) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;

Przepis art. 6 ust. 4 i 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym lub w separacji jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Warunkiem obliczenia podatku, na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 i 4c oraz w art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest zatem posiadanie określonego stanu cywilnego oraz samotne wychowywanie dziecka. Te dwa warunki muszą być spełnione łącznie, co potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych, w którym, w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego do końca 2010 r., „wykształcił się jednolity pogląd, że aby uznać rodzica lub opiekuna prawnego za osobę samotnie wychowującą dziecko nie wystarczy, by była stanu wolnego (lub w stosunku do której orzeczono separację, albo osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), ale musi również faktycznie samotnie wychowywać dziecko.”

Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN, „samotny” to: (1) „żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół”, (2) „znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam”, (3) „spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa”, (4) „znajdujący się na odludziu”. Z kolei, „wychować — wychowywać” to: (1) „zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności”, (2) „przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie”.

Samotne wychowywanie oznacza wychowywanie dziecka (dzieci) bez faktycznego udziału drugiego rodzica.

Przepis art. 6 ust. 4 i 4c ww. ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik lub osoba będąca w separacji), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.

Przy wychowywaniu dziecka należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych. W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo i pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

W tym miejscu należy jednoznacznie podkreślić, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.), stanowiącego, że:

każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że (…) 2019 roku złożyła Pani pozew o rozwód z uwagi na zdradę małżeńską oraz porzucenie rodziny przez Pani męża w (…) 2019 r. Sprawa rozwodowa trwa już czwarty rok, a rozprawy sądowe są wciąż przekładane. Od czterech lat wciąż nie ma Pani orzeczenia rozwodu prawomocnym wyrokiem sądowym. Uważa Pani, że jako podatnik nie powinna Pani ponosić skutków podatkowych sądowych zaniedbań, na które nie ma Pani żadnego wpływu. Mogłaby Pani wnieść kolejną sprawę o orzeczenie separacji faktycznej, jednak jest to kolejny proces sądowy, koszt oraz przede wszystkim czas.

Nie jest Pani osobą w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Nie jest Pani matką, ani opiekunem prawnym innych dzieci i nie wykonuje władzy rodzicielskiej względem innych dzieci. Między Panią, a ojcem dziecka nie została ustalona opieka naprzemienna.

Pani małoletni syn (…) nieprzerwanie od (…) 2019 r. mieszka z Panią we wspólnym gospodarstwie domowym, co jest potwierdzone sądowym planem wychowawczym na czas rozprawy rozwodowej. To Pani, sprawuje nad nim wyłączną, samotną i faktyczną opiekę. Ojciec dziecka nie wypełnia aktualnie w pełni spotkań z synem, które zostały ustalone sądowym planem wychowawczym. Spotkania te odbywają się aktualnie w wymiarze ok. 4-5 dni w całym miesiącu. Ojciec Pani dziecka mimo zobowiązania do płacenia zabezpieczenia alimentacyjnego, celem pokrycia kosztów utrzymania syna, nie wykonuje tego obowiązku. Aktualnie zaległość z tego tytułu wynosi (…). Ojciec Pani syna nie ma woli spłaty tego zadłużenia dobrowolnie, przez co zmuszona jest Pani do skorzystania z usług komornika.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno  w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa, wszelkie preferencje podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Dodatkowo przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach wyjaśnienia zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

Wskazać również należy, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym przewidzianej w art. 6 ust. 4 i 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Osobami samotnie wychowującymi dziecko są przede wszystkim ci rodzice (przysposabiający) lub opiekunowie, którzy pozostają w stanie wolnym. Dotyczy to zarówno osób, które nigdy nie zawierały związku małżeńskiego (panna, kawaler), osób, których związek małżeński ustał wskutek śmierci współmałżonka (wdowa, wdowiec) jak i osób, których związek małżeński został rozwiązany poprzez orzeczenie rozwodu (rozwódka, rozwodnik). W tym ostatnim przypadku należy uznać, że status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. Osobami samotnie wychowującymi dzieci mogą być również, wyjątkowo, niektóre osoby pozostające  w związku małżeńskim. Dotyczy to osób, wobec których orzeczono separację. Nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko wymaga jednak prawomocnego orzeczenia o separacji małżonków. Dotyczy to również osób, których małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich. Skutek taki następuje na mocy orzeczenia sądowego. Podobnie jak  w przypadku orzeczeń rozwodowych, także i w tym przypadku nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko następuje dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądowego w tej kwestii. Osobami samotnie wychowującym dziecko mogą być również te osoby, których małżonek odbywa karę pozbawienia wolności. Dotyczy to przypadków faktycznego wykonywana tej kary, tzn. sytuacji, w której małżonek tej osoby nie przebywa na wolności.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że nie można uznać Pani za „osobę samotnie wychowującą dziecko”. Jak wskazano we wniosku i jego uzupełnieniach, jest Pani jeszcze mężatką, w trakcie rozwodu, nie została orzeczona między Panią a mężem separacja, a Pani mąż nie został pozbawiony praw rodzicielskich i nie odbywa kary pozbawienia wolności. Fakt, że ponosi Pani wszelkie koszty dotyczące utrzymania syna i opiekuje się Pani nim bez udziału męża, nie pozwala na uznanie Pani za osobę samotnie wychowującą dziecko, o której mowa w art. 6 ust. 4 i 4c ustawy o podatku dochodowym  od osób fizycznych.

Mając na uwadze powyższe, nie spełnia Pani warunków określonych w art. 6 ust. 4 i 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zatem nie może Pani zostać uznana  za osobę samotnie wychowującą dziecko i nie będzie przysługiwało Pani prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia, o którym mowa w tym przepisie jako osobie samotnie wychowującej syna za lata 2019-2022 oraz za 2023 rok, jeżeli nie zmieni się stan faktyczny lub nie ulegną zmianie przepisy prawa podatkowego w tym zakresie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Końcowo wskazać należy, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.), składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane  z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego).

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm. dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).