Określenie zasad opodatkowania przychodu powstałego w związku z przedawnieniem roszczenia.

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko w części nieprawidłowe oraz w części prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest w części nieprawidłowe oraz w części prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 lipca 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy powstania przychodu w związku z przedawnieniem zobowiązania. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Składa Pan wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie przychodu podatkowego kwalifikowanego jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych w związku koniecznością uiszczenia podatku od przychodu związanego z przedawnieniem roszczenia.

26 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy w A I Wydział Cywilny umorzył postępowanie w sprawie prowadzonej pod sygn. (...) z powództwa Banku I z siedzibą w V o zapłatę przeciwko Panu.

Skutecznie podniesiony przez Pana zarzut przedawnienia przyczynił się do cofnięcia przez Bank pozwu o zapłatę.

W związku z powyższym Bank uznał, że dochodzona przez Niego pozwem kwota stanowi Pana przychód, który powinien zostać opodatkowany. Z tak zaprezentowanym stanowiskiem Banku trudno się zgodzić w związku z czym składa Pan ww. wniosek.

Jak wynika ze złożonej przez Bank I z siedzibą w V deklaracji PIT-11 za rok 2019 osiągnął Pan przychód w kwocie 13.233,01 zł z tytułu przedawnienia roszczenia.

Pytania

Czy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej w kontekście ww. stanu faktycznego, w sprawie przychodu podatkowego kwalifikowanego jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych zobowiązana jest do uiszczenia podatku od przychodu związanego z przedawnieniem roszczenia?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, powyższy zapis był błędny i nie powinien zostać zawarty w ww. deklaracji, ponieważ nie uzyskał Pan trwałego przysporzenie majątkowe. Otóż wbrew twierdzeniom Banku, opodatkowany przychód nie powstaje z chwilą przedawnienia roszczenia.

Takie ukształtowane stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 grudnia 2020 r., sygn. akt II FSK 2305/18, który wskazał, że: „W wypadku przedawnienia nie ma aktu woli, tylko ustawowo ukształtowana sytuacja. Nie można zatem przyjąć, że dłużnik otrzymał nieodpłatne świadczenie, skoro wierzyciel nie objawił woli, aby zwolnić dłużnika ze zobowiązania. Nie można również stwierdzić, aby wierzyciel cokolwiek „świadczył” na rzecz dłużnika”.

Z kolei w wyroku z 12 lutego 2020 r. (II FSK 808/18) wskazał, że: „Oświadczenie wierzyciela, że uznaje zarzut przedawnienia, cofa pozew i nie będzie dochodził przedawnionego zobowiązania cywilnoprawnego nie tworzy po stronie dłużnika stanu otrzymania przychodu w postaci wartości nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w V w wyroku z 14 listopada 2018 r. (III SA/Wa 56/18 , LEX nr 2735533 ) wskazując, że: „W świetle utrwalonych w doktrynie i orzecznictwie prawa podatkowego cech przychodu, w tym zwłaszcza cechy definitywności , po stronie dłużnika nie występuje wówczas żadne jego własne przysporzenie majątkowe, a w konsekwencji - nie można też mówić o przysporzeniu trwałym, definitywnym. Owszem - zobowiązany, skoro skorzystał z zarzutu przedawnienia, nie będzie zmuszony do wykonania swojego świadczenia, ale nie stwarza to stanu zaoszczędzenia wydatku, zmniejszenia pasywów, zwolnienia z długu, umorzenia zobowiązania. Taki podatnik, powtórzmy, nadal jest prawnie zobowiązany świadczyć, zaś jeśli nie świadczy, to postępuje wbrew obowiązkowi prawnemu, co jednak nie powoduje, że przedmiot świadczenia definitywnie wchodzi do majątku zobowiązanego”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest w części nieprawidłowe oraz w części prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), jak również na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku opisu wynika, że 26 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy w A I Wydział Cywilny umorzył postępowanie w sprawie prowadzonej pod sygn. (...) powództwa Banku I z siedzibą w V o zapłatę przeciwko Panu. Skutecznie podniesiony przez Pana zarzut przedawnienia przyczynił się do cofnięcia przez Bank pozwu o zapłatę. W związku z powyższym Bank uznał, że dochodzona przez Niego pozwem kwota stanowi Pana przychód, który powinien zostać opodatkowany. Z tak zaprezentowanym stanowiskiem Banku trudno się Panu zgodzić. Jak wynika ze złożonej przez Bank I z siedzibą w V deklaracji PIT-11 za rok 2019 osiągnął Pan przychód w kwocie 13.233,01 zł z tytułu przedawnienia roszczenia.

Wobec powyższego, powziął Pan wątpliwość dotyczącą tego, czy przedawnione zobowiązanie słusznie stanowi Pana przychód kwalifikowany do źródła „innych przychodów”.

W związku z przedstawionym opisem zdarzenia należy wskazać, że instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego:

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

Przy czym, w myśl art. 117 § 2 ww. Kodeksu:

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Stosownie do art. 117 § 2¹ Kodeksu cywilnego:

Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

W myśl natomiast art. 117¹ § 1 ww. Kodeksu:

W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.

Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego:

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań.

Przedawnienie roszczenia cywilnoprawnego nie powoduje jego wygaśnięcia, a jedynie sprowadza się do tego, że po upływie określonego w ustawie terminu (wynoszącego zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe 3 lata), dłużnik może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego, roszczenie przedawnione nie wygasa, ale nie będzie mogło zostać przymusowo zrealizowane, w sytuacji gdy dłużnik podniesie zarzut jego przedawnienia.

Zatem przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powstaje nie w momencie upływu terminu przedawnienia zobowiązania cywilnoprawnego, a dopiero wówczas, gdy dłużnik skutecznie podniesie zarzut jego przedawnienia.

Z uwagi na powyższe zgodzić się można z Pana stanowiskiem zawartym we wniosku, zgodnie z którym opodatkowany przychód nie powstaje z chwilą przedawnienia roszczenia. Sam upływ terminu przedawnienia roszczenia nie skutkuje bowiem automatycznym powstaniem przychodu u podatnika.

Jednak za nieprawidłowe należy uznać Pana stanowisko w tej części, w której wskazuje Pan, że nie uzyskał Pan trwałego przysporzenia majątkowego.

Jak zostało bowiem wcześniej wskazane, przedawnienie zobowiązania cywilnoprawnego generuje przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w momencie gdy dłużnik skutecznie podniesie zarzut jego przedawnienia.

Zważywszy zatem na okoliczności stanu faktycznego w kontekście zadanego przez Pana pytania, uznać należy, że skoro zarzut przedawnienia zobowiązania został przez Pana – jako osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej – skutecznie podniesiony to uzyskał Pan realne przysporzenie majątkowe generujące przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwalifikowany jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych. Wobec tego z ww. tytułu jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Z powyższych względów Pana stanowisko jest w części nieprawidłowe oraz w części prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienie zdarzenia.

Końcowo, odnosząc się do powołanych przez Pana wyroków wskazać należy, że dotyczą one konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonym stanie faktycznym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące, zatem nie mogą przesądzać o niniejszym rozstrzygnięciu. Należy stwierdzić, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego interpretację indywidualną.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).