Temat interpretacji

Ad. 1 Podatnikami podatku dochodowego od dochodów z prowadzonej działalności spółki jawnej są poszczególni wspólnicy a nie spółka jawna.

Zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) spółki jawne osób fizycznych wykonujące działalność gospodarczą są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe zgodnie z odrębnymi przepisami.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy - u każdego podatnika przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy się z przychodami z pozostałych źródeł. Ww. zasady stosuje się odpowiednio do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów, wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat, ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki nie będącej osobą prawną (art. 8 ust. 2).

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się m. in. otrzymanej pożyczki i kredytów. Zatem sam fakt otrzymania przez spółkę pożyczki nie wywiera żadnych skutków w zakresie podatku dochodowego.Nie powstanie również przychód z tego tytułu po stronie pożyczkodawcy bowiem dochodem osoby fizycznej z tytułu udzielenia pożyczki są otrzymane lub postawione do jego dyspozycji odsetki od pożyczki (art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Zatem prawidłowe jest stanowisko wspólników, iż pożyczka nie jest przychodem dla pożyczkodawców i pożyczkobiorcy.

Ad. 2 Błędne natomiast jest stanowisko wspólników, iż z uwagi na fakt, że umowa pożyczki nie ustala odsetek, to zostaną naliczone odsetki ustawowe, które w momencie zapłaty staną się kosztem w spółce a przychodem u pożyczkodawców.
Zgodnie bowiem z art. 359 § 1 Kodeksu cywilnego odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia Sądu lub z decyzji innego właściwego organu.Odsetki ustawowe, zgodnie z § 2 art. 359 K.c. należą się jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona.
Reasumując, brak jest podstaw do naliczania odsetek ustawowych, gdyż umowa pożyczki nie przewiduje żadnego oprocentowania, ustawowego obowiązku zapłaty odsetek nie przewidują również przepisy art. 720-724 K. c. dotyczące umów pożyczek. Pożyczka może być czynnością prawną dokonaną pod tytułem odpłatnym lub nieodpłatnym. Odsetki należą się tylko w wypadkach wynikających wyraźnie z okoliczności wymienionych w art. 359 § 1, nie ma bowiem ogólnego obowiązku oprocentowania długów pieniężnych.

Jednocześnie wyjaśnia się, że zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - za przychody z działalności gospodarczej uznaje się również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z wyjątkiem otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy stanowi, iż wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się wg cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Nieodpłatnym świadczeniem, o którym wyżej mowa jest takie zdarzenie, którego następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, tj. takim, w którym korzyść majątkową ma otrzymać tylko jedna strona. Bezsprzecznie zatem nieoprocentowana pożyczka stanowi nieodpłatne świadczenie, którego wysokość stanowią odsetki, jakie należałoby uiścić w wolnym i niespekulacyjnym obrocie (wyrok NSA z 22.03.2001 r. Sygn. akt I SA/Gd 2027/98r., z dnia 8.12.1999 r. Sygn. akt 5A/Kr 509/98).

Przychód z nieodpłatnego świadczenia w postaci odsetek powstaje w momencie otrzymania pożyczki, gdyż od tego momentu pożyczkobiorca korzysta nieodpłatnie z całego kapitału (wyrok NSA z dnia 9.02.2001 r., Sygn. akt III SA 2610/99). Odsetki liczy się od niespłaconej części pożyczki, wg średniej stopy oprocentowania banku np. znajdującego się w miejscowości siedziby podatnika.

W kontekście powyższego, pożyczka udzielona przez wspólnika spółki osobowej dla tej spółki - w rzeczywistości została udzielona wspólnikom w częściach odpowiadających proporcjonalnej wysokości udziału w zyskach spółki.

Nie ustala się nieodpłatnego świadczenia od części pożyczki odpowiadającej proporcjonalnej wysokości udziału w zyskach spółki pożyczkodawcy (nie udziela się pożyczki samemu sobie), gdyż jest to wniesienie własnego kapitału do działalności gospodarczej oraz nie ustala się nieodpłatnego świadczenia otrzymanego od osoby zaliczonej do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) do I grupy podatkowej zalicza się; małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę, teściów. Natomiast do II grupy podatkowej zalicza się; zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków i innych zstępnych.
Nieodpłatne świadczenie ustala się zatem dla pozostałych wspólników, dla których pożyczkodawca nie jest zaliczony do I i II grupy podatkowej w rozumieniu ww. przepisów o podatku od spadków i darowizn.Taka sama sytuacja dotyczy udzielonej pożyczki przez drugiego wspólnika.