Temat interpretacji

Czy dochód uzyskany przez Wnioskodawczynię, ze sprzedaży części ww. nieruchomości, tj. prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz prawa własności budynku może być uznany jako źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a), ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też nie powinien zostać uznany za takie źródło?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 13 lutego 2012 r. (data wpływu 16 lutego 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącym podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości i udziału w prawie wieczystego użytkowania gruntu jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 lutego 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości i udziału w prawie wieczystego użytkowania gruntu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni w dniu 25 kwietnia 2008 r. odziedziczyła po jednym z krewnych roszczenia do części jednej z warszawskich nieruchomości dekretowych. Były to roszczenia do uzyskania prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz do odzyskania prawa własności budynku posadowionego na tym gruncie jeszcze przed wojną.

Podatek spadkowy od tych roszczeń został naliczony i opłacony w odpowiednim Urzędzie Skarbowym.

W grudniu 2008 r. decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, odzyskano prawo własności budynku. Decyzją z maja 2009 r., Prezydent Miasta, ustanowił prawo użytkowania wieczystego gruntu omawianej nieruchomości.

Ze względu na fatalny stan techniczny ww. nieruchomości i konieczność niezwłocznego remontu budynku, przy braku środków własnych Wnioskodawczyni zdecydowała się na sprzedaż swojej części udziałów w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz w prawie własności budynku. Odpowiedni akt notarialny sprzedaży został sporządzony w czerwcu 2011 r.

W związku z powyższym zostało zadane następujące pytanie:

Czy dochód uzyskany przez Wnioskodawczynię, ze sprzedaży części ww. nieruchomości, tj. prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz prawa własności budynku może być uznany jako źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a), ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też nie powinien zostać uznany za takie źródło...

Zdaniem Wnioskodawczyni, ww. dochód nie może być uznany za źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a), ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni pogląd ten opiera na:

1. piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 1 czerwca 2010 r. znak IPPB1/415-391/10-2/MT, cyt.: Przywracając stan prawny, który istniał przed wydaniem decyzji o wywłaszczeniu, decyzja o zwrocie nieruchomości pełni funkcję restytucyjną, czyli jest aktem prawnym, który wywiera skutki prawne bezpośrednio w sferze prawa cywilnego. Przywraca bowiem prawo własności nieruchomości poprzedniemu właścicielowi lub jego następcom prawnym. Jest więc zdarzeniem prawnym zmieniającym podmiotową stronę stosunku prawnorzeczowego odnośnie do zwracanej nieruchomości. Decyzja o zwrocie powoduje przejście prawa własności na dotychczasowego właściciela lub jego następców prawnych, jednakże nie kreuje tego prawa przywraca tylko wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe. Zatem ustanowienie na rzecz Wnioskodawczyni prawa użytkowania wieczystego oraz zwrot nieruchomości znajdującej się na tym gruncie, w odniesieniu do skomunalizowanych tzw. gruntów warszawskich, może być traktowany jako swoista restytucja, bo na taki jedynie zakres przywrócenia uprawnień dotychczasowych właścicielom zezwalały przepisy Dekretu. Reasumując, wydanie na podstawie art. 7 ust. 1 Dekretu, decyzji ustanawiającej prawo użytkowania wieczystego na rzecz Wnioskodawczyni (jako następcy prawnego byłego właściciela) oraz zawarcie przez prezydenta miasta, umowy użytkowania wieczystego nieruchomości, nie może być traktowane jako nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntów oraz własności zlokalizowanych na gruncie budynków, w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.
2. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2002 r., sygn. III RN 18/02, w którym stwierdzono, że wydanie na podstawie art. 7 ust. 1 Dekretu z 26 października 1945 r., decyzji ustanawiającej prawo użytkowania wieczystego gruntu, na rzecz byłego właściciela lub jego następców prawnych, nie może być traktowane jako nabycie prawa w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 przywoływanej ustawy. Sprzedaż (odpłatne zbycie) tak ustanowionego prawa, nie jest zatem źródłem przychodów w rozumieniu ww. art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy. Z uzasadnienia ww. wyroku Sądu Najwyższego: Zgodzić się należy z poglądem, że w rozpoznawanej sprawie, należy przyjąć taki wariant wykładni wchodzących w grę przepisów prawa podatkowego, który najpełniej odpowiada konstytucyjnym standardom demokratycznego państwa prawnego. Art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ogranicza w sposób istotny swobodę dysponowania prawem własności i innymi prawami w tym przepisie wymienionymi. Z tej przyczyny jako przepis wyjątkowy, musi być interpretowany ściśle, a wszelkie wątpliwości prawne powinny być wyjaśnianie na korzyść podatnika. () To dodatkowe kryterium (upływ czasu), wyłącza spod opodatkowania przychód uzyskany ze sprzedaży, którą można nazwać zwykłą, nieprofesjonalną, prywatną, dokonywaną przez osobę fizyczną w związku z koniecznością zaspokojenia swoich własnych potrzeb życiowych.

W omawianym przypadku dokonana przez Wnioskodawczynię sprzedaż wynikała bezpośrednio z braku środków na generalny remont budynku z 1933 r., użytkowanego przez ponad 50 lat, przez władze miasta, bez jakichkolwiek nakładów co spowodowało tak znaczną dewastację budynku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z przepisami art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) - c) ww. ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a) - c) przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 25 kwietnia 2008 r., Wnioskodawczyni odziedziczyła po jednym z krewnych roszczenia do części jednej z dekretowych warszawskich nieruchomości. Były to roszczenia do uzyskania prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz do odzyskania prawa własności budynku posadowionego na tym gruncie jeszcze przed wojną.

Dla rozpatrywanej sprawy istotna jest kwestia, od kiedy należy liczyć bieg pięcioletniego terminu, o którym mowa w cytowanym wyżej przepisie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niezbędne jest więc ustalenie momentu nabycia przez Wnioskodawczynię udziału w prawie wieczystego użytkowania gruntu oraz prawa własności budynku posadowionego na tym gruncie, a w konsekwencji rozstrzygnięcie kwestii, czy stwierdzenie braku podstaw do przejęcia powyższej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i potwierdzenie własności spadkobierców byłego właściciela (krewnego Wnioskodawczyni), stanowi nabycie w myśl powołanego wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przy rozstrzygnięciu tego problemu należy mieć na uwadze nie tylko przepisy prawa podatkowego, ale przede wszystkim przepisy prawa cywilnego dotyczące nabycia, czy też utraty prawa własności. W sytuacji, gdy dochodzi do zwrotu bezprawnie zajętej nieruchomości spadkobiercom osób, którym tę nieruchomość odebrano, wówczas prawo do zwrotu znajduje swe źródło w nabyciu spadku.

Prawo własności w systemie prawnym, jest traktowane jako prawo o najszerszej treści i w porównaniu z innymi prawami, jako prawo najsilniejsze w stosunku do rzeczy. Własność jest bezterminowym prawem trwa tak długo, jak długo istnieje rzecz, która jest przedmiotem własności. Nabycie i utrata własności, opisana jest w art. 155 oraz art. 231 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). U podstaw nabycia i zbycia rzeczy oraz nieruchomości, w rozumieniu Kodeksu, leży wola nabywcy. Swoboda zawierania umów jest naczelną zasadą Kodeksu cywilnego. W dopuszczonych prawem sytuacjach u podstaw zwrotu wywłaszczonej nieruchomości (także przejętej wskutek karnego przymusu), leży wola prawowitego właściciela, a w przypadku jego śmierci wola jego spadkobierców. Jeśli przejęta w drodze przymusu nieruchomość jest zwracana spadkobiercy osoby, którą pozbawiono tej nieruchomości, to prawo do zwrotu ma swe źródło w nabyciu spadku.

Zgodnie z art. 922 Kodeksu cywilnego, spadek to prawa i obowiązki zmarłego wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które z chwilą jego śmierci przechodzą na następców prawnych. W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego).

Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki przechodzą na jedną lub kilka osób. Niezależnie od powyższego, na stan prawny nieruchomości istotny wpływ mogą wywierać, wydawane zarówno na gruncie prawa cywilnego, sądowo-administracyjnego, jak i karnego orzeczenia sądowe, jako dokumenty o szczególnym znaczeniu. Szczególność ta wynika z pozycji, jaką zajmują sądy będące organami wymiaru sprawiedliwości oraz z zagwarantowanej konstytucyjnie odrębności władzy sądowniczej od innych rodzajów władz, niezawisłości sędziowskiej. Zaś prawo użytkowania wieczystego jest silnym prawem rzeczowym, lokującym się w hierarchii tych praw bezpośrednio po prawie własności, a przed ograniczonymi prawami rzeczowymi, co pozwala na potraktowanie ustanowienia użytkowania wieczystego jako swoistej restytucji stosunków własnościowych.

W niniejszej sprawie z opisu stanu faktycznego wynika, że odziedziczone przez Wnioskodawczynię, dnia 25 kwietnia 2008 r. w spadku roszczenia, do części jednej z nieruchomości dekretowych, zostały zrealizowane w wyniku wydania decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z grudnia 2008 r., w sprawie odzyskania prawa własności budynku oraz decyzji Prezydent Miasta z maja 2009 r. w sprawie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu.

Zainteresowana nabyte udziały zbyła w czerwcu 2011 r.

Oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu warszawskiego, skomunalizowanego dekretem z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279 ze zm.), w wypadku spełnienia przesłanek przewidzianych w tym akcie prawnym przez ubiegającego się o to, dotychczasowego właściciela tego gruntu lub jego następców prawnych, miało niewątpliwie charakter rekompensacyjny.

Przepis art. 7 ust. 1 dekretu przewidywał, że:

1. dotychczasowy właściciel gruntu, prawni następcy właściciela, będący w posiadaniu gruntu, lub osoby prawa jego reprezentujące, mogą w ciągu 6 miesięcy od dnia objęcia w posiadanie gruntu przez gminę zgłosić wniosek o przyznanie na tym gruncie jego dotychczasowemu właścicielowi prawa wieczystej dzierżawy z czynszem symbolicznym lub prawa zabudowy za opłatą symboliczną gmina uwzględni wniosek, jeżeli korzystanie z gruntu przez dotychczasowego właściciela da się pogodzić z przeznaczeniem gruntu według planu zabudowania;
2. w razie uwzględnienia wniosku gmina ustali, czy przekazanie gruntu nastąpi tytułem wieczystej dzierżawy, czy na prawie zabudowy, oraz określi warunki, pod którymi umowa może być zawarta;
3. w przypadku nieuwzględnienia wniosku, gmina zaofiaruje uprawnionemu, w miarę posiadania zapasu gruntów - na tych samych warunkach dzierżawę wieczystą gruntu równej wartości użytkowej, bądź prawo zabudowy na takim gruncie;
4. w razie nie zgłoszenia wniosku, przewidzianego w ust. 1, lub nie przyznania z jakichkolwiek innych przyczyn dotychczasowemu właścicielowi wieczystej dzierżawy albo prawa zabudowy, gmina obowiązana jest uiścić odszkodowanie w myśl art. 9.

Jak wynika ze wskazanej regulacji, prawodawcy niewątpliwie chodziło o zrekompensowanie dotychczasowym właścicielom (ich następcom prawnym) przejścia na własność miasta stołecznego Warszawy gruntów stanowiących dotąd ich własność. W dekrecie od razu uregulowano kwestię stosownych rekompensat. Odzyskanie prawa wieczystej dzierżawy z czynszem symbolicznym lub prawa zabudowy za opłatą symboliczną (art. 7 ust. 1 dekretu, obecnie prawa wieczystego użytkowania), było ustawowo zagwarantowaną formą rekompensaty.

Jeżeli chodzi o budynki, znajdujące się na gruntach, przechodzących na własność gminy miasta stołecznego Warszawy, to zgodnie z art. 5 ww. dekretu, pozostają one własnością dotychczasowych właścicieli, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Wobec powyższego, ocena czy do przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego, powinien mieć zastosowanie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, musi opierać się o wykładnię pojęcia nabycie prawa w nim użytego. Skoro decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości, czy też o zwrocie prawa użytkowania wieczystego, nie kreuje prawa do nieruchomości (własności lub użytkowania wieczystego), lecz tylko przywraca stosunki własnościowe sprzed wywłaszczenia to zwrot taki, nie stanowi nabycia nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przywracając stan prawny, który istniał przed wydaniem decyzji o wywłaszczeniu, decyzja o zwrocie nieruchomości pełni funkcję restytucyjną, czyli jest aktem prawnym, który wywiera skutki prawne bezpośrednio w sferze prawa cywilnego. Przywraca bowiem prawo własności nieruchomości jej poprzedniemu właścicielowi lub jego następcom prawnym. Jest więc zdarzeniem prawnym zmieniającym podmiotową stronę stosunku prawnorzeczowego odnośnie do zwracanej nieruchomości. Decyzja o zwrocie powoduje przejście prawa własności na dotychczasowego właściciela lub jego następców prawnych, jednakże nie kreuje tego prawa przywraca tylko wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe.

Zatem, ustanowienie na rzecz Wnioskodawczyni udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz zwrot nieruchomości znajdującej się na tym gruncie w odniesieniu do skomunalizowanych tzw. gruntów warszawskich, może być traktowany jako swoista restytucja, bo na taki jedynie zakres przywrócenia uprawnień dotychczasowym właścicielom zezwalały przepisy ww. dekretu.

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa, należy stwierdzić, iż nabycie przez Wnioskodawczynię udziału w przedmiotowej nieruchomości (grunt zabudowany, odzyskany na podstawie decyzji administracyjnych) nastąpiło w dniu nabycia spadku, czyli 25 kwietnia 2008 r. W związku z tym, odpłatne zbycie udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziału we współwłasności budynku posadowionego na tym gruncie, jeżeli nie nastąpiło w wykonywaniu działalności gospodarczej, stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) i c) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto należy wskazać, iż z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z treści art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), a zatem wywierają skutki prawne w stosunku do tego podmiotu, do którego są skierowane. Niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Wnioskodawczyni, jako osoby występującej z wnioskiem, natomiast nie chroni współwłaścicielki przedmiotowej nieruchomości.

W odniesieniu do powołanych przez Zainteresowaną interpretacji i orzeczeń sądów administracyjnych stwierdzić należy, że stanowiska w nich zawarte dotyczą indywidualnych spraw i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację, gdyż nie stanowią przepisów prawa materialnego.

Nadmienia się, że dokumenty dołączone do wniosku nie podlegają analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Zgodnie bowiem z przepisem art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi